OPBOUW op Goeree begint
met afbraak
LL
■f
P. V. d. A: STEUNDE CANDIDATUUR
VAN RECHTSE PROF. GERBRANDY
Valentijn-dag
Lof
voor militaire hulp
pgebied
in ram
„WE MOETEN LACHEN OM
HIER TE KUNNEN LEVEN"
Tweede Kamer was huishoudelijk
Rechters van „Oradour" stellen
vonnissen op
„Majesteit...? Zeg maar mevrouw", zei Koningin
JUNCKER AGENTEN
oiie go
Koninklijk gesprek in het water
TUSSEN VALIEZEN EN VELDBEDDEN
Verdediger vond adres van
afwezige hoofdschuldige
«Ie ^oILsLrant van Vrijdag 13 Februari 1953
3
(Van onze speciale verslaggever)
GOEREE OVERFLAKKEE, 11 Febr. De storm der verschrikking is uitge
woed. Het leven kruipt verder over een hooggelegen reep land. In het bodekamer-
tje van een verlaten raadhuis geeft dokter von der Fuhr ons een prik tegen typhus
en paratyphus. Juist acht dagen geleden kwam hij hier per roeiboot aan, deze
jonge Tilburg ér die nog niet zo heel lang geleden zijn studies afsloot. Vandaag
heeft hij zijn 370e inenting geteld en dat is minstens zo vermeldenswaard als de
ellendige tonelen die hij hier onmiddellijk na aankomst meemaakte. De plaatse
lijke dokter was zojuist met een vlot uit zijn ondergelopen woning bevrijd en op
de bovenverdieping van een van de huizen, hadden de redders een spelend kind
aangetroffen, waarvan de moeder verdronken was. Diezelfde dag ook was het
eerste voedselpakket gedropt. Het kwam door het dak van een huis heen in hel
water terecht. Hij moest adviseren het voedsel op een hoop te gooien en te ver
branden, omdat de kans dat het water besmet zou zijn, niet gering was. Gisteren
had dokter von der Fuhr koningin Juliana rondgeleid. Ze was per auto gekomen
over een weg die nog voor een goed deel blank stond. Ze was per helicopter ver
trokken. „Dat is de eerste maal dat ik in zo'n ding ga vliegen", had de Koningin
hem toevertrouwd. En het jongensachtige gezicht van von der Fuhr vertelde met
een glimlach hoezeer hij deze opmerking op prijs had gesteld.
Tachtig dorpsbewoners
keren
terug
Het water zakt; het leven gaat verder.
Nieuwe Tonge, eens een rond uitgebouwd
dorp is nog slechts een rechte streep,
een stuk binnendijk met woningen links
en rechts. Er is geen verkeer. Er lopen
geen honden of katten. Er komt een man
op ons toe: ..Zoekt u de burgemeester'
vraagt hij. Wij knikken van ja. Hij loopt
met ons de lange straat door. Van alle
huizen zijn de deuren gesloten. Een gore
rand op de vitrage voor de ruiten ver
telt hoe hoog het water wel kwam.
Rechtop gezet tegen de nog van vocht
verzadigde muren staan links en rechts
van de weg tientallen bruin geschilderde
ruw-houten doodskisten. „Vandaag zijn
Wy roepen alle geëvacueerde
op. hun adres aan ons op te geven, voor
overleg over mogelijke hulp, inzake
beschadigde voorraad Junclcer rijwielen.
JUNCKER RIJWIELFABRIEK N.V.
APELDOORN.
op
Op het Zeeuwse eiland Sint Philips-
land is het complete bevolkingsregister te
water geraakt. Een kaartensysteem in
stalen kasten. Men zal er nog naar zoe
ken, maar wie weet wat er van die kaar
ten. maar over is Gezagvoerder Virulv
is benoemd tot commodore op de Noord-
atlantische routes van de KLM. Deze
rang geeft reoht op het dragen van een
f ouden ster boven de galons In Boven
arspel hebben de boUenkwekers al de
Lente in de bol. De 13e Westfriese
Flora is er ingezet met bloeiende tulpen
van de vette klei, gerangschikt tussen
bloeiende heesters en ander struikgewas
Een prachtig tafereel met de mooiste
kleurschakering in deze tijd van het jaar.
