HITLER heeft getriomfeerd omdat de
democratie faalde
EEN IDEE VAN MACARTHUR
Zó wordt in Oost-Duitsland de
zelfstandige boer uitgeroeid!
DE SLOTPHASE VAN DE
ROSENBERG-TRAGEDIE
„Er bestaat geen solidariteit in
Europaalleen onderwerping
Een studie in de
tyrannie
DE TIJD
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1953
PAGINA 8
TTT de enkele maanden geleden in Londen verschenen biografie van
yy Adolf Hitler door Alan Bullock 1) de eerste volledige levensbeschrij
ving van de dictator van het „Derde Rijk" een werkelijk diepgaande
karakter-analyse hoopt te vinden, waardoor het geheim van Hitler's persoonlijk
heid wordt ontsluierd, komt m'in of meer bedrogen uit. Men kan niet zeggen, dat
de schrijver van deze hoogst belangwekkende „study in tyranny" zich geen
moeite heeft gegeven om dit probleem te ontraadselen. Hij is er echter slechts
zeer ten clele in geslaagd. Van de zevenhonderdvijftig bladzijden, die zijn boek
beslaat, zijn er twee en dertig gewijd aan een poging tot karakter-ontleding.
Dat is zeker niet veel voor een zo uitermate gecompliceerde figuur, in iviens
natuur het irrationele element zulk een enorme plaats heeft 'ingenomen. Men
zou wellicht de kwaliteüten van historicus en psychiater in zich moeten vereni
gen om wegwijs te worden u'it het chaotische karakterbeeld van deze man. die
zichzelf niet ten onrechte heeft vergeleken met Chengis Khan en onder wiens
persoonlijke dictatuur het zich nog christelijk noemende Europa het toneel is
geworden van gruwelen, waarvan men de gelijkenis slechts kan terugvinden in
de wreedheid en het geciviliseerd barbarisme van het Assyrië der oudheid Wie
na de oorlog wel eens gedwaald heeft door de ruïne van Hitler's Rijkskanselarij
te Berlijn, zal zich trguweiïs evenmin hebben kunnen onttrekken aan de indruk,
dat daar een modern Assyrië ten onder was gegaan in geweld en vernietiging.
Alan Bullock heeft zeer nauwkeurig
allerlei feiten en getuigenissen, die be
paalde aspecten van Hitler's persoon
lijkheid belichten, bijeengegaard en ge
rangschikt. Hij heeft daaruit ook een
aantal min of meer voor de hand liggen
de conclusies getrokken, die op zichzelf
moeilijk voor bestrijding vatbaar zijn,
maar die alle tezamen niettemin een
hiaat laten bestaan in onze kennis om
trent deze tyran, die, zoals anderen voor
hem. bewust zijn eigen mythe heeft ge
creëerd, waarin hij naar alle waarschijn
lijkheid zelf in aanzienlijke mate heeft
geloofd. Het is zeer wel te begrijpen,
dat Alan Bullock zeer sterk op zijn
hoede is geweest voor deze Hitler-mythe,
waarin de Führer van het Derde Rijk
verschijnt als een, die gedreven werd
door irrationele krachten en die, volgens
zijn eigen woorden .,met de zekerheid
van een slaapwandelaar de weg is ge
gaan, die hem door de Voorzienigheid
werd gewezen". Want het is heel erg de
vraag of Hitler, die ook de eigenschap
pen van de gewetenloze en berekenende
politicus en de gevoelloze nuchterheid
van de gangster in zich verenigde, niet
opzettelijk en met listig overleg de irra
tionele kant van de menselijke natuur,
bij zichzelf en bij anderen, heeft geëxploi-
teerd. Alan Bullock is geneigd daarop
vooral de nadruk te leggen, Hij geeft
toe. dat deze duiding van Hitler's per
soonlijkheid eenzijdig is. Maar klaar
blijkelijk weet hij niet goed weg met de
duistere, irrationele kant van Hitler's
natuur, waaromtrent hij nochtans ver
schillende merkwaardige getuigenissen
aanhaalt uit Hitler's eigen omgeving.
Sommigen hebben Hitier occulte en
magische eigenschappen toegeschreven.
Anderen hebben de onverklaarbare
macht, die hij over zijn omgeving uit
oefende, vergeleken met de gevoeligheid
van een medium en het magnetisme van
een hypnotist. Rauschning heeft in zijn
„Gesprekken met Hitier" gewaagd van
diens morbide en pseudo-creatieve hys
terie en deze karakteristiek beantwoordt
- zeker aan de indruk, die zich opgedron
gen heeft aan hen. die destijds Hitier
hebben horen spreken in het Berlijnse
Sportpalast en op de partij-dagen te
Neurenberg.
Bezetenheid
blindelings vastklampen aan ficties, die
Hitier stuk voor stuk omver heeft ge
worpen. Want Hitler wist van het begin
af aan één ding, dat zijn politieke tegen
spelers niet zagen of niet wilden zien.
