Florence Nightingale
ontwierp hospitaal
fï:
Al
V
HERVORMDE WAARSCHUWING
TEGEN ANTI-PAPISME
Meestér
Joan Hammond zongAida
bij Nederlandse Opera
Mevrouw haalt
verhaal
VOOR DE VROUW maar voor haar niet alléén
Tussen oude boeken
WWV
de
honden
Henriëtte van Eyk
eerste ochtend
en mensen aanziet
Wij zijn vreemde beesten...
m
Honderd jaar Kromstaf en.
honderd jaar Aprilbeweging
Stormbal hangt
uit op de Dam
ExpositieKunstenaars helpen'
machtige manifestatie
van offervaardigheid
Sled. Museum toont
ruim 850 werken
Violist Lewkowicz
in de Kleine Zaal
VRIJDAG 13 FEBRUARI 1953
HET PAROOL
7
(Van een cnzer verslaggeefsters)
LONDEN, Febr. '53. Op het H.Q. van de N.C.W
foftewel het Hoofdkwartier van de Nationale Vrouwen
raad) namen ze me onder haar vleugels, de Britse
vrouwen. Als bezorgde kloeken omringden ze het vreemde
kuiken en eisten allemaal haar deel van de zorg op.
Ik geloof, dat ze zich verbaasden, dat ik mfln land. dat
juist door zulk een ramp was getroffen, had willen ver
laten Ik had zelf eerst niet willen gaan. maar iedereen zei:
„Je kunt immers toch niets doen", en daarvoor was ik
gezwicht.
Of lk familie had in het overstroomde gebied? Nee'
O, gelukkig! Haar nieuwe keukenmeisje had alles verloren
op Canvey island En ze gingen over tot de bespreking van
het programma, dat ze met zoveel zorg voor me hadden
samengesteld: wou ik dit graag zien? Stelde lk daar belang
in? En ik antwoordde gehoorzaam „Oh yes, I wouid like
it" en „I think it is very interesting" (O ja, graag, en
Dat zou erg Interessant zijn) en keek tersluiks rond. of er
een radio was. maar lk zag er geen. En ik dacht: „Als het
vannacht maar niet weer gaat waaien."
De kleine, grijze vrouw, dié me in de gezellige, warme
Vrouwenbibliotheek ontving, betuigde me haar deelneming
Maar de kamer was zo zonnig, zo stil en veilig, dat >et
opeens ongelofelijk leek, dat mensen zich met hun laatste
krachten vastklemden in bomen en op daken.
„Ik weet niet, wat u precies interesseert", zei miss Douie.
„Ik zal u maar iets laten zien."
En met zulke liefdevolle handen legde ze me haar eeuwen
oude boeken voor, met zoveel humor vertelde ze me ervan,
dat ik voor het eerst in al die dagen het water even vergat.
De kostbare antiquarische boeken stapelden zich voor me,
op de glanzende tafel, op: een Duits boekje uit 1527, waarin
een (zeer zonderlinge) uitleg van de openbaringen van St.
Hildegard wordt gegeven. „The Lawes Resolutions of Wo
men's Rights" uit 1632, waarin een onbekende schrijver (I.L.)
schande spreekt over de positie van de vrouw, waarin naar
zrjn mening zo gauw mogelijk verbetering moet worden ge
bracht. Maar als zoveel andere, latere
voorstanders van de vrouwen-emancipatie i"
raadt hij zijn lezeressen aan geduld te
hebbe-i en de legale weg te bewandelen: \Y
„Have patience Take not your opportu- Q SJ Tl li
nity of revenge: move for redress by m-m-x. xxx
Parliament." (Heb geduld. Neem uw
gelegenheid tot wraak niet: houdt het bij
verbetering door middel van het Parle
ment.)
„Of domestical duties", geschreven
door William Gouge: daar scheen noga
wat belangstelling voor te bestaan: dt
3de druk, 1634. De vrouwen moeten
zich, aldus Mr. Gouge, niet verbeelden,
dat z\j de gelijke van de man zjjn cn tot
haar eerste déugden behoort de erken
ning van dê superioriteit van de man
Toch was die Mr. Gouge de kwaadste
nog niet, want hij schreef zich niet te
kunnen voorstellen, dat enig man zijn
vrouw (in d't verband betiteld als „zijn
eigen Vlees") zou tuchtigen. Een boekje,
waarin, samengebonden, het geschrift
over de tjdelheden van de vrouw, in 1615
verschenen, en de scherpe repliek, die
een vrouw daar twee jaar later, in 1617
oo publiceerde. U ziet: de strijd tussen
de sexen is al eeuwen aan de gang, al
waren het in 1600 nog slechts voorpost
gevechten.
