Meisje uit Letland wilde per se
een onvervalste prins trouwen
Kerkvervolging Polen
neemt toe in omvang
Groot probleem voor Financiën
Regeling traktementt;oor de
geestelijken nog onbevredigend
Vraagstuk wordt al
sinds Mei 1946
grondig onderzocht
Zwitserland verleent haar nu
gastvrijheid in de gevangenis
die nee*, de
jledactauK
Wie is mijn Patroonheilige
Astrid, Erik, Joost, Boude'
wijn en Everard
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG, Febr. Een van de moei
lijkste en meest neteli.ge problemen, die al
voor een reeks ministers van Financiën heb
ben gegolden en welk vraagstuk noch
tans buiten de grote politiek is gelegen
vormt zonder twijfel de uitkering, die jaar
lijks uit 's Rijks kas aan een aantal bedie
naren van onderscheidene religies plaats
vindt. In verband met de stijgende nood, die
vele katholieke priesters (en stellig ook ande
ren) de laatste jaren ondervinden, heeft dit
vraagstuk sedert enige tijd sterk aan actua
liteit gewonnen.
Bij een eerste beschouwing lijkt de huidige
regeling, volgens welke aan sommige pries
ters, predikanten e.d. een uitkering wordt
verstrekt, waarvan men enkele summiere ge
gevens in de Rijksbegroting aantreft, vol on
billijkheden en onbegrijpelijke discriminaties
te zitten. Hetgeen in feite ook grotendeels
waar is, maar wat zich alleen op historische
gronden laat verklaren.
Dat houdt allerminst in, dat men niet bij
herhaling heeft getracht in deze scheef-ge-
groeide situatie wijziging te brengen. Tussen
I860—'65 heeft bijvoorbeeld reeds de Tweede
Kamer achtereenvolgens enkele voorstellen
van de regering tot verbetering van de hand
gewezen.
Ook na de bevrijding nadat de oude
regeling, die door minister de Wilde in 1937
werd stopgezet, in 1950 door prof. Liefti nek
weer op gang was gebracht zijn weer her
haalde pogingen tot wijziging in het werk ge
steld. Totnutoe zonder veel resultaat, omdat
de moeilijkheden zo veelsoortig zijn en de
overleggende partijen nog steeds niet tot een
bevredigende overeenstemming konden ge
raken.
Die partijen zijn laatstelijk verenigd in een
speciale staatscommissie, gevormd door ver
tegenwoordigers van de regering en van de
onderscheidene kerkgenootschappen. Namens
de katholieke geestelijkheid in ons land heb
ben in deze commissie zitting: mr dr J. J.
Loeff, secretaris van het Katholiek Neder
lands kerkgenootschap en prof. dr P. van Ber-
kum uit Tilburg. (Aan protestantse zijde zijn
er op dit ogenblik enkele vacatures, hetgeen
wellicht mede tot Vertraging van de bespre
kingen aanleiding geeft).
Deze commissie ft op het ogenblik nog
steeds belast met een opdracht, welke zij in
Mei 1946 heeft gekregen. Die opdracht hield
een onderzoek in van de vraag „of, en zo ja,
in hoeverre de bestaande practijk met be
trekking tot de financiële verhouding van de
Staat en de onderscheidene godsdienstige ge
zindten en meer bepaaldelijk met betrekking
tot de uitvoering van art 178 van de
Grondwet bestendiging dan wel herziening
behoeft."
Nog geen resultaat
Eventueel zou de commissie haar voorstel
len tot verandering in een wetsontwerp
dienen neer te leggen. Ondanks herhaalde
vergaderingen, heeft men echter op grond
van de bovenbedoelde moeilijkheden nog
steeds geen bevredigend resultaat weten te
bereiken. De zaak is op dit moment zelfs ta
melijk vast komen te zitten, maar naar wij
vernemen valt op goede gronden te ver
wachten, dat zij eerlang weer op dreef zal
kunnen geraken.
Op de moeilijkheden, die aan een financiële
verhouding tussen kerk en staat inhaerent
zijn, hier in te gaan, zou veel te ver voeren.
Men kan zich echter wel voorstellen, dat er
een groot aantal principiële bezwaren rijzen,
die zich niet licht laten ondervangen. In be
ginsel moet het bijvoorbeeld al een uitge
maakte zaak zijn, dat de katholieke geeste
lijkheid door haar gelovigen wordt onder
houden, zonder dat daarbij steun#van buiten
noodzakelijk is.
