IC
OREN
Westbrabants kleigebied als deel van de Grote Waard
Het streven: oogst op redelijke grond in 1954
Voor velen moet de ploeg nog taboe zijn
Wat te doen met nat geworden levensmiddelen
W esthoek-N ieuws
vdunjdLen
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
DE BREDASCHE COURANT
VRIJDAG 13 FEBRUARI 1953
Chaos welke aan St. Elizabethsvloed voorafging
JS in het eerste artikel de aandacht van de lezers gevestigd op het ontstaan van het
Brabants kleigebied als zuidelijk deel van Hollands oudste en grootste hoofdwater
schap, de Grote of Zuidhollandse waard, in dit slotartikel volgt nu een historisch over
zicht van de verdere ontwikkelingsgang tot de grote watervloed van 1421, die bekend
staat als de.St. EhzabethsvJoed.
De rol van Geertruidenberg
als waterstaatscentrum
Hoewel de bestuursvorm van dit grote
waterschapsgebied gedurende de 13e15e
eeuw zich bij herhaling wijzigde, is er wel
lijn in te ontdekken evenals in de dienst.
Ook in dit opzicht was eerst Geertruiden
berg, daarna vooral Dordt zetel van dat
bestuur. Boven de plaatselijke en regionale
waterschapsbesturen in dit gebied, bestaan
de uit rechter of ambachtsheer en heemra
den. stond het hoge waterschapsbestuur van
de Grote Waard. Aanvankelijk was Hol
lands graaf rechter, of wat wij thans noe
men dijkgraaf, die naast zich had de gezwo
renen, hoogheemraden, scrutatores of
schouwers. De graaf koos echter al spoedig
zijn gemachtigde, die presideerde en de be
sluiten van het bestuur uitvoerde. De hoog
heemraden waren gekozen uit de platte
landsaristocratie, de z.g. welgeboren lieden,
vrijen van aver tot aver.
Voorzover de graaf voorzat, zetelde hij
vaak te Dordt, doch ook wel te Geertrui
denberg. Sedert hij zijn gemachtigde als
„Groetweert" of dijkgraaf had aangewezen
was deze soms tevens kastelein van Geer
truidenberg, of wel baljuw van Zuid-Hol
land, tresorier van het Graafschap en wo
nende binnen de burcht van Den Berg van
St. Geertrudis. In 1418 eiste de stad Dordt,
dat de dijkgraaf poorter van haar stad zou
zijn en dat het waterschapsbestuur dus
voortaan aldaar gevestigd moest zijn, doch
dat was te voren nimmer het geval.
De hoogheemraden
Eerst waren er twaalf of veertien hoog
heemraden, voor een deel van de kant der
Merwede, de z.g. lange zijde, voor een deel
van de kant der Langstraat, de korte zijde,
sedert 1374 zeven, n.l. één uit Dordrecht, een
uit Geertruidenberg, twee welgeboren lieden
en drie landlieden, die moesten gekozen
worden in de vergadering van het hoofd
waterschap te Geertruidenberg, Zij waren
belast met de schouw der buitendijken, hel
toezicht op de naleving 'der besluiten, het
toepassen van sancties en straffen, de con
trole op de plaatselijke waterschappen en
de zorg voor de dijken, dammen en sluizen
en de beslechting van geschillen tussen deze.
Het bestuur van het hoofdwaterschap, dijk
graaf en hoogheemraden, kan vergeleken
worden met dat van schout, en schepenen
onzer voormalige steden. Rekening en ver
antwoording legden zij elk jaar af te Geer
truidenberg in de grote zaal van de grafe
lijke burcht aldaar.
Voor de financiën zorgde de waarsman,
die een zeer verantwoordelijke positie be
kleedde, terwijl verder de klerk of secre
taris de taalman, voorspraak of advocaat,
een technisch hoofdambtenaar, een sluis-
meester en een landmeter de voornaamste
functionarissen van het ambtelijk apparaat
van het hoogwaterschap uitmaakten. Over
de herhaalde wijzigingen in de bestuursor
ganisatie geeft vooral rar Fockema Andreae
belangrijke bijzonderheden, waarop we in
dit kort bestek echter niet verder kunnen
ingaan. Genoemde functionarissen, in dienst
van het grote waterschap, hadden lange tijd
hun zetel in of nabij de burcht van Geer
truidenberg. Dit gaf aan dit stadje min of
meer het karakter van de hoofdstad van
Zuid-Holland lot aan de verwoesting van
het kasteel in de jaren 1420 en 1421. „Hoe
nauw het bestuur van de Grote Waard van
ouds met Geertruidenberg heeft samenge
hangen," aldus Andreae, „blijkt ook uit het
feit. dat de traditionele dag der voorjaars-
schouw hier St. Geertruid was (17 Maart):
een ongebruikelijke dag; elders is het
meestal St. Pieters Stoeldag (22 Febr.)
maar een passende aansluiting op het hoge
feest ter plaatse, een voor ieder gemakke
lijke termijn om te onthouden.