Reeds in 1927 verklaarde hjj tegenover
Otto Strassen „Er bestaat geen solidari
teit in Europa, er bestaat alleen onder
werping." Die helaas maar al te scherp
waargenomen realiteit vormde de basis
voor Hitler's politiek, de voorwaarde
tevens voor haar kans op welslagen.
Er bestond geen solidariteit in Europa.
Er bestond ook geen solidariteit in de
democratie onder de republiek van
Weimar. Het fundamentele gebrek aan
democratische solidariteit in de repu
bliek van Weimar heeft Hitler's weg
naar de macht geëffend. Het waren niet
de Duitse kiezers, die gefaald hebben,
want zolang er in Duitsland verkiezin
gen zijn gehouden heeft de N.S.D.A.P.
nooit de meerderheid van stemmen be
haald, die zij zich voorstelde te verove
ren. Het waren de partijen, die op een
moment, waarop de democratie bedreigd
werd, zich uitputten in onderlinge strijd
en in sommige gevallen verraad pleeg
den tegenover hun eigen kiezers. Er
schuilt een venijnige ironie in het feit,
dat ofwel zwakke, ofwel corrupte poli
tici, op macht beluste militairen als Von
Schleicher, anti-democratische Pruisi
sche Junkers en anonyme geldmachten
Doch wanneer men zich realiseert
en de na de oorlog gepubliceerde ge
heime documenten dwingen daartoe
dat deze persoonlijke magie, dit
magnetisme en deze hysterie gepaard
zijn gegaan met een Ijskoude, gruwe
lijke en doelbewuste vernietigings
drang en moordlust, die zich op de
eerste plaats tegen weerlozen en on-
schuldigen richtte, dan krijgt men de
overtuiging, dat alle psychiatrische
termen tekort schieten en slechts een
deel onthullen van de werkelijkheid.
Om het wezen daarvan te bepalen
moet men een andere term gebruiken,
een term, waarin een groot deel van
de moderne wereld niet meer gelooft,
doch die niettemin de enige schijnt te
zijn, die de demonie van Hitler's
macht verklaart: bezetenheid. Als men
in de moderne wereld zoekt naar spo
ren en uitingen van satanisme, dan
vindt men die ongetwijfeld in de hel
van Hitler's uitroeiings- en vernieti
gingskampen en de mensonterende
gruwelen, die daar bedreven zijn. Het
is nog altyd verbazingwekkend, dat
zovelen zich destijds hebben laten mis
leiden door een kwistig gebruik van
woorden als „Voorzienigheid" en
„positief Christendom".
Jammerlijke kortzichtigheid
Er valt natuurlijk niet aan te twijfe
len, dat de demonie van Hitler's figuur
een zeer belangrijk element is geweest
in het kortstondige, maar voor heel de
wereld rampzalige succes, dat Hitler in
zijn leven heeft behaald. Niettemin doet
men er goed aan zich heel scherp te
realiseren, dat dit ene element bij lange
na niet voldoende is om dit noodlottige
succes te verklaren. De aard van Hitler's
tyrannie kan afgeleid worden uit de
persoonlijkheid van de man, die in hel;
Derde Rijk alle macht in zijn handen
wist te concentreren. Maar het feit, dat
die tyrannie de kans heeft gekregen
zich te vestigen, eerst in Duitsland, daar
na over vrijwel heel het vasteland van
Europa, is te wijten geweest aan heel
andere factoren, die onafhankelijk van
Hitier bestaan hebben en waarvan hij
een handig en gewetenloos misbruik
heeft gemaakt
Alan Bullock beschrijft de geschiede
nis van het natiónaal-socialisme nauw
keurig. phase na phase: eerst Hitler's in
vele opzichten riskante strijd om de
macht in Duitsland, daarna zijn even
riskante strijd om de macht in Europa
en de wereld, eindigend met Hitler's
quasi Wagneriaanse zelfmoord en de
totale ineenstorting van zijn gewaand
duizendjarig rijk. Die geschiedenis is,
hoe tumultueus en onheilspellend ook.
volstrekt niet geheimzinnig. Zij is alleen
in hoge mate beschamend, op de eerste
plaats voor de Duitse democratie in de
republiek van Weimar, in niet mindere
mate daarna voor de andere democra
tische landen en hun jammerlijk kort
zichtige, verblinde, schuldig-naïeve
en vaak laffe politieke leiders, die geen
van allen opgewassen waren tegen de
politieke maïtre-chanteur en gangster,
die hen precies in hun zwakheden wist
te treffen.
Deze „study in tyranny" is niet op de
eerste plaats belangrijk als psycholo
gische levensbeschrijving van Hitier en
als karakteristiek van de tyrannie als
politiek systeem, maar als triest relaas
Het waren niet de Duitse kiezers, die gefaald hebben, want zolang er in
Duitsland verkiezingen zijn gehouden, heeft die N. S. D. A. P. nooit de
meerderheid van stemmen behaald. Het waren de partijen, die op een mo
ment, dat de democratie bedreigd werd, zich uitputten in onderlinge strijd.
van het versagen der democratie en van
de noodlottige zelfverblinding van een
steriel, zichzelf overlevend nationalisme.