Een Engelse bollenkennér heeft uitge
maakt, dat overduidelijk is bewezen, dal
de zogenaamde kleibol zich uitstekend
leent voor het broeien Overigens zijn
in Vriezenveen dezer dagen de eerste kie
viten waargenomen, Tien tegelijk. Alle
maal mannetjes, die zaten te wachten op
een vrouwtje. Dat is heerlijk Uit Israël
zijn 6000 kisten sinaasappelen aange
komen. Uit Italië enkele wagonladingen
groenten en fruit, als eerste giften op
het welige terrein vol tuinbouwproduc
ten en zuidvruchten. Besloten is tot
openbare velling ten bate van het Ram
penfonds (een woord dat voorlopig niet
uit deze rubriek zal worden geweerd)
Vandaag geeft het Utrechts studenten
koor en -orkest in de Nicolai-kerlc in
Utrecht een uitvoering van Bach's Johan
nes Passie. Deze uitvoering is een tra
ditie, welke dit jaar ten goede komt aan
liet Rampenfonds. Dirigent is Hans
Brandts Buys, die de werken van Bach
diepgaand heeft bestudeerd De com
missie voor internationale walvis-statis
tieken in Sandefjord heeft besloten de
periode, waarin bultrugwalvissen mogen
worden gevangen in de zuidelijke IJszee,
met drie dagen te verlengen.' Gelukkig.
Tot en met 18 Februari moeten die bul
ten uitkijken Het muziekcorps der
voormalige schutterij in Enschede is aan-
Sewezen om Nederland te vertegenwoor-
igen op het internationale muziekcon
cours, dat op 15, 16 en 17 Mei in Bolzano
in Talie zal worden gehouden en waar
aan korpsen uit 12 landen deelnemen
Vrienden in Amsterdam, die een beetje
omhoog zitten met een of ander kar
weitje, hoeven maar te bellen naar 3697S
of 39988. Dan begint de actie „Mouwen
omhoog, dijken dicht" te werken. Er
komt zo'n 'verkenner of welpje aan de
deur en die klaart uw karwei. Ten bate
van het Rampenfonds De mensen in
de Italiaanse stad Salerno zijn opgewon
den, omdat zware zeeën Woensdagavond
een levende walvis van vier ton op de
kust hebben geworpen. Wat moeten zij
daarmee? Opgericht is in Den Haae
de stichting Dierenrampenfonds. Met
een beginkapitaal van enkele duizenden
guldens. Het gironummer is nog al ge
makkelijk: 154 Tn Tilburg heeft het
Ramperieomité een ..Zandzakjesactie" op
jen drie soorten zandzakjes ten verkoon
aanbieden ais een symbolische dijkver
sterking. Enkele Tilburgse firma's hc:>
her. de zakjes gratis aangeboden Het
hoofdbestuur van de Noordbrabantse
Christelijke Boerenbond beeft een oproep
gericht tot de jonge boeren hulpcolon
nes te vormen die bij de herbevolkine
van de ge.troffcn boerenbedrijven een
handje gaan helper.. Jonge boerinnen
gaan'met schrobber en dweil aan de sla2.
boerenzoons gaan helpen bij het eerste
opruimingswèrk op de ondergelopen
boerderiien. Alles gratis In Kaatsheu-,
vel wordt morgen een gouden huwelijks
feest gevierd, waarnaar velen dankbaai
opkijken. Want de bruidegom, de lieer
C. Roestenberg is in arbeiderskringen ge
kend en gezien. Een pionier van de ka
tholfeke arbeidersbeweging, in het bij
zonder van die van de leerbewerkers
Paus en Koningin hehben zijn grote ver
diensten al eerder erkend, Vandaag voe
gen wij onze hulde daarbij.
er acht geborgen", zegt de man. „Van
avond brengt de burgemeester ze naar
Middelharnis". Achter ons klinkt ineens
het geraas van neerstortend puin. We
kijken verschrikt achterom. „Dat zijn de
militairen, verklaart hij ons; de door het
water ondermijnde woningen worden om
ver gehaald. Driehonderd woningen zijn
verloren. De opbouw begint hier met af
braak. Maar we zijn begonnen".
Fantastische vrouw
„De Koningin is een fantastische
vrouw", vertelt de stem verder. Ze gaf
ons de moed om door te gaan. Een op
perwachtmeester bracht haar gisteren
een boodschap. „Majesteit.zo begon
de militair. De Koningin viel hem in de
rede; „ITet is nu geen tijd om te majestei
ten", zei ze, „zeg maar mevrouw". We
lachen allebei. De burgemeester treffen
we aan in een huis bij een klein pleintje.
Voor een café, waar een centrale keuken
is ingericht, staan 4 doodskisten. Recht
vooruit, juist door }iet gehavende dak
van een boerenstal, zien we de rond
twintig verstijfde lichamen van omge
komen koeien. Op de smalle trottoirrand
ligt een stuk varkensvlees. Het is elf
dagen na de fatale le Februari. „We heb
ben gisteren juist een architect opdracht
gegeven een ontwerp voor een nieuw
dorp te maken", zegt de 37-jarige Chris
van Hofwegen, de jonge burgemeester,
die zich voor de ogen van honderden
dorpsbewoners een ware held heeft ge
toond.
