A
Elfjarige jongen zwom kilometers
ver om hulp te halen
Helden zonder naam
Trieste werkelijkheid werd velen
te machtig
..tor..
Wettelijke maatregelen zijn
in voorbereiding
Weduwe raakte
geld kwijt
Maatregel tegen zuivelbenaming
bij margarinebereiding
Zaterdag 14 Februari 1953.
NIEUWE APELDOORNSE COURANT
Tweede bladf
(Van een speciale verslaggever)
's-GRAVENDEEL. In het aangezicht van de dood hebben veel
mensen elkaar pas goed leren kennen: men zag de moedigen en de
twijfelaars, de zwakken en de sterken. Veel geschiedenissen van zelf
opoffering en doodsverachting zullen nooit geschreven worden; vele
namen van helden zal men niet eens in het openbaai* noemen. Want deze
ramp is zo overstelpend gekomen en met een dergelijke omvang, dat het
gevoel voor details verloren gaat. Het is een menselijk verschijnsel, want
toen in het „hoofdkwartier" van burgemeester C. van Heesen gemeld
werd, dat een U-jarige jongen uit de buurtschap Hoogezan was komen
zwemmen om te verhalen, dat er ginds nog mensen opgesloten zaten,
vroeg niemand zelfs naar de naam van dit heldhaftige kind, dat in het
ijskoude water met inzet van eigen leven enkele kilometers afgelegd had.
„Meneerwe weten
hier niets meer...."
Slechts enkelingen kennen de naam
van de vader, die zijn beide kinderen
nasprong en met hen voor de ogen
van zijn vrouw verdronk. En wan
neer men de achtergebleven dorpelin
gen naar het huis vraagt, waar 20
mensen de dood vonden, vergissen zij
zich wel eens
In de wrede vloedgolf der feiten
VAN
A AN het strand van Kampereiland
dreven een levende kat op een pak
stro en een levende kip op een stuk
hout aan. De dieren werden overge
bracht naar de hofstede van de ge
broeders De Kam. In de stad Arn
hem werd al bijna negen ton ingeza
meld voor het Nationaal Rampenfonds.
De inwoners hebben elkaar in vinding
rijkheid overtroffen om het millioen te
halen. Keeper De Bos (Vilesse) laat in
de grote zaal van Musis Sacrum straf
schoppen nemen voor een gulden per
schot." Houdt hij de bal tegen dan is die
gulden voor het Rampenfonds. Wordt
het een doelpunt, dan krijgt de schut
ter zijn geld terug. In de meeste ge
vallen gaat ook dig gulden naar het
Rampenfonds. II De mogelijkheid be
staat dat Vlissingen binnenkort weer
een nieuwe kruier in dienst zal nemen.
Dit betekent, dat men zo langzamer
hand tot de vooroorlogse toestanden
terugkeert. De eerste na-oorlogse
kruier is de zes en veertigjarige J. de
Die uit Aardenburg, die, indien de
opzet slaagt, behalve de lcruierdienst
op het station, in de toekomst ook
spoedbestellingen e.d. wil gaan verzor
gen, ten gerieve van de Vlissingers.