Want de conclusie, die zich bjj lezing
van dit boek op elke bladzijde aan de
lezer opdringt is, dat Hitier aanvanke
lijk slechts heeft kunnen triomferen,
omdat de democratie faalde. Het verhaal
van Hitler's successen is in wezen het
verhaal van de mislukkingen der demo
cratie. mislukkingen, die in hun gevol
gen dubbel tragisch zijn geweest, omdat
zij voortkwamen uit een schuldige
miskenning van de realiteit en een zich
en industriëlen om beurten gepoogd
hebben Hitier voor hun karretje te span
nen om te Iaat te bemerken, dat zij stuk
voor stuk het slachtoffer waren gewor
den van hun eigen sluwe machinaties.
In Europa was het na 1933 al niet
beter dan in Duitsland voor die tijd.
De economische crisis, die elk land
innerlijk verzwakte, versterkte naar
buiten toe nog 't gebrek aan solidari
teit tussen de Europese staten, die in
nationaal isolationisme hun kracht
zochten en hun ondergang vonden.
Engeland liet al direct zijn Franse en
Italiaanse bondgenoten van het Stresa-
pact in de steek door zonder zelfs met
hen overleg te plegen, de Duitse her
bewapening te bezegelen met een
vloot-verdrag. De farce van de schijn-
sancties tegen Italië, die door de Bald-
win-regering werd opgevoerd, dreef
Mussolini in Hitler's armen en bracht
tegelijkertijd een dodelijke slag toe
aan het prestige van de Volkenbond.
Hitler's remilitarisatie van het Rijn
land ontketende alleen maar machte
loze protesten. De annexatie van Oos
tenrijk vormde de voorbereiding voor
de crisis van September 1938, waarin
Chamberlain en Daladier hun laatste
kans om Hitier te weerhouden van
verdere rooftochten vergooiden en
voor de prijs van een kortstondige
schijnvrede 'de goedbewapende Tsje-
choslowaakse republiek tot machte
loosheid doemden en uitleverden aan
Hitler's machtswellust. „Peace in om-
time", juichte Chamberlain bij zijn
terugkeer in Londen. Nog geen jaar
later was Polen een slachtveld gewor
den en twee jaar later had de Blitz-
Krieg West-Europa overweldigd en
regende het bommen op Londen.
Alternatief
Het is bijna benauwend deze ramp
zalige periode in de geest te herbeleven.
Het is nochtans zeer aanbevelenswaar
dig om dat te doen, want Alan Bullock
moge in zijn epiloog terecht verklaren,
dat. het oude Europa, dat in 1.789 was
ontstaan, in 1939 voor altijd ten onder
is gegaan, de geesten van het verleden
zijn nog niet dood. De Europese solida
riteit, waarvan men niet kan zeggen, dat
zij ontbreekt, heeft -Kennelijk moeite
zich te ontwikkelen en te handhaven
tegen het oude nationale egoïsme, dat
zo diep geworteld zit in de Europese
geschiedenis van de laatste eeuwen. De
Europese mens zal eerst met vertrou
wen de toekomst tegemoet kunnen zien,
wanneer de solidariteit de overheersen
de realiteit zal zijn geworden. 1-Iet enige
alternatief is niet de niet langer bestaan
bare reconstructie van het politieke
systeem van de negentiende eeuw, doch
de onderwerping aan het ene of het
andere totalitarisme en daarmee de on
dergang van alles wat er nog rest aan
Europese traditie en beschaving.
C. DE GROOT
1) Alan Bullock: „Hitier. A study in
tyranny", Uitg.: Odhams Press Ltd, Lon
don 1952,
(Van onze landbouw-
medewerker)
Ik wil je in het kort be
schrijven, waarom ik
moest vluchten. In Sep
tember werd verordend, dat
vermeerderingscontracten
voor pootaardappelen alleen
mochten worden afgesloten
met „werktatige" boeren, d.i.
met boeren van minder dan
20 ha. land. Je kunt wel be
grijpen hoeveel pootgoed
zo'n boer kan voortbrengen,
wanneer hij volgens het hem
voorgeschreven teeltplan he
lemaal geen land voor aard
appelen beschikbaar .heeft!
,Het gelukte ons dus niet
de opgedragen oppervlakte
vermeerderingscontracten te
plaatsen en wij moesten, zo
als vroeger, een beroep doen
op de grote bedrijven. Maar
de grote boeren zijn meren
deels (de beste en betrouw
baarste natuurlijk het eerst!)
ten onder gegaan, omdat ze
hun verplichtingen tegen
over de Staat niet meer kon
den nakomen. Zij kregen een
leveringsplicht opgelegd van
3800 tot 4800 kg. tarwe per
ha., terwijl de werkelijke
opbrengst 2000 tot 2800 kg.
per ha, was. Ter compensatie
van het tekort geleverde
graan werden dan paarden,
koeien, kalveren en varkens
in beslag genomen en, indien
daarmee het tekort nog niet
geheel was aangevuld, ook
dorsmachines, maaimachines,
motoren enz. Dit inbeslag-
genomen vee en deze ma
chines worden daarna over
gedragen aan de Productie-
Coöperaties („Produktions
Genossenschaften")Dit is
de Duitse versie van de
Russische „Kolchos"; een
Productie Coöperatie wordt
gevormd door de grotere en
kleinere boeren, wier bedrijf
eerst kapot gemaakt is door
de inbeslagnemingen. Zó
wordt in de D.D.R. de zelf
standige boer uitgeroeid!
