DE WERELD
Als in Pretoria de Jacaranda's bloeien
Sporen van Nederlandse invloed
Nauwe band met Den Haag
Lang nief iedereen komt
bij de Haagse politie
Chimpansee en tijgerwelp
als huisdieren
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1953
Naar hei Heilige Meer van Afrika (2)
(Van onze correspondent te Kaapstad)
LANGSTE RECHTE STRAAT fer wereld is niet Broadway in New-York, maar de Kerksfraat
in Pretoria. Zij is namelijk e'f mijl lang De heer H. P H. Behrens de bekwame voorhchtings
ambtenaar van Paul Krugers stad. zegt het met begrijpelijke trots Hij. wijst mij. terwijl hij me drie
dagen achtereen m zijn auto door Pretoria voert, alle prachtige lanen en parken en huizen en kantoren
Hij probeert het allemaal zo objectief, zo collegiaal mogelijk te doen. Maar telkens spreekt, uit
een enkel woord, een enkel gebaar, zijn oorechte trots, zijn warme liefde voor de stad. En ik kan
dat begrijpen Want Pretoria is een stad, die men lief móét hebben. Heerlijk liggen haar wijken
tegen de berghellingen tegen de heuvels, en in de dalen en overal zijn er de bomen en de bloemen,
die de stad maken tot een der beste woonplekken ter wereld Het enige, wat detoneert in al deze
schoonheid, is de verzameling universiteitsgebouwen, die men heeft opgetrokken in alle denkbare
bouwstijlen De rest van Pretoria is vrijwel volmaakt Alle Nederlanders die ik er sprak - er wonen
duizenden van onze landgenoten in de Jacaranda stad - waren het daarover eendrachtelijk eens. En
dat wil onder Nederlanders (óók in den vreemde) nogal wat zeggenals u mij veroorlooft
dat op te merken.
HET KERKPLEIN is het centrum van de stad. Daar ligt de oude raadszaal,
waarin het parlement vergaderde in de dagen, toen Oom Paul nog
president was. De hoeksteen vermeldt, dat hij gelegd is „door Z.H. Edele den
Staatspresident S. J. P. Krugcr op 6 Mei 1889". En hij draagt voorts de naam
van de gouvernementsarchitect S. Wierda, wiens heit en mém wel geleefd
zullen hebben in de contreien van Leeuwarden of Heerenveen. Kruger liet
immers vele Nederlanders komen om liet volk van de Transvaal te helpen bij
de opbouw van de jonge Staat. Zij hebben voor hem niet alleen de raadszaal
gebouwd, maar ook het stijlvolle paleis van justitie, dat er tegenover staat. En
het station. En zovele andere gebouwen, die tot vandaag getuigen van de
nauwe band, die er eens bestond tussen Den Haag en Pretoria. De nieuwe
emigrantenstroom laat deze historie thans herleven: de Nederlanders vormen
verreweg het grootste percentage van de nieuwe ingezetenen der Unie. Ik heb
gegronde reden om aan te nemen, dat dit percentage in de komende jaren
nog beduidend zal stijgen.
beelden. Het oude huisje staat stampvol
met herinneringen.
Maar de slaapkamer van de president
is nog precies zoals zij altiid was. Er
staat een bed Er staan een stoel en
een kastje. Méér niet. Aan de muur
hangt slechts één versiering: een kleine
op ttuweel geschilderde tekst, zoals
men ze voor een gulden koopt in een
winkeltje. ,.De Heere zij met u" staat
er op.