Daar lag het eerste toneelstuk, Ooi?
door een Engelse vrouw geschreven en
opgevoerd in het Koninklh'k Theater:
„Marceüa or the treacherous friend"
(Marcella of de verraderlijke vriend)
dóór Mrs. F. Boothby (1669). Het Is
merkwaardig, maar kwaliteiten heeft
het verder niet. Zomin als „The round
heads or the Good old cause" (1689)
Het werd geschreven door Mrs. A Behn,
die In haar tijd niet bepaald om haar
brave levenswandel werd gewaardeerd
Ze was o.a. spionne voor de Engelse
- Onder de vleugels
der Britse vrouw
redactrice
.n de ru
briek Voor de
Vrouw, Wim
Hora Adeina, is
vorige week,
gewapend met
een dikke bloc
note en een vers
geslepen pot
lood naar En
teland vertrok-
maanden. Zij
heeft nl, een
studiebeurs ge
kregen van „The British Councilen
ze zal die tijd in Engeland gebruiken
om zich op de hoogte te stéllen van
wat Britse vrouwenorganisaties doen
en onze lezeressen in haar brieven
van haar ervaringen vertellen. Ze
vertrok per vliegtuig op die som
bere, ellendige Zondag, waarop Ne
derland vernam, wélk een ramp zich
in de nacht van 31 Januari op 1 Fe
bruari over Zeeland, Zuid-Holland en
West-Brabant had voltrokken. Zij
vertrok met gemengde gevoelens en
haar eerste brief, die wij hierbij af
drukkenis doordrenkt van bezorgd
heid om het lot van haar landgenoten,
want haar hart was nog in Neder
land, dat geslagen was door de- zee.
regering ln Nederland, en toen de En
gelsen haar diensten niet betaalden,
begon ze te schrijven om den brode
Haar verzamelde werk (by the late
ingenious Mrs. Behn) (door ijlen de
geniale mevr. Behn) verscheen in 1718
Ondanks haar reputatie zag ze kans om
z!ch In Westminster Abbey te laten be
graven.
Een merkwaardig boekje uit 1694:
Foundation cf College women (a se
rious proposal to the ladies for the ad
vancement of their kind and greatest
interest by a lover of her sex, Mary
Astell), Stichting voor Gestudeerde
Vrouwen (een emstlg voorstel aan de
dames voor de vooruitgang van haar
goede en grote interesse, door een min
naar van haar sex Vrouwen moeten
kunnen studeren, was de strekking, en
princess Anne moet hevig ln dit boen
geïnteresseerd zijn geweest en het plan
hebben gehad om het te realiseren. Maar!
de staatslieden konden haar overtuigen,
dat zulk een besluit Engeland ln groot
gevaar zou brengen, en de vrouwen
moésten nog 150 jaar wachten, voor
het werd genomen.
Er is een medische handleiding uit
1610, die om twee redenen ln deze ver
zameling thuishoort: zij werd gedrukt
door een vrouw, Gertrude Dawson, en
zij bevat vele (afgrijselijke) raadge
vingen voor bevalling jn.
EN dan legt Miss Douie met zorgzame
gebaren de albums voor me, waarin
brieven van beroemde vrouwen wor
den bewaard: van koningin Victoria,
van Florence Nightingale (met zoveel
eerbied spreidt zij de plattegrond uit,
die Florence Nightingale zelf tekende
voor het hospitaal In Scutari, dat ik het
document nauwelijks durf aanraken),
brieven, waarin dr Elizabeth Garrett
Anderson aan Emily Davïes en andere
meisjes schreef, die arts wilden wor
den. en die zij raadde en aanmoedigde
laar waarschijnlijk voelt u meer
voor onze moderne afdeling", zegt Miss
Douie met een glimlach, alsof ze zien
wil verontschuldigen, dat ze me zo lang
met het verleden bezig hield...
De moderne afdeling is in de Openbare
Leeszaal ondergebracht, vertelt ze. Deze
kamer kan de 10.000 boeken en 3000
pamfletten van de Women's Library
niet bevatten. Het prachtige gebouw,
waarin de bibliotheek ln 1930 wer 1 ge
vestigd, ls in 1940 gebombardeerd. Ge
lukkig was de collectie veilig ln Oxford
ondergebracht. Daar bleef zij tot Sep
tember 1949 Toen bood het bestuur van
Westminster deze ru'mte aan. waarin
de antiquarische afdeling werd, onder
gebracht, terwiji de rest naar dé Open
bare Leeszaal ging
„Voorlopig voor vijf jaar", zegt Miss
ALS ik die eerste winterochtend in
Zwitserland wakker word, is het
om te stikken in mijn kamer. De
centrale verwarming staat op koud,
maar het hotel is zo'n goed hotel, dat de
verwarming altijd warm is, ook als ze
op koud staat. Iets dergelijks is gaande
bij de wastafel, waar twee kranen, een
„koude" en een „warme", beide kokend
water geven. Ik loop naar het raam. De
hemel is waterig-rose zonder zon. Voor
de dubbele ramen staan crie bleke Alpen
en een dikke laag sneeuw ligt op het
vensterkozijn.
Het kamermeisje heeft het me de
vorige avond afgeraden, maar ik doe
het toch: lk gooi de ramen wijd open
Dus dat Is St. Moritz ln de vroege mor
gen. Er hangen nevelslierten om de
bergtoppen. Langs het zigzagpaadje
naar het station zwiert een sleetje met
koffers omlaag. Rakelings langs me
vliegen grote, zwarte vogels, die' aan
heraldische figuren doen denken. Ik geef
ze chocola en koekkruimels- Ze eten
alles: een erg brutale verdwijnt met een
heel Maria-biskwletje in de richting van
een wolk. Een onzichtbare kerkklok
vlakbij pingelt wat.