Wellicht, dat men binnenkort dus
weer, net als vroeger, de kruier om
een boodschap kan sturen. II Er zijn
blijkbaar lieden, die na de helicopter
moeilijk meer aan iets anders kunnen
wennen. Dezer dagen landde zo'n hef-
schroefvliegtuig tenminste zonder meer
bij de Parksluizen in Rotterdam. En
kele mannen stapten uit en de helicop
ter was alweer verdwenen voor de po-
liltie er bij was. De passagiers door 'n
vriendelijke vlieger, even naar Rotter
dam gebracht, waren niet meer te ach
terhalen. II In Noorwegen is een ski-
wedstrijd gehouden tussen Noorse, Fin
se en Zweedse parlementsleden. De
Noren wonnen overtuigend. Finland
werd tweede. De burgemeester van
de plaats Bayerisch-Gmain in de om
geving van Bad Reichendal, Herr Bikl,
is door de gemeentesecretaris uit de
tijd van de nazi's, Jakobi, doodgescho
ten. Jakobi vuurde uit een dakraam
van zijn huis toen de burgemeester
passeerde. Vervolgens stak Jakobi zijn
huis in brand. Jakobi werd zwaar ge
wond naar een' ziekenhuis overge
bracht, waar hij zonder bij kennis te
zijn geweest overleed. Men neemt aan,
dat Jakobi zich wilde wreken voor de
maatregelen, welke na de oorlog tegen
hem zijn genomen. In Edinburgh is
een nieuwe brievenbus, de enige in
Schotland, welke het opschrift Eliza
beth II Regina droeg, opgeblazen. De
bus was op 22 November van het vo
rige jaar geïnstalleerd en er zijn sinds
dien meermalen pogingen gedaan haar
op te blazen. Dezer dagen werd de bus
bijvoorbeeld beschadigd door hamer
slagen. Men schrijft de aanslagen toe
aan Schotse nationalisten. II Franziska
Cratochwill, een blind Weens meisje
zonder handen, heeft met goed gevolg
een proef van bekwaamheid afgelegd
als telefoniste van de Oostenrijkse
posterijen. Tien jaar geleden werden
haar handen afgerukt en haar gezicht
vernietigd door de ontploffing van een
handgranaat, welke zij had gevonden.
I i 70LTAN PAULI, de voormalige
commandant van een Duits
concentratiekamp te Biesingen in Wür-
temberg, is door een Zwitsers hof in
Basel tot twaalf jaar gevangenisstraf
veroordeeld op beschuldiging van oor
logsmisdaden. Pauli, die zowel de
Duitse als. de Zwitserse nationaliteit
heeft, vluchtte aan het einde van de
tweede wereldoorlog naar Zwitserland.
weten de mensen, die er middenin
staan, amper nog, waarbij zij zich het
eerst zullen bepalen. Zij doen wat hun
handen vinden om te doen, maar ieder
overzicht, ieder houvast ontbreekt.
In deze chaos ziet men ook de tegen
hanger van de heldenmoed: zo snapte
de politie vijf rovers, die met hun
bootje door een winkeldeur wilden
varen, op zoek naar buit. De heren wa
ren rijkelijk voorzien van sigaretten,
levensmiddelen en kleding; de onno
zele opmerking: „Dat hébben we ca
deau gehad" kon hen natuurlijk niet
van een arrestatie redden
De bevolking van 's-Gravendeel be-
etreurt het, dat er voor deze hyena's
van het slagveld geen standrecht be
staat. Inmiddels heeft de burgemeester
aan de politie het volgende bevel uit
gegeven: „Indien verdachte personen
op een eerste sommatie niet reageren,
dan onmiddellijk schieten
Ja, de burgemeester. Deze 63-jarige
was 's nachts ook bij een der dijken
om met zandzakken te sjouwen. In
het hoger gelegen huis van dr v. d.
Bijl, waar de vloeren belegd zijn met
jute zakken en de verwarming ver
zorgd wordt door petroleumstellen,
leidde hij als een veldheer met zijn
getrouwen de „slag". Toen we langs
brancards, balen stro en watertanks
het hoofdkwart-ir binnengedrongen
waren, hoorden we in het gedrang
tal van gesprekken dooreen dwarre
len. De brokstukken, die wij opvingen,
onderstreepten de suggestie van een
oologssfeer: het scheen, alsof een veraf
liggende tragiek ineens weer tastbaar
werd
„Die schuit met kadavers moet
vanavond wegnee, ik heb met
het oog op de rivierpolitie
moeten we een dragline aan open
bare werken van Dordrecht vra
genlaat radio-telegrafisch om
30 veewagens verzoekenme
dicijnen voor de dokter halen
die paarden hebben drie dagen in
het water gestaanja, het is
goed, je kunt hier wapens en mu
nitie inleveren
Dan komen we dichterbij en
horen de burgemeester zeggen:
„Ik weet niet, waarheen men de
gemeentesecretaris heeft geëva
cueerd, maar laten we per radio
vragen, hem in verband met ad
ministratieve bezigheden op te
sporen
Huizen opgcscheurd.
