De weg, die niet onderloop!
tenen
Vliegtuigen brachten uitkomst
voor waterland
Vrijdag 13 Februari 1953
FRIESE KOERIER
5
(Advertentie)
(Van onze Luchtvaartvicdewerker)
"tTET IS ALSOF HET VLIEGTUIG iets heeft willen goedmaken van
de onnoemelijke ellende, die het in de oorlog aan de burgerij
heeft berokkend. Hoewel zijn rol bij het reddingswerk in Zuidwest-
Nederland nog lang niet uitgespeeld is, kan reeds nu gezegd wor
den, dat het vliegtuig voorbeeldig werk verricht heeft.
Dat zijn rol nog niet uitgespeeld
is, zal men begrijpen als men
weet, dat na beëindiging van het
evacuatiewerk het behoud van
de niet vernielde dijken en zee
weringen de voortdurende aan
dacht en waakzaamheid vergen,
waarbij het vliegtuig onschatba
re diensten kan bewijzen, nog af
gezien van de noodzaak tot het
regelmatig uitvoeren van verken
ningsvluchten. Dergelijke stel
selmatige verkenningsvluchten
hebben reeds tweemaal geleid tot
het geven van tijdig alarm tegen
een nieuwe doorbraak. Men was
toen in staat deze tijdig te voor
komen!
Gebleken is voorts, dat het gaten in
dijken dichten door vliegtuigen een
specialiteit van de Amerikanen is ge
worden. waarover de gehele gealli
eerde luchtmacht zich verheugt. Het
afwerpen van zakken zand in bressen
geschiedde nl. met zulk een verbluf
fende nauwkeurigheid, dat de man
schappen op de grond nauwelijks iets
meer behoefden te doen dan hier en
daar even een zak zand te verschik
ken. Deze precisiebombardementen,
zoals we ze wel mogen noemen, wer
den verricht door vliegtuigen, die op
Valkenburg opstegen. En wat voor
vliegtuigen! Het waren de monster
achtig grote Amerikaanse leger-vracht-
vliegtuigen, de zg. Packets", die in
korte tijd met 25 ton goederen vol
geladen kunnen worden, ja, waarin
zelfs vrachtauto's zo maar kunnen
binnenrijden! Zes van deze toestellen,
behorende tot het Amerikaanse Rijn-
leger. hebben een groot aandeel ge
had in onze strijd tegen het verwoes
tende water
Prachtig reddingswerk!
Meer tot de verbeelding sprekend
was eigenlijk het optreden van de
hefschroefvliegtuigen. Nederland heeft
er zelf maar een, dat bovendien eigen
lijk voortdurend in reparatie was.
Voordat de geallieerden kwamen heeft
dat ene toestel echter wonderen ver
richt door overal mensen van daken
af te pikken en naar veiliger oorden
over te brengen. Toen zich een hele
vloot van helicopters op het vlieg
veld Woensdrecht in West-Brabant
had geconcentreerd (Britten, Belgen,
Fransen en Amerikanen), kon een
massaal optreden van deze soort vlieg
tuigen worden georganiseerd en dat
was een primeur in de luchtvaarthis
torie van Nederland.
De grote en kleine Sikorsky's waren
de standaardtypen van deze merk
waardigste luchtvloot, die ooit op Ne
derlandse bodem werd samengetrok
ken. Twee dozijn van deze reuzen li
bellen zoemden van het vroege och
tendgloren tot het invallen van de
duisternis over het verdronken land
en verrichtten de onmogelijkste red
dingen. Honderden mensen hebben
hun leven aan deze toestellen te dan
ken. De meeste van deze vliegtuigjes
hebben hefkabels, zoals ook kraanwa
gens die kennen en het is ongelooflijk
wat er met zo'n uitrusting kan wor
den verricht. Vier Amerikaanse heli's
hadden die haken niet, doch met ware
luchtacrobatiek zagen ook deze toestel
letjes kans om ergens op een plat dak
van een schuur of op een stukje dijk,
dat net zichtbaar was, te landen óm
er mensen vandaan te halen of voed
sel of medicamenten te brengen.
Het optreden van deze vliegtuigen
is wel een zeer duidelijke demonstra
tie geweest van de zeer grote bruik
baarheid van dit type, juist voor een
waterland als Nederland.