De technische hoofdambtenaar had te zor
gen voor het rijswerk en de bescherming
van de taluds van de dijken, voor zinkstuk-
kon en kuipwerk als de dijken waren door
gebroken; hii moest waken tegen brandge
vaar op de dijken in de Zwaluwe, waar de
met rieten en plaggen gedekte houten hui
zen gemakkelijk een prooi der vlammen
konden worden en waar de kinderen, die
aan de dijk woonden, vaakhet onmisbare
rijshout sprokkelden. De sluismeester had
voortdurend werk aan de series van sluizen
en vooral aan die van Maasdam, verder
aan die te Oosterhout, in het land van Al-
tena enz. Het toezicht en werk van de
landmeter werden vaak be moeilijkt door
de ongelijke eenheden van landmaten in de
verschillende waterschappen. De ingelan
den trachtten daarvan te profiteren door
hun belastbare landoppervlakte lager aan
te geven dan ze in werkelijkheid mat, waar
uit vaak conflicten rezen.
Doch veel grotere moeilijkheden leverden
dijkverlegging, oeverbescherming, sluis-
vernieuwing, brugherstel e.d. aan het hoofd
waterschapsbestuur op, zodra en zo vaak
de daarbij betrokken en belanghebbende
polderbesturen en particulieren zich aan de
op hen rustende betalingsplicht trachtten te
onttrekken. Want de financiële zorgen druk
ten in de regel zwaar op het hoogwaler-
schapsbestuur doordat de doorbraken vele
waren en dus ook het herstel voortdurend
nieuwe lasten meebracht. Dan werden
sancties toegepast, die vaak lang niet mals
waren: van hoge boeten tot het zenden van
onwilligen in bedevaart naar Spanje! Maar
wanneer gegoede steden ais Dordrecht zich
door allerlei privileges aan de publieke las
ten onttrokken, werden die voor de platte
landers nog veel zwaarder. Geertruiden
berg volgde al spoedig dit slechte voor
beeld van Dordt met het gevolg, dat het
geregeld onderhoud van dijken, dammen
en sluizen in het gebied van de Grote
Waard daaronder leed.
Kwesties en geschillen
Ook over het recht van aanwas der aan
geslibde gronden, tot nieuwe polders ge
maakt, vooral tussen Dordt en Den Berg,
rezen heel wat kwesties en geschillen, wel
ke vaak moeilijk tot een goede oplossing
konden worden gebracht, waarbij de sterke
economische positie van steden als Dor
drecht niet zelden een woordje meesprak.
Tussen deze stad en de heren van Zeven
bergen veroorzaakte het vervenen voor de
turfwinning en het ontgronden voor de
zoutwinning een heftig geschil, doordat
vooral in de Langstraat de huisbrand voor
de Dordtenaars werd gewonnen.
Doch de dijken werden er door ondermijnd
en daardoor werd het gevaar voor door
braken vergroot. Het weggraven van veen
voor de zoutwinning uit darine of den ie,
een veenlaag onder de klei, was ook voor
de Dordt,se nering van vitaal belang, maar
ten plattelande, ook in het Brabantse rand
gebied, zag men dit z.g. zoutmoeren met
lede ogen aan. 's Gravenmoer werd er ge
heel een veenkolonie door en als de land
lieden van Strijen en Zevenbergen zich met
hun darinedelven bezig hielden, trachtten
de Dordtenaars hun dit te beletten. Het aan
sluitende dijkvak van Hoge Zwaluwe naar
Wagenberg werd er door aangetast, doch het
hoogwaterschapsbestuur kon het niet af
doende beletten, doordat Dordt en later
(1377'79) ook Zevenbergen concessies voor
het moerdijken, darinedelven of veenbran
den rechtstreeks afkochten van de graaf
van Holland. Tussen beide plaatsen ont
stond ook weer strijd over die concessies,
die met spaden en ander gereedschap zou
worden uitgevochten! Erger was, dat de
bedijking daardoor steeds meer schade leed.
En toen dan ook de nieuwe bedijking,
waaraan in de jaren 14101413 hard werd
gewerkt, door organisatiefouten op een mis-
Jukking uitliep, de kas van het hoofdwater
schap en ook die van vele polderbesturen de
bodem liet zien, het werk op de oude Zwa-
luwse dijk werd gestaakt, omdat er geen
geld meer was voor de lonen en de polder
jongens aldaar elke poging tot samenwer
king saboteerden, bleek al spoedig in welk
een gevaarlijke situatie men zich in de Grote
Waard nu bevond. Afwatei'ingskwesties
maakten het geval nog gecompliceerder,
dijkdoorbraken in 1411 te Werkendam, in
1412 van de Heidijk, in 1413 tussen Heusden
en Aalburg en in 1414 en 1415 opnieuw van
de Heidijk voorspelden de naderende onder
gang. En die kwam onafwendbaar, toen de
Kabeljauwse fractie te Dordt zich tegen
gravin Jacoba van Beieren en vóór de ex-
bissehop van Luik, Jan van Beieren, ver
klaarde. Dit betekende niet alleen de on
dergang van Geerlruidenberg, door de
Dordtenaars belegerd en na een halfjarig
beleg veroverd en bijna geslecht (1420), doch
daarmee was ook de samenwerking in de
strijd tegen de gemeenschappelijke vijand,
het water, totaal vernietigd. Toen dan ook
de geweldige storm in de nacht na de St.