Wanneer de heer Van Heesen even
later weggeroepen wordt, begeleiden
we hem door zijn zwaar geteisterde
gemeente. Hele huizen zijn als sar
dineblikjes opengereten, broeikassen
staan onder water, stro hangt in de
vruchtbomen. De smalle landtong,
waarover we lopen, heeft aan weers
zijden diepe gaten en wordt triest
omlijst door veekadavers.
„De dijken zijn nog op drie plaatsen
open", zegt de burgemeester, „indien
er een storm komt opzetten, verdrin
ken we allemaal. Van de 4000 inwo
ners zijn er thans 3000 geëvacueerd
de anderen willen niet weg. Die kle
ven om zo te zeggen aan hun grónd
en dat is uit menselijk oogpunt, beke
ken ook wel enigszins begrijpelijk
Dan vertelt de burgemeester over
het bezoek van de koningin, die over
ditzelfde dijkje liep en zeer onder de
indruk was. Toen ze bemerkte, dat
de heer Van Heesen door de overstel
pende ramp in eigen gemeente in het
geheel niet pp de hoogte was van de
landelijke toestand, haalde ze voor hem
uit haar eigen bagage een krant van
recente datum.
Emotie
"Wanneer de burgemeester zo vertelt,
klinkt zijn stem beheerst, maar tijdens
de pauzes, die in ons gesprek vallen
zien we duidelijk, dat de emotie bij het
weerzien van de trieste werkelijkheid
hem bijna te machtig wordt en hij
moeite heeft om niet in tranen uit te
barsten.
En onderwijl denken we, dat het in
tal van gemeenten in ons land thans
precies eender is; dat de levenssfeer
van verwarring, moed en vertwijfeling
ook elders duizenden en nog eens dui
zenden beheerst.
En we herinneren ons ook een
merkwaardige ontmoeting, die we op
de pont naar 's-Gravendeel met een
onderwijzeres uit Dordrecht hadden.
Merkwaardig vooral orn het verhaal,
dat zij vertelde. Zo waren enkele kin
deren, wier ouderlijk huis amper nat
geworden was, niet op school versche
nen, maar veel leerlingen uit zwaarder
geteisterde streken o.a. een meisje
uit Puttershoek, waar het water tot de
eerste verdieping van de ouderlijke
woning stond bleken er wel te zijn,
hoewel ze een groot gedeelte van de
reis per boot hadden moeten maken
We spraken er met de burgemeester
nog over, dat de menselijke karak
tertrekken bij een ramp in zo'n merk
waardig zwart-wit naar voren komen.
Hij wilde echter over het „zwart" zo
min mogelijk horen en sprak voorna
melijk over de moed,, de aanvaarding
het vertrouwen. En in dit verband
vertelde hij ons over een ander voor
beeld van „mentaliteit", dat bij alle
tragiek ons hart toch even verwarmde.
Het was een verhaal over een meisje
'an 8 jaar, dat voorheen met geen
stok de keuken in te drijven was om
een kopje af te wassen, maar dat nu
reeds drie dagen en gedeeltelijk
ook nachten tussen dampende kof
fiekannen en stapels brood werkt. Nu
begint ze te huilen, wanneer ze weg
moet
Wanneer de burgemeester weer is
teruggekeerd, komen de problemen
weer op hem afstormen. Zijn „nood-
secretaris en secretaresse, alsmede en
kele andere medewerkers, hebben
inmiddels reeds tal van beslissingen
moeten nemen. Zo moet het ook, want
het is alles te veel voor één mens. Al
is men ook de eerste verwarrende toe
stand van orders en tegenorders te
PRINS HARALD
De oudste zoon van Kroonprins Olof
van Noorwegen, die vandaag 16 jaar
wordt
boven onvermijdelijk in het begin
er gebeurt gelijktijdig nog te veel
om een duidelijke, overzichtelijke lijn
te trekken. Er gebeuren ook dingen
waarmede men eigenlijk niet goed raad
weet. Tien goedwillende, sportieve stu
denten uit Amsterdam komen zich bijv.