Men kan zich nauwelijks indenken,
dat hier de man geslapen heeft, die in
1899 de oorlog verklaarde aan het Brit-
In Oom Paul s huis
DRETORIA heeft talloze mooie ge
bouwen, die men beslist moet gaan
zien. Daar is het Unie-gebouw, dat Sir
Herbert Baker ontwierp en dat. boven
op een heuvel en temidden van een
reusachtige bloemtuin, ligt te pronken
In de zon. Daar is het indrukwekkende
gedenkteken voor de Voortrekkers, met
ziin marmeren fries, die gans de ge
schiedenis van liet streven en zwoegen
en vechten en I(jden der bijna legen
darische pioniers uitbeeldt. Diep in het
monument staat een sarcophaag, ge
dekt met een marmeren steen, waarop
de laatste woorden van liet volkslied
zijn gebeiteld: ..Ons vir jou, Suid-Afri-
ka!" En boven, in het dak. is een kleine
opening, die zó is ingemetseld, dat
slechts éénmaal per jaar om twaalf
uur op Jfi December, de Geloftedag
een zonnestraal valt op de sluitsteen
van de sarcophaag.
Pretoria heeft zijn grote kerk. waar
voor generaal Botha de eerste steen
lesde. Pretoria heeft ziin enorme staal
fabrieken. zijn fonteinen, ziin stadspar
ken. die nog steeds onder beheer staan
van de Nederlander H. Bruins Lich. Het
is alles mooi en groots en men moet het
zien.
Maar de mooiste, waardevolste plaats
bliift, naar mijn gevoel, toch het een
voudige huis, waarin Paul Kruger
woonde. Het is een huisie van een ver
dieping. Voor en achter heeft het een
stoep, die overhuifd wordt door een
voudige zinken platen. De twee stenen
leeuwen, die bij de deur liggen en
d:*> geschonken werden door ae dia
mantkoning Barnate znn eigenlijk
veel te groot en te pompeus voor een
eenvoudige ingang.
Dit huis is het geestelnke middelpunt
van Zuid-Afrika. Ik erken graag, dat ik
er binnen gestapt ben met een gevoel
van diepe eerbied. Want dit is het huis.
waarin de Grote Eenvoudige leefde, die
ziin wijsheid putte uit de Bijbel en die
behalve staatsman, rechter, natiebou
wer en strijder ook lekepreker was
En vóór alles een held van het zuiver
ste water.
I N DIT HUIS hangen de portretten
tan hem en zijn vrouw. Maar er
hangt óók een portret van Koningin
Wilhelmina en daaronder staat ge
schreven: „Wees Kruger en zijn hel
denvolk genadig. Die beê rijst, thans
omhoog uit ieder Neêrlands hart" En
naait dat prachtige portret hangt een
oorkonde van de Amsterdamse stu
denten, die op 19 December van het
1900 „buide hebben gebracht aan
Z.H.E. president Kruger bij zijn tocht
door hunne stad" en die de hoop uit
spreken, dat het volk der Zuidajri-
kaanse republieken weer spoedig als
zelf Handige stalen in vrede zullen
kunnen leven. Bij de zeven handteke
ningen staat die van A. E. d'Ailly
Er liggen albums met huldebetuigingen
uit alle oorden ter wereld (waaronder
een van de Amsterdammers uit de
buurt Y Y. die hem een stoel aanbo
den. ontworpen door Johan Been*, er
ligt een piip. die de latere koningin
Wilhelmina hem schonk, toen zii een
meisje van zestien jaar was. Er staal
een roodpluchen stoel, aangeboden door
de gemeente 's-Gravenhage Er liggen,
in een vergeelde envelop, een paar van
zijn griize haren En op die enveloo
6taat gedrukt: ..Boek- en Paoierhandel.
Drukkerij Gebrs Wolff. Kerkstraat 10.
Hilversum" Er ziin honderden foto's,
vele geweren, Bijbels, messen, borst-
se wereldrijk, dat toen op het toppunt
van zijn imperiale macht was!
Maar de foto's, die in ziin vroegere
werkkamer hangen, vertellen de ganse
tragedie van strijd en ondergang. Er
zijn foto's van de .Batavier VI". die het
stoffelijk overschot van de in balling
schap gestorven staatsman, in October
1904. van Rotterdam naar Kaapstad
bracht. En daarnaast hangt het gecalli-
grafeerde gedicht van een Nederlandse
vrouw, cue toen reeds ie profeteren
dorst: „Uw tijd zal komen!"