Twee meisjes In rose katoenen blou
ses dragen èen grote raand tussen zich
in. De meisjes zien er erg donker en
zonnig uit; met een haal van haar blote
armen striken ze het zwarte haar naar
achteren. Ze grijpen de mand nog eer.
beetje energieker beet, en klimmen
tegen de helling op naar een bruinhouten
huisje tussen de dennen. Ik hoor ze een
liedje zingen in een vreemde taal. Is
dat nu het oude Romaans?
De stemmen van de wasmeisjes wor
den overstemd door hoivlengéblafeen
rode piccolo met een Lakeland terrier,
en een zeegroene piccolo met een Franse
bulldog aan de lijn, zijn iets te dicht m
eikaars buurt gekomen. Vreemd hoeveel
leden van het hotelpersoneel er hier
rondwandelen met honden aan de lijn
en nog vreemder hoe de meeste van die
honden zijn toegetakeld: honden in hel
kleurige jasjes met een witzijden
pochette tussen de halsband, honden in
een omhulsel van bever of hermelijn,
honden op schoentjes van roodgeruit
leer
Ik kijk nog even naar een kind, dat
met een schooltas omlaag suist op twee
lange latten, en naar een ijsbaantje, dai
halfweg de helling, als een zilveren pre
senteerblaadje tussen de sneeuw Hgl
Dan sluit ik het raam om mijn rode trui
en rode sokken uit neef Antoine's kof
fer te gaan halen.
Op onze zware schoenen klossen
Annabelle en ik de énorme eetzaal bin
nen. Ik geloof, dat er met mijn schoe
nen iets niet in orde is, ze schieten al
door bijna onder me weg. En het parket
is zó spiegelglad. En ons tafeltje is hele
maal aan het eind
Buigende, zwenkende, wijzende obers
Het kan me al lang niet meer schelen,
dat mijn schoenen een hels lawaai
maken. Als ik ons tafeltje maar haal'
En Als ik val. als lk dan maar niet val
op het theeservies van die ontzettende
dame in het groen met haar afbladderen
de bruine neus, of tegen de stoel van
die geruite oude heer, die de Times
rechtop tegen zijn koffiepot heeft staan
of voor de vóetén van die glimlachende
ober. die een porridge-terrïentje als een
Douie, „wat r daarna gebeurt, weten
we nog niet
De zon Is verdwenen Er is hier ook
geen radio. Als l.et maar niet gaal
waaien, laat het asjeblieft niet gaan
waaien...
wierookvat voor zich uit draagt!
Het is goed gegaan. En Annabelle
heeft zonder een spier van haar gezicht
te vertrekken de rekening voor die ene
nacht logies betaald, en ze heeft een
kamertje met roodgeruite gordijntjes
gehuurd in een chalet een eindje verder
op, en de zon is met een stortvloed van
licht boven de bergtoppen uit gekomen
en heeft alles warm en feestelijk ge
maakt.
„Gehen Sie in die Skiscbule?" heeft
de groene dame gevraagd. En wij hen
ben gezegd: nee. we willen eerst eens
kijken. En dus kijken we-
Door de steil afdalende dorpsstraat
rinkelen de arren. Op zonnige pleintjes
voor café's en lunchrooms staan tafeltjes
en stoeltjes in de sneeuw. Het is er vol.
De hemel weet hoeveel kroonpretenden
ten, filmsterren, sporthelden, hertogin
nen. magnaten en Indische vorsten daar
hun ochtend-sherrv zitten te drinken!
Mannen met sleetjes gooien scheppen-
vol losse sneeuw over de gladde trot
toirs. Nurses met op sleeijzers gezette
kinderwagens, manoeuvreren door de
volte. En door. tussen en langs alles
ritsen, de skiërs.
„Achtung!"
Drama rond 't dienstmeisje
(id
(Van onze sociale medewerkster)
rTX)EN mevrouw Pieter3e bij haar zieke dienstmeisje kwam
1 om haar eens flink de waarheid te zeggen over die
geschiedenis met de Ziektewet, zat daar toevallig ook
de -vakbondsbestuurder op visite.
Nu liet mevrouw zich door zo'n man natuurlijk niet weer
houden haar mening te zeggen en ze stak meteen van wal.
Annie was haar erg tegengevallen. Eerst afspreken, dat ze
aan verzekeringen niet zouden doen en later naar de Raad
van Arbeid gaan en alles vertellen, zodat mevrouw een
navordering van de premie kreeg, dat ls onbehoorlijk.
Annie v.as er beduusd van. Maar de vakbondsman liet
zich zo gauw niet uit het veld slaan. Mevrouw moest toch
eens proberen de zaken in groter verband te zien. vond hij.
Natuurlijk, Annie had niet goed gehandeld, door erin toe
te stemmen, dat ze aan de sociale verzekering niet zouden
doen. Daarmee hielp ze de met zoveel opofferingen en strijd
verkregen sociale voorzieningen te ondergraven. Maar aan
de andere kant. het voorstel was van mevrouw zelf uit
gegaan. En was dat soms minder erg?