melden om lijken te ruimen, maar men
weet hier niet eens, waar eventuele
slachtoffers zich nog kunnen be
vinden
Daarbij komen dan nog de fantasti
sche, oncontroleerbare geruchten, die
als kwelduiveltjes de chaos komen
vergroten. En daarom verwonderden
we ons helemaal niet, toen we een
man in de hoek van het vertrek za
gen staan met de armen omhoog:
„Mijnheerwe weten het niet
meer., we weten hier niets meer
Fries op lagere school
(Van
:e. parlementaire redacteur)
BINNENHOF. De minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen, mr Cals, is gaarne bereid aan
gerechtvaardigde wensen inzake de
Friese cultuur tegemoet ie komen.
Het overleg terzake met het provin
ciaal bestuur van Friesland is reeds
begonnen, terwijl de voorbereiding
van een aantal wettelijke maatrege
len in een gevorderd stadium is.
Deze maatregelen zullen onder meer
behelzen, dat de Friese taal kauwor
den toegevoegd aan het leerplan van
de lagere school, het voortgezette en
het uitgebreide lager onderwijs.
Voorts wordt overwogen het Fries
als voertaal tot het tweede of derde
leerjaar op Friese lagere scholen toe
te laten.
Aldus verklaarde minister Cals Vrij
dagmiddag in de Tweede Kamer bij de
voortzetting van de beraadslagingen
over de wijzigingen van de Lager-
Oefenreis smaldeel 5
DEN HAAG. Het oefensmaldeel V
van de Koninklijke Marine, bestaande
uit de torpedobootjagers Evertsen en
Van Galen, de fregatten Van Amstel
en De Bitter en de onderzeeboot
Zwaardvis, zal vandaag uitvaren voor
een oefenreis naar de omgeving van
de Canarische Eilanden en de Marok
kaanse wateren. Deze reis zal onge
veer anderhalve maand duren. Het
smaldeel staat onder bevel van kapi
tein ter zee G. Koüdijs.
Gladde praatjes
„Mijn geld, f 100.000—, is belegd in
hypotheken, die ik op het ogenblik niet
kan opzeggen. Van de schade-enquête
commissie heb ik nog f 14.000,tegoed
en ik voer op het ogenblik een proces
om f 12.000 tegen een dame, die mij
heeft bestolen toen ik in het concentra
tie-kamp zat. Daarvoor heb ik geld no
dig. Kunt U mij dat even voorschie
ten?" vroeg de 56-jarige assuradeur G.
Th. W. v. d. L. uit Den Haag aan de
68-jarige weduwe v. D. uit Berg en
Dal. De gladde praatjes van de man,
die met een deftige, doch geleende wa
gen voor kwam rijden en die geen rode
cent bezat, vonden weerklank bij de
bejaarde dame en ze leende hem eerst
f 2000,— en later nog eens f 1800,en
f 1500.Van dit geld zag ze niets te
rug. Laconiek werd haar door de
vrouw van de oplichter, die ze nog
van vroeger kende, enige maanden na
dien medegedeeld dat alles bedrog was
en het geld op. v. d. L. is reeds zeven
keer veroordeeld, w.o. vijf keer wegens
oplichting. Voor het Gerechtshof te
Arnhem werd Donderdag voor de acht
ste keer een verooi-deling tegen hem
gevraagd, ditmaal van 9 maanden ge
vangenisstraf. Uitspraak over 14 dagen.