Als tweede aanklacht had
den het Staats Inname Be
ting op te leggen arbeiders
aan de landbouw af te staan
voor enkele weken, maar
daar is al heel weinig van
terecht gekomen. Grote hoe
veelheden aardappelen en
bieten zijn gewoonweg in de
grond blijven zitten, omdat
er geen mensen waren, die
ze konden rooien,
Ten derde had ik onder
mijn personeel de door de
S.E.D. Communistische
Dezer dagen ontvingen wij een brief van een Duitse
vriend, die kortelings uit de Oost-zone gevlucht is
Enkele delen er van drukken we in vertaling af, om
dat daaruit duidelijk wordt, hoe de landbouw in Oost-
Duitsland gecollectiviseerd word,t. Tot goed begrip
van zaken zij permeid, dat de briefschrijver verbonden
was aan de (gemonopoliseerde) Handelsmaatschappij
voor Zaaizaad en Pootgoed (D.5.G.) en een van de
provinciale bureaux hiervan leidde.
drijf (VEAB) en de Staats
Controle Commissie mij er
van beschuldigd, dat ik bij
grote boeren pootaardappels
ongesorteerd overgenomen
had. De boeren konden dan
zelf sorteren en ze hielden
daarbij de te grote en de te
kleine knollen zelf achter. De
niet voor mijn Maatschappij
bestemde aardappelen had
de VEAB natuurlijk al alle
maal tevoren in' beslag geno
men. De aanklacht luidde
dus: „begunstiging der grote
boeren". Hierbij moet je be
denken, dat in het najaar
geen arbeidskrachten op het
platteland aanwezig waren.
De Regering zou dit tekort
opheffen door de grote in
dustry ebedrij ven de verplich-
Partij) bevolen politieke cur
sus niet doen geven.
Ten vierde had ik gewei
gerd aan een bepaalde Pro
ductie Coöperatie pootaard
appelen te leveren. Dat dit
op heel goede gronden ge
schied was en dat ik me
hiervoor tevoren gedekt had
door de beslissing aan het
Ministerie te Berlijn over te
laten, was van geen belang!
In ieder geval: ik werd
uitgenodigd bij de Sovjet
Controle Commissie te ver
schijnen. Hier werd mij on
omwonden verteld, dat ik
een „Wirtschaftsverbrecher"
en saboteur was; de verdere
afhandeling der zaak was
overgedragen aan de „Staats
Sicherheitsdienst".
Nu moest dus bliksemsnel
gehandeld worden. Mijn
vrouw, die ik tot dat mo
ment nog niets verteld had
van mijn moeilijkheden om
haar niét nodeloos zenuwach
tig te maken, heb ik in een
paar zinnen van de toestand
op de hoogte gesteld. We
pakten enkele koffers met
wat kleren en linnengoed en
lieten verder alles in de
steek. Met vrouw en kind
ging ik naar het station en
kocht kaartjes naar Warne-
münde (dus de tegengestelde
richting van Berlijn). De
Volkspolitie wilde weten,
waarom we die koffers mee
sleepten; we vertelden, dat
we naar een bruiloft gingen
en een paar weken in War-
nemünde gingen logeren; we
gaven hen het (fictieve)
adres, waar we te viqden
zouden zijn. In Warnemünde
namen we biljetten voor
Berlijn en kwamen daar
zonder moeilijkheden aan.
De bijzonder gevaarlijke
treincontröle bleef namelijk
achterwege, doordat de daar
mee belaste Volkspoli tie-
mannen zich de hele reis met
de conductrices terugge
trokken hadden in een com
partiment, waar ze zich aan
Mitropa-dranken tegoed de
den. In Berlijn konden we
om half twee 's nachts nog
juist de laatste S-bahn naar
het Westen halen; op het
Station Friedrichstrasze glip
ten we door de politie en de
geheime politie heen en om
half drie waren we in Schö-
nebergGERED!
Maar nu kwam het er pas
recht op aan! Nu moesten we
bewijzen politieke vluchte
lingen te zijn en de volgende
morgen gingen we dan ook
dadelijk op stap; ook mijn
vrouw en achtjarig dochter
tje moesten mee. Het was
verschrikkelijk, al die verho
ren door de Duitse en geal
lieerde instanties. Ik heb
mezelf maar voortdurend
ingeprent: je verdient er de
vrijheid mee; blijf dus taai,
word niet murw! Na drie
weken hadden we ons doel
bereikt: we stapten in een
vliegtuig van de British
European Airways naar Han
nover. Naar de VRIJHEID!"
(Van onze Londense correspondent!