ALS IK EEN UUR LATER een
sprek voer met een der ministers
van Zuid-Afrika, dan besef ik plotse
ling helder, hoezéér deze woorden be
waarheid zijn geworden. Want de mi
nister, die mij met zoveel eenvoud
spreekt over de plannen voor de toe
komst, is de zoon van een boer. die
Krugers leger vocht om de vrijheid v
zijn volk. Heeft die boer vijftig jaar
geleden, toen alles verloren en vertrapt
en wanhopig scheen, ooit durven dro
men. dat zijn zoon minister zou zijn
van een souvereïn. zelfstandig Zuid-
Afrika? Het is ondenkbaar!
Mijn vriendelijke gids, de voorlich
tingsambtenaar Behrens. zet me 's mid
dags uiteen, dat Pretoria zóveel Jaca-
randa-bomen heeft, dat ze. op regelma
tige afstand naast elkaar gepoot,
afstand van 275 mijl zouden beslaan.
„U moet beslist terugkomen als in Pre
toria de Jacaranda-bomen bloeien. Dan
is de stad één weelde van paarse, vlam
mende bloemen. En dan - wel, dan ziin
we waarlijk een beetje trots op Pre
toria. En eigenlijk op héél ons land"
zegt hij kalm.
Ik versta dat. Maar ik geloof, dat de
Afrikaners trots kunnen ziin op Preto
ria en op heel hun land. omdat zii ge
daan hebben wat menselijk onmogelijk
scheen. Zii hebben hun natie als een
Phoenix doen herrijzen uil haar as.
Het imposante Voortrekkers-monument, dat gebouwd werd op een der
heuvels, die Pretoria omringen.
Slechts
71/2 procent overleeft
toegepaste selectie
de
(Van onze speciale verslaggever)
ET is met de algemene ontwikkeling van het Nederlandse volk niet zo best
gesteld als wel eens wordt voorgesteld. Overduidelijk is dat weer eens aan
het licht getreden bij de selectie van candidaten voor bet Haagse politiecorps.
„Vorig jaar hebben zich 932 candidaten voor het corps gemeldvertelt com
missaris P. P. Paul ons. „Twee honderd zeven en vijftig konden al spoedig
administratief worden afgevoerd. De rest 673 kreeg een oproep. We
toetsten hen op hun algemene ontwikkeling, die de eenvoudige lagere school
kennis niet te boven behoeft te gaan, op hun lichamelijke conditie en op hun
mentaliteit. Weet u hoeveel adspirant-agenten er ten slotte overbleven uit deze
groep van negenhonderd-twee-en-dertig? Zegge acht-en-tachtig. Dat is minder
dan tien procent. Dat is een gunstig percentage. Het landelijk gemiddelde ligt
op ongeveer zeven en een half procent".
Wonderlijke reacties
IEDERE WOENSDAG wordt er in
een der (wrakke) gebouwen van
Haagse politie een gi
ten aan de tand gevoeld,
eens een dagje bij gezeten. Het schrif
telijk werk, dat uit hun handen kwam
een dictee, een opstel, wat reken
werk. en de anlwooiden op vier aard
rijkskundige en geschiedkundige
vragen wat doorgebladerd en de
gesprekken beluisterd, die vier ge
gradueerden van het Haagse corps
met hen voerden om een algemene in
druk te kr(jgen van de mentaliteit der
candidaten.
Uit alle windstreken van ons land
waren ze naar de Hofstad gekomen.