De thans bestaande situatie dateert eigenlijk
al van 1815, toen ingevolge genoemd Grond
wetsartikel weer bepaalde inkomsten voor de
bestaande kerken werden gegarandeerd,
nadat haar bezittingen in de Napoleontische
tijd geconfisceerd waren. Daai-uit is echter
een practijk vrijwel zonder enige positieve
richtlijn gegroeid, hoofdzakelijk gebaseerd op
enkele wijzigings-besluiten van de ministers,
zodat ook buiten degenen, die op deze histo
rische basis aanspraken kunnen doen gelden,
slechts zeer weinigen voor een uitkering in
aanmerking komen.
Daaruit volgt derhalve, dat nagenoeg alle
geestelijken in nieuwere parochies buiten
deze aanspraken vallen. Wel is sedert 1950
jaarlijks het luttel bedragje van vierduizend
gulden in de begroting van Financiën opge
nomen voor „nieuwe traktementen en ver
hogingen", maar het behoeft geen toelichting,
dat zulks niets anders is dan de druppel op de
bekende plaat.
Deze historische geworteldheid brengt dus
enerzijds de thans geldende discriminatie met
zich en voorts de omstandigheid, dat de des
tijds vastgestelde bedragen door de bekende
ontwikkeling thans zo bespottelijk laag zijn
geworden.
Traktementen
De uitkering (de begroting blijft, naast an
dere, nog vreemder termen, van „traktemen
ten" spreken) bedraagt zodoende voor katho
lieke geestelijken resp. kapelaans en pas
toors tussen de 100,— en 1000,per
jaar. De uitkering aan predikanten ontloopt
deze regeling niet zo veel, maar zij kent daar
enboven enkele bijzondere toelagen als „kin-
der-, school- en academiegelden" (voor stu
derende kinderen van dominees) hetgeen
uiteraard op katholieke geestelijken niet van
toepassing is. Maar ook de kapelaans, die
onder de financiële zorgen van een pastoor
vallen, kunnen dus niet in een soort toelage
regeling worden betrokken.
Bij de protestanten kent men ook nog het
zogenaamde „vacature-geld": een blijvende
uitkering, wanneer een bepaalde post vacant
is. Elders bestaat zulks niet.
Buiten deze uitkeringen kent men voorts
een pensioen-regeling, die ook aan de zeer
matige kant is, maar die evenwel geldt voor
ALLE geestelijken, die gelijk men dat
noemt - „in het harnas" met pensioen gaan.
Te weten op een leeftijd van 65 jaar en met
40 „dienstjaren". Dat pensioen bedraagt
600 's jaars en het kan eventueel ook bij li
chamelijke gebrekkigheid, maar dan na mini
maal tien dienstjaren worden toegekend. De
verdere incidentele afwijkingen van deze
regel zijn van zeer weinig belang.
Katholieke geestelijken, die een hogere rang
hebben bekleed dan die van pastoor (bijvoor
beeld die van deken) genieten een lichte ver
hoging. Voor de protestantse geestelijkheid
bestaat er voorts een regeling voor een be
scheiden weduwen-pensioen.
Na de beide wereldoorlogen heeft men van
wege de gestegen levenskosten de tarieven
der pensioen-regeling een weinig opgetrok
ken, echter niet naar evenredigheid van de
normale burgerlijke pensioen-uitkeringen.
Namens de KVP-fractie heeft de heer Dassen
destijds gepleit voor verdere verbeteringen
ten dezen, maar ook die kwestie berust sinds
dien bij de bovengenoemde staatscommissie.
Begroting 1953
De concrete bedragen, die nu op de begro
ting voor 1953 zijn opgenomen, luiden tenslot
te als volgt:
Voor het Rooms-Katholiek Kerk
genootschap: (in totaal)
voor kosten van kerkelijk be
stuur (administratie e.d.)
onveranderlijke competentiën
„traktementen van plaatselijk
dienstdoende kerkleraren"
tijdelijke toelagen (in bijzondere
gevallen),
subsidies aan kerkel. gebouwen
e.d.
