Als in Pretoria de Jacaranda's bloeien
Naar het Heilige Meer van Afrika (2)
Sporen van Nederlandse invloed
Nauwe band met Den Haag
In Oom Paul's huis
Lang niet iedereen komt
bij de Haagse politie
Slechts 71/2 procent overleeft de
toegepaste selectie
Chimpansee en tijgerwelp
als huisdieren
WE
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1958
(Van onze correspondent te Kaapstad)
LANGSTE RECHTE STRAAT ter wereld is niet Broadway in New-York, maar de Kerkstraat
in Pretoria. Zij is namelijk elf mijl lang De heer H. P. H. Behrens de bekwame voorlichtings
ambtenaar van Paul Krugers stad, zeg' hemet begrijpelijke trots Hij wijst mij, terwijl hij me drie
dagen achtereen in zijn auto door Pretoria voert, alle prachtige lanen en parken en huizen en kantoren
Hij probeert het allemaal zo objectief, zo collegiaal mogelijk te doen. Maar telkens spreekt, uit
een enkel woord, een enkel gebaar, zijn oprechte trots, zijn warme liefde voor de stad. En ik kan
dat begrijpen Want Pretoria is een stad, die men liet móét hebben. Heerlijk liggen haar wijken
tegen de berghellingen tegen de heuvels, en in de dalen en overal zijn er de bomen en de bloemen,
die de stad maken tot een der bestewoonplekken ter wereld. Het enige, wat detoneert in al deze
schoonheid, is de verzameling universiteitsgebouwen, die men heeft opgetrokken in alle denkbare
bouwstijlen De rest van Pretoria is vrijwel volmaakt Alle Nederlanders die ik er sprak - er wonen
duizenden van onze landgenoten in de Jaca^anda stad - waren het daarover eendrachtelijk eens. En
dat wil onder Nederlanders (óók in den vreemde) nogal wat zeggenals u mij veroorlooft
dat op te merken.
HET KERKPLEIN is het centrum van de stad. Daar ligt de oude raadszaal,
waarin het parlement vergaderde in de dagen, toen Oom Paul nog
president was. De hoeksteen vermeldt, dat hij gelegd is „door Z.H. Edele den
Staatspresident S. J. P. Krugec op 6 Mei 1-889". -En hij draagt voorts de naam
van de goüvèrnementsarcHitect S. Wierda, .wieps heit. en mém wél geleefd
zullen hebben in de contreien van Leeuwarden of Héerenveen. Kruger liet
immers vele Nederlanders komen om het volk van de'Transvaal te heipén bij
de opbouw van de jongb Staar. Zij hebben voor hem niet alleen de raadszaal
gebóuwd, maar Ook het stijlvolle paleis van justitie, dat er tegenover-staat. En
her station. En zovele andere gebouwen, die tot vandaag getuigen van de
nauwe band, die er eens'bestond russen Den Haag eii Pretoria/ De nieuwe
emigrantenstrooin Iaat deze historie: tjhans herleven: de Nederlanders vormen
verreweg het-grootste percentage.van ;dé nieuwe iogezetënen der Unie. Ik heb
gegronde reden 'oin aan te rienjen,' dat ditpercentage In de komende jaren
nog beduidend zal stijgen.
PRETORIA heeft talloze mooie -gc-
bdiiweii* die men beslist moet gaan
zien. Daar is het Unie-gebouw (lat Sir
Herbert Baker ontwierp en dat. boven
op een. heuvel en temidden van een
reusachtige bloemtuin, ligt te pronken
in de zón. Daar is hét indrukwekkende
gedenkteken voor de Voortrekkers, met
zün marmeren fries, die gans de ge
schiedenis van hét streven en zwoegen
en vechten en lijden der bijna legen
darische pioniers uitbeeldt. Diep in het
monument staat een sarcophaag, ge
dekt met een marmeren, steen, waarop
de laatste woorden van het volkslied
zün gebeiteld: „Ons vir jou, Suid-Afri-
ka!" En boven, in het dak. is een kleine
opening, die zó is ingemetseld. dat
slechts éénmaal per jaar om twaalf
uur op 16 December, de Geloftedag
een zonnestraal valt op de sluitsteen
van de sarcophaag".