Elizabethsdag (17-18 Nov. 1421) de wateren
opzweepte tot huizen hoogte, reten de
wonden naar verschillende kanten open en
werd West-Brabant voor een groot deel door
het water verzwolgen.
H.
STADSNIEUWS
BERGEN OP ZOOM
J. G. Schram, Hoogstraat 13 tel. 72; M.
Huijsman, Zuivelstraat 36, tel 52. Tandarts
An. Mes, Grote Markt 34, tel 218.
PREDIKBEURTEN
Ncd. Hcry. Gem. 10 uur ds Wisse, 5 uur
ds Elsemah.
Ev. Lutherse Gem. 10 uur ds H. J. Haan.
Geref Kerk, Bolwerk Zuid, 9.30 en 5.30 uur
ds A. G. v. d. Stoel.
Geref. Kerk art. 31. Potterstraat 50, 9.30
en 2 uur Dienst des Woords.
GEVONDEN VOORWERPEN
In de week van 1 tot en met 9 Februari
werden als gevonden aan het politiebureau
aangegeven; enige schoenen; diverse hand
schoenen; 3 brillen; ball point pen; twee
vulpenhouders; 3 portemonnaie's met inh.;
zak met inhoud: zwemvest; wiel met band
van auto: luchtkoker; fototoestel; bank
biljet; capuchon.
ROXY THEATER
„The Strange door" of zoals de Neder
landse titel zegt Levend ingemetseld brengt
ons een romantisch griezeldrama, waarin
de waanzinnige graaf de Maletroit met alle
mogelijke gruwelijke middelen zich wil
wreken op de vrouw, die hem eens ver
stootte, door de dochter te treffen. Maar
inplaats van te treffen, bezorgt hij haar ge
luk, zij het ten koste van vele mensen
levens.
Een griezeldrama, waarom zeer streng
voorbehoud geboden is voor deze film, met
Charles Launghton en Boris Karloff in de
hoofdrollen.
In het bijprogramma opnamen van de
ramp, die Nederland trof.
LUXOR THEATER
Een verwilderde vrouw, bezield met
wraaklust, heeft het commando op het pi
ratenschep „Sheba Queen" dat honderden
jaren geleden de Caraïbïsche zee bevoer.
Vele ruige gevechten en de nodige bras
partijen zijn er het gevolg van, daarnaast
veel goede, maar ook slechts daden.
Dit grote avonturenverhaal, biedt
niettemin een technisch goed ver
zorgd schouwspel en het weet te boeien
van het begin tot het einde. De soms grove
onbeschaafdheid en ruwheid nopen echter
voor deze film met als titel „De piraten-
koningin" (Anne of the Indies) streng voor
behoud te maken voor te jonge bezoekers,
al zal ze volwassenen enige uren boeien.
De hoofdrol wordt vertolkt door Jean Pe
ters.
In het uitgebreide voorprogramma op
namen van de watersnoodramp, die Neder
land trof.
BIOSCOOP AGENDA
Roxy Theater: Levend ingemetseld.
Luxor Theater: De piratenkoningin.
De Etna: 20.000
Het personeel van de Etna heeft besloten
gedurende een jaar 20 cent per week voor
het Rampenfonds af te staan, wat neer
komt op een bedrag van 7.500.
De directie van de Etna heeft dit bedrag
verboqgd met 12.500, zodat totaal ƒ20.000
aan het Bredase comité kon worden afge
dragen.
Conferentie met de Rijkslandbouwconsulent
IK ZIE de tóekomst voor de landbouw in mijn consulentschap, wat dit
jaar betreft, donker in. Zo sprak de Rijkslandbouwconsulent voor West-
Noord-Brabant in Zevenbergen, ir I,. J. P. Kupers, deze week op een ver
gadering met zijn medewerkers. En hij voegde daaraan toe, dat het
verstandig zou zijn, wanneer de boeren uit de Westhoek zich dit jaar
niet er toe zetten, om een oogst te winnen. Hij zou alle betrokkenen
willen adviseren, om allereerst te trachten, 'de grond 'voor het volgende
jaar in de beste conditie te brengen.