Hij was de laatste van een ketting van
mensen, (lie tot aan de kin in het water
ging om door de stroom meegesleurde
boeren te redden. Hij ging mee op de
vlotten om de geïsoleerden naar de dijk
te brengen in liet hart van bet dorp; do
dijk waar ook al een halve meter water
stond en waarin de stroom grote bressen
bad geslagen. Er is geen paniek geweest;
alleen dankbaarheid van de mensen voor
bun redding. „Wat betekent nu eigenlijk
een burgemeester in zo'n dorp", had Cris
van Hofwegen zich wel eens afgevraagd.
Nu weet hij wat bij betekend heeft, wan!
met een ronde lach bekent hij, dat liij in
de eerste dagen na de ramp door alle
vrouwen van zijn dorp is gezoend.
Wij lachén allemaal. ITet is alsof hij
zich daarmee op een fout betrapt en ver
ontschuldigend voegt hij eraan toe: Ja
wij moeten nu wel lachen; als we niet
konden lachen zouden we hier nauwe
lijks kunnen leven". We lopen de Dorps
straat weer door. In de geopende lijkkis
ten liggen vellen geolied papier. „We ver
wachten hier in deze gemeente nog
rond 75 slachtoffers te zullen aantref
fen. Het water zakt nu; de zee geeft
langzaam, heel langzaam terug wat ze
genomen heeft. De burgemeester wijst
ver weg in het wijde watervlak, dat nog
-tot aan de rand van de binnendijk staat,
„Ziet u daar iets opglimmen. Daar staat
een auto; er moeten nog vier mensen in
zitten. Er zijn nog meer auto's in de
polder blijven steken".
Drie dagen gewacht
Om half drie kreeg ik bericht van de
hoge waterstand. Om half vier kwam het
water ai over de dijken. Ik was intussen
naar het gehucht Battenoord gegaan, om
opdracht tot evacuatie te geven. Men
ging er met auto's vandoor, maar velen
nebben Nieuwe Tonge niet gehaald. Zelf
ben ik al wadend door het water terug
gekomen. Een afstand van 4 kilometer,
waarover ik twee uur heb gedaan. Toen
ik eenmaal terug was, bemerkte ik dat
het ook hier mis was. We hebben bon
derden mensen kunnen redden alles
in het donker. Want om half vier was
de electrische stroom uitgevallen. Alles
zonder hulp, want om half vier was er
geen telefonisch contact met de buiten
wereld meer mogelijk. De gehele Zondag,
Maandag en Dinsdag hebben we bood
schappers uitgestuurd, maar de mensen
moesten terugkeren; er was geen door
komen aan. Drie lange dagen hebben we
met een kleipe 2000 mensen op dit kleine
stukje dijk gezeten. Er waren woningen
waarin meer dan 100 mensen waren sa
mengepakt. De nog aanwezige levens
middelen hebben we gedistribueerd. We
hebben een varken geslacht. We hebben
ons water gekookt.
Dinsdagmorgen eerst naderde er een
roeiboot met brandweerlieden uit. Dirks-
land, maar het zou tegen de avond wor
den voordat in ons gebrek aan water en
melk werd voorzien. Woensdagmiddag
kwamen eindelijk de grote droppings
van voedselpaketten. AVe hebben nu zorn
overvloed, dat we het onmogelijk kun-
De opbouw is begonnen. Een troep mi
litairen van de lrenebrigade gooit de
laatste zandzakken op een punt waar de
dijk doorbroken werd. Morgenvroeg be
ginnen ze aan het volgende gat. De sche
mering valt over Nieuwe Tonge. Kapi
tein Van der Vegte van de Koninklijke
Marechaussee uit Den Haag opent de
deur van een Icruidenierstvinkel. Alle aan
bederf onderhevige levensmiddelen zijn
er weggehaald. Ze liggen ergens op een
hoop te smeulen, lii een achtertuintje
daan enkele soldaten bij het stoffelijk
werschot van een oudevrouw, die er
een uur tevoren werd gevonden.
Elf dagen zijn verstreken. De nacht
onttrekt al het lugubere van dit verla
ten eiland aan het oog. We zetten ons
rondom de kachel in een café. Langs de
muren tekenen zich de vlammende scha
duwen van een walmende oliepit. „Het
water zakt nu", zegt de kapitein, „dat
maakt ons werk extra moeilijk. Vervoer
per boot is onmogelijk geworden en het
is nog te riskant om te voet over het
ondergelopen land te gaan. Mijn detache
ment in Oude Tonge, enkele kilometers
hier vandaan, zit reeds een jiaar dagen
geïsoleerd. Werk genoeg overigens voor
de jongens.
„De cadavers moeten sneller weg",
zegt de dokter. Tn de haven Middelharnis
liggen ze hoog opgestapeld. Honderd
dode koeien worden er per dag afge
voerd. Er zijn er hier nog 9000 in totaal.