Pretoria heeft zijn grote kerk. waar
voor generaal Botha de eerste steen
lesde. Pretoria heeft ziin enorme staal
fabrieken, zijn fonteinen, zijn stadspar-
ken, die nog steeds onder beheer staan
van de Nederlander H. Bruins Licit Het
is alles mooi en groots en men moet het
zien.
Maar de mooiste, waardevolste plaats
blijft, naar mijn gevoel, toch het een
voudige huis. waarin Paul Kruger
woonde. Het is een huisie van een ver
dieping. Voor en achter heeft het een
stoep, die- overhuifd wordt door een
voudige zinken platen. De twee stenen
leeuwen, die bij de deur liggen e»
die geschonken werden door de dia-
mantkoning Barnate ziin eigenli.tK
veel te groot en te pompeus yopr een
eenvoudige ingang.
Dit huis is het geestelijke middelpunt
van Zuid-Afrika. Ik erken graag, dat ik
er binnen gestapt ben met een gevoc.
van diepe eerbied. Want dit is hethui^
waarin de Grote Eenvoudige leefde, die
ziin wijsheid putte uit de Bijbel en die
behalve staatsman, rechter, natiebou-
wer en strijder ook lekepreker was.
En vóór alles een held van het zuiver
ste water.
1 N DIT HUIS hangen de portret ten
I van bent en zijn vrouw. Maar er
hangt óók een portret van Koningin
Wilhélmina endaaronder staat ge
schreven: „Wees Kruger en zijn hel
denvolk genadig, Die beê rijst thans
omhoog uit ieder Necrlatids hart En
naast dat prachtige portret hangt een
oorkonde van de Amsterdamse stu
denten, die op 19 December van het
1900 „hulde hebben gebracht aan
Z.H.E. president Kruger bij zijn tocht
door hunne stad" en die de hoop uit
spreken, dat het volk der Zttid&fri-
kaanse republieken weer spoedig ah
zelfstandige staten in vrede zullen
kunnen leven. Bij de zeven handreke
ningen staat die van A. E. d'Ailly!
Er liggen albums met huldebetuigingen
uit alle oordgn ter wereld waaronder
een van de Amstérdamrrief-s uit de
buurt Y Y. die hem een stoel aanbo?
den. ontworpen door Johan "Been", er
ligt een pijp. die de latere koningin
Wilhélmina hém schonk, toen zii eert
meisje van zestien jaar was. Er staat
een roodpluchen stoel, aangeboden door
de gemeente 's-Gravenhage. Er liggen,
in een vergeelde envelop, een paar van
zijn grijze haren. En op die envelop
staat gedrukt: „Boek- en Papierhandel.
Drukkerij Gebrs. Wolff. Kerkstraat 10.
Hilversum"- "Er ziin honderden foto's;
vele geweren. Bijbels, messen, borst
beelden. Het Oudé huisje staat "stampvol
hiet herinneringen.
Maai' dé slaapkamer,; van ,de president
is nog precies: zoals - zii -altijd....was. Er
staat eert' bedv 'Er staan-een stoel en
een kastje. Méér niet. Aan de muur
hangt slechts één versiering: eert kleine
op fluweel geschilderde tekst, zoals
men ze Voor een gulden koopt in een
winkeltje. „De Heero zij met u" staat
er op.
Men kart zich nauwelijks ihdonken.
dat. hier de-man geslapen heeft, die in
1899 de oorlog verklaarde aan het Brit
se wereldrijk, dat toen op het toppunt
van zijn imperiale macht was!
Maar de foto's, die in zijn vroegere
werkkamer hangen, vertellen de ganse
tragedie van strijd en ondergang. Er
zijn foto's van de „Batavier VI", die het
stoffelijk overschot van de in balling
schap gestorven staatsman, in October
1904, van Rotterdam naar Kaapstad
bracht. En daarnaast hangt net gecalli-
grafeerdè gedicht van een Nederlandse
vrouw, die toen reeds te profeteren
dorst: „Uw tijd zal komen!"
