Zuidhollandse gemeenten
herbergen 20.000 evacué s
Meester
VELE MEISJES ZWERMEN UIT
OM TE HELPEN WAAR
HULP NODIG IS
Wijziging L.0.-wet
in de Kamer
RAMPENFONDS
DE EERSTE
LENIGDE
NOOD
^eeïtf.V
De Drummer
der Demonen
Dagelijks feuilleton
Rosenbergs volgende
week terechtgesteld
Werkzaamheden van
de Fryske Academy
VRIJDAG 13 FEBRUARI 1953
(Van onze Haagse redacteur).
..Het is opmerkelijk hoe voortreffelijk de zorg voor de geëva
cueerden. juist in de kleinere gemeenten van ons land georganiseerd
is, terwijl deze toch veel minder daarop berekend zijn dan de grote
steden. Dit is voor een belangrijk deel te danken aan het initiatief
van de burgemeestersvrouwen," zo zeide mevrouw De Ruyterde
Zeeuw, lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland en vice-voor-
zitster van de Stichting voor Maatschappelijk Werk in die provincie
tijdens een persconferentie.
De Stichting voor Maatschappelijk Werk heeft een omvangrijke taak ge