Onderwijswet 1920. Ook naar 't oordeel
van de minister sluit deze wet het ge
bruik van het Fries als voertaal op de
lagere school niet met zoveel woorden
uit. Maar de bedoeling van de wet
gever is in dezen wel duidelijk. Hij gaf
er bovendien de voorkeur aan het ge
bruik van het Fries apart in de wet
vast te leggen evenals het gebruik van
het Necterlands in Friesland.
De minister herinnerde voorts aan
de reeds bekend gemaakte regelingen
voor het Fries: de lagere en middel
bare actes en de wijziging van het
Academisch Statuut.
Behalve tal van technische kwesties
besprak de Kamer nogmaals het Espe-
ranto-vraagstuk. Tot een beslissing
kwam het nog niet: de stemming over
het desbetreffende-artikel werd even
als over het wetsontwerp tot Dinsdag
a.s. aangehouden.
Bescherming tegen misleidende propaganda
Wetsontwerp is reeds
ingediend
£)e minister van Landbouw, "Vissery
en Voedselvoorziening overweegt
maatregelen tegen misleidende propa
ganda van de zijde van de margarine-
fabrikanten. Hij heeft hiertoe een
wetsontwerp ingediend by de Kamer.
Het betreft in het bijzonder de po
gingen, welke door sommige mar-
garinebereiders en -handelaren wor
den aangewend om de scherpe schei
ding welke b\j de wet tussen boter
ei. margarine is gemaakt, zoveel mo
gelijk te doen wegvallen.
Hiervoor wordt gebruik gemaakt
van afbeeldingen, opschriften eii be
namingen, ontleend aan het boeren-
o£ zuivelbedrijf, welke moeten dienen
om de koper van margarine in de
waan te brengen, dat hij met boter,
althans met een daarmede' overeen
komend product, te doen heeft.
Het is gebleken, dat de huidige wet
niet de mogelijkheid biedt de koper
afdoende te beschermen tegen het
wekken van onjuiste begrippen om
trent boter en margarine. Een doel
treffend optreden tegen deze onge
wenste praktijken is, naar de mening
van de minister, slechts mogelijk door
Paartje hardhandig
gestoord
Tegen de opperwachtmeester van de
Rijkspolitie A. H.K. uit Veldhoven, die
te Zevenaar de mannelijke helft van
een vrijend paartje een klap zou heb
ben gegeven, werd Donderdag voor 't
Gerechtshof te Arnhem vrijspraak ge
vraagd wegens gebrek aan bewijs. In
eerste aanleg was K. veroordeeld tot
een geldboete van f 2.50. Op 'n storm
achtige en donkere winteravond had
het jonge paar beschutting tegen het
weer gezocht op het erf van de woning
van K.'s ouders in Zevenaar. De lief
kozingen werden schijnbaar nogal luid
uitgewisseld, want de vader van de op
perwachtmeester kon wegens het la
waai niet slapen en verzocht aan zijn
zoon om eens te gaan kijken. K. ging
naar buiten, stak een lucifer aan en
vroeg wat er aan de hand was. Het
antwoord luidde: „Dat gaat je niets
aan". Volgens K. had hij toen zijn hand
uitgestoken om de beide minnenden
van het erf te zetten, waarbij hij per
ongeluk de wang van de jongeman
raakte. Deze zei echter dat hij een be
hoorlijke klap had gekregen, terwijl
't meisje beweerde, gezien te hebben
hoe K. zijn hand voor de slag uithaal
de. De- raadsman zei dat er in Zevenaar
een koude oorlog woedt tussen de po
litie en een groep opgeschoten balda
dige jongelui, die deze gelegenheid
hebben aangegrepen om een rel tegen
de politie te ontketenen. Uitspraak
over veertien dagen.
een algeheel verbod van teksten of'
afbeeldingen, die enigerlei betrekking
hebben op het boeren- of zuivelbedrijf.
Aan verdere beperkingen ten aan
zien van de op margarine of haar ver
pakking aan te brengen aanduidin
gen bestaat, na deze aanvulling, naar
de mening van de minister, geen be
hoefte meer, daar de bescherming van
h<=t publiek tegen verwarring van mar
garine met boter door de nieuwe ver
bodsbepalingen voldoende gewaar
borgd is.