In Engeland heeft, ten goede of ten
kwade, de televisie zich in betrek
kelijk korte tijd enorme populariteit
verworven. De -situatie in Engeland
moge dan al niet te vergelijken zijn
met die in Amerika, doch het is niet
overdreven te zeggen, dat televisie nu
een belangrijk element vormt in het
nationale leven en zulks in nog hogere
mate zal doen. als de nadeyhyg van de
kroningsfeesten vele^jSendufzenden Brit
ten zal bewegen zsÉSeen wlevïsietoestel*
aan te schaffen. Wij hopen geleidelijk,
naarmate de lijn duidelijker te zien zal
zijn, enig beeld te geven van de maat
schappelijke gevolgen, die reeds merk
baar beginnen te worden. Wi.i willen
deze eerste keer volstaan met het ver
melden van enige merkwaardige feiten,
voor sommige, waarvan het uiterst moei
lijk is een verklaring te vinden.
Vermaaksbehoefte
Om te beginnen bedraagt het aantal
televisietoestellen in Engeland
(Schotland en Wales laten wij
hier buiten beschouwing) ten naaste bij
2.000.000, hetgeen naar onze schatting
neerkomt op het 400-voudige van het
aantal televisietoestellen in gebruik in
Nederland. Een voor de hand liggende
oorzaak van dit verschil is natuurlijk
gelegen in het feit. dat de programma's
in verhouding goedkoper uitkomen voor
televisie-uitzendingen, naarmate het be
volkingsaantal stijgt. Een andere oor
zaak is, dat de televisie in Engeland
aanstonds kon putten uit een veel om
vangrijker publiek vermakelijkheids
apparaat dan wij kennen in Nederland.
Doch desondanks kan ons inziens het
Ongeveer twee jaar geleden heeft generaal MacArthur,
die toen nog opperbevelhebber van de strijdkrachten
der V.N. op Korea was, onder meer een blokkade van
de Chinese kust voorgesteld. De oud-candidaat voor het
presidentschap en partij-genoot van Eisenhower, senator
Taft, die altijd een groot bewonderaar is geweest van het
beleid van MacArthur, heeft Maandag in een persconferen
tie te Washington nog eens herinnerd aan het plan van de
generaal, die om zijn vermetele denkbeelden op 11 April
1951 werd ontslagen. „Oude soldaten sterven niet," waren
de laatste woorden van de vermaarde redevoering, waarin
MacArthur zijn houding na het ontslag voor het Amerikaan
se Congress verdedigde en inderdaad zijn zijn theorieën de
laatste jaren voortdurend weer ter sprake gebracht, en niet
alleen door zijn trouwe kameraad Taft. Maandag heeft bij
voorbeeld ook een ander vooraanstaand lid van de Ameri
kaanse Senaat, Richard Russell, verklaart, dat Amerika de
Chinese kust zou moeten blokkeren en het zelfde standpunt
werd ingenomen door senator Dirksen, alsmede door de ge-
pension neerde Amerikaanse generaal Edward Almond, oud
commandant van het 10e legercorps in Korea. Kortom: in
de Amerikaanse hoofdstad wordt dit onderwerp op het
ogenblik druk besproken; maar een beslissing werd door de
regering tot nog toe niet genomen, zo is Dinsdag door de
minister van Buitenlandse Zaken, John Foster Dulles, me
degedeeld. Eisenhower en diens naaste medewerkers schij
nen de kwestie nog te bestuderen, maar de Amerikaanse
pers houdt zich intensief met het probleem bezig. Er wordt
gesproken van een eventuele blokkade door Amerika alléén,
en van een blokkade door de strijdkrachten van de Ver
enigde Naties. Wat die laatste mogelijkheid betreft: De Al
gemene Vergadering van de V.N. zal eerst over anderhalve
week weer bijeenkomen en het is mogelijk, dat, hetzij de
Amerikaanse, hetzij de Russische delegatie het onderwerp
ter tafel zal brengen.
De voorzitter van het Amerikaanse comité van chefs van
staven, generaal Omar Bradley, heeft echter Maandag een
senaatscommissie uitgelegd, dat er een gevaarlijk onder
scheid bestaat tussen het aanhouden van schepen die goe
deren voor communistisch China vervoeren en het tot zinken
brengen van die schepen. Het vuren op en tot zinken bren
gen van een dergelijk vaartuig, aldus Bradley, zou ontegen
zeglijk als een „oorlogsdaad" worden beschouwd. En
aangezien een blokkade ook een conflict met die Russische
schepen zou teweeg brengen, die in de havens van Dairen
en Port Arthur voor Rood-China bestemde goederen lossen,
kan men zich voorsteilen hoe gevaarlijk een dergelijke
maatregel zou zijn. Bradley schijnt dan ook niet veel voor
een blokkade van de Chinese kust te voelen.
Oud-president Truman tot president Eisenhower: „Je moet
voorzichtig zijn met adviezen van generaals". (Een teke
ning van Curry in het Parijse blad „Franc-Tireur").