kerkelijke pensioenen
vergoeding voor verzending van
dienststukken
842.950
21.000
21.600
- 578.000
250
600
215.000
6.500
Voor protestantse kerkgenoot
schappen: (in totaal)
kosten van kerkbestuur
traktementen van hervormde pre
dikanten
idem evangelisch-lutherse predi
kanten
idem doopsgezinde predikanten
idem remonstrantse predikanten
bezoldiging, meest van candida-
ten voor hulppredikdiensten
kinder-, school- en academie-
gelden
toelagen en gratificatiën
subsidie voor het provinciaal
kerkbestuur van Friesland
kerkelijke pensioenen
vergoeding voor verzending van
dienststukken
f 842.950
2.297.623
46.100
- 1.223.733
42.870
13.850
21.000
120.000
12.800
9.720
793.750
13.100
f 2.297.623
Er zyn verder nog enkele uitkeringen aan
schappen 6 Israëlitische kerkgenoot-
Engelse vorsten in
rampgebied
Koningin Elizabeth van En
geland en haar echtgenoot
Prins Philip hebben reeds en
kele malen een bezoek ge
bracht aan de gebieden bij de
monding van de Theems, die
door watersnood werden ge
teisterd.
Het vorstelijk echtpaar be
tuigde de getroffen bevolking
hartelijk medeleven en het
toonde diepe ontroering bij het
aanschouwen van de catastro
fale gevolgen van de spring
vloed. In de omgeving van
Hunstanton werden vele door
Amerikaanse militairen be
woonde houten bungalows vol
komen uit elkaar geslagen, ter
wijl de bewoners het leven ver
loren.
Dan kon ze schoonheidsinstituut openen
(Van onze redacteur)
BRÜNNEN (Zwitserland),
Juffrouw Frohner-Koretzky was nog maar een klein meisje,
toen ze in 1941 voor de Russen moest vluchten uit haar vader
land. Ze kwam in Wenen terecht, waar ze mét succes haar
eindexamen gymnasium maakte, om vervolgens aan de univer
siteit medicijnen te gaan studeren. Maar de Russen kwamen
ook naar Wenen en weer moest het meisje vluchten, nu naar
West Duitsland. De medicijnen waren niet winstgevend genoeg
en aangezien het arme vluchtelingetje over een meer dan nor
maal zakentalent beschikte, begon ze in juwelen te handelen,
waarmede ze per jaar het aardige sommetje van 150.000 tot
200.000 D. Mark verdiende.
cantiële eigenschappen zijn ver
loofde beschikte, des te meer ont
waakte zijn gezond verstand en
des te minder zin kreeg hij, om
het meisje tot zijn wettige echt
genote te maken. En toen de
bruiloft in Lugano zou worden
gehouden, weigerde de prins
hardnekkig „ja" te zeggen. Waar
op het eenzame meisje hem de
kwitantie onder zijn neus duwde
en het geld terugeiste.
ITALIAANSE
CHèQUES
Naar aanleiding van het weer-
gegevene in' Uw blad van 14
Januari door Uw redacteur in
Rome inzake bovengenoemde
aangelegenheid, zij het ons ver
gund op te merken, dat het
een aardig „verhaaltje" is wat
het verzilveren van Italiaanse
chèques betreft, doch dat dit een
geheel foutieve voorstelling van
zaken is. Wij kunnen hem de ga
rantie geven, dat, wanneer hij
chèques op Italië te onzent neemt,
hij in géén geval een kennis be
hoeft te hebben, die aan een uit
betalende kassier persoonlijk be
kend moet zijn. Zijn paspoort is
voldoende en het zou er tevens
toe kunnen bijdragen, dat het
naar Italië reizende publiek niet
werd afgeschrikt chèques te ne
men, want nogmaals, zijn bewe
ring is er geheel naast en ten
bewijze hiervan moge dienen het
feit/dat wij reeds gedurende de
na-oorlogse jaren héél veel
chèques op Italië aan cliënten
hebben uitgereikt en nog nim
mer is uitbetaling bij eerste aan
bieding geweigerd. Bovendien
moet het toch duidelijk zijn, dat
niet iedere reiziger naar Italië
persoonlijke aan Bankkassiers
bekende relaties heeft.
Reisbureau
Lissone-Lindeman N.V.
Kantoor: Nijmegen.
W. SIMONS.
Onze Romeinse redacteur te
kent hierbij het volgende aan:
Het zou bijzonder prettig zijn,
wanneer te Rome werkzame
Juwelenhandel was
te winstgevend
Natuurlijk kreeg ze narigheden
met de belasting, want haar
zaakjes waren uiteraard allemaal
pikzwart geweest. Dies vluchtte
ze nu maar weer naar Zwitser
land, waar ze 200.000 dollar als
appeltje voor de dorst op een
bank deponeerde.