Bromfietser verongelukt
Te Rotterdam kwam Donderdagmid
dag een bromfietser onder een vee
auto terecht. Met zware verwondingen
werd hij in een ziekenhuis opgeno
men, waar hij kort na aankomst is
overleden. De gladheid van de weg
was de oorzaak van het ongeluk.
(ANP).
Friesland biedt maat
schappelijke werksters
en gezinsverzorgsters
aan
Na gepleegd overleg met o.a. de pro
vinciale raad voor de gezinsverzorging
in Friesland en de stichting Friesland
voor Maatschappelijk Werk en op grond
van inmiddels bij het secretariaat van
de Prov. Raad voor Gezinsverzorging,
heeft de Commissaris der Koningin
van de provincie Friesland aan de mi
nister van Maatschappelijk Werk tele
grafisch aangeboden uitzending van een
aantal deskundige en ervaren maat
schappelijke werksters en gezinsver
zorgsters, zodra bericht mocht worden
ontvangen, dat aan zodanige bijstand
in of rondom de noodgebieden behoefte
bestaat.
Op grond van verkregen voorlopige
inlichtingen lijkt het niet uitgesloten,
dat in dit stadium nog geen dringende
behoefte aan uitzending van gezinsver
zorgsters zal bestaan, temeer waar ver
moedelijk mag worden aangenomen,
dat uit de naaste omgeving van de
noodgebieden in eerste instantie reeds
op voldoende wijze aanvragen naar
deze bijstand kan worden voldaan.
(Advertentie)
TASSEN
Rundleren - 1 voortas
ruitvoering kleine
dito groot 19.75
Durable plastiek
Herenzolen f 2.25
Dameszolen f 2.
CENTRALE - Dracht 71
16.95
Dan spijt het U, wanneer U
geen Aspirin (alléén echt met
het BayerkruisQ In huis hebt
Schade aan Schotse
bossen is groot
De storm in de nacht van 31 Januari
en 1 Februari heeft ook grote verwoes
tingen aangericht aan de Schotse bos
sen. In Schotland is meer dan dertig
millioen kubieke voet aan pijnbomen
omgewaaid. Dat is het dubbele van de
hoeveelheid hout van alle soorten,
welke het vorig jaar in Schotland ge
veld mocht worden.
De schade is groot. De bomen zijn
kris-kras door elkaar gevallen en dat
zal de opruimingswerkzaamheden
zeer bemoeilijken. De Canadese re
gering heeft reeds aangeboden om
ervaren houthakkers te zenden
(ANP).
In HASKERLAND heeft men in to
taal f 25.500 ingezameld.
In DONIAWERSTAL bracht men het
tot f 21.000. Van het ingezamelde bedrag
in Haskerland is f 10.000 gereserveerd
voor het door de gemeente geadopteer
de Fijnaart en Heiningen. In Hasker
land en Doniawerstal bracht men voorts
goederen bijeen met een gezamenlijke
waarde van ongeveer f 150.000. Tevens
stelde men 27 buitenboordmotoren ter
beschikking. Er zijn in totaal 420 pak
ketten en zakken met alle mogelijke
spullen naar de rampgebieden verzon
den.
Op de markt te BOLSWARD collec
teerden de studenten van de zuivel-
school gisteren voor de getroffenen.
Voorts verkochten zij oliebollen. De
Bolswarders verorberden niet minder
dan 15.000 stuks en de studenten brach
ten een bedrag van f 1000 bijeen.
De leerlingen van de openbare school
voor U.L.O. te HEERENVEEN offerder.
f 358,43 voor de slachtoffers van de
watersnood.
Het R.K. toneelgezelschap in SNEEK
voerde Donderdagavond ten bate van
het^ Rampenfonds het stuk „De Rain
antwoordt niet" op.
De Ambonezen in GORREDIJK wil
len ook hun steentje bijdragen om de
slachtoffers van de watersnood te hel
pen. Zij organiseren Donderdag a.s. een
Indische avond ten bate van het Ram-
penfonds.
Het bestuur van Quick uit LEEU
WARDEN heeft de twaalf redders uit
Grouw, die in Zeeland hebben gehol-1
pen. uitgenodigd de uitvoering van
Quick bij te wonen.