ALS IK EEN UUR LATER een ge-
sprek voer met een der ministers
van Zuid-Afrika, dan besef ik plotse
ling helder, hoezéér deze woorden be
waarheid zjjn geworden. Want de mi
nister. die mij met zoveel eenvoud
spreekt over de plannen voor de toe
komst, is de zoon van een boer. die in
Krugers leger vocht om de vrijheid van
zijn volk. Heeft die boer vijftig jaar
geleden, toen alles vertonen en vertrapt
en wanhopig scheen, ooit durven dro
men, dat zijn zoon minister zou zijn
van een souverein, zelfstandig Zuid-
Afrika? Het is ondenkbaar!
Mijn vriendelijke gids. de voorlich
tingsambtenaar Behrens. zet me 's mid.
dags.uiteen, dat Pretoria zóveel Jaca-
randa-bomen heeft, dat ze, op regelma
tige afstand naast elkaar gepoot, een
afstand van 275 mijl zouden beslaan.
„U moet beslist- terugkomen als in Pre
toria de Jacaranda-bomen bloeien. Dan
is de stad één weelde van paarse, vlam
mende bloemen. En dan - wel. dan zijn
we waarlijk een beetje trots op Pre
toria. En eigenlijk op héél ons land"
zegt hij kalm.
Ik versta dat. Maar ik geloof, dat de
Afrikaners trots kunnen zijn op Preto
ria en op heel hun land. omdat zij ge
daan hebben wat ménselijk onmogelijk
scheen. Zij hebben him natie als een
Phoenix doen herrijzen uit haar as.
Het imposante Voortrekkers-monument, dat gebouwd werd op een der
heuvels, die Pretoria omringen.
(Van onze speciale verslaggever)
J-JZTT is met de algemene ontwikkeling van het Nederlandse volk niet zo best
gesteld als wel eens wordt voorgesteld. Overduidelijk is dat weer eens aan
hel licht getreden bij de selectie van candidaten voor het Haagse politiecorps.
Vorig jaar hebben zich 932 candidaten voor bet corps gemeldvertelt com
missaris P. P..Paul ons. ,.Twee honderd zeven en vijftig konden al spoedig
administratief worden afgevoerd. De rest 673 kreeg een oproep. We
toetsten hen op hun algemene ontwikkeling, die de eenvoudige lagere school
kennis niet, te boven behoeft te gaan, óp hun lichamelijke conditie en op hun
mentaliteit. Weel u hoeveel ad spirant-agentener ten slotte overbleven uit deze
groep van negenhonderd-twee-en-dertig? 'Zegge acht-en-lachtig. Dat is minder
clan tien procent. Dat is een gunstig percentage. Het landelijk gemiddelde ligt
op ongeveer zeven en een half procent".-
vragen wat doorgebladerd en de
gesprekken beluisterd, die vier ge
gradueerden van het Haagse corps
met hen voerden om een algemene in
druk te krijgen van de mentaliteit der
candidaten.
Uit alle windstreken van ons land
waren ze naar de Hofstad gekomen.
Uit Friesland en Zeeland. Limburg en
Noord-Holland. Een opvallend groot
percentage van het platteland. Boe
renzoons, voor wie het bedrijf van va-
Velen zijn gekomen
maar weinigen
uitverkoren
Wonderlijke reacties
IEDERE WOENSDAG wordt er in
een der (wrakke) gebouwen van
de Haagse politie een groep sollicitan
ten aan de tand gevoeld. We hebben er
eens een dagie bij' gezeten. Het schrif
telijk werk. dat uit hun handen kwam
een dictee, een opstel, wat reken
werk. en de antwoorden op vier aard
rijkskundige en geschiedkundige
Bij het onderzoek, naar de lichamelijk* .condities van de politïe-agenten
in spê levert het touwklimmen nog wel eens moeilijkheden op.