Vooral in Engeland is men huiverig voor een zodanige
stap. Vorige week heeft de Britse minister van Bui
tenlandse Zaken, Anthony Eden, in het parlement
verklaard, dat hij een blokkade ongewenst acht, en zelfs ver
scheidene enthousiaste voorstanders van het. plan onder de
Amerikaanse Congress-leden schijnen grote waarde te hech
ten aan het standpunt van Engeland. Dat Engelse standpunt
is Dinsdag in het Hogerhuis door de onder-minister van
Buitenlandse Zaken, Lord Reading, nog eens duidelijk uit
eengezet. toen de affaire door een der Lords te berde werd
gebracht, Het Hogerhuis-lid had namelijk vernomen, dat de
opperbevelhebber van de Amerikaanse vloot in de Stille
Oceaan, Admiraal Radford, president Eisenhower een blok
kade had geadviseerd, Lord Reading antwoordde, dat Groot-
Brittannië zich tegen een eventueel Amerikaans voorstel,
een blokkade in te voeren, krachtig zou verzetten Een der
gelijke onderneming zou het einde van de s.trijd in het
Verre Oosten allerminst verhaasten, aldus Lord Reading.
De Britten verkeren ten aanzien van Rood-China in een
geheel andere positie dan Amerika. Engeland heeft inder
tijd de communistische Chinese regering van Mao Tse Tung
erkend, terwijl de Verenigde Staten de Nationalistische re
gering van Tsjang Kai Tsjek als het rechtmatige bestuur
van China zijn blijven beschouwen. Bovendien hebben de
Britten hun aan de Chinese kust gelegen kroonkolonie,
Hongkong, weten te behouden; en Hongkong zou door een
blokkade in een zeer moeilijke situatie geraken.
Binnen afzienbare tijd zal de Amerikaanse regering zich
wel moeten uitspreken over dit brandende probleem. Maar
dat een blokkade van de Chinese kust op ernstige bezwaren
stuit, is deze week wel duidelijk geworden.
grote aantal telekijkers in Engeland
niet verklaard worden, tenzij men reke
ning houdt met het volkskarakter, Dank
zij de weerzin van de Engelsman zich
bloot te stellen aan het gevaar zijn emo
ties te verraden, dank zij zijn gesloten
heid en zijn weinig ontwikkelde levens
vreugde, kent men hier in Engeland
nauwelijks het verschijnsel, dat wij met
een ouderwets woord „gezelligheid"
noemen. Aan een buitenlander, die dik
wijls is ontvangen, op voet van vertrou
welijkheid en vriendschap, in Britse
burgergezinnen, valt het op (doch eerst
zodra deze buitenlander zelf ophoudt
door zijn buitenlandsheid enige opwin
ding te brengen in het bestaan van de
door hem bezochte gezinnen), dat een
geheel gezin uren achtereen in stilzwij
gen de krant kan zitten lezen of kan
zitten luisteren naar de radio. Uil dit
en talrijke andere verschijnselen zal hij
terecht concluderen, dat Engeland een
enorm afzetgebied vormt voor alle soor
ten publiekelijke vermakelijkheden. De
Engelsman laat zich gaarne vermaken.
Vandaar dat de Engelsen meer kranten
en boeken lezen dan enig ander volk op
aarde. Vandaar hun veelvuldig bioscoop-
en schouwburgbezoek, vandaar dat po
pulaire radio-uitzendingen (dit was voor
de komst van de televisie) soms een
gehoor bereikten van 14.000.000 luiste
raars. Vandaar ons inziens de grote
vlucht, welke hier de televisie in korte
tijd heeft genomen.
Televisiesnobisme
Is er voor de populariteit van de tele
visie wel een plausibele verklaring
te vinden? Wij kunnen geen oorzaak
aanwijzen voor een hoogst merkwaardig
feit gepubliceerd door de Posterijen, het
feit namelijk, dat een onderzoek heeft
uitgewezen, dat in 13 van de 100 geval
len de aanwezigheid van een televisie
antenne op het dak niet wijst op de
aanwezigheid van een televisietoestel in
het huis, waaraan het dak bescherming
verleent. Dertien procent van de Engel
sen hebben geen televisietoestellen, doch
wel antennes. Antennes kosten vrij veel
geld en er moet een reden zijn voor dit
merkwaardige verschijnsel. De meeste
commentaren meenden hierin een vorm
van snobisme te zien. Doch ofschoon wij
allerminst, willen ontkennen, dat sno
bisme, zelfs in vele vormen, in Engeland
voorkomt, zijn wij tevens van mening,
dat dit soort snobisme, dat beoogt de
buren te imponeren door het voorwen
den van een grotere mate van welstand
dan men in werkelijkheid geniet, in
Engeland vrijwel onbekend is. De En
gelsman laat zich, waarschijnlijk min
der dan enig volk ter wereld, heel wei
nig gelegen liggen aan het oordeel van
de buren. Doch tot heden heeft niemand
ons een aanvaardbare verklaring aan
de hand gedaan. Daar komt bij, dat voor
de adspirant televisie-eigenaar in Enge
land de hoogste begin-uitgave niet is
voor het toestel, doch voor de antenne,
waarvoor in contanten betaald moet
worden. Het toestel kan men kopen
tegen een zeer geringe eerste betaling
(in volkswijken meestal niet meer dan
tien gulden) en tegen volgende betalin
gen van gemiddeld 7 tot 10 gulden per
week.