Mevrouw had, om van de last en de moeite van hel
zegeltjes plakken e.d. af te zijn, toch maar grote belangen
van Annle op het spel gezet. Dat was nu wel gebleken bij
Annie's z'ekte. En bovendien: vond mevrouw dit nu eigenlijk
wel eerlijk tegenover die andere mevrouwen, die wèl trouw
de premie van hun huispersoneel betaalden?
Nee. als werkgever en werknemer ln een onderonsje
traenten te bedisselen, dat de sociale verzekering op hen
niet van toepassing zal zijn, maken ze beiden een grote
fout. En het is niet eerlijk de gevolgen van zo'n fout alleen
door de arbeider te laten dragen, door hem verstoken te
laten van zijn uitkeringen.
Dan is het toch beter, dat de wet zo'n afspraak een
voudig negeert, de arbeider zijn uitkering geeft en bij de
werkgever de premie navordert. Trouwens, als dergelijke
afspraken geldig zouden zijn, zou ie in Lijden van werk
loosheid de sociale verzekering wel kunnen afschaffen, om
dat de slechte werkgevers dan zouden eisen dat de arbeiders
van hun rechten afstand zouden doen.
In haar hart moest mevrouw toegeven, dat ze de zaak van
die kant nog niet bekeken had. Maar ze gaf zo gauw geen
kamp. Wat meneer daar zei over die andere mevrouwen,
tegenover wie zij niet eerlijk zou hebben gehandeld, nou
daar was ze het niet mee eens. Geen
van haar vriendinnen die een werkster
hadden, betaalde premie voor de
Ziektewet en het Ziekenfondsenbesluit
en aan dat zegeltjes plakken op de
rentekaart deden ze ook lang niet
allemaal.
Jawel, dat kon de vakbondsman zich
wel voorstellen. Mevrouw was helaas
niet de enige zondares. Wanneer het
huispersoneel zich eens wat beter orga
niseerde, zou daaraan gauw een eind
komen. Maar mevrouw moest toch voor
zichtig zijn met oordelen, want de
sociale verzekeringswetten kennen vele
uitzonderingen, die speciaal bij huis
personeel van belang zijn. Mevrouw
sprak daar van werksters. Kijk, daar
heb je nou zo'n uitzondering. Alleen
huispersoneel, dat intern is, of vijf
dagen of langer per week bij dezelfde
werkgeefster werkt, is verzekerd krach
tens de Ziektewet en het Ziekenfondsen-
besluit. Een werkster voor een of twee
dagen in de week valt daar dus bulten.
De rentekaart moet voor iedereen
worden beplakt, dus ook voor een
werkster die je een dag per week hebt.
Daarvoor zijn speciale dagzegels ver
krijgbaar. Maar als zo'n werkster boven
de 35 is en ze heeft nog nooit een rente
kaart gehad, öf omdat ze vroeger ver
zuimd heeft daarvan werk te maken,
óf omdat ze'nog nooit eerder in loon
dienst is geweest, dan hoeft haar
mevrouw die kaart ook niet meer voor
haar te beplakken.
Zozo, nou, mevrouw vond al die voor
schriften maar bar ingewikkeld. Hoe
kan je als gewone huisvrouw dat nu1
allemaal precies weten? „Dat valt
geweldig mee", zei de bondsbestuurder;
„als iedereen die personeel in dienst1
neemt, nu even de moeite neemt naar
de Raad van Arbeid te gaan of te
schrijven, dan krijgt hij gratis alle in
lichtingen, die hij wenst."
Impressies van een simpele ziel
EVENTJES iets an
ders, dacht
Eventjes iets an
ders dan die krant
met Foster Dulles en
Brouwershavense
gat. En dan de radio-
met-al-die-gironum
mers even afzetten,
en iets lezen, wat
mooi is en kal en
liefelijk. Couperus bij
voorbeeld, ja, Cou
perus, daar komt be
paald geen enkel de
fensieplan in voor.
Nu ben ik dan in
gekapseld sinds enige
uren in het welig
proza van een dier
Haagse romans. Ik moet zeggen, poli
tiek komt er inderdaad niet bij te pas.
Wel enkele ministers, privé, maar die
geven met een vermoeid gebaar rei p-
ties en begeren elkanders vrouw heel
voorzichtig in 't geniep. Daarom is het
ook wel rustig om te leven tussen die
Haagse dames en heren van die tijd.
Maar toch.misschien is het ogenblik
niet al te gunstig gekozen, misschien
is de overschakeling van onze misère
naar him orchideeëngeur op dit moment
te moeilijk, in elk geval neem me
niet kwalijk, Louis, maar ik vind dat je
freules en mevrouwen nogal zaniken.
En dat terwijl ze het zo goed hebben. Ze
hebben veel te grote huizen, met leeg
staande vleugels, en alle comfort. Ze
hebben geen woelingen en rampen. Ze
hebben niet wat wij hebben, namelijk:
te weinig geld, te weinig woonruimte,
te weinig vrijheid, te veel vallende
straaljagers, dwangbevelen en ergernis.