der aanstonds geen eigen erf zal bie
den: jongelui ook. die door de militai
re dienst een ruimere wereld hebben
ontdekt en in die ruimere wereld nu
èen eigen plaats proberen te verove
ren. En dan verder verscheidden, die
al kennis maakten met het spook der
werkloosheid en nu in het politie
apparaat de veilige vluchtheuvel zien
om weer het houvast te krijgen, dat
nodig is om weg te weten in de ver-',
keerschaos. die leven heet. Het zijn al
len jongemannen ouder dan 21 jaar en
jonger dan 28. Gehuwden en ongehuw-
den, beschroomden en gezellige bah
belaars en brutale rakkers, kortom
elk wat wils.
Er zijn heel wat plaatsen vacant
bij het Nederlandse politie-apparaat.
Nog steeds i* er een achterstand in
de meeste corpsen der grote steden.
En bovendien is er een extra-wer
ving in verband met de organisatie
Bescherming Bevolking. Den Haag
bijvoorbeeld zal dit jaar ongeveer
tweehonderd nieuwkomers kunnen
aantrekken. Op een corpssterkte van
ongeveer vijftienhonderd man is <jat
geen gering aantal. Er is nog steeds
een achterstand in te lopen, omdat
uit de grote toeloop van Candidaten
in feite niet. de geschikte jongelui
gekozen konden worden.
De geschikte jongelui. Maar, zo zat
men zich afvragen, moeten het dan
een soort super-mensen zijn, die agen
ten van politie? Geen 'sprake van.
Alleen geestelijk en lichamelijk gezon
de jongens van wie desnoods na
enige aanvullende scholing ver
wacht mag worden, dat ze in eenvou
dige woorden en zonder fouten hun
gedachten op papier kunnen zetten
Geen geleerde bollebozen dus. Alleen'
maar jongens, die nog weten, wat
hun op de lagere school is bijgebracht.
En dan verder blijk geven uit hét
goede hout gesneden te zijn.
Mentaliteit
(JIT het goede hout gesneden. Ja.
daar gaat het vooral om.
Waarom wilt u eigenlijk bij de
politie is een van de stereotype vra-.
gen, die de examinerende inspecteur
de candidaten stelt. Dikwjjls blijkt
dan, dat er een vriend van hen al
deel van uitmaakt. Er zijn er echter
ook, die het niet weten, of voor de,
ware reden niet uitkomen. Dan noe
men ze maar een kruier op, zoals die
lange slome jongeman uit Loosduinen,
dié heel gewichtig antwoordde: „He
gaat om het algemeen belang".
„Zozo", zei toen de inspecteur. „Bent
u zo sociaal ingesteld?"
En toen het verbazingwekkend ant
woord: „Nee. meneer".
Waar deze 21-jarige ook nog- vjjf-
en-twintig fouten in zjjn dictee van
Mevrouw Valentine Louwman met
twee van haar troetelkinderen: de
tijgerwelp en de chimpansee
baby Kossie
DE HOBBY VAN MEVROUW LOUWMAN
En stookolie-vogels in de badkuip
(Van onze speciale verslaggever)
ER ZULLEN MENSEN ZIJN, die
mevrouw Valentine Louwman uit
Wassenaar excentriek vinden. Ten
slotte, wie zal het in zijn hoofd halen
niet een tijgerwelp onder de arm naar
zijn kapper te gaan? Of een bedrijvige
chimpansee-baby in huis te halen, die
wat extra-vertroeteling nodig heeft?
En dat soort dingen doet deze char
mante vrouw, moeder van drie stevige
zoons, onder wie een tweeling. Maar
zij doet meer. Ze deinst er ook niet
voor terug om twee-en-twintig zielige
stookolie-vogels in haar badkamer
een kans te geven in leven te blijven.