Volksvermaak
Wij zullen in de naaste toekomst
beschikken over nauwkeurig
statistisch materiaal over de po
pulariteit van de televisie bij de ver
schillende bevolkingslagen. Doch reeds
staat vast dat het de arbeidersgezinnen
zijn, die de televisie-industrie tot zo
grote en zo snelle bloei hebben ge
bracht. Dit bewijst ons inziens, dat,
naai-mate het vermogen tot „zelfver-
maak" (vooral door lectuur) afneemt,
de interesse in televisie toeneemt. Zelfs
voor de toevallige wandelaar door Lon
den wordt dit feit aanstonds duidelijk.
Want het is niet in de luxe buurten
waar men de grootste sortering en het
grootste aantal televisie-apparaten in de
etalages kan zien, doch in de volksbuur
ten. In Londense gemeenten als Chis-
wick en Acton vindt men in de hoofd
straat diclyt bij elkaar vier a vijf grote
zaken, die uitsluitend handel drijven in
radiotoestellen en televisietoestellen van
allerlei fabricage En de gehele verkoop
geschiedt op basis van het afbetalings
stelsel. een practijk, die zo gewoon is.
dat de vervaardigers van toestellen op
hun eigen kleurige prijskaarten tegelijk
de prijs per week vermelden. Het feit,
dat het de arbeiders zijn, die voorname
lijk televisie-programma's volgen, is ons
nooit zo duidelijk gebleken als toen wij
onlangs een aantal schilders en behan
gersknechten in huis hadden. Niet alleen
had elk van hen een televisietoestel in
huis. doch prompt iedere morgen als zij
op het werk verschenen begonnen zij
critïsche gesprekken over de televisie
uitzendingen van de vorige avond. Uit
deze gesprekken bleek, dat zij de „tele
visie-persoonlijkheden'' allen kenden
met naam en toenaam, met karakteris
tieke zwakheden en begaafdheid en met
alle bijzonderheden over hun optreden
in vroegere programma's. Toen wij aan
een van de knechten vroegen of hij
iedere avond toekeek, antwoordde hij
hij niet alleen bevestigend, doch voegde
er spontaan aan toe: „Wij gaan nooit
meer ergens naar toe, brengen geen be
zoeken aan vrienden meer en ontvangen
geen bezoek meer, tenzij om gezamenlijk
naar de televisieprogramma's te kijken."
Waarop een van zijn collega's met
typisch Engelse zelfspot opmerkte: „De
Engelsen hebben nooit erg gehouden
van praten. Nog een paar jaar en we
zullen de kunst van converseren hele
maal hebben verleerd, Want als ik thuis
mijn mond open doe, terwijl er een
televisie-uitzending plaats vindt, roept
het hele gezin: Houd je mond."
Op het ogenblik zendt de B.B.C. ge
middeld per week gedurende 28 uren
uit. Bij bijzondere nationale gebeurte
nissen wordt dit programma uitgebreid
met „ooggeluige"-uitzendingen. Het was
onvermijdelijk, dat het lichtste soort
vermaak een belangrijk deel van het
programma vult. Doch er valt duidelijk
te constateren, dat men bij de B.B.C.
zijn uiterste best doet van de televisie
gebruik te maken voor uitvoerige docu
mentatie, een visuele kunst, die, naar
blijkt uit wat de Engelsen gepresteerd
hebben op het gebied van de documen
taire film. de Engelsen uitmuntend be
heersen. Op vijf dagen in de week
brengt de televisie eigen journaals,
welke op Zaterdag alle herhaald
worden. Binnen vier-en-twintig uren,
nadat de overstromingsrampen Engeland
en Nederland hadden getroffen, zagen
wij op het televisiescherm nieuwsfilms
van de overstroomde gebieden en de
aangerichte catastrophe, Deze journaal
uitzendingen vormen tot heden het
meest populaire gedeelte van het gehele
televisieprogramma.
Maandag wordt executiedatum bepaald
Nu President Eisenhower Woensdag besloten heeft het gratieverzoek van de
atoomspionnen Julius en Ethel Rosenberg niet in te willigen, zal rechter Kaufman
Maandag beslissen wanneer zij op de electrische stoel de doodstraf zullen onder
gaan. Hiermee zal dan een einde gekomen zijn aan een van de meest opzienbaren
de en langdurige processen, die Amerika na de oorlog gekend heeft.
Toen de Britse autoriteiten in 1950 een van hun meest vooraanstaande atoom
geleerden, dr. Klaus Fuchs, arresteerden, bleek, dat deze, toen hij tijdens de oorlog
in de Amerikaanse atoomcentra van Los Alamos (New Mexico) werkte, contact
had gehad met een zekere Harry Gold, die in opdracht van de Russische consul-
generaal Anetoli Yakovlev gegevens over de atoombom verzamelde. Onmiddellijk
namen de ambtenaren van de F.B.I. Gold gevangen en deze gaf toe ook van het
echtpaar Rosenberg atoomgegevens te hebben ontvangen. Daarop werden de Ro
senbergs, die reeds een vlucht naar Mexico hadden voorbereid, gearresteerd. Dat
was in Januari 1951.