I-Iet onderzoek naar het zoutgehalte van
het water in de polders is, zo werd voorts
meegedeeld, vorige week Dinsdag direct be
gonnen. Daarbij bleek, dat dit gehalte zeer
gevarieerd is. In de Langstraat is het ge
ring, en ook de Biesbos en hèt Land van
Altena zijn er betrekkelijk goed afgeko
men. Met de Westhoek is het echter treurig
gesteld. De Oosterschelde beval 25 gram
zout per liter; de Westpolder onder Steen
bergen thans 22 gram per liter. Een groot
zoutgehalte was er voorts in de Elisabeths-
polder, in de Kruislandspolder (1520) en
in de polders langs de Mark (zoals de Oude
Klundert).
Het zoutgedeelte bedroeg 1015 o.m. in de
Grote Polder onder Klundert, in de Oude
Polder onder Fijnaart en ten Noordoosten
van Zevenbergen, 510 in Rodevaart, de
Zwaluwenpolders en Ossendrecht, en 15
in de Biesbos enz. Met het nemen van mon
sters blijft men doorgaan, tot de polder
droog is. En a=.n de hand van die monsters
zullen adviezen worden gegeven.
Deze week werd reeds meegedeeld,
dat de helft van hef consulentschap, dat
West-Brabant, de Biesbos en het Land
van Altena omvat, bij de overstroming
is ondergelopen. De heer Kupers ver
strekte zijn assistenten nü een zestal
tips, met het verzoek, deze aan de ge
dupeerden door te geven. Wat staat de
boer thans te doen?
Eerst: droogmaken!
Ten eerste is het nodig, dat de polder zo
gauw mogelijk wordt drooggemaakt. Ge
zworenen, dijkgraven en polderbesturen
dienen nu initiatief te tonen en zoveel mo
gelijk zélf te doen. Daarbij moet men over
leg plegen met de Provinciale Waterstaat,
de instantie, die ook toestemming moet
geven, voordat men tot drooghialen kan
overgaan. Ontbreekt dit voorafgaand over
leg, dan kunnen er omstandigheden worden
gewekt, welke de binnendijken en de dui
kers op een te zware proef steiïen.
Die binnendijken cn duikers verkeren in
een deplorabele toestand, gevolg van de
grote verwaarlozing op dit gebied in de
loop der eeuwen. Veel duikers blaken bo
vendien verkeerd te zijn geconstrueerd, ten
gevolge waarvan ze, wanneer er veel water
moet worden verzet, dreigen weggespoeld te
worden en een deel van de dijk mee te
nemen
Wanneer de polder watervrij is, dan dient
aandacht te worden besteed aan de tweede
tip: te zorgen, dat de sloten en waterlozin
gen zoveel mogelijk gereinigd worden. Ten
derde komt aan de orde de ontzilting, welke
voornamelijk door de voorjaarsregens moet
geschieden. Tijdens dit proces mag geen
grond worden verzet: in het verleden zijn
in dit opzicht wel eens fouten gemaakt,
waarvan men nu nog de kwade vruchten
plukt.
Grond mag niet
bewerkt worden
Het is trouwens (en dit was de vierde
wenk) raadzaam om helemaal van de grond
af te blijven, zolang er nog geen cijfers van
het zoutgehalte van het betrokken perceel
bekend zijn. Vooral ook. in de zeer zoute
gebieden is het verkeerd, om in dat stadium
ploeg en eg te gaan hanteren. Zelfs stelt
men, als men dat wél doet, zijn recht op
schadeloosstelling in de waagschaal. Als de
ontzilting heeft plaatsgevonden dan kan
het gips op de grond worden gebracht. Aan
de hand van grondmonsters wordt bepaald,
welke hoeveelheid gips voor een bepaald
perceel nodig is. De natrïum-magnesium-
klei, welke na de aftocht van het zoute wa-
achterblijft, moet weer verandert wor
den in kalkklei, een proces, dat een, twee,
of drie jaar duurt. De door het zoute water
beïnvloede klei (die natrium-magnesium-
klei) is voor landbouwcültuur ongeschikt en
onbestendig tegen weersinvloeden.
Tenslotte: het gips
De heer Kupers voegde daaraan toe, dat
en zich ook er van moet onthouden, drai
nage op (e graven en greppels te graven.
Onlangs is nog wetensohappelijk vastge
steld, dat de ontzilting niet sneller verloopt,
wanneer de percelen gedraineerd zijn.
En ten slotte moet men clan er naar streven,
de schade, die in de loop van dit jaar ont
staat aan de structuur van dc grond, zo
goed mogelijk weg te werken, een proces,
waarbij men onder meer van gipsgiften ge
bruik zal kunnen maken ter bereiking van
het hierboven reeds genoemde doel: de om
zetting van de klei in een samenstelling,
elke de oude zoveel mogelijk benadert.
Toen men vroeg, welke gewassen het eerst
voor a-erbouw op deze gronden in aanmer
king komen, antwoordde de heer Kupers,
dat dj.t zijn: gerst, lucerne, suikerbieten en
koolzaad.