Uit Friesland en Zeeland, Limburg en
N'oord-Holland. Een opvallend groot
percentage van het platteland. Boé-
renzoons, voor wie het bedrijf van va-
Bij het onderzoek naar de lichamelijke condities van de politie-agenten
in spé levert het touwklimmen nog wel eens moeilijkheden op.
nmiB
Ve'en zijn gekomen
maar weinigen
uitverkoren
der aanstonds geen eigen erf zal bie
den: jongelui ook. die door de militai
re dienst een ruimere wereld hebben
ontdekt en in die ruimere wereld nu
een eigen plaats proberen te verove
ren. En dan verder verscheidencn, die
al kennis maakten met het spook der
werkloosheid en nu in het politie
apparaat de veilige vluchtheuvel zien
om weer het houvast te krijgen, dat
nodig U om weg te weten in de ver
keerschaos, die leven heet. Het zijn al
len jongemannen ouder dan 21 jaar en
jonger dan 28. Gehuwden en ongehuw-
den. beschroomden en gezellige bah
belaars en brutale rakkers, kortom
elk wat wils.
Er z(jn heel wat. plaatsen vacant
hij het Nederlandse politle-apparaat.
Nog steeds is er een achterstand In
«le meeste corpsen der grote steden.
En bovendien Js er een extra-wer
ving ln verhand met de organisatie
Bescherming Bevolking. Den Haac
bijvoorbeeld zal dit jaar ongeveer
tweehonderd nieuwkomers kunnen
aantrekken. Op een corpssterkte van
ongeveer vijftienhonderd man is da<
geen gering aantal. Er is nog steeds
een achterstand in te lopen, omdat
uit de grote toeloop van candidaten
in feite niet de geschikte jongelui
gekozen konden worden.
De geschikte jongelui. Maar, zo zaï
men zich afvragen, moeten het dan
een soort super-mensen zijn, die agen
ten van politie? Geen sprake van.
Alleen geestelijk en lichamelijk gezon
de jongens van wie desnoods na
enige aanvullende scholing ver
wacht mag worden, dat ze in eenvou
dige woorden en zonder fouten hun
gedachten op papier kunnen zetten
Geen geleerde bollebozen dus. Alleen
maar jongens, die nog weten, wat
hun op de lagere school is bijgebracht.
En dan verder blijk geven uit het
goede hout gesneden te z|jn.
Mentaliteit
[JIT het goede hout gesneden. Ja.
daar gaat ,het vooral om.
Waarom wilt u eigenlijk bij de
politie? is een van de stereotype vra
gen, die de examinerende inspecteur
de candidaten stelt. Dikwijls blijkt
dan, dat er een vriend van hen al
doel van uitmaakt. Er zijn er echter
ook, die het niet weten, of voor d"?
ware reden niet uitkomen. Dan noe
men ze maar een kruier op, zoals die
lange slome jongeman uit Loosduinen
die heel gewichtig antwoordde: .,Hei
gaat om het algemeen belang".
„Zozo", zei toen de inspecteur. „Bent
u zo sociaal ingesteld?
En toen het verbazingwekkend ant
woord. „Nee. meneer".
Waar deze 21-jarige ook nog vijf-
en-twin tig fouten in zQn dictee van
Mevrouw Valentine Louwman met
twee van haar troetelkinderen: de
tijgerwelp en de chimpansee
baby Kossie
DE HOBBY VAN MEVROUW LOUWMAN
En stookolie-vogels in de badkuip
(Van onze speciale verslaggever)
ER ZULLEN MENSEN ZIJN, die
mevrouw Valentine Louwman uit
Wassenaar excentriek vinden. Ten
slotte, wie zal het in zijn hoofd halen
met een tijgerwelp onder de arm naar
zijn kapper te gaan? Of een bedrijvige
chimpansee-baby in huis te halen, die
wat extra-vertroeteling nodig heeft?
En dat soort dingen doet deze char
mante vrouw, moeder van drie stevige
zoons, onder wie een tweeling. Maar
zij doet meer. Ze deinst er ook niet
voor terug om twee-en-twintig zielige
stookolie-vogels in haar badkamer
een kans te geven in leven te blijven.
Een uiterst kleine kans overigens, om
dat de dieren de stookolie zelfs in de
longen gekregen hadden. Met boter-
smeersels heeft ze de verschrikkelijk
brakende dieren behandeld. Vele da
gen-lang. Weken na het experiment
liTxig .inxie bAtfèamer nog de nare'reuk
van de vogels en wat ze er gedepo
neerd hadden." Ondanks schrobpartijen
met sterke lysol-extracten. Maar me
vrouw Louwman zou het weer doen.
wanneer men opnieuw een beroep op
haar kennis van en liefde voor het
dier zou doen.