De gemeente IDAARDERADEEL be
sloot de gemeente Ooltgensplaat te
adopteren.
Heerenveen
ruim f 75.000
De collectes in de gemeente Heeren
veen brachten samen de som van
f 75.795,70 op. De verschillende dorpen
droegen daartoe de onderstaande be
dragen bij.
Jubbega-Schurega en Hoornsteravaag
f 10396,60; Oudehorne f 3240; Oudehor-
ne, 2e sluis f 394,60; Nieuwehorne
f 2758,70: Nieuwehorne, Eontebok
f 592,70: Mildam f 1323; Oudeschoot
f 2969,50; Nieuweschoot f 1161,25; Oran
jewoud f 42"16,36: Benedenknijpe
f 1624.55: Bovenknijpe f 1210,85: Ter
band, Luinjeberd. Tjalleberd en Ger-
sloot, samen: f 3249.65; Heerenveen f
41620,44; Heerenveen, Nieuwebrug
f 537,50.
Bracht de lijstcollecte te KOUDUM
f 13.738.64 op, nadien komen nog vele
giften binnen. Vooral van verenigingen.
Het totaal is nu gestegen tot f 14.423.64,
in welk bedrag niet zijn opgenomen de
kerkcollecten.
De kerkcollecten in LEMMER brach
ten op Geref. kerk f 12.10. R.K. kerk
f 689, Geref. Gemeente f 386.
Leerlingen van de Ulo-school te DIE-
ver stonden eeii bedrag van f 88.02 af
voor het Rampenfonds. Bovendien ver
leenden zij spontaan hulp bij het inza
melen van zandzakken. i
In de ZUIDWESTHOEK brachten
kerkcollecten op: Ned. Herv. kerk Sta
veren f 1750, Ned. Herv. kerk Hemelum
f 450, Ned. Herv. kerk Warns f 300,
Doopsgezinde kerk Warns f 260, Tjerk-
werd f 1000.82. Dedgum f 199.18, Ned.
Herv. kerk Workum f 1100, Ned. Herv.
kerk Heidenschap f 308.50, Ned. Herv.
kerk Parrega f 500.
Het centraal bestuur van de perso
neelsvereniging van de N.T.M. te HEE
RENVEEN besloot de grote feestavond,
welke de volgende maand zou worden
gehouden, niet te laten doorgaan. Het
voor die feestavond uitgetrokken be
drag zal in het Rampenfonds worden
gestort.
In TJALLEBERD zullen twee feest
avonden geen doorgang vinden, omdat
de organisatoren er van besloten het
daarvoor uitgetrokken geld maar lie
ver in het rampenfonds te storten. De
voorstellen hiertoe van de besturen
zullen door de leden ongetwijfeld met
blijdschap worden goedgeeurd. De
feestkas van de afdeling LUINJEBERD
zuivel van de A.N.A.B. bedroeg f 250.
deze gehele som is voor de slachtoffers
van de ramp beschikbaar gesteld.
De kaartclub te TJALLEBERD had
haar schutjasavond nog willen afwis
selen met een feestavond. De penning
meester heeft de hiervoor uitgetrokken
f 100 echter ook maar aan ons bureau
gebracht, met het verzoek het bedrag
aan het rampenfonds te doen komen.
Hulde voor deze gestes, die zeker na
volging verdienen!
Onze ladderwedstrijd.
Nu de termijn voor inzending der op
lossingen van vraagstuk no. 105 is ver
streken, laten we weer de stand van de
wedstrijd tot en met de zevende serie
volgen. Het maximum te behalen aan
tal punten was 211. Inmiddels hebben
echter reeds 16 deelnemers de top van
de ladder bereikt en daardoor telkens
30 punten in mindering gekregen. Hier
door is het practisch onmogelijk dit
aantal van 211 te behalen en moet 181
punten wel als het maximum worden
beschouwd. En nu de stand, die wij bij
een gelijk aantal punten in alphabe-
tische volgorde geven.