Dat wordt 'een werk van 90 dagen, dat
mag nietMorgen komen tachtig
man terug uit ons evacuatiecentrum in
het Westland", vertelt de burgemeester,
„dan zal het opruimingswèrk sneller
gaan. In een hoek van het vertrek zitten
een paar soldaten bij de radio. Ze geven
een laatste boodschap door; Nieuwe Ton
ge heeft nog twintig doodkisten nodig
Over.
Kom, we moeten nu gaan. zegt de bur
gemeester. De auto staat klaar. Op de
laadbak staan acht kisten. We kijken el
kaar niet aan. We kruipen in de cabine.
De chauffeur start en rijdt nu langzaam
de dijk af. De koplichten werpen een
scherp licht op stromend water. Lang
zaam gaan we er door. Cris van Hofwe
gen duikt dieper in de kraag van zijn
versleten winterjas: „Voorlopig zal ik
elke avond deze tocht moeten maken",
NIEUWE BURGEMEESTER VAN
HOGE EN LAGE ZWALUWE
DEN HAAG, 12 Febr. Benoemd is
vandaag tot burgemeester van Hoge en
Lage Zwaluvve dr C. Vlak, oud-assistent
resident, thans leraar staatsinrichting te
Utrecht. Dr Vlak woont in Maartensdijk
bij Utrecht. Zijn benoeming gaat 16 Fe
bruari in. Hoge en Lage Zwaluwe ligt in
het getroffen gebied.
(Advertentie)
Averechts christendom
Advies der deputaten
niet opgevolgd
AMSTERDAM, 12 Febr. In verband
met het in de VOLKSKRANT gereprodu
ceerde rondschrijven aan de kerkeraden
der Christelijk Gereformeerde Kerken in
zake bestemming van de opbrengst dei-
Zondag gehouden collecten, deelt men
ons van bevoogde zijde mede, dat dit
schrijven niet kan worden geacht de ge
voelens van de meerderheid dier kerken
weer te geven. Men wijst erop dat zeker
negentig percent der Christelijk Gerefor
meerde Kerken in deze dagen van ramq-
spoed de nationale eenheid niet wil door
breken en daarom het advies (het geld
te behouden voor bijzondere noden in
eigen kerkelijk leven') niet heeft opge
volgd en de collecte-opbrengst ook aan
het'Nationaal Rampenfonds overgemaakt
wil zien.
Men bestrijdt geenszins de authentici
teit van het afgedrukte schrijven, doch
de bestuursverhoudingen in de Christe
lijk Gereformeerde Kerken zijn niet
centraal geregeld. Iedere kerkeraad is op
zijn gebied autonoom en kan handelen
naar eigen inzicht. De grote meerderheid
der kerkeraden heeft Zondag van deze
vrijheid een gelukkig gebruik gemaakt.
Zes jaar wegens poging tot
moord te Weesp
WEESP, 12 Febr. Een 43-jarige
bankwerker uit Weesp is vanochtend
in hoger beroep wegens poging tot
moord op een 54-jarige evangelisatielei
der door het Amsterdams Gerechtshof
veroordeeld tot zes jaar met aftrek. Te
gen hem was veertien dagen geleden
zeven jaar geëist met daaropvolgende
ter beschikkingstelling van de regering..
OP haar rondreis
door het getrof
fen gebied van Zuid
west-Nederland
kwam koningin Ju
liana Woensdag ook
Sint Philipsland.
ar zij met burge
meester L. J. de
Jonge die tevens
gemeentesecretaris
is de toestand
besprak. Het ge
sprek werd gevoerd
terwijl de vorstin in
het water stond.
Mr Roolvink (KVP)
geïnstalleerd
(Van onze parlementaire correspondent
BINNENHOF, 12 Febr. De voor
malige minister-president, prof. mr P. S.
Gerbrandy (AR) is vanmiddag gekozen
tot tweede plaatsvervangende voorzitter
van de Tweede Kamer. Er zijn aanwijzin
gen, dat deze zeer rechtse, afgevaardigde
zijn uitverkiezing vooral heeft te danken
(Advertentie)
Dag der Vriehdschap-Dag van
Bloemen!
Dijk voor mijn huis
is doorgebroken
(Van onze speciale verslaggever)
BERGEN OP ZOOM, 12 Febr. De lof
ver de militaire hulp in het rampgebied
oemt met de dag toe. Hoewel de sol
daten dag en nacht in touw zijn weigeren
sommigen to worden afgelost. De mili
taire commandanten zijn echter van
mening dat ook het normale oefenschema
zo snel mogelijk weer op gang dient tc
komen. „Ik ben niet alleen directeur van
n reddingsbedrijf", zo merkte vanavond
n hunner op, ..ik moet ook nog parate
oepen afleveren".