En ondanks dat alles zijn ze zo triest,
eigenlijk veel triester dar. wij. Ze treu
ren, omdat de bloemetjes -erwelken,
omdat de zon ondergaat aan de opalen
westerkim, omdat de herfstblaren val
len, omdat de vogeltjes moeten sterven
en wijzelf ook, eenmaal.
Daarom is 't mij niet kwalijk te ne
men dat ik korzelig uitroep Zeg Louis,
laat ze liever blij wezen, in plaats v-m zo
geknakt tegen die antimacassars aan te
hangen.
!8P
Maar dat is natuur
lijk fout geredeneerd,
want zo zijn mensen
nu eenmaal gebouwd
We zijn zulke vreem
de beesten. Als we
eens nagaan... onze
aarde heeft millioenen
jaren rondgedraaid
zonder mensen erop
't Was te heet en te
vochtig voor ons En
er komt een tijd dat
de aarde weer mil
lioenen jaren rond
draait zonder ons;
dan is 't te koud en
te droog. Alleen ln
dat kleine poosje
daartussen in is de
aarde nèt goed voor ons. alleen op dit
moment dus. Je zou zeggen: bult dat
ogenblikje uit! Benut het goed. 't is zo'n
gezellig intermezzo, 't ls maar zo heel
even dat dit planeetje juist op kamer
temperatuur Is voor ons. Laten we 't
ons gezellig maken, net als de olifanten
Maar nee, de mensen zoeken op die
planeet toch ergens weer een plekje
waar 't voor hen eigenlijk te koud is.
In 't Noorden Zelfs gaan ze onder de
zeespiegel wonen, pompen het water
weg, zetten dijken om zich heen en
trekken overschoenen aan Als dan de
dijken wegspoelen moeten ze weer hele
maal van voren af aan beginnen, maar
ze geven de moed niet op Ze ploeteren
en werken en sjouwen, tot ze 't weer
comfortabel hebben Een andere keer
maken ze oorlog, slaan alles kapot en
moeten weer opnieuw beginnen. En
ook dan geven ze de moed niet op en
sjouwen en ploeteren weer helemaal van
voren af aan
En Als ze dan af en toe eens een
periode van rust en vrede bereiken, zo-
als in de tijd van Couperus, en zorgeloos
kunnen leven in grote hulzen met
palmen in potten cn mahoniehouten
etagères. dan geven ze de moed op Dan
worden ze zo treurle omdat de bloeme
tjes verwelken en de vogeltjes dood i
gaan. O. wat zijn we hopeloos
Waren we maar olifanten
ANNIE M. G. SCHMID11
1953 is het jaar van „Honderd jaar Kromstaf". Een eeuw geleden werd
in Nedexland de bisschoppelijke hiërarchie hersteld. Terecht viert de
rooms-katholieke kerk dit voor haar zo belangrijke herstel. Zjj had dit
herstel der bisschoppelijke organisatie te danken aan de grondwet van
1848, die alle kerkgenootschappen hun vryheid en onafhankelijkheid
garandeerde, en dus de r.k. kerk verloste uit de betrekkelijke uitzonderings
positie, waarin zij hier te lande sinds de Hervorming was komen te
verkeren.
Vijf jaar na die grondwetsherziening
van 1848 kwam de befaamde pauselijke
bul van 4 Maart 1853, waarbij vijf bis
dommen opnieuw werden hersteld:
Utrecht (tevens aartsbisdom), Haarlem,
's-Hertogenbosch, Breda en Roermond.
Dit herstel heeft toen in Nederlandse
protestantse kring uitermate veel be
roering gewekt, vooral omdat in die
pauseiijke brief weinig vriendelijks over
het protestantisme werd gezegd: „Een
vijandig mens", zo heette het over de
Hervormer Calvjjn, „poogde deze be
minde wijngaard des Heren door allerlei
middelen te verwoesten, te gronde te
richten en te misvormen. Men heeft het
helaas genoeg ondervonden, hoe vele en
hoe grote onheilen de ketterij van
Calvijn aan de zozeer bloeiende kerken
berokkend heeft. Ja. zover ging het
geweld en de overmoed der ketters, dat
het was, alsof de naam Katholiek in die
streken scheen uitgeroeid te moeten
worden
Dat nam men niet. En hier baatte
geen kalmerend woord van Thorbecke
in de Tweede Kamer: „De rooms-
katholieke instelling bestond toch reeds
en zal de macht van de paus groter zijn
met dan zonder bisdommen Het
tegendeel zal blijken. Tot dusver was
Nederland prijsgegeven 'aan wat mi
noemt de ultramontaanse invloed en in
plaats nu bestendiging van een Italiaans
beleid is er een Nederlands kerkbestuur
met canonieke zelfstandigheid
vormd." (Thorbecke zinspeelde hier dus
op het feit, dat Nederland voor de r.k.
kerk voordien ultramontaans, d.i. „van
gene zijde der bergen" geleld missie
gebied was geweest.)