1. J. Sprangers, Rotterdam 178 pnt.
2. R. Bergsma, Terhome 175
3. J. ae Roo, Joure 174
4. K. de Jong, Hemrik 168
5. L. Pen, Schoteruiterdijken 158
6. IJ. v. d. Goot, Sloten 152
7. E. Buursma, Boornbergum 150
8. M. Winters, Heerenveen 150
9. C. K. Kuyper, Akkrum 149
10. L. Hoekstra, Gorredijk 147
11. W. G. de Boer, Akkrum 124
12. A. Terpstra, Amsterdam 108
13. J. A. Hoekstra, Koudum 104
14. G. Scholing, Oldemarkt 102
15. K. A. Poepjes, Makkum 100
16. Th. Koopmans, Grouw 94
17. A. W. de Wit, Jubbega 94
18. Jac. Haan, Heide o.d. St.
Nicolaasga 64
19. P. Peetsma, Heerenveen 64
20. K. Koopmans, Warga 58
21. J. W. Mast, Nij-Beets 53
22. Bj. Veenstra, Lippenhuizen 56
23. L. A. Bosma, Exmorra 44
24. K. Leenstra, Tijnje 38
25. G. Dam, Akkrum 30
26. D. Wisman, Oranjewoud 30
27. J. H. Krot, Sneek 29
28. K. H. Hooghiemstra, Akkrum 28
29. B. Meester, Beetsterzwaag 28
30. H. Drost, Amsterdam 26
31. B. G. Kelderhuis, Bantega 26
32. J. Poepjes, Woudsend 24
33. J. L. Verbeek, Lemmer 24
34. R. Akkerman Jr., Woudsend 22
35. A. v. d. Berg, Luinjeberd 22
36. J. Cnossen Gzn., Hommerts 22
37. A. Kluitenberg, Heerenveen 22
33. J. Kremer, Heerenveen 22
39. R. Nijholt, Hommerts 22
40. S. Boersma, Oudehaske 22
41. R. Schippers, Munnikeburen 22
42. T. Eos, Heerenveen 20
43. L. Postma, Spijkenisse 20
44. J. Miedema, Leeuwarden 12
45. Terpstra, Oppenhuizen 12
46. B. Stuiver, Terband 8
47. R. Dijkstra, Appelsga 4
48. G. de Groot, Teroele 4
49. H. de Heij, Eesterga 4
50. W. Jongsma, Nijehorne 4
51. G. Reitsma, Wolvega 4
52. H. A. Stuiver, Echten 4
53. W. Kaastra. Olterterp 2
54. W.v. d. Zee, Balk 2
De deelnemers gemerkt met heb
ben reeds één keer de top bereikt en
dus 30 punten in mindering gekregen.
De .oplossers gemerkt met staan of
hebben tweemaal aan de spits gestaan
en krijgen of hebben opnieuw 30 pun
ten in mindering gekregen.
De prijzen, uitgeloofd door de „Frie
se Koerier" en bestaande uit fraaie
damwerken of medailles (naar keuze),
zijn gewonnen door de heren J. Spran
gers te Rotterdam en R. Bergsma te
Terhorne. De extra prijs, beschikbaar
gesteld voor degene, die in deze zeven
de serie de meeste punten zou beha
len, is na loting toegewezen aan de
heer J. de Roo te Joure, die het maxi
mum aantal van 30 punten verwierf,
evenals de heren C. K. Kuyper te Ak
krum, J. Sprangers te Rotterdam en
M. Winters te Heerenveen. Een mooie
prestatie, daar er ook ditmaal enkele
lastige vraagstukken in de series wa
ren opgenomen.
Wij wensen de prijswinnaars van
harte geluk en hopen nog vele oplossin
gen van hen te mogen ontvangen.
De prijzen worden spoedig toegezon
den. Voor de achtste serie, die al weer
begonnen is, worden opnieuw in totaal
drie prijzen beschikbaar gesteld.
Tenslotte delen we nog mee, dat
deelname aan de ladderwedstrijd voor
ieder, en op elk gewenst moment open
staat.
Allen veel succes gewenst!
Ladderwedstrijd.
Vraagstuk no. 109. Auteur: J. Vier
gever. Wit speelt en wint.
Stand in cijfers: Zwart 14 schijven
op 1, 5. 6, 8. 12. 13, 19, 23, 24, 25, 26, 29,
34 en 40. Wit 15 schijven op 15, 16. 17.