Ze wenste een verblijfsvergun
ning te krijgen en zo gaf ze maar,
zij het ook met bloedend hart,
haar vermogen aan. In het jaar
1951 betaalde ze alleen aan be
lasting 475.000 Zwitserse fran
ken.
Reclamekoning
Tijdens een uitstapje naar Lu-
zern maakte ze kennis met een
Amerikaanse reclamekoning, die
naar de typisch Angelsaksische
naam van „Orlando" luisterde.
Deze man had tot taak over de
hele wereld de reclame te orga
niseren voor het bekende schoon
heidsinstituut, „Elisabeth Arden"
Maar nauwelijks had hij het
knappe meisje gezien, of hij ont
dekte al de buitengewone talen
ten en overreedde haar ergens in
een kasteel aan het meer van
Constanz een concurrentie insti
tuut voor vrouwelijke schoon
heid te openen. Dit instituut
moest natuurlijk een klinkende
naam hebben, vond Orlando en
daarom moest de juffrouw maar
zo vlug mogelijk met een echte
prins trouwen, om als prinses
zus en zo meer aantrekkings
kracht uit te oefenen op de naar
schoonheid snakkende dames.
Orlando vond al vlug een echte
prins, die Troubetzkoy heette,
maar het huwelijk ging niet door,
aangezien deze prins als huwe
lijksgift een chèque van precies
één millioen dollar wenste. En
-dat_was_zelfs_de_juffrouw te veel.
Dus werd een goedkopere prins
gezocht en Orlando vond in Pa
rijs de prins Ruspoli. Deze prins,
zoon van een van de voornaamste
en aanzienlijkste Italiaanse vor
stelijke families, leidde een vro
lijk leventje en was dus perma
nent in geldnood. Hij wilde wel I
trouwen en eiste slechts 25.0001
dollar, die hem contant werden
uitbetaald. In Milaan werd de 1
verloving gevierd en de driei
werden al spoedig dikke vrien
den. Orlando kreeg als provisie
100.000 lire en de prins kreeg nog
eens 125.000 lire, om de autori-
teiten om te kopen, zodat de
papieren vlug in orde zouden J
komen.
ZWITSERLAND, dat sinds1
de tweede wereldoorlog
een soort aards paradijs van
welvaart is geworden, blijkt
daardoor een onweerstaanbare
aantrekkingskracht uit te
oefenen op avontuurlijke ele
menten. Dezer dagen werd in
Lugano een sensatieproces ge
voerd, dat aan een surrealis
tisch romannetje uit de onder
wereld doet denken.
Nu kreeg de prins eerst werke
lijk in de gaten, aan welk gevaar
hij was ontkomen. 'Want op de
kwitantie prijkte wel zijn hand
tekening, maar de 100.000 lire
waren eventjes verbeterd tot
100.000.000 lire. De prins wei
gerde; het meisje telegrafeerde
aan de vader van de prins in
Italië, om toch te proberen de
100 millioen lire los te krijgen en
de prins diende in. Lugano een
aanklacht in.
Nieuw huwelijk
Het kwam tot een proces maar
voor dat het zover was, had de
juffrouw toch kans gezien, vlug
nog eventjes met een Zwitser te
trouwen. Het was wel geen prins,
maar dat huwelijk gaf haar ten
minste het recht in Zwitserland
te kunnen blijven.
En de advocaat, die dit „blitz"
huwelijk had bemiddeld, streek
als provisie 5000 Zwitserse fran
ken op.
En nu stond de kwitantie van
100 millioen lire als middelpunt
in het proces, waarbij het nu
Zwitserse mevrouwtje als be
klaagde fungeerde en de prins
als kroongetuige.
De rechter vond de juffrouw
een gevoelloze gewetenloze en
koel berekenende bedriegster. Ze
verloor haar Zwitserse burger
recht voor enige jaren, maar
kreeg toch een verblijfsvergun
ning, zij het ook In de gevangenis
van Lugano.
Maar ook de prins stond voor
de rechter als een ridder van de
droevige figuur. Hij kreeg een
stevige strafpredikatie mee en de
rechter vond, dat hij voortaan
maar hard moest werken op een
van zijn landgoederen, in plaats
van als nietsnut een vrolijk en
kostbaar leventje te leiden.
Niet straffeloos in katholiek land!