Met enige trots voegde deze comman
dant er aan toe dat énkele van zijn on
derdelen al weer naar Oldebroek waren
geweest om te schieten en dat in de
laatste week in zijn regiment, dat bij
het reddingswerk 'is ingezet, tocli nog
zeven militaire rijbewijzen zijn afgege
ven. Tegelijkertijd onderhouden zijn sol
daten met ducks een veerdienst "tussen
Tholen en de vaste wal. Kinderen, die
op het eiland niet naar school kunnen,
maken er gebruik van om naar Bergen
op Zoom te reizen.
"e militaire mogelijkheden worden
ook wel eens overschat. Dat ondervond
vanavond overste Pino, die vanuit de
Wilhelmlyakazerne in Bergen op Zoom
het reddings- en opruimingswèrk op
Tholen en een deel van Zuid-Beveland
leidt. Tussen de honderden telefoontjes,
over troepen, zoeklichten, zandzakken.,
auto's en duclcs meldde zich toen aan de
andere kant van de lijn een dame.
„Wat ben ik blij, overste, dat ik u
eindelijk lieb kunnen vinden, ik heb al
een week lang naar u gezoch", zei de
dame opgelucht hoorbaar. De overste
■ond dit nog al vleiend, trok zijn tuniek
eens recht, maar vroeg toch zakelijk
waarover het ging. De dame deelde mede
dat er voor haar huis hoog water stond,
hetgeen de overste niet bijzonder ver
mocht te boeien. De dame 'hield echter
aan. want ze had tenslotte een week ge
zocht. Zij zei, dat het kwam omdat elf
dagen geleden een dijk was doorgebro
ken en dat het voor haar huis nu zo'n
modderige boel was geworden. Nu er
toch zo veel soldaten op de been waren
konden zij misschien ook eens komen
kijken naar de dijk voor haar huis.
De overste bleef vriendelijk, wenste de
dame veel succes bij Rijkswaterstaat,
legde de telefoon neer en stond een nieu
we ordonnans te woord.
aan <le stemmen van PvdA-leden. Aan
het begin van de vergadering werd de
KVP-er mr E. G. M. Roolvink geïnstal
leerd als lid van de Kamer. Het partij
bestuur van de KVP had hem gevraagd
zijn benoeming niet te aanvaarden.
Deze twee gebeurtenissen van min of
meer persoonlijke en huishoudelijke
aard maakten de vergadering van van
middag toch nog interessant. De kleine
wetsontwerpen die aan de orde kwamen
leverden weinig boeiende debatten op.
Drie van die ontwerpen bleven boven
dien onafgewerkt liggen.
De nieuwe functie van prof. Gerbrandy
is niet verbluffend belangrijk. Het ge
beurt niet vaak, dat zowel dé voorzitter
(dr Kortenhorat, KVP) als zijn eerste
plaatsvervanger (de heer Schilthuis,
PvdA) afwezig zijn. Toch wekt de ver
kiezing verbazing.
Sinds de professor in 1945 het pre
mierschap, waarmee hij zich in de oor
logsjaren een goede naam verwierf, vaar
wel zei, heeft hij zich gekenmerkt door
politieke springerigheid en een zekere
lust, om te rebelleren.
In Mei 1948 deed prof. Gerbrandy bij
voorbeeld een poging om een strafvervol
ging te laten instellen tegen de minis
ters, omdat zij de Grondwet zouden heb
ben geschonden. Ook. nadien heeft de
Kamer hem meer kunnen waarderen als
enfant terrible dan als een gedegen poli
ticus.
De anti-revolutionnaire afgevaardigde
kreeg 42 van de 76 stemmen. Op zijn
partijgenoten Roosfen en Stapelkamp
werden 33 stemmen uitgebracht. De op
positie toas dus nogal groot, vooral als
men bedenkt dat, gewoonlijk de can dicta
turen voor functies als deze van te voren
worden bekeken. De anH-revolutionnai-
ren. Welterianen en Staatkundig Gefor-
meerden hebben prof. Gerbrandy ivaar-
schijnlijk gesteund. Wie de meningen in
de overige fracties peilt, moet. 'tot de
conclusie komen dat de doorslag echter
is gegeven door de socialisten, want van
GIFTEN, binnengekomen
VlCl Je \o!LsLrant
de A'OLKSKRANT zijn ontvangen
en door haar werden overgemaakt aan
het Nationaal Rampenfonds.
A. P., Lobith, uit fooïenpot van
drie man 18,
H. Z„ Nijverdal 5,
Voetbalpot ploeg hr Ivewi „10,
"t Nicolaaslyceum Amsterdam
opbrengst eerste verloting 25.
Kaartpot, Nijmegen „24.6S
Bezorgers dé Volkskrant, Venlo 7,50
J. H., Enschede 1,—
andere kant had, hij nauwelijks enige
hulp kunnen krijgen.
De professor was zelf niet aanwezig
om gelukgewenst te worden. Ilij is her
stellende van een middenoorontsteking.