„Aprilbeweging"
Onder de protestanten ontstond toen
de z.g. Aprilbeweging. Zij begon met
het adres van de Ned. Hervormde kerke-
raad van Utrecht met 4528 handteke
ningen, waarin de Koning werd verzocht
„zijn toestemming te weigeren tot het
aannemen van door een vreemde vorst
verleende titel3 en rangen". (Bedoeld
werd: de bisschopstitels, door de Paus
verleend.) En daarop volgde het in heel
Nederland door 51.000 protestanten on
dertekende petitionnement, dat, toen
Willem Hl te Amsterdam vertoefde, hem
daar door 700 notabelen en burgers
werd aangeboden. Allen in het rouW-
zwart gekleed, hadden die zevenhonderd
zich in optocht naar-het paleis begeven,
baron Van Lynden van Lunenburg als
oudste Amsterdammer en eerste onder
tekenaar voorop.
De Koning mocht dan doen blijken,
dat het adres zijn sympathie had, het
mmisterie-Thorbecke mocht dan af
treden toch blééf het bij het herstel
der bisschoppelijke hiërarchie. Welk
herstel de r.k. dus thans vieren gaat.
Zullen thans, een eeuw later, dezelfde
gevoelens weer loskomen, die aan de
„Aprilbeweging" haar felle, anti
papistische karakter gaven Het kan
niet uitblijven, of de te verwachten r.k.
manifestaties zullen door protestantse
beantwoord worden.
In dit licht moet men de volgende
bekendmaking van het moderamen (be
stuur) van de Generale Synode der Ned.
Hervormde Kerk bezien. Zij luidt:
„Het is ons gebleken, dat verschil
lende kerkeraden en verenigingen zich
hebben afgevraagd, of het ook ge
wenst was om naar aanleiding van
het eeuwfeest der r.k. hiërarchie in
Nederland, zoals dit rondom de
(Van een onzer verslaggevers)
Op de Dam, in het hartje van Am
sterdam, hangt de zwarte stormbal uit.
het noodsein, dat de kunstenaars heb
ben gehesen voor de rampgebieden. Hier
hebben zij een teken opgericht: een een
voudig, open gebouwtje, waarvoor twee
beeldhouwwerken staan. Hier zullen ge
regeld de kunstmanifestaties ten bate
van het Nationaal Rampenfonds wor
den aangekondigd en bovendien zullen
hier ook de loten worden verkocht voor
de grote loterij, die de gezamenlijke
kunstenaars hebben georganiseerd.
Er zijn nu-reeds 824 kunstwerken tef
beschikking gesteld en dat aantal stijgt
nog voortdurend. Er zijn 200.000 loten
en zij kosten slechts een gulden het
stuk; voor een gering bedrag krijgt men
dus de kans een prachtig kunstwerk in
zijn bezit te krijgen en het gehele be
drag van de loterij gaat naar het
Rampenfonds.
Vanmorgen om elf uur is het teken
overgedragen aan het gemeentebestuur,
wethouder mr A. de Roos zei in een korte
toespraak, dat door deze actie van de
kunstenaars alle twijfel, of zij zich wel
bewust zijn van hun sociale taak. is
weggenomen. Deze loterij Is een prach
tige actie om het Rampenfonds te steu
nen en hjj sprak dan ook de hoop uit,
dat zij een succes mag worden.
den gemaakt aan onze eigen taak, de
opbouw der Hervormde gemeenten en
de doorwerking van het protestantse
getuigenis in ons volksleven."
Men kan het moderamen slechts
succes wensen bij dit pogen om het
Nederlandse protestantisme tegenover
Rome niet tot een a n t ithetlsche maar
thetische houding te bewegen. Aan een
tweede Aprilbeweging heeft Nederland
allerminst behoefte.
Kerk en watersnood
HET moderamen (bestuur) van de
Generale Synode der Ned. Her
vormde Kerk besloot tot de instel
ling van een Watersnoodcommlssie,
waaraan toegevoegd een aantal „com
missariaten", b.v. voor het pastoraat
onder de geevacueerden, voor de diaco
nale zorg voor de geevacueerden, voor
het herstel van het financiële leven der
geteisterde gebieden, enz.
Wat de kerkelijke verzorging der ge-
(leiding d3 M. D.
Hemelvaartsdag zal worden gevierd,
tot het houden van bijzondere samen
komsten of tot andere activiteiten I evacueerden betreft (leiding
over te gaan. In sommige gevallen Gijsman, Koninginnegracht 81, Den
heeft men reeds uitgewerkte plannen j Haag) een oproep heeft reeds tot
hiervoor gereed: in andere is men nog gevolg gehad, dat het aantal predlkan-
ten, vicarissen, hulppredikanten, theo-
in het stadium van het overleg. Het
moderamen der Generale Synode acht
het gewenst, dat over dergelijke voor
nemens enig voorafgaand overleg met
het secretariaat der kerk wordt ge
pleegd. Het is namelijk de bedoeling,
dat ook van de zijde van het
moderamen richtlijnen terzake zullen
worden gegeven en publicaties zullen
verschijnen. Zowel verwarring als
dubbel werk kunnen op deze wijze
het beste worden voorkomen.