Daarbij drong het snoezige
meisje haar nieuwe verloofde nog
even 100.000 lire op, om juwelen
en brillanten in te kopen. Want
ze wilde naast haar schoonheids
instituut toch ook nog wel het
winstgevende juwelenhandeltje
voortzetten. Maar voor deze
100.000 lire vroeg ze een kwitan
tie, die door de prins aanstonds
werd getekend.
Maar lioe meer de prins In de
gaten kreeg, over welke mer-
Skandinavische namen worden
de laatste tijd gaarne als doop
namen gegeven. Vroeger gaven
de ouders, die geen Nederlandse
namen in hun trouwboekje wilden
hebben, een Franse of een Engelse
redacteuren en andere harde
werkers hun maandsalarissen
konden innen door een bundel
tje chèques voor reizigers, want
hetgeen de heer Simons over
deze waardepapieren zegt is
volkomen juist, hoewel ër wel
eens moeilijkheden zijn ge
weest met chèques van heren
die op hun paspoort Joannes
Petrus genoemd werden en op
de chèque Jan Pieter of erger
nog J. P., want in die gevallen
vertrouwen de kassiers de zaak
al evenmin.
De betalingsopdrachten aan te
Rome residerende Nederlan
ders echter worden slechts uit
gevoerd, wanneer de kassier
de begunstigde persoonlijk
kent, zoals ik in mijn ge
wraakt „aardig verhaaltje" in
den brede verteld heb. Om
echter mogelijke misverstan
den bij de lezer weg te nemen,
voeg ik hieraan toe, dat het
nemen van zoveel mogelijk
chèques voor men op reis gaat
naar Italië sterk is aan te ra
den en het verblijf in dit zon
neland in hoge mate zal ver
aangenamen. De verzilvering
ervan brengt geen enkele
moeilijkheid mee, mits de
voornamen op het paspoort en
die op de chèque volkomen
kloppen.
naam, maar daar is de nieuwig
heid al weer af.
Astrid
Uit Nijmegen werd mij ge
vraagd, of Astrid de naam van
een Heilige is. In de mij ten
dienste staande boeken heb ik er
geen kunnen vinden, maar als
men deze Zweedse naam zou wil
len kiezen, dan zou ik als Pa
troonheilige Sint Astric durven
voorstellen. Deze Heilige, bis
schop en apostel der Hongaren,
wordt gewoonlijk Anastasius ge
noemd, in het Slavisch Radla. Hij
is afkomstig uit een Slavische fa
milie in Bohemen. In 992 zond
de koning van Bohemen hem
naar Rome om bisschop Adalbert
naar Praag terug te brengen. Deze
had zich teruggetrokken in het
klooster van St. Alexius aldaar.
Paus Joannes XV zond Adalbert
terug naar Praag, maar Astric trad
in bij de Benedictijnen en nam de
naam Anastasius aan. In 993
werd hij abt van Brevnow in
Bohem.n maar moest in 995
naar Polen vluchten. Later preek
te hij het evangelie in Hongarije
en werd er abt van Martinsberg.
Hij wist in Rome de erkenning
van koning Stefanus te verkrij
gen. Bisschop geworden van Co-
locza en later van Gran, kroonde
hij Stefanus in het jaar 1000. Hij
stierf 12 November 1007.
Erik-Hendrik
Over St. Erik, die van 1150
tot 1160 als koning van Zweden
regeerde, heb ik vroeger reeds
geschreven en verteld, hoe hij
met bisschop Hendrik van Upp
sala een kruistocht tegen de hei
dense Finnen ondernam en veel
deed voor de kerstening van Fin
land. Op het feest van 's Heren
Hemelvaart, 18 Mei 1160, werd
hij in de kerk tijdens de H. Mis
vermoord. In Zweden bidt men
ter zijner eer als volgt:
„God, Gij hebt de H. Erik, ko
ning en martelaar de palm der
overwinning en de glorie van het
hemelrijk verleend. Wij bidden
U: laat ons door zijne verdiensten
en voorspraak alle hindemissen
overwinnen en gelukkig de kroon
der heerlijkheid verkrijgen. Door
Christus, onze Heer, Amen".
Een moeder uit Nijmegen las
de naam Erik in de K.R.O.-Gids
en de ouders vonden die naam
mooi en hebben hem nu aan de
pasgeboren baby gegeven. Maar
een heer uit dezelfde stad is het
niet met mij eens, dat Erik en
Hendrik identiek zouden zijn.