Een partijgenoot van hem, dr Bruins
Slot, kreeg wel veel handen te schud
den. Deze heeft namelijk aangekondigd,
dat hij op 25 Maart in Den Ilaag in het
huwelijk zal treden met mej. W. Char-
don.
Ook mr Roolvink werd gefeliciteerd.
De KVP-ers bleven niet achter en hij
nam in hun midden plaats. Het verschil
van mening ligt trouwens ook niet tus
sen mr Roolvink en de fractie, maar tus
sen hem en het partijbestuur.
Het is ook niet in strijd met de KVP-
reglementen dat lii.j voorlopig al
thans de omstreden zetel inneemt, zo
lang de partijraad nog geen uitspraak
beeft gedaan over zijn beroep tegen liet
verzoek van het partijbestuur om
zetel niet te bezetten. (Het zal nog even
duren voor de Partijraad bijeenkomt.)
Mr Roolvink komt in dé plaats vt...
mejuffrouw De Waal, die staatssecretaris
van Onderwijs is geworden. Door de ver-
kiezingsraad van de KVP was reeds voor
de verkiezingen mejuffrouw De Vink de
finitief aangewezen op de KVP-candïda-
tenlijst als eventuele opvolgster van me
juffrouw De Waal. Mr Roolvink echter
staat hoger op die lijst, en kon dus vol
gens de Nederlandse kieswet een be
noeming aanvaarden. 1-Iij was reeds eer
der lid van de Tweede Kamer.
Moeizame stemming
Er werd vanmiddag ongeveer ander
half uur verspild met schriftelijke stem
mingen. Sommige ministers zaten lange
tijd vergeefs achter de regeringstafel en
gingen weg. 1-Iet tellen verliep niet erg
vlot en er moest twee keer overgestemd
worden. Een keer, omdat geen volstrekte
meerderheid werd behaald en een keer,
omdat de volksvertegenwoordigers niet
.gewaarschuwd waren, dat er een stem
ming kwam.
Prof. Gerbrandy volgt de onlangs over-
eden mr Terpstra op' als tweede plaats
vervangend voorzitter. Maar mr Terpstr.i
zat bovendien in enkele commissies en de
open plaatsen die hij daar heeft achterge
laten, moesten ook via schriftelijke stem
mingen worden gevuld.
Bovendien werd er een voordracht op
gesteld, waaruit de Koningin een keuze
kan doen bij de benoeming van een
nieuw lid van de Rekenkamer. De heer
L. van der Tempel, nu secretaris van de
Algemene Rekenkamer, is nummer een
komen staan en zal dus wel worden
benoemd. Er moest twee keer worden
gestemd voordat mr Ch. I-Iens. nu plaats
vervangend secretaris van de Reken
kamer een volstrekte meerderheid be
haalde en als nummer twee op de voor
dracht kwam te staan.
(Voor de debatten over de Stoomwet en
Inentingswet zie verslag op pagina 5)
„Voeg geen bladzijde
toe aan testament
van Hitier"
(Van onze correspondent)
PARIJS, 12 Febr. De uitspraak in
liet proces Oradour wordt Vrijdagmid
dag verwacht, zo niet later. Sinds Woens
dagavond is de zitting geschorst en heb
ben president Nuss.v-Saint-Saëns en de
militaire rechters hun bivak In de raad
kamer opgeslagen. Daar de Franse wet
tijdens dc beraadslagingen over het von
nis ieder contact niet dc buitenwereld
verbiedt en de rechters op 690 vragen
een antwoord te geven hebben, arriveer
den ze voor de laatste zitting in bet mili
taire gerechtshof ieder met een valies,
zoals een gast een hotel binnenwandelt,
in de raadkamer zijn zes veldbedden op
geslagen. Alleen de president heeft een
éigen kamertje.
Met wat voor vonnis zij uit dit rech
terlijk conclaaf te voorschijn zullen ko
men? De advocaten der zeven Duitse SS-
mannen, die in Bordeaux voor het mon
sterachtige optreden van het regiment
.,Der Führer' rekenschap afleggen, leg
gen er stuk voor stuk de nadruk op, dat
rle hoofdschuldigen afwezig zijn. De
Franse justitie heeft zich niet of te laat
om hen bekommerd. Dat zij ruim acht
jaar na datum en pas tijdens het proces
aan de Engelse bezettingsautoriteiten de
uitlevering bij voorbeeld van generaal
Lammerding gevraagd heeft, wijst vol
gens de advocaten op de onverschillig
instructie gevoerd
Hier wonen
Men had de hand gelegd o]
«I
zes opge
sloten jongens, die tijdens het drama
van Oradour nog de baard in de keel
hadden, en op adjudant Lenz, die in het
regiment niet voor vol werd aangezien.
Ondertussen drijft de ex-generaal Lam
merding een aannemingsbedrijf in Dus-
seldorp.