Gevaar in riolen
Op de vraag of de cadavers in het water
een schadelijke werking hebben uitgeoefend
en nog uitoefenen, antwoordde spr., dat
deze stoffelijke resten naar zijn mening geen
typhus verspreiden, en wel ten eerste om
dat het water zout is en ten tweede, omdat
de ramp met lage temperaturen gepaard
ging. Het grootste gevaar schuilt zijns in
ziens in het gaan drijven van de riolen.
Voeder in kuilen
Voor de ramp bevond zich in onze
streken een belangrijk overschot aan
ruwvoeders. Dat is thans in een tekort
veranderd. Tot de taak van de assis
tenten behoort nu ook het bepalen van
het zoutgehalte van de veevoeders in
de kuilen.
Zout is namelijk, in te grote mate toege
diend. slecht voor dieren, vooral voor var
kens. Totnutoe, in het laboratorium van het
Instituut voor Rationele Suikerproductie
te Bergen op Zoom, genomen proeven wijzen
uit, dat het met overleg gebruiken van on
dergelopen voer Avaarschijnlijk ongevaar
lijk is: een rund kan namelijk nogal wat
zout verdragen. Belangrijk is het, de kui
len horizontaal af te snijden, zodat bij het
voederen gebruik kan worden gemaakt van
een mengsel van door het zoute Avater
enigszins aangetaste bieten van de rand en
minder beschadigde \'an het midden. Bo
vendien zijn bieten voor de dierlijke con
sumptie geschikt te maken door wassen met
zuiver water.
Uit dit alles ziet men, dat ook bij het
Rijkslandbouwconsulentschap West-
Noord-Brabant de blik alweer is gericht
op de toekomst: op het. onderzoek, van
wat uit het verleden nog te gebruiken
is, en wat in de tóekomst veranderd
dient te worden,
Richtlijnen van de
Keuringsdienst voor Waren
Van de directeur-scheikundige van de
keuringsdienst voor Waren in 's-Hertogen-
bosch ontvingen wij de navolgende richt
lijnen a'oor particulieren, wier levensmid-
delen\'oorraad met overstromingswater in
aanraking is geAveest.
Men moet er rekening mee houden, dat
alle voedingsmiddelen, welke met over
stromingswater in aanraking zijn geweest,
besmet, kunnen zijn, of om andere redenen
onbruikbaar kunnen zijn geworden. Deze
kunnen dus niet zonder meer worden ge
geten.
Voedingsmiddelen, die daarvoor in aan
merking komen, moeten gekookt worden,
zoals b.v. aardappelen, peulvruchten, uien,
rijst en gedroogde vruchten, voorzover deze
nog niet in rotting zijn overgegaan.
Andere voedingsmiddelen, die niet ge
kookt kunnen worden, moeten vernietigd
Collecte in Hervormde Kerk
te Zevenbergen
De collecte welke Zondag j.l. in de Ned.
Herv. Kerk te Zevenbergen werd gehouden,
ten bate van het Rampenfonds, heeft met
nagekomen giften opgebracht ƒ3833.
Niéuwe fietspaden in Brabant
Wanneer de opzet van de Streek-V.V.V.
Midden-Brabant slaagt, zal men waarschijn
lijk nog dit jaar een begin maken met de
aanleg van een 180 km lang verhard rij-
wïelpadennet, dat in vele richtingen het
Brabantse land zal doorkruisen, aldus meldt
de Algemene Nederlandse Vereniging voor
vreemdelingenverkeer.
v/orden, zoals verpakte en onverpakte
chocolade, suikerwerken, koek, thee,
koffie, cacao, specerijen, jam, stroop enz.
(deze laatste ook, indien zij in potten met
schroefsluiting of cartonsluiting zijn ver
pakt). Nat geworden grutterswaren als
havermout, meél, puddingpoeder, zijn
vrijwel steeds waardeloos, omdat daarin
spoedig schimmel- en bacteriegroei op
treedt. Boter, margarine en vetten zijn
nog bruikbaar voor bakdoeleinden.
Conserven in glas of blik, mits uitwendig
gereinigd en afgespoeld met verdund bleek-
water, zijn bruikbaar, indien de sluiting
nog vastzit en onbeschadigd is. Dit geldt
ook voor weckflessen en goed gekurkte
wijn- en andere flessen, doch niet voor met
perkamentpapier afgesloten inmaakpottcn.
Voor bijzondere gevallen kan men zich
te allen tijde wenden tot de Keuringsdienst
van Waren.
ST. ANNALAND
POSTNIEUWS
In verband met de noodtoestand zal het
hulppostkantoor te Sint-Annaland tot na
dere aankondiging dag en nacht geopend
zijn voor de verzending en ontvangen van
telegrammen en het voeren van telefoon
gesprekken. Postzaken op de gewone
kantooruren. Vanuit Sint-Annaland wordt
tweemaal daags post verzonden en wel om
7.30 uur en 14.30 uur. In verband met de
slecht begaanbare straten wordt er
slechts één postbestelling uitgevoerd.