„Loop der geschiedenis
gewijzigd"
Julius en Ethel waren in 1934 lid ge
worden van de communistische partij.
Tijdens de oorlog, in 1944, begonnen zij
inlichtingen te verzamelen over de
atoombom, die in de centra van Oak
Ridge en Los Alamos werd vervaardigd.
Zij zochten daartoe contact met hun
schoonzuster. Ruth Greenglass, wier
man als werktuigkundige in Los Alamos
werkzaam was. Deze moest haar man
de broer van Ethel Rosenberg trach
ten over te halen bepaalde gegevens te
verstrekken. Dit lukte. David Greenglass
begaf zich herhaaldelijk naar New York
om de Rosenbergs schetsen en technische
beschrijvingen ter hand te stellen Ook
gebeurde het wel, dat de eerder genoem
de Harry Gold deze inlichtingen aan
huis bij de Greenglasses in Albuquerque
kwam ophalen. David Greenglass heeft
daarvoor herhaaldelijk geld ontvangen.
Na zijn demobilisatie in 1946 ging hij op
kosten van de Russen aan de universi
teit studeren om zo het contact met de
„atoomkringen" te bewaren. Na de ar
restatie van Klaus Fuchs kreeg hij van
de Rosénbergs geld om naar Mexico uit
te wijken, waar hij zich moest m.elden
bij de secretaris van de Russische Am
bassadeur. Eer het echter zover was
werd hij gegrepen door de ambtenaren
van de F.B.I.
Het proces tegen de Rosenbergs en
hun medewerkers begon op 6 Maart
1.951 voor een New Yorkse rechtbank.
Tn afwijking van de normale gang van
zaken had rechter Kaufman besloten,
dat de iury aan de strengste eisen van
onpartijdigheid zou moeten voldoen. Zo
zelfs, dat de verdediger der beklaagden
na het proces rechter Kaufman bedank
ten voor de uiterste coulantie die hij
betracht had in de faciliteiten die hij
aan de verdediging had verleend. Op
29 Maart 1951 sprak de jury haar
schuldig uit. Op 5 April werden de
Rosenbergs ter dood veroordeeld Zij
hebben hardnekkig het ten laste ge
legde ontkend. David Greenglass. op
wiens getuigenis de Rosenbergs voor
namelijk beschuldigd werden, kreeg.
15 jaar. Zijn vrouw Ruth was niet in
staat van beschuldiging gesteld, daar
de Amerikaanse wet niet toelaat, dat
een man tegen zijn vrouw getuigt. Har
ry Gold, de intermediair tussen de
Russen en de Rosenbergs, was eerder
al wegens spionnage in Philadelphia
tot 30 jaar veroordeeld.
Nadat dit vonnis was uitgesproken
begon het vertragingsproces van de
verdediging. Het Hof van Appèl ver
wierp het beroep tegen dit vonnis op 25
Februari 1952 en het Hooggerechtshof,
waar deze zaak vervolgens aanhangig
werd gemaakt, weigerde deze uitspraak
te herzien. Vervolgens trachtte de ver
dediging door de distrietsrechtbank het
vonnis nietig te laten verklaren. Dit
werd geweigerd en rok het beroep te
gen deze uitspraak werd ongegrond ver
klaard op 22 December j.l. Enkele da
gen vóór de installatie van president
Eisenhower werd een gratieverzoek in
gediend, de laatste kans op redding.
Woensdag werd dit echter eveneens
verworpen.
De reacties op deze uitspraak, zowel
in de V.S. als in andere landen, zijn
zeer verschillend. Er is veel oppositie
tegen het feit, dat hier de allerzwaar
ste straf wordt geëist. De Amerikaanse
wet eist voor spiennage in oorlogstijd
bedreven de doodstraf. In vredestijd
bedraagt de maximumstraf voor het
zelfde delict twintig jaar. De Rosen
bergs, wier schuld hoofdzakelijk is
vastgesteld op grond van de bekentenis
van hun broer en zwager. David Green
glass, die daarmee zichzelf redde van
de electrische stoel, hebben in 1944 ge-
spionneerd v-or een mogendheid, die
toen nog de officiële bondgenoot van
de V.S. was. Maar daar tegenover staat
staat de motivering van rechter Kauf
man. toen hij op 5 April 1951 het dood
vonnis uitsprak: „Ik ben van mening,
dat dit verraad, waardötr de atoom
bom in Russische handen is geraakt,
jaren voordat naar de mening van onze
beste geleerden zij in staat zouden zijn
deze zelf te vervaardigen, mede-oorzaak
is geweest van de communistische agres
sie op Korea, waardoor reeds meer dan
vijftig duizend Amerikanen de dord
hebben gevonden En wie weet hoeve'e
miilioenen nog de tol voor dit verraad
zullen moeten betalen? Door dit ver
raad is zonder twijfel de loop der ge
schiedenis gewijzigd ten nadele van ons
land."