21, 27, 23, 35, 36, 37, 38, 41, 42, 44, 47 en
49.
Oplossingen worden gaarne inge
wacht voor 21 Febr. a.s.
Vraagstuk 107. Auteur: J. Scheijen.
Zwart 12 schijven op 6, 8, 9, 11, 16, 20,
23, 24, 29, 30, 34 en 35. Wit 11 schijven
op 21, 22, 26, 27, 32, 38, 44, 45, 47, 49
en 50.
Oplossing: 4439, 34x43, 38—33, 29x
38. 32—28, 23x32, 47—42, 38x47. 49x33,
47x17, 21x34. 32x21, 26x17. 11x22, 34—
29, 24x33, 45—40, 35x44, 50x17.
Nabeschouwing
door de heer K. v. d. Weg.
Dit vraagstuk geeft niet veel aan
leiding tot commentaar. Het is een
goede bewerking van bekend motief.
We hebben een soortgelijk vraagstuk
ook wel eens gezien met de witte schijf
44 op 43. Dit zou in dit vraagstuk ech
ter zettenverwisseling veroorzaken.
3228 zou dan eveneens als eerste zet
gespeeld kunnen worden. Het is voor de
auteur altijd zaak bij het plaatsen der
stukken te letten op gebreken als zet
tenverwisseling e.d. Dit is niet altijd
even gemakkelijk, getuige onderstaand
vraagstuk van dezelfde auteur. We
geven de stand met de zeer moeilijke
oplossing en vragen aan de probleem
liefhebbers „Waar ligt het gebrek?"
De stand is: Zwart 15 schijven op 1,
5, 6. 7, 8. 9, 13, 14, 16. 23, 27. 31, 33, 41
en 42; één dam op 43. Wit 15 schijven
op 17, 18, 21, 22, 24, 25, 29, 30, 32, 33.
34, 39. 43", 45 en 49.
Oplossing (korte 'notatie)32—28.
28—23, 44, 23—19, 10, ad lib, 33, 19, 30,
34, 20, 3, 2. Met bekende motiefstand.
Correspondentie over deze nabeschou
wing te zenden aan K. v. d. Weg, Tuin
dorp 27 te Akkrum.
f*
Correspondentie: J. A. H. te Kou
dum.
Vriendelijk dank voor de ontvangen
bijdragen. We hopen ze t.z.t. te plaat
sen.
Correspondentie-adres:
C. van der Velde,
Westermeer B 20
bij Joure.
Landbouwkroniek
TY/"EER huilt de wind om huis
en hof en jaagt de sneeuw.
Dit is wel een erg ongelegen late
winter, die we zeker niet meer
hadden verwacht na de al zo
zachte dagen. Weer klagen we
over slechte wegen. Weer klagen
we over het niet buiten kunnen
werken. Over besneeuwde, natte
landerijen, die onbegaanbaar
blijven. Over lekke daken. Over....
Hulpacties
Maar hebben we wel het recht tot
klagen, als we onze gedachten nog
eens laten gaan naar het water-
rampengebied? Hoe zou het er daar
nu uit zien, gedeeltelijk nog onder de
zilte golven, deels drooglopend tot een
vies, nu besneeuwd, verdronken en met
ruïnes overdekt landschap, met dode
paarden en koeien
Welk een recht tot klagen zouden
dan zij hebben, die alles verloren cn
in den vreemde, zij het dan ook bij
liefhebbende landgenoten, onderdak
vonden en zij, die thans, gebleven in
wat hun restte, of teruggekeerd na
net wegvloeiende water, temidden van
die woestenij trachten te redden wat
er nog te redden is
Dit overwegende komt men slechts
tot één conclusie: helpt! Helpt zoveel
ais in Uw vermogen is.
Gelukkig blijkt het Nederlandse
volk in het algemeen offervaardig. En
niet alleen het Nederlandse volk.
Toch lijkt, het ons gewenst over dat
noodzakelijke offer nog iets te zeg
gen, We blijven daarbij op agrarisch
terrein.