GEEN KLOKGELUI
Tengevolge van de noodtoestand zal de
klok van de toren op de daarvoor bestem
de uren )8 uur, 12 uur cn 20 uur) niet ge
luid worden. Dit zal ook bij begrafenissen
voorlopig niet geschieden.
KERKDIENSTEN
Daar de beide kerkgebouwen door de
militaire autoriteiten gevorderd zijn, zul
len de aanvangsuren van de in beide
kerken te houden kerkdienst, (-en) plaat
selijk worden bekend gemaakt.
BENOEMING
Mej. R. Bomvmeester, uit Dordrecht,
thans werkzaam als tijdelijk onderwijzeres
aan de Openbare Lagere School te Sint-
Annaland, is benoemd als onderAvijzeres
aan de Openbare Lagere School te Ba-
rendrecht.
BEIDE SCHOLEN GEVORDERD
De beide lagere scholen te Sint-Anna
land zijn voor andere doeleinden gevor
derd. In de School met den Bijbel zijn
vanwege het Rode Kruis kledingstukken
ondergebracht, in de Openbare Lagere
School zijn militairen gevestigd.
STEENBERGEN
ER IS WEER SCHOOL
De U.L.O. van het Ned. Herv. Weeshuis
is Woensdag weer begonnen. Voorlopig
heeft men nog maar één lokaal ter beschik
king zodat de drie klassen om beurten een
paar uur per dag les hebben. De lagere
school van het weeshuis blijft voorlopig
nog gesloten.
ZEVENBERGEN
DODELIJK ONGELUK
Woensdagmiddag rond drie uur heeft in de
Prins Hendrikstraat een ongeval plaats ge
had, dat aan het 5-jarige dochtertje van
de fam. M. het leven heeft gekost.
De kleine was in de straat aan het spelen
en geraakte door onopgehelderde oorzaak
onder de personenauto van dc heer S. welke
door de chauffeur O. achterwaarts uit de
garage Averd gereden. De kleine was op
slag dood. De chauffeur treft geen schuld.
LAGE ZWALUWE
AFVOER VAN KADAVERS
Donderdag is door het Destrustorbedr. Son
een begin gemaakt met de afvoer van ka
davers te Lage Zwaluwe.
Vele tientallen kadavers heeft men opge
laden en tientallen wachten nog op ver
voer.
SPRANG-CAPELLE
VOOR BEROEP BEDANKT
Ds M. J. Mulder, Geref. predikant te
Sprang, heeft voor het beroep naar de
Gei'ef Kerk te Heerde (Gld.) bedankt
Dr C. Vlak benoemd tot
burgemeester van Hooge
en Lage Zwaluwe
Tot burgemeester van Hooge en Lage Zwa
luwe is met ingang van Maandag a.s. be
noemd dr C. Vlak uit Maartensdijk. Conrad
Vlak werd op 24 Januari 1908 in Utrecht ge
boren. Na zijn gymnasiale opleiding studeer
de hij in Utrecht Indologie. In 1932 deed hij
economisch doctoraal examen, in 1933 pro
moveerde hii in de rechtsgeleerdheid. Na in
Ned.-Indië verschillende rangen in het be
stuursapparaat te hebben doorlopen, werd
dr Vlak benoemd tot assistent-resident in
Midden-Celebes, Deze laatste functie ver
vulde hii tot 1948, toen hij met ziekteverlof
naar Nederland terugkeerde. Na herstel
ging hij in Utrecht sociale economie stude
ren en was hii als leraar staatsrecht en eco
nomie verbonden aan het R.K. Meisjesly-
ceum in Amsterdam en aan het St Bonifa-
cius Lyceum in Utrecht. Burgemeester Vlak
is getrouwd en heeft vier kinderen. Hii is
lid van de K.V.P. Maandag zal hij direct in
functie treden. Burgemeester Godwaldt.
die. ofschoon thans burgemeester van Etten-
Leur, na de rampnacht van het begin van
deze maand tijdelijk wéér met de leiding in
Hooge en Lage ZAvaluAve werd belast, en die
door de wiize. waarop hii dat deed, de hele
bevolking tot dankbaarheid 6temde, zal zich
dan dus weer geheel aan de Ettense be
langen kunnen wiiden. De officiële instal
latie van burgemeester Vlak is. in verband
met de tijdsomstandigheden, voorlopig uit
gesteld.
Kalme huiden- en
ledermarkt
In de schoenindustrie is de bedrijvigheid
de laatste tijd goed te noemen, dank ook de
export. Wegens minder werk pchter bij de
schoen herstel Iers is de vraag naar repara
tieleder verminderd.
De zaken op de inlandse huidenmarkt
zijn rustig, Voor zoolleder is de markt niet
verbeterd. De markt van overzeese huiden
is vrij kalm.