Een uiterst kleine kans overigens, om
dat de dieren de stookolie zelfs in de
longen gekregen hadden. Met boter-
smeersels heeft ze de verschrikkelijk
brakende dieren behandeld. Vele da
gen lang, Weken .n*L. het experiment
hing in de badkamer nog de nare reuk
van de vogels en wat ze er gedepo
neerd hadden. Ondanks schrobpartijen
met sterke lysol-extracten. Maar me
vrouw Louwman zou het weer doen,
wanneer men opnieuw een beroep op
haar kennis van en liefde voor het
dier zou doen.
DIE LIEFDE voor het dier van deze
geboren Amerikaanse heeft heel
wat consequenties gehad. Niet al
leen heeft die ertoe geleid, dat een
tijger haar een vinger afbeet („het was
helemaal mijn eigen schuld"), maar
ook, dat er bij Wassenaar een groot en
modern ingericht dierenpark kwam.
„Het begon met wat vogels", vi
telt ons mevrouw Louwman. „Oor
spronkelijk was dat de hobby van mijn
man. die ik in Rome het eerst ont
moette bij een bezoek aan een dieren
tuin. Mijn man houdt ook enorm veel
van dieren. Enfin, na de vogels kwam
er een wasbeertje. En zo is het van
lieverlee gegroeid. Aanvankelijk zei ik
aan leeuwen en tijgers nooit te willen
beginnen. Dat gebrul om m'n huis
Op het ogenblik houd ik het meest van
de katachtige dieren. Ik ga liever in
de kooi bij ëen volwassen tijger dan
bij een volwassen chimpansee. De
apen blijven apen. Ontzaglijk aardig,
maar onbetrouwbaar. En de chimpan
sees zijn eenmaal volwassen on
houdbaar sterk. Ze kunnen de kracht
tien zinnen had gemaakt, werd hem
te kennen gegeven, dat er in het
Haagse corps voorlopig nog geen
plaats voor hem zou zijn.
Ja. wonderlijk zijn soms dé reacties,
die eenvoudige vragen opleveren
„Hier op uw vragenlijst staat, dat u
niet kerkelijk georiënteerd bent", zei
de inspecteur tegen een sollicitant uit
Friesland- „Niet kerkelijk dus, maar
hebt u dan misschien wei een politieke
overtuiging?"
„Nee. aan politiek doe !k niet.
meneer", was het niet geheel bevre
digende antwoord.
„U doet niet aan politiek, maar uw
antwoorden zjjn het wel", was de slot
opmerking van de inspecteur, die de
candidaat nog wel niet direct n
huis zond. maar wel zichzelf beloofde
hem even schemer in de gaten te hou
den dan de anderen.
Belangrijk is. of de candidaten de
geringe keijnig bezitten, een goede li
chamelijke gesteldheid en de juist
mentaliteit, om in een grote stad po
litiediensten te verrichten en wat dat
betreft, moesten we bij velen een ern
stig manco constateren.
Trouwens, wanneer de sollicitanten
na de geestelijke test béwjjzen hebben
geleverd, dat er wel wat in hen zit.
dan volgen nog een onderzoek naai
sportieve aanleg, een nauwgezette
medische keurig door de poUtie-arts
en tot slot een gesprek met de hoofd
commissaris en «]?.n worden de ante
cedenten, waarvoor de - politiemensen
naar de plaats van inwoning van de
gegadigden trekken, nagegaan.
Liefhebbers voor de functie van
adspirant-politie-agent met toe
komstige kansen voor opklimming tot
een hogere rang zijn er genoeg,
maar velen zjjn geroepen en weinig
uitverkoren.
acht sterke kerels. Zo
geen kooi ooit gemaakt
opbrengen
solide kan
worden, of op zekere dag merk je, dat
de chimpansee weer brokken heeft ge
maakt. Duimdikke tralies weet hij met
verbazingwekkend gemak uit elkander
te buigen".
Kossie op schoot
E WILLEN het graag geloven,
wanneer we even later met de
acht maanden oude chimpansee
Kossie op schoot zitten, die in rood
jakje en plastic luierbroek door mevr.