In ieder geval moge er op worden
aangedrongen, dat alle activiteiten
antl-papistische tendenzen geheel
weten te vermijden. Niet het nega
tieve geluid tegen Rome. maar het
positieve getuigen vóór de waarheid
(protestari) dient op de voorgrond te
staan. Zo kan een waardig en ver-
vicarissen, hulppredikanten, theo
logische candidaten enz., dat zich voor
de hulpverlening in de rampgebieden en
de opvangcentra aanbood, zeer spoedig
steeg tot 112.
De schade aan kerkelijke gebouwen en
goederen is nog niet bij benadering te
schatten. Er kon zonder overdrijving
worden gezegd, dat in verscheidene ge
meenten meer hulp moet worden gebo
den bij de wederopbouw dan na de oor
log het geval is geweest.
De Algemene Diaconale Raad (W. J.
Hemmes, Kr. Nieuwe Gracht 6, Utrecht)
zondt een oproep aan de kerkeraden en
diaconieën, die Zondag j.l. in de meeste
gemeenten is voorgelezen, om voor hulp
na leniging van de eerste nood ploegen
te vormen van jonge vrouwen tussen 20
en 25 jaar, die onder leiding van sociale
werksters in de geteisterde gemeenten
antwoord bezig zijn met de vragen I een maand lang bij herstel en" wederop-
rondom het rooms-katholiclsme in ons I bouw, ook van het gezinsleven, behulp-
vaderland het beste dienstbaar wor-1 zaam willen zijn.
VIEESWARENFABRIEK 1. MEESTER H.V.
Advertentie
'TOEN
in Vi
gistermiddag mr A. J. d'Ailly, burgemeester van Amsterdam,
in het Stedelijk Museum de tentoonstelling „Kunstenaars helpen"
geopend had, konden de zeer vele aanwezigen zich er van overtuigen,
dat deze expositie een roerende en machtige manifestatie was van
bereidheid tot hulp. Hulp van diegenen, die meestal slechts hun
werk, géén geld, bezitten om te offeren: van de kunstenaars.
Mr d'Ailly had het reeds gezegd: als iéts de gevoelsmens kon raken,
dan was het deze ramp. Daarvan legt deze collectie, die tot 24 Februari
is te bezichtigen, getuigenis af.
Tot het tijdstip der opening waren
meer dan 850 inzendingen van beeldende
kunstenaars binnengekomen, van schil
ders, beeldhouwers, grafici, van kunst-
nijveraars. De Coördinatiecommissie
„Kunstenaars helpen", de samenwer
king tussen de Ned. Federatie van Be
roepsverenigingen van Kunstenaars en
de Algemene Katholieke Kunstenaars
vereniging tezamen met het Rampen
fonds, hebben hier op unieke wij ze het
hulpbetoon en de offervaardigheid, die
in de kunstenaarswereld zo spontaan
naar buiten traden, samengebundeld.
Het resultaat is deze tentoonstelling:
imposant als men haar enkel beschouwt
als poging tot hulp, imposant ook, als
men bedenkt, dat dit alles vrijwillig ge
geven is en voor velen een groot offer
betekent. Een offer het mag wel
eens gezegd dat niet onderschat
dient te wonden: elk weggeschonken
kunstwerk, dat op zichzelf reeds vele
uren arbeid vertegenwoordigt, betekent
■voor de kunstenaar een kans op normale
verkoop minder
Loterij
En hoé is er gegeven! Met beslistheid
kan ik zeggen, dat ik menige tentoon
stelling zag. die dit peil lang niet be
reiken kon. Er is goed werk te vinden,
uitstekend werk dikwijls en alleen dAt
reeds moest een aansporing zijn om deze
expositie te bezoeken én de loterij te
doen slagen. Dit is immers de bedoeling:
deze ruim 850 kunstwerken dienen als
pry'zen van een grootscheeps opgezette
loterij. Een loterij met 200.000 loten,
die a raiscn van één gulden per stuk
verkocht zullen worden.
Men kan er verzekerd van zijn, dat
geen loterij minder kans op teleurstellin
gen inhoudt dan deze. De kunstenaars,
die gaven, lopen natuurlijk uiteen wat
betreft talent en richting. Maar ik
kreeg heel sterk de indruk dat niemand
zich er van afmaakte en Iets wegschonk,
dat hij zelf niet geheel als een vol
waardig werk beschouwde. Ik wil geen
namen noemen, omdat ik zulks onbillijk
acht tegenover hen, die ik zou moeten
overslaan en uier gift als offer gelijke
waarde bezit. Ik wil een uitzondering
maken voor twee buitenlandse kunste
naars, die een werk toezegden: Rouault,
die een schilderij en Ohagall, die een
gouache beloofden.
Ook naar elders!
Dit nog: men begrijpt, dat niet alle
inzendingen tegelijk tentoongesteld ken
den worden. Men zal eohter uit deze
keuze van een 250 stuks een voldoende
Indruk krijgen van het hoge gehalte.
Het lijkt mij tevens 5"an het grootste
belang, dat deze goede indruk óók
terwüüe -van het resultaat der loterij
niet beperkt blijve tot Amsterdam
alleen. De voorzitter Aan genoemde
Coördinatiecommissie de schilder J. J.