Beide namen komen namelijk
naast elkaar voor in de Zweedse
vertaling van de legende van de
H. Erik. De koning wordt Erik
genoemd, de bisschop Hendrik.
Nu zou dit m.i. juist kunnen ge
daan zijn om ze van elkaar te
kunnen onderscheiden. Zo heb ik
twee broers gekend, die Joannes
als Patroonheilige hadden. De
een werd Jo, de andere Jan ge
noemd en beiden waren identiek.
Mijn geleerde opponent zegt,
dat de overgang van Heimrik
naar Eirik zeer onwaarschijnlijk
is, omdat het verlies van de H
in casu vrijwel een onmogelijk
heid is, nog afgezien van de M.
Al ben ik geen germanist, ken
ik toch enkele heiligennamen, die
zowel met als zonder H voorko
men b.v. Emma en Hemma, zo
als de heilige abdis van Gurk
genoemd wordt. Bij de romaanse
talen is dit zelfs zeer gewoon:
Hadrianus en Adrianus b.v. Dat
de m of n verloren gaan, komt
in germaanse talen meer voor.
De naam Heinrich wordt in de
Geschiedenis van de bisschop
pen van Verdun als Hairich
geschreven en in de Annalen van
Lorsch en de Kroniek van Sige-
bert van Gemblona als Heirich.
De veronderstelling van ge
noemde briefschrijver, dat Ei
van Eirik (Erik) met Eiland en
met au, aue (latijns: Avia in
Scandinavia, Batavia, Austravla)
in verband staoat, lijkt mij niet
onmogelijk, maar het Altdeut-
sches Namenbuch legt wel ver
band tussen Erich, Ericcho,
Aerich, Hairich, Heirich en
Heinrich.
Boudewijn
Een a.s. moeder wil haar ev.
jongen Boudewijn noemen en
'vraagt, of dit een Heilige is. Ja,
er zijn er zelfs twee van die
naam, een abt, leerling van Sint
Bernard van Clairvaux Feest 21
Augustus, dus daags na het feest
van S. Bernard) en een marte-
dood door Simonisten niet ver
laar, kanunnik van Laon, ge-
van Cohartille, in 680. Feest 16
October. In het Engels komt
meest Balduin ook Baldwin voor
en Baud. Maar laten we eerst
maar afwachten, of het Boude
wijn of Astrid wordt. Dat kun
nen we in Groesbeek vernemen.
Joost
Kan men als Patroonheilige
Justus of Judocus vereren? Von
del vertaalde zijn voornaam door
Justus, maar onze lezeres zegt,
dat zijn graf in Picardië ligt. En
clan bedoelt ze S. Jqost, of in het
Frans St. Josse, in het Latijn
Jodocus of Judocus, Patroonhei
lige o.a. van Hernen bij Wijchen.
S. Judocus was een kluizenaar te
Ray en te Runiac, dat nu_S.
Josse-sur Mer heet. De Heilige
stierf 13 Dec. 669 te Montreuil.
Everard
Een vraag uit Java: of Everard
de naam van een heilige is. Ook
een vraag! Dacht U dat de „hei
lige bruur van Megen" geen Pa
troonheilige heeft gehad? Er is 'n
H.Everard, die graaf van Altena
was in Westfalen. Hij trok met
de bisschoü van Luik samen op
tegen de Vlamingen en toen dit
oorlogje verkeerd afliep, ging
Everard naar het klooster en
werd Cisterciënser te Morimond.
Hij is echter gestorven op de
S. Georgsverg, 22 Juli 1152.
Tot zover is alles beantwoord.
P. WILLIBRORD LAMPEN.,
ROME, Februari De ter dood veroordeling van een
priester in Krakau en de veroordelingen tot gevangenisstraffen
van een aantal andere priesters is voor het Vaticaan een teken,
dat ook in Polen de godsdienstvervolging een ernstig karakter
gaat krijgen. Tot nu toe was de communistische regering in'
Warschau voorzichtiger tegenover de katholieken dan de rege
ringen in andere communistische landen en dat is ongetwijfeld
te danken geweest aan het feit, dat Polen geheel katholiek is
en dat de Poolse bisschoppen volkomen eendrachtig en onwrik
baar zijn, zodat alle pogingen om verdeeldheid te zaaien in het
Episcopaat, op niets zijn uitgelopen.