Louwman als huisdier wordt gehouden,
omdat de woning en haar nabije ver
troeteling de beste levenskansen boden
voor deze kleine aap, die op zijn reis
naar dit kille land een longontsteking
had opgelopen. Kossie is een bijzonder
leuk dier. Maar ook bijzonder ondeu
gend. Honderd maal moet hem iets
verboden worden, wat hij niet mag
doen. Met onschuldige we zouden
haast zeggen kinderogen, kijkt hij
dan op, laat wat hij niet mag doen,
maar gaat er weer rustig mee door, zo
dra hij zich onbespied .weet.
„Hij is bijzonder intelligent", zegt
mevrouw Louwman. „Met de tijger
welp, die.ik tot voor drie dagen ook
in huis had, kon Kossie veel meel'doen
dan ik. En Wanneer het" spél hém be
gon te vervelen, ging hij met eerr of
ander meubel hard op de grond .bon
ken. De tijger schrok daarvan en "bleef
uit de beurt van Kossie. En d'ar was
het de aap precies om te doen".
Acht maanden oud is het diertje,
maar wanneer het met zijn zachte
grijppoten onze hand naar zijn kop
trekt om gekrauwd te worden, voelen
we hoeveel kracht daar achter zit. .En
nu is hij nog in een beste bui. Hoe groot
moet die kracht wel zijn, wanneer
hij zich kwaad maakt
Ja'oers
ER is niet veel voor nodig om hem
uit zijn humeur te brengen. Me
vrouw Louwman durft het ons te
demonstreren. Ze maakt het diertje
hevig jaloers, door een schijnvrijage
met de dienstbode, die overigens even
hartelijk met de dieren omspringt als
mevrouw. Krijsend wringt Kossie zich
tussen dienstbode en mevrouw Louw-
man, en wanneer hij eenmaal om de
hals hangt van zijn grootste verzorg
ster, werpt hij nog grommend zwaar
verwijtende blikken in de richting van
het meisje.
Men moet niet denken, dat deze lief
hebberij zonder zorgen is. Mevrouw
Louwman stelt zich op het standpunt,
dat wie dieren wil houden, het uiterste
moet doen om deze uit hun milieu ge-
stote wezens een juiste verzorging te
geven. Van alle dieren maakt ze rap
porten, die op dagboeken lijken. Nauw
keurig en wetenschappelijk worden de
menu's, e.d. vastgesteld. Er wordt een
internationale correspondentie over ge
voerd. En zo groeide deze hobby tot
een zeer omvangrijk bedrijf, waarvan
deze Amerikaanse naar wij mogen
aannemen twintig jaar geleden, toen ze
als veelbelovende balletdanseres en
pi miste de wereld doortrok, nooit en
te nimmer gedroomd zal hebben. Zij
niet. en haar man niet. die als dage
lijks werk een groot garagebedrijf in
Den Haag heeft en als andere hobby
een museum inrichtte van antieke
automobielen.
Nee, gebrek aan interesse kan men
dit echtpaar moeilijk verwijten. In hun
woning in Wassenaar vindt men ook
nog meesters uit de oude Hollandse
schilderscholen. En oud Chinees por-
celein.
„Ja, dat zijn twee andere hobbies van
me", zegt mevrouw Louwman. ..Maar
m'n vleugel zal ik nu waarschijnlijk
wel opruimen. Pianospelen gaat niet
meer zonder die vinger. Breien, ja d?t
heb ik intussen alweer geleerd met dat
stompje. Ik vind het met zo erg. Het
was helemaal m'n eigen schuld".
Een tikkeltje excentriek, zeker dat is
deze vrouw wel. Maar het is een sym
pathieke excentriciteit, waarvm we
zouden wensen, dat veel meer mensen
ermee behept waren.
Minis'er Beven naar
Rome en Patijs
Minister Beyen vertrekt Donderdag
19 Februari naar Parijs voor besprekin
gen met de Franse ministers Mayer en
Bidault en de Italiaanse minister De
Gasperi. Vervoleens gaa_t_ mr Beyen
naar Rome voor het-bijwonen van een
vergadering van de ministers van Bui
tenlandse Zaken.