Voskuil, deelde reeds mee, dat er plan
nen bestaan, deze collectie ook ln Den
Haag, Rotterdam. Eindhoven en Arnhem
o.a. te tonen. Moge dit zich verwezenlij
ken!
Want twéé weken (n.l. van 12 tot
24 Februari) voor een dergelijke ten
toonstelling is toch te kort: voor de
kunst, voor de gevers, maar vooral voor
het volledig welslagen van de loterij,
de steun voor het Rampenfonds!
J. M. FRANCE
ITEGENS ziekte van Gré Brouwen-
VV stijn had de Nederlandse Opera
gisteravond voor de titelrol in
Verdi's Egyptische drama „Aïöa" de
Engelse sopraan Joan Hammond ge
ëngageerd. En haar prestatie was van
dien aard, dat de volle Amsterdamse
Stadsschouwburg deze zangeres van dé
Londense Coveiït Garden Opera van
ganser harte heeft toegejuicht. Toch
bleef voor mij Anny Delorie, die een
aangrijpende koningsdochter Amnerïs
zong (en speelde), het grote winstpunt
van deze voorstelling. Trouwens, ook de
zaal liet haar nadrukkelijk in de hulde
delen.
De eerlijkheid gebiedt duidelijk voor
op te stellen, dat Joan Hammond alle
hindemissen van een plotseling gast
optreden had te overwinnen, hindernis
sen die voor de anderen uiteraard niet
bestonden. Zij bleek een sopraan van
krachtige en beweeglijke kwaliteit te
bezitten, die bovendien van grote om
vang is. Daarbij is zij een voortreffelijk
actrice, die met felle geladenheid haar
rol waar weet te maken.
Dat zij niettemin na een overrompe
lend begin gaandeweg een wat mattere
indruk maakte, schrijf ik toe aan de
zielloze, onpersoonlijke directie van
Mario Cordone, die alle tèmpi te traag
nam en van het geheel zo weinig felheid
liet uitgaan, dat het voor Joan Ham
mond een gevecht tegen zijn loomheid
moet zijn geweest.
Uit de zeer verzorgde manier waarop
Ie koorpartijen werden vertolkt, zou
men kunnen afleiden dat Cordone een
goed koorrepetitor is. Een dirigent, cen
trum van bezieling, aanvuurder en lei
der, is hy echter niet; hetgeen trouwens
ook al bleek uit het weinig genuanceer
de orkestspel. Over de ernstige ontspo
ring in het derde tafereel zal ik dan
maar niet uitweiden.
Johan v. d. Zalm zong de rol van de
jonge veldheer Radames, en hij deed dit
kranig. Stanislaw Pieczora (een sonore
Ramphis), Gèrard Holthaus (een prach
tige Amonasro) en Gee Smith (een wat
logge koning) vervulden de overige
hoofdrollen.
LEX VAN DELDEN
De heer W. Smies in
Amsterdam overleden
In Amsterdam is op 65-jange leeftijd
overleden de heer Willem Smies die 44
jaar als orkestinspecteur aan het Con
certgebouw verbonden is geweest en het
vorig seizoen afscheid van zijn werk
nam. De begrafenis vindt plaats op 16
Februari op Zorgvlied.
Parijs Orkest laat ten
bate van slachtoffers
een Ghagall verkopen
Het Orchestre National uit Parijs,
dat 18 Februari in het Haagse Gebouw
voor K. en W. een uitvoering geeft,
brengt een schilderij van Chagall mee.
dat in de pauze bij opbod zal worden
verkocht ten bate van de slachtoffers
van de watersnood.
DE violist Henri Lewkowicz heeft gis
teravond in de Kleine Zaal van Am
sterdams Concertgebouw de sterk
ste indruk gemaakt met de stukken
waar hij alleen speelde: de solo-sonates
van Bach (in G) en van Honegger. Daar
hoorde men een grote allure, een im
ponerende beheersing der muzikale en
technische problemen, kortom een kun
stenaar van betekenis. Zijn prestaties
overtreffen in Bach zelfs die van vele
andere violisten, door de schijnbaar
moeiteloze realisatie der meerstemmig
heid, waarin hij de snaren geen enkel
geweld aandeed en de indruk van na
tuurlijkheid voortdurend wist te hand
haven.
In de werken waar hij moe3t samen
gaan met piano kon hjj die hoogte niet
bereiken. Lag dit aan een te korte tjjd
van voorbereiding waardoor hij geen
eenheid had gevonden met zijn begelei
der Felix de Nobel? Of is zijn persoon
lijkheid minder vertrouwd met Beetho
ven en Schumann? Het was niet te
raden maar zijn vertolkingen kwamen
daar nergens uit boven een goed gemid
delde, waar weinig aan te beleven viel,
al herkende men vele muzikale en vio-
llstische kwaliteiten.
BERTUS VAN LIER
Rafaël Kubelik, nog steeds ziek, is
gisteravond op he' volksconcert ver
vangen door Paul Hupperts, dirigent
van het U.S.O., die in de stampvolle
Grote zaal Mozarts Ouverture „Titius",
Beethovens Zevende Symphonie en de
Vijfde Symphonie van Dvorak heeft ge
leid.