Klunderts Chr. B.L.O.-
school zwaar getroffen
Het pas in gebruik genomen nieuwe
schoolgebouw van het Chr. B.L.O. in Klun
dert aan de Mauritsweg is zwaar getroffen
door het water. Het water bereikte in de
school een hoogte van 2.25 m. en het is
thans gezakt tot 50 cm. De gehele inven
taris van de benedenverdieping is zwaar
gehavend, het meubilair is misschien te
reviseren, doch de speciale B.L.O. leermid
delen zijn nagenoeg alle verloren gegaan.
Naaimachines, keukengerei en taakdozen
liggen in het water of zijn door de gebars
ten ruiten weggedreven. De centrale ver
warmingsinstallatie is beschadigd. De bo
venverdieping met werkplaats is echter In
tact.
Het tijdstip, waarop de lessen zullen kun
nen worden hervat is niét te bepalen, doch
het zal vermoedelijk geruime tijd op zich
laten wachten.
ROXY THEATER, Bergen op Zoom
vertoont vanaf heden t/m. Maandagavond
Charles Laughton, Boris Karloff en Sally Forrest
in het spannende filmwerk
LEVEND INGEMETSELD
In het duivelskasteel Maletroit vinden onmenselijke
misdrijven plaatsEen film, die Uw stoutste
verwachtingen overtreftToegang 18 jaar.
Aanvang voorstellingen: Vrijdag en Maandag om
8 uur, Zaterdag om 7 en 9 uur, Zondag om 5-7-9 u.
Let op: Zondagmiddag om 3 uur vertonen wij
James Stewart in de grote technicolor
DE LAATSTE GRENS
Toegang 14 jaar.
T ITERATUUR is het niet, de jongste
regeringsnota, die over de nationale
ramp het eerste officiële en geordende ver
slag uitbrengt. Het is een sober en zakelijk
relaas, kennelijk inderhaast samengesteld
uil stapels rapporten, en toch leest men het
vrij lijvige stuk met belangstelling door.
Immers, achter deze ambtelijke regels
ontwaart men duidelijk allerlei fasen van
de grootste slag, die Nederland sinds 1940
heeft moeten leveren en aan strijd zit altijd
iets van het heldendicht vast. Er is van
sommige zijden veel critiek geuit op het
geen voor en na de ramp is gedaan en niet
gedaan. Achteraf is het niet zo bovenmen
selijk moeilijk van achter een schrijftafel
nu eens precies te vertellen, wat er aan
heeft gemankeerd en wat er nu „onver
wijld" moet gebeuren, doch niemand vertelt
er gewoonlijk bij, wat deze knappe mensen
er zelf van zouden terechtbrengen, als ze
niet voor de schrijftafel zouden zitten, maar
leiding moesten geven op een centrale post,
waar van alle kanten de slechtste berichten,
en niet eens altijd zeer betrouwbare, bin
nenkomen.
Er zal naderhand nog wel heel wat op
de gang van zaken zijn aan te merken, maar
waarschijnlijk doet men het best wanneer
men de mannen op de meest verantwoorde
lijke posten nu laat werken tot de storm
in alle opzichten is overgewaaid en dat men
dan gaat uitzoeken, wat er beter had ge
kund. Er zal heus wel wat voor de dag
komen. Maar er is beslist zeer veel w e 1
gedaan en goed gedaan, beter dan men
onder zulke verschrikkelijke omstandig
heden had kunnen verwachten. En het be
staat niet, 'dat plotseling een groot gebied,
gesplitst in vele eilanden, wordt over
stroomd, dat ongeveer 60.000 mensen, d.w.z.
de bevolking van een flinke stad, op drift
moeten, dat tienduizenden stuks vee in vei
ligheid moeten worden gesteld, zonder dat
er fouten worden gemaakt. Wij staan er
eerlijk gezegd nog verstomd van, dat
het nog zo is gegaan, zelfs al konden hulp
troepen, die zichzelf hadden uitgenodigd,
mei altijd dadelijk worden ingezet op de
plek, waar zij zich meldden.
Uit .dit relaas blijkt, zoals men kon ver
wachten, van allerlei. Vooral springt naar
voren het grote aandeel, dat defensie in
het reddings- en hulpwerk heeft gehad.
Onze militairen met verlof hebben over
het algemeen uitstekend gevolg gegeven
aan de door de radio verspreide oproepen
om zich onmiddellijk ter beschikking te
stellen. Bepaald indrukwekkend zijn de
cijfers omtrent de buitenlandse militaire
hulpverlening. Daarbij waren spectaculaire
elementen, zoals die internationale lucht
vloot met kleine hefschroefvliegluigen en
indrukwekkende transportkisten, waarvan
alleen de eerste groep ongeveer 2200 per
sonen in veiligheid heeft gesteld, maar wie
zal uitmaken hoeveel onheil is voorkomen
door de stil. werkende, doch niet minder
noodzakelijke waterzuiveringsinstallaties,
waarvan er tientallen en nog eens tien
tallen nu nog steeds op allerlei punten
hoogst noodzakelijk werk doen.