DIE LIEFDE voor het dier van deze
geboren Amerikaanse heelt heel
wat consequenties gehsd. Niet
leen heeftdie ertoe geleid, dat
tijger haar een vinger afbeet („het
helemaal mijn eigen schuld"!, maar
ook, dal er bij Wassenaar een groot en
modern ingericht dierenparkkwam.
„Het begon met wat vogels", ver-
lelt ons. mevrouw Louwman. „Oor
spronkelijk was dat de hobby van mijn
man. die ik in Rome het eerst ont
moette bij een bezoek aan een dieren
tuin. Mijn man houdt ook enorm veel
van dieren. Enfin, na de vogels kwam
er een wasbeentje, En zo is het van
lieverlee gegroeid. Aanvankelijk zei ik
aan leeuwen en tijgers nooit te willen
beginnen. Dat gebrul om m'n huis.
Op het ogenblik houd ik het meest van
de katachtige dieren. Ik ga liever in
de kooi bij een volwassen tijger d'-n
bij een volwassen chimpansee. De
apen blijven apen. Ontzaglijk aardig,
maar onbetrouwbaar. En de chimpan
sees zijn eenmaal volwassen on
houdbaar sterk. Ze kunnen de kracht
tien zinnen had gemaakt, werd hem
te kennen gegeven, dat er in het
Haagse corps voorlopig nog geen
plaats voor hem zou zijn.
Ja, wonderlijk z|jn soms de reacties,
die eenvoudige vragen opleveren
„Hier op uw vragenlijst staat, dat u
niet kerkelijk georiënteerd bent", zei
de inspecteur tegen een sollicitant uit
Friesland- „Niet kerkelijk dus. maar
heht u dan misschien wel een politieke
overtuiging?"
„Nee, aan politiek doe ik niet,
meneer", was het niet geheel bevre
digende antwoord.
„U doet niet aan politiek, maar uw
antwoorden zijn het wel", was de slot
opmerking van de inspecteur, die de
candidaat nog wel niet direct naai
huis zond, maar wel zichzelf beloofde
hem even scherner in de gaten te hou
den dan de anderen.
Belangrijk is. of de candidaten de
geringe kennig bezitten, een goede li
chamelrike gesteldheid en de juiste
mentaliteit, om in een grote stad po
litiediensten te verrichten en wat dat
betreft, moesten we bij velen een ern
stig manco constateren.
Trouwens, wanneer de sollicitanten
na de geestelijke test bewijzen hebben
geleverd, dat er wel wat ln hen zit.
dan volgen nog een onderzoek naai
sportieve aanleg, een nauwgezette
medische keurig door de politie-arts
en tot slot een gesprek mét de hoofd
commissaris en «Jan worden de ante
cedenten, waarvoor de politiemensen
naar de plaats van inwoning van de
gegadigden trekken, nagegaan.
Liefhebbers voor de functie van
adspirant-politie-agent met toe
komstige kansen voor opklimming tot
een hogere rang zijn er genoeg
maar velen zijn geroepen en weinig
uitverkoren.
WE
opbrengen van acht sterke kerels. Zo
solide kan geen kooi ooit gemaakt
worden, of op zekere dag merk je. dat
de chimpansee weer brokken heeft ge
maakt. Duimdikke trslies weet hij met
verbazingwekkend gemak uit elkander
te buigen".
Kossie op school
E WILLEN het graag geloven,
wanneer we even later met de
acht maanden oude chimpansee
Kossie op schoot zitten, die in rood
jakje en plastic lulerbroek door mevr.