Proces-Oradour
S.S.'ers willen in
hoger beroep
BORDEAUX. De Duitse sergeant
majoor Karl Lentz en de Elzassische
sergeant George René Boos (twee van
de S.S.-lieden die door het tribunaal te
Bordeaux ter dood veroordeeld zijn
wegens de beestachtige slachting in
Oradour in Juni 1944, zijn in hoger be
roep gegaan. Het vonnis werd hun in
de cel voorgelezen waarna zjj naar jlo
cel der terdoodvcroordeelden werden
overgebracht.
Onder de terdoodveroordeelden be
vindt zich ook de voormalige bevel
hebber van de S.S.-divisie Das Reich,
Lammerding. De compagnie Der Füh-
rer van deze divisie, pleegde de moord
te Oradour. Lammerding, wiens uit
levering door de Britten geweigerd
wordt, had nog de brutaliteit om het
hof schriftelijk te beschuldigen. Toen
men op zijn aangegeven adres eens
ging zoeken, bleek dit heerschap
echter voortvluchtig.
Onverbeterlijk
HET Kamerlid S c h e p s (P. v.
d. A.) heeft de minister van
Justitie enkele vragen gesteld om
trent het overbrengen van de ver
oordeelde H. W. v. d. Vaart Smit
uit Bergveen (Dr.) naar Den Haag.
Deze heer v. d. Vaart Smit heeft
in de gevangenis kans gezien in
dertijd een brochure te schrijven
met een groot aantal (merendeels
onware) beschuldigingen.
In zijn antwoord zegt de minis
ter thans, dat in de strafgevange
nis te Den Haag opnieuw gebleken
is, dat de gedetineerde Van der
Vaart Smit ongeoorloofde contac
ten met mede-gedetineerden tracht
te te bewerkstelligen en een on
gunstige invloed op hen uitoefende.
In zijn cel werd een fotogi'afische
afbeelding van de wegens landver
raad geëxecuteerde ir Mussert ge
vonden en in beslag genomen.
Het blijkt noodzakelijk ook thans
weer het cellulaire stelsel op hem
toe te passen.
WAT IS DAT VERANDERD
De Hoofdstraat bij de Hofstraat,
in 1912.
De Grift stroomt rustig onder het
rustieke bruggetje, dat zo nu en
dan een groep wandelaars torsen
moet, een paar wielrijders en op
gezette tijden de paardentram van
het station naar het Loo en omge
keerd.
Links, dadelijk over de brug, het
hoge huis, waarin de comestibles-
zaak van de firma Schuld gevestigd
is. Aan de overzijde, achter de bo
men het huis van de fam. Blume-
nau, van de fa Koppel en Co. En
aan deze zijde van de brug, even
eens onzichtbaar, het voormalige
bureau van de Nieuwe Apeldoornse
Courrant.
Het bruggetje is sindsdien ver
dwenen, evenzo het huis van de fa
milie Blumenau. Het perceel van de
firma Schuld, destijds met de ge
moedelijke veranda aan de zijkant,
staat er nog, ten dele. Maar toch,
wie in 1912 Apeldoorn verliet en
er sindsdien niet meer terugkwam,
zou onze Hoofdstraat ter plaatse,
toen nog Dorpsstraat, niet terug-
kennen.
Daar is 't wel veranderd.
Duitsland weigert:
Geen uitlevering van
Gestapo-beulen
OSLO. West-Duitsland zal de twee
in December jl. uit een Noors gevange
nenkamp ontsnapte Duitse Gestapo
mannen niet uitleveren, aldus heeft
het Westduitse departement van Bui
tenlandse Zaken doen weten. De be
trokkenen zijn Karl Morio en Josef
Seuffert, wegens oorlogsmisdaden tot
levenslange gevangenisstraf veroor
deeld. Zij bereikten Duitsland via
Zweden.