Nagedachtenis van
kardinaal Sapieha
wordt bezoedeld
Maar het proces in Krakau
wijst erop, dat de zaken een
keer gaan nemen en men be
schouwt deze rechtzaak als het
voorspel op een vervolging naar
het voorbeeld van de andere
Cominform-landen.
Al lang gingen er geruchten
over huiszoekingen in het Bis
schoppelijk paleis van Krakau,
terwijl de Poolse bisschoppen
kort geleden een gezamenlijke
verklaring aflegden, waarin zij
de katholieken - zowel priesters
als leken - herinnerden aan de
zware verplichting, de deviezen-
verordeningen van de regering
nauwgezet te gehoorzamen. Dat
wijst er volgens het goed geïn
formeerde katholieke dagblad
„II Quotidiano" op, dat er moge
lijk overtredingen van deze
voorschriften zijn geweest maar
tegelijk verwerpt de Osservatore
Romano op de meest uitdrukke
lijke wijze de beschuldiging, dat
het Vaticaan medeplichtig zou
zijn geweest aan de beweerde
misdaden van hoogverraad en
spionnage.
De enige nieuwsbron, die ons
ter beschikking stond waren de
uitzendingen over het proces van
Radio Warschau en herhaalde
lijk is daarin gezegd, dat het pro
ces noch de Kerk als zodanig,
noch de godsdienst aantast en
alleen gericht was tegen onwaar
dige priesters. Desondanks heeft
men de nagedachtenis trachten
te besmeuren van Kardinaal
Sapieha, die tijdens de oorlog het
middelpunt was van het onover
winnelijke geestelijke verzet van
het Poolse volk tegen de Duitse
bezetter.
Kort geleden nog werd hij ge
vierd en bewierookt door de
volksdemocratische leiders en nu
beschuldigt men hem ervan, tij
dens zijn reizen naar Rome te
hebben samengespannen, om het
uitbreken van de derde wereld
oorlog te bevorderen. De Kardi
naal Aartsbisschop zou in dienst
hebben gestaan van het „Ameri
kaanse imperialisme" en al het
mogelijke hebben gedaan, om een
overeenkomst tussen het Poolse
episcopaat en de regering onmo
gelijk te maken.
Routine-werk
Deze verdachtmaking en be
schuldiging tegen de kerk en de
H. Stoel zijn langzamerhand rou
tine-werk geworden voor de
communistische landen en ook in
Polen poogt men nu, de gelovi
gen op te zetten tegen hun eigen
bisschoppen en tegen de H. Stoel.
Het optimisme, dat men hier en
daar nog koesterde ten aanzien
van de Kerk in Polen mindert
snel. En het is de overtuiging
van iedereen, dat de voorzichtige
houding der regering in de afge
lopen jaren niet was toe -te
schrijven aan een minder grote
vijandschap tegenover de Kerk,
maar veeleer aan zuiver tacti
sche overwegingen.
Want wat men straffeloos kan
doen in Roemenië, waar de ka
tholieken nog geen percent van
de bevolking uitmaken, in Hon
garije of Tjechoslowakije, dat
kan men niet in. het volkomen
katholieke Polen, waar het volk
gehard is door eeuwenlange te
genslagen en waar het geloof
geen questie is van uiterlijkheid
maar is doorgedrongen diep in
het volkskarakter.
Amerikaanse
zakenlieden gaan op
studiereis
WASHINGTON, Februari
(Ass. Press). Het bureau
voor de wederzijdse veiligheid
(M.S.A.) heeft bekend gemaakt,
dat een groep Amerikaanse
zakenlieden en financier"; om
streeks medio Februari in
Europa en het Verre Oosten
een studie zal gaan maken van
de M.S.A.-programma's. Dit
plan is uitgegaan van Harold
Stassen, de nieuwe directeur
van het bureau.
Een woordvoerder zei, dat het
doel van de studie is „de waarde
te bepalen van de hulp-program
ma's, zowel wat de programma's
zelf als wel wat het personeel,
dat ze ten uitvoer brengt, be
treft." Verwacht wordt, dat de
groep Groot-Brittannië, Frankrijk,
Italië, Duitsland, Denemarken,
Nederland, België, Turkije, de
Philippijnen, Indo-China en For
mosa zal bezoeken.
Verwacht wordt, dat Clarence
Francis, hoofd van de Raad van
Beheer van de „General Foods
Corporation", de missie zal leiden.