Men treft in dit verhaal nog verschillende
bijzonderheden, die waarschijnlijk zelfs de
ijverigste reporters zijn ontsnapt. Zo lazen
wij a'an het werk van de dulkerploegen
der marine, die in onder water staande
stallen het bergen van nog vastgebonden
cadavers hebben mogelijk gemaakt door
deze los te snijden.
Uit de nota blijkt, dat men met de in
ventarisatie en de bepaling van de schade
al verrassend ver is gevorderd. Niet voor
het eerst beleven wij een watersnoodramp
in grote stijl. Bij vroegere rampen werd èri
dadelijk misbruik van gemaakt. Honderden
jaren geleden waren de mensen wel erg
braaf en deed men aan o zulke mooie din
gen, maar de speculanten wisten altijd na
een grote ramp flink van wanten. Vandaag
krijgen zij daar minder kans toe. Ons in
de oorlogsjaren terdege getraind! apparaat
van prijscontrole is meteen in werking. Er
is geen sprake van paniek. Er is zeer wei
nig kans op prijsopjagerij.
Diezelfde ambtelijke apparatuur wordt
nu weer snel in elkaar geschroefd om de
watersnoodschade voor de particulieren te
regelen. De oorlogsjaren hebben op dat
terrein heel wat geleerd en Den Haag
maakt er gaarne gebruik van. Wij spelen
het spel van de vergoeding van oorlogs
schade in een andere versie over. Een kost
baar spel.
De voornaamste maatregelen, die de re
gering verder op korte termijn aankondigt,
hebben niet bepaald een verrassend karak
ter. Natuurlijk wordt het herstel van de
dijken zo snel mogelijk geregeld en ter
hand genomen. De vaklui-dijkenbouwers,
die bij de Zuiderzeewerken bezig zijn, kun
nen nu elders urgenter en nuttiger werk
doen. Het zal bij Harderwijk voorlopig wat
langzamer gaan. En plotseling komt er
vaart in die vage, steeds zwevende plan
nen inzake de afsluiting van de zee-armen.
Wij weten, dat er in het Waterloopkundig
Laboratorium te Delft binnenkort een
koortsachtige activiteit zal worden ontwik
keld. Ook de waarschuwingsdiensten zul
len op een andere voet worden ingericht.
Wij zijn nu zó hard wakker geschud, dat
Nederland voorlopig van geen slaap wil
weten. De 16e Februari zal alle W3terkeer-
ders op hun post vinden, storm of geen
storm, met of zonder extra waarschuwing
van het, K.N.M.I. te De Bilt. Over die waar
schuwing van De Bilt kwamen de vragen in
de Kamer al los. Het schijnt een interes
sante kwestie te zijn.
Ook op ander gebied is Nederland waar
schijnlijk wakker geschud, Wat nu is ge
beurd, raakt de bescherming van de bur
gerbevolking. Wij weten nu, wat het be
tekent als men geestelijk en materieel is
gewapend tegen massale rampen. Neder
land heeft in meer dan één opzicht een
grote ramp-oefening meegemaakt, een ver-
dui\'eld realistische zelfs. Het Rode Kruis
heeft zijn colonnes nu werkelijk moeten in
zetten. In vele opzichten is het menens ge
weest. Alleen de vliegtuigen, die ingeval
van oorlog de vérwarring en de ontredde
ring bij de burgerbevolking nog "slechts
zouden vergroten, kwamen nu helpen. Er
was nu vriendschappelijk inplaats van
kwaadaardig geronk in de lucht.
De nota wordt besloten door een over
zicht van' uit het buitenland ontvangen en
toegezegde hulp, bijgewerkt tot j.l. Zater
dag 12 uur. Een indrukwekkende opsom
ming. Ook een ietwat eigenaardige lijst,
door het ontbreken van een groep staten.
In Oost-Europa. De Waarheid scheldt
altijd zo ijverig op de Amerikanen en op de
buitenlandse militaire hulp in het algemeen,
maar het is toch wel moeilijk zo'n grote
mond op te zetten, als het hoofdbureau in
Moskou zelf nu niets doet, evenals de
filialen.
Zelfs bij watersnood tekent de wereld
situatie zich af. Men ziet aan de slotlijst
van deze nota, van welke kant vlieg
machines komen om te helpen, en van wel
ke kant zij zouden komen om het tegen
gestelde te doen
DE TORENWACHTER.
Backer Rueb: ƒ17.000
Het personeel van de Machinefabriek
Breda v.h. Backer Rueb heeft 7.000 ge
schonken aan het Nationaal Rampenfond»,
De N.V. voegde aan het bedrag 10.000 to«.