Mr Schreckenberg, advocaat uit Straats
burg, kon het tribunaal overigens nog
het juiste adres van een andere SS-chef
opgeven, namelijk dat van de SS-kolonel
Stadler, tijdens het drama van Oradout
bevelhebber van het bloeddorstige regi
ment. Deze Oostenrijker trad al in 1934
tot de SS toe en is op het ogenblik elec-
tricien in Fohnsdorp in Stiermarken. Hi j
is door de Franse bezettingsautoriteiten
daar nooit ondervraagd. De advocaat dei-
Duitsers en zeker ook het publiek hadden
liever het SS-kader op de beklaagdenbank
gezien dan deze in de gevangenis tot
mannen gerijpte jongens, voor wie het
gemakkelijk is hun misdaad met het
excuus van hun jeugd en dat der onver
biddelijke tucht te verzachten.
Van de 14 Elzassers hoorde alleen de
■rijwilliger Boos de doodstraf tegen zich
eisen. Zijn geval lijkt duidelijk als de
moordpartij van Oradour zelf. Voor de
13 anderen pleitten de verdedigers vrij
spraak. Ze waren gedwongen bij de slach
ting aanwezig. Óf ze hadden moeten
deserteren, zoals de aanklager zei? Voor
mr Kalb, tijdens de oorlog chef van het
verzet in de Elzas, zou dat gelijk gestaan
hebben met zelfmoord. Hijzelf beeft bij
de veldtocht der geallieerden in Italië
langs de weg de lijken van tientallen El
zassers ontdekt, die geprobeerd hadden
uit de rangen der SS weg te komen.
Waar het op aankomt
„Per slot van rekening hebt ge u uit
te spreken over de gedwongen inlijving
der Elzassers bij Wehrmaclit of SS. Hit
ler legde het er op aan Frankrijk van
zijn Duitssprekende provincie te schei
den. Opgepast dat ge met uw oordeel
niet de 'laatste bladzijde gaat schrijven
van het politieke testament van Hitler."
Met deze woorden besloot mail re Kalb
-le reeks pleidooien voor zijn landgeno
ten. De rechters zullen hét in hun
vreemde retraitekamer, waar de 30 boek
delen over het proces van Neurenberg
tussen de ijzeren wasstellen opgestapeld
•Iggen naast de stenografische versla
gen van Bordeaux, niet gemakkelijk
hebben.
Stille slachtoffers
TEDEREEN spant zich gelukkig in om
de gevolgen van de stormramp naar
best vermogen te helpen lenigen. Maar
er dreigen bij al deze hulpverlening con
sequenties voor een groep „helpers", die
alleszins bedenkelijk zijn. Koren en con
certinstellingen organiseren op grote
schaal uitvoeringen voor 't Rampenfonds
en geen redelijk mens twijfelt aan de bes
te bedoelingen daarvan. Voor die concer
ten worden ook solisten uitgenodigd, kun
stenaars, die slechts gedurende een be
perkt deel van het jaar het concert
seizoen hun inkomen kunnen verdie
nen, waar zij een vol jaar van moeten
leven. Ook van deze mensen wordt ver
wacht dat zij evenals de meestal uit
dilettanten bestaande koren en orato
riumverenigingen zullen medewerken,
zonder honorarium te bedingen. Aan dat
verzoek voldoen die kunstenaars natuur
lijk graag en spontaan.
Maar er zijn grenzen. Wanneer een
zanger en het hier gesignaleerde ge-
is geen uitzondering voor drie
overeengekomen concerten wordt afge
zegd op grond van de bijzondere om
standigheden en hij ontvangt in de plaats
daai-van vijf verzoeken om gratis op te
treden, dan wordt hem een offer afge
dwongen, dat zijn draagkracht ver te
boven gaat. Terwijl ieder ander Neder
lander zelf kan bepalen wat hij meent
te moeten afstaan, wordt deze mensen
eenvoudig een onredelijk hoge aanslag
opgelegd. Van enige schadeloosstelling,
later in het seizoen, is vaak geen sprake.
Immers vele koren, die eens per jaar een
concert plegen te geven, gaan nu voor
een volle zaal een Rampenfondsuitvoe
ring organiseren en daarmee is meteen
voldaan aan de traditie van het jaarlijkse
concert.
Weigeren is voor de solisten niet aan
bevelenswaardig; er is meestal wel on
middellijk iemand anders bereid om de
plaats in te nemen en overigens zeer
menselijk het koorbestuur zal zich
zulks een volgend jaar wel degelijk her
inneren, wanneer nieuwe en weer ge
honoreerde engagementen moeten wor
den afgesloten. Er zijn zelfs verenigingen,
nu reeds concerten hebben afgelast,
welke eerst over een maand of later zou
den moeten plaatsvinden.