Vorige week schreven we dat
we verwachten dat onze organi
saties een hoognodige richtlyn
zouden uitstippelen om de hulp
verlening zo doeltreffend en zo
billijk mogelijk te doen verlopen.
We vreesden toen n.l. reeds een
naast en over elkaar heenwerken
van verschillende instanties, dat uit
eindelijk voor do totale hulpverlening
wel eens nadelig zou kunnen worden.
Wat we vreesden is inmiddels een feit
geworden en men zal goed doen zich
sUarop bij leidinggevende groepen te
bezinnen, zal de offervaardigheid niet
kleiner worden. We willen een en
ander even verduidelijken.
Het was een fraai en spontaan
gebaar, dat de beheerders van het
Zuivelfonds direct een millioen
beschikbaar stelden. Het was ech
ter een millioen alléén van de
melkveehouders en niet van ak
kerbouwers.
Als poging tot hulpverlening was
het toe te juichen dat men van arbei
derszijde zijn loon gedurende bepaal
de tijd wilde offeren. Minder juist
was het dan te eisen, dat de werkge
vers deze loonbedragen zouden moe
ten verdubbelen. Waarom dit ver
plichte offer voor hen die arbeiders
in dienst hebben en niet voor hen,
die het zonder arbeiders kunnen stel
len, uit hoofde van beroep, uit hoofde
van gezinsarbeid of uit hoofde van
bedrijfsomvang?
Op dezelfde wijze is het onjuist va-
cantiedagen in loon verrekend af te
staan, hoe mooi op zichzelf ook, in
dien men daaraan weer een verplichte
aanvulling van werkgeverszijde ver
bindt
Dat do Stichting voor de Landbouw,
de Fr. Mij. van Lb.. de C.B.T.B. en
ae A.B.T.B. gezamenlijk een beroep
op de Friese Boerenstand doen, is
n.o.m. de manier, waarop dient te
worden gewerkt.
Helaas zien we dan weer dat daar
naast ook andere organisaties, een
deel der boerenbevolking omvattende,
zich voor hetzelfde goede doel weren.
Het Stamboek vraagt vee. Uiteraard
van stamboekleden alléén.
Hier en daar hoort men van een ac
tie om een bepaald percentage van de
veestapel te geven, Prachtig! Doch
geeft dat geen moeilijkheden? De mo
gelijkheid tot offeren staat toch in
genen dele gelijk met de grootte van
het beslag.
Wat betekent het voor een élite
fokker om een koe af te staan:
doch welk een offer is het voor
een pachter, die op een groot be
drijf moeilijk „zit" om een pink
beschikbaar te stellen? Waarom
combineert het Stamboek zijn ac
tie niet mét de Landbouworgani
saties?
Hetzelfde geldt voor de Raiffeiseiï-
banken cn aangesloten boerenleen
banken. Zeker, de enkele tonnen be
tekenen voor het geheel weinig. Maar
waarom niet in samenwerking met de
andere organisaties gezocht naar de
billijkste en meest succesvolle weg?
Spontane collecte, accoord! Ook
daarbij kunnen organisatoren vaak
meer dan geschiedde leiding geven
tot billijker lastenverdeling en tot
groter totaalopbrengst. Postzegels,
kerken! Prachtig allemaal. We willen
echter hopen, dat een en ander niet
wordt geremd doordat zovelen gaan
zeggen, dat ze óók al moeten betalen
voor die organisatie en voor die en
dat men ten slotte het eind niet weet,
nóch het gevoel heeft dat enigermate
naar draagkracht wordt bijgedragen.
Friesland voorop
FRIESLAND verwacht dit weekeind
al 2Y2 millioen te kunnen be
schikbaar stellen. Indien men dan
weet dat onze provincie een der arm
ste0 van het land is, die men wel
„werkprovincie" noemt tegenover an
dere „woonprovinciën"; indien men
ook weet, dat via zovele elders ge
centraliseerde diensten een zo groot
deel van Frieslands belasting- en
pachtgeld elders wordt verteerd, dan
zou men mogen verwachten dat in
Nederland met een bevolking van
ongeveer 25 maal zo groot, toch véél
meer dan 25 maal zo veel zou zijn ge
offerd, óók als we daarbij het ram-
pengebied zelf natuurlijk uitsluiten.