Louwman als huisdier wordt gehouden,
omdat de woning en haar nabije ver
troeteling de beste levenskansen boden
voor deze kleine aap, die op zijn reis
naar dit kille Imd een longontsteking
had opgelopen. Kossie is een bijzonder
leuk dier. Maar ook bijzonder ondeu
gend. Honderd maal moet hem ids
verboden worden, wat hij niet mag
doen. Met onschuldige we zouden
haast zeggen kinderogen, kijkt hij
dan op, laat wat hij niet msg doen,
maar gaat er weer rustig mee door, zo
dra hij zich onbespied weet.
„Hij is bijzonder intelligent", zegt
mevrouw Louwman. „Met de tijger
welp. die ik tot voor drie dagen ook
in huis had, kon Kossie veel meer doen
dan ik. En wanneer het spel hem be
gon te vervelen, ging h:j met een of
ander meubel hard op de grond bon
ken. De tijger schrok daarvan en bleef
uit de beurt van Kossie. En d?ar was
het rie aap precies om te doen".
Acht maanden oud is het diertje,
m?ar wanneer het met zijn zachte
griippoten onze hand naar zijn kop
trekt om gekrauwd Ie worden, voelen
we hoeveel kracht d^ar achter zit. En
nu is h|j nog in een beste bui. Hoe groot
moet die kracht wel zijn, wanneer
hij zich kwaad maakt.
Ja'o<
ers
ER is niet veel voor nodig om hem
uit zijn humeur te brengen. Me
vrouw Louwman durft het ons te
demonstreren. Ze maakt het diertje
hevig jaloers, door een schijnvrijage
met de dienstbode, die overigens even
hartelijk met de dieren omspringt als
mevrouw. Krijsend wringt Kossie zich
tussen dienstbode en mevrouw Louw
man, en wanneer hij eenmaal om de
hals hrngt van zijn grootste verzorg
ster. v.crpt hij nog grommend zwaar
verwijtende blikken in de richting van
het meisje.
Men moet niet denken, dat deze lief
hebberij zonder zorgen is. Mevrouw
Louwman stelt zich op het standpunt,
dat wie dieren wil houden, het uiterste
moet doen om deze uit hun milieu ge-
stote wezens een juiste verzorging te
geven. Van alle dieren maakt ze rap
porten, die op dagboeken lijken. Nauw
keurig en wetenschappelijk worden de
menu's, e.d. vastgesteld. Er wordt een
internationale correspondentie over ge
voerd. En zo groeide deze hobby tot
een zeer omvangrijk bedrijf, waarvan
deze Amerikaanse naar wij mogen
aannemen twintig jaar geleden, toen ze
als veelbelovende balletdanseres en
pianiste de wereld doortrok, nooit en
te nimmer gedroomd zal hebben. Zij
niet. en hear man niet. die als dage
lijks werk een groot garagebedrijf in
Den Haag heeft en als andere hobby
een museum inrichtte van antieke
automobielen.
Nee, gebrek aan interesse kan men
dit echtpóar moeilijk verwijten. In hun
woning in Wassenaar vindt men ook
nog meesters uit de oude Hollandse
schilderscholen. En oud Chinees por-
celein.
„Ja. dat zijn twee andere hrtbbiesvan
me", zegt mevrouw Louwman. „Maar
m'n vleugel zal ik nu waarschijnlijk
wel opruimen. Pianospelen gaat niet
meer zonder die vinger. Breien, ja d^t
heb ik intussen alweer geleerd met dat
stompje. Ik vind het niet zo erg. Het
was helemaal m'n eigen schuld".
Een tikkeltje excentriek, zeker dat Is
deze vrouw wel Maar het is een sym
pathieke excentriciteit, waarvn we
zouden wensen, dat veel meer mensen
ermee behept waren.
Minis'er
Rome
Beyen ras
en Parijs
Minister Beyen vertrekt Donderdag
19 Februari naar Parijs voor besprekin
gen met de P'ransé ministers Mayer en
Bidault en de Italiaanse minister De
Gasperi Vervoleens gaat mr Beyen
naar Rome voor het bijwonen van «-en
vergadering ven de ministers van Bui
tenlandse Zaken.