Deze en dergelijke handelingen bewe
gen zich toch wel in een zeer bedenke
lijke richting welke hoe goed ook be
doeld zweemt naar "misbruik. Niet
minder hachelijk is het, wanneer men
denkt aan de gevolgen welke de ramp
zal hebben voor vele amusementsmusici
en neringdoenden, die het voor een niet
onbelangrijk deel van het carnaval moe
ten hebben. Voor vele mensen kon de
grote ramp daardoor wel eens een privé
leine ramp worden. Dat het carnaval
niet doorgaat is begrijpelijk; maar orga
nisatoren van serieuze concert- en zang
uitvoeringen dienen ook nu het begrip
leven en laten leven niet nodeloos
of lichtvaardig geweld aan te doen.
Breuk met Israël
T> USLAND heeft de diplomatieke be-
trekkingen met Israël verbroken. Dit
gebaar van vijandschap verandert weinig
de relaties tussen twee staten, die de
laatste tijd stijf bevroren waren. Wel is
het een symptoom voor de hardnekki;
beid, waarmee Moekou soms op een een
maal ingeslagen weg .weet voort te gaan.
Aan Russische zijde heeft, in de verhou
ding tot Israël, altijd een element van
onwaarachtigheid bestaan. Rusland was
de eerste die in 1948 de nieuwe staat Is
raël officieel erkende. Maar Rusland
sneed tegelijkertijd vanaf het eerste
ogenblik alle in Rusland levende Joden
die naar hun vaderland wilden emigreren,
de pas af. Misschien heeft Moskou ver
wacht dat het via een machtige commu
nistische partij invloed zou kunnen uit
oefenen in Israël. Rusland laat geen ge
legenheid ongebruikt om in het Midden
Oosten, waar en hoe ook, vaste voet te
krijgen. De burgers van Israël echter heb
ben het communistische hoofdkwartier
deze illusie spoedig ontnomen. De good
will, die Stalin onder het Joodse volk
kweekte door zijn „spontane" erken
ning, was reeds lang uitgewerkt toen de
zorgvuldig geleide golf van anti-Zionis-
me in de Sovjet-Unie losbrak. De ver
ontwaardiging in Israël sloeg los, toen
Slansky en zijn groep werden opgehan
gen met. uitdrukkelijke vermelding van
hun Joodse afkomst en toen in Moskou
Joodse geneesheren publiek geofferd
werden.
Israël is een jonge en gevoelige staat.
Het land weet zich omringd door Arabi
sche vijanden. Het reageert scherp en
fel. Het door de Russen opgevoerde anti
zionisme, dat vanzelf de grens van anti-
•emitisme overschreden heeft, is in Is-
■aël als een brute daad van vijandschap
tegen het hele volk gevoeld, Israël heeft
zijn met bitterheid en vooral verachting
voor een politiek spel met mensenlevens
geladen gevoelens jegens de regeerders
n Rusland scherp doen blijken. De be
volking heeft niet altijd de zelfbeheersing
betracht die het verstand voorschreef.
Er waren incidenten en daden van ter-
eur, gericht tegen Rusland en de com
munisten, die door de Joden eenvoudig
erraders werden genoemd. Moskou zou
zelfs de aanslag in Tel Aviv met een
protest afgedaan hebben, indien het
voortzetten van de relaties met Israël
om de een of andere reden wenselijk ge
weest zou zijn. De Russische diplomatie
kan zeer soepel zijn, zoals de strijkages
naar de Argentijnse dictator Peron weer
bewijzen. Het verbreken der betrekkin
gen toont aan, dat het Kremlin Israël had
afgeschreven. Tel Aviv was slechts een
welkome aanleiding om een welover
wogen besluit te kunnen uitvoeren. Ver
moedelijk zal Rusland nu trachten zijn
vijandschap met Israël om te zetten in
Arabische sympathieën. Maar zal de
Arabische Liga, ondanks haar Israël-com-
plex, zo naïef zijn? Het zwaartepunt van
Stalin's optreden ligt in Rusland zelf,
waar nog steeds schuldigen en zonden-
bokken gezocht en gevonden worden.
Verscherping van het anti-Zionisme, het
geen Jodenvervolging betekent in het
hele Russische machtsgebied, zal onver
mijdelijk volgen. Met deze houding be
wijst Stalin ook de onwaarachtigheid
van zijn suggestie, dat een gesprek tus
sen hem en Eisenhower tot de beëindi
ging van de koude oorlog mogelijk zou
zijn. De atmosfeer, die hiervoor nodig
zou zijn, wordt met alle middelen uit
Moskou geweerd.
OU
Je \olLsLrant
van 13 Februari 1923:
„Bij koninklijk besluit is bepaald, dat
de wet op de collectieve arbeidsovereen
komst van 24 December 1927 in werking
treedt met ingang van 1 September aan
staande."