Men zit echter nog tussen de 20 en
40 millioen.
Gelukkig kunnen we deze hele
in principe zo sympathieke hulp
verlening nog maar beschouwen
als een gering onderdeel van het
totale bedrag, dat nodig zal zijn
om de schade zoveel mogelijk te
her-stellen en herhaling te voor
komen. Zij, die op de door ons
aangevoerde gronden en ze
zijn er helaas al velen wat te
rughoudend zijn geworden, zou
den de willen vragen de zaak ook
aldus te zien.
Laat dan de georganiseerde boer
maar nog eens weer meer betekenen
dan zijn minder georganiseerde colle
ga. die nog steeds ook op andere
plaatsen profiteert van andermans
werk
Laat het offer dan niet geheel ge
bracht worden naar draagkracht, laat
het voor een minder gesitueerde
moeilijk zijn in dé pas té blijven met
zijn meer met geld en goed gezegende
buurman. Bedenken we toch vooral,
dat tenslotte via de belasting het
overgrote deel zal moeten worden bij
gedragen en dat daarbij in redelijke
mate rekening wordt gehouden met
draagkracht.
Thans gaat het om een spontaan
offer, hetgeen iets anders is.
Thans gaat het ook om de bijdra
gen van hen, die door ons belas
tingstelsel gevrijwaard worden
van belasting uit hoofde van in
komstenminimum, gezinsgrootte
e.d.. ook al kunnen deze niet
groot zijn.
Eindigen we dus met nogmaals een
beroep te doen op onze lezers, zich
niet van het rechte spoor te laten
brengen, doch voort te gaan het
Friese offer gezamenlijk dermate te
doen worden, dat niet slechts thans,
doch ook in de verre toekomst zal
worden gesproken over onze offerzin.
Nog iets. We hoorden of lazen de
Kamerverslagen. We vernamen van
de bijdragen uit zovele landen, zelfs
uit die, welke tot voor kort nog met
Nederland in oorlog verkeerden. We
-hoorden nog niets van bijdragen uit
dat geweldige grote en machtige rijk
daar in het Oosten. En wat zouden
in dit zo centraal geadministreerde
reuzenrijk enkele millioenen beteke
nen?
Belangrijk ondersoek
T\J AAR men weet ontstond er bij de
aanvang -van de levering van
melk aan zuivelfabrieken de noodzaak
om te zoeken naar een methode om de
uitbetaling daarvan op de meest juis
te wijze te doen geschieden. Daarbij
bleek al spoedig dat de uitbetaling
op hoeveelheid niet volmaakt was
Beter bleek de uitbetaling op gewicht
te zijn, daar deze waardering gemak
kelijker en zekerder kon geschieden.
Daarmee was de zaak echter niet
klaar. Reeds de zelfkazende boeren
hadden ontdekt dat de boter- en kaas
productie van de melk van bepaalde
koeien groter was dan die van andere.
Het werd dus noodzakelijk om een
methode uit tc zoeken om dit gehalte
aan grondstof voor boter- en kaasbe
reiding, later tevens van vele melk
producten. in aanmerking te nemen
bij de uitbetaling.
Na vele pogingen daartoe kwam men
tot de lange tijd bevredigende metho
de om de melk, behalve naar gewicht,
ook te waarderen naar het vetgehalte.
Dé voor dat vetgehalte-onderzoek ge
bezigde methode-Gerber maakte het
mogelijk zowel van alle door de boe
ren geleverde, als van de door indivi
duele koeien geproduceerde melk, het
vetgehalte juist te bepalen. Het was
een verdienste van de Friese zuivel-
consulent, de heer J. Mesdag, dat deze
methode van vetgehaltebepaling cn uit
betaling v. d. melk in snel tempo werd
aanvaard en ingevoerd, waarbij het de
verdienste van de zuivelcoöperatie is
geweest, dat ze daarbij deze meest
nauwkeurige uitbetalingsmethode ten
sterkste propageerde en bevorderde.
Uitbetaling naar vetgehalte is nu
wel vrijwel algemeen. In verband daar
mee hecht men ook in de rundvee
fokkerij sterk aan een behoorlijk vet
gehalte, omdat dit immers in zo sterke
mate bepalend is voor de melkprijs.
Het is dan ook zeer zeker een ge
volg van deze uitbetalingsmethode
geweest, dat de Nederlandse en
meer in het bijzonder de Friese
veefokkers het vetgehalte van hun
dieren in zeer sterke mate hebben
verhoogd, daarmee tevens de to
tale productie aan melkvet ten
zeerste verhogend, daar niet de
melkgift. door deze gehalte-verho
ging daalde.
Meer factoren
riOCH bevredigde deze methode niet
geheel. Het was reeds lang bekend
dat het gehalte der melk aan andere,
ook waardevolle stoffen in de melk,
de z.g. „vetvrije droge stof" niet in
dezelfde mate steeg als 't vetgehalte,
ook al constateerde men wel een stij
ging en daling met die van het bo-
tervet.
Uitbetaling naar vet alleen kwam
dus niet geheel overeen met een
juiste waardering.
Ook het toenemend gebruik van
consumptiemelk was aanleiding om
de zaak opnieuw te bekijken. Bij niet
gestand aardiseerde consumptiemelk
bleek het niet van groot belang om
melk met een hoog vetgehalte te le
veren. omdat de consument dat niet
eiste. Het kwam mogelijk niet over
een met de aangenaamste smaak, ter
wijl voedingsspecialisten dat hoge vet
gehalte niet nodig achtten. Bij de te
genwoordig gestandaardiseerde con
sumptiemelk is door de mogelijkheid
van afroming het vetgehalte wel van
belang, doch voor de consument komt
het n a die gedeeltelijke ontroming
voral aan op het gehalte aan vetvrije
droge stof. Zo zoekt men naar een
methode om te komen tot een juistere
waardering en daarop gebaseerde uit
betaling, Dat men daarmee niet al te
snelle vorderingen maakt is inmid
dels niet zo erg, omdat de in de be
staande methode liggende aandrang
tot levering van vette melk nog wel
een nuttige prikkel is voor onze melk
veefokkerij, terwijl toch ook de uitbe
taling naar gewicht en vet alleen aan
gevuld dan nog met een premie en
korting voor kwaliteit, haar verdien
sten heeft van aansluiting bij lagere
onkosten per eenheid melkproduct
e.d. en van gemakkelijke uitvoerbaar
heid.
Begin 1950 besloten nu de Bond
van Coöperatieve Zuivelfabrieken en
het Friesch Rundveestamboek vol
gens een verslag in het O.O. der
F.N-Z. gezamenlijk onderzoek in te
stellen naar het gehalte aan vetvrije
droge stof in de melk van Friese
koeien. Rapporteurs nu komen met
een tiental conclusies, waarvan we er
hier de sprekendste weergeven.
1 Bij lage vetgehalten sal het gehalte
aan vetvrije drogestof als regel la
ger syn dan bij hoge vetgehalten.
2. Naarmate het vetgehalte hoger
wordt, stijgt het gehalte aan vds.
in mindere mate.
3. Bij koeien, die melk produceren met
een gelijk vetgehalte, kunnen er
ten opzichte van het gehalte aan
vds. nog vr\) grote verschillen op
treden.
h- Het schijnt dat de grondsoort, even
als by het vetgehalte van de melk,
weinig invloed uitoefent op het ge
halte van de melk aan vds.
5. Koeien met een lage melkopbrengst
geven vermoedelijk by eenzelfde
vetgehalte melk met een iets hoger
gehalte aan vds.
G. Aangezien R vetvrije drogestof)
een verzamelbegrip is voor eiwit,
melksuiker en as, is het voor een
verder onderzoek gewenst, de com
ponenten van R afzonderlijk te be
zien, waarvoor het eiwitgehalte
respcaseïnegehalte) van de melk,
ook om economische redenen, wel
het eerst in aanmerking komt.
Het rapport komt dus geenszins met
de oplossing van het probleem. De
laatste conclusie is daarbij wei zo
belangrijk, zowel voor de waardering
van de zuivelgrondstof als voor de
veefokkerij dat we gaarne het verdere
onderzoek zullen afwachten alvorens
ons standpunt te bepalen t.a.v. even
tuele noodzaak over te gaan tot een
ander uitbetalingssysteem.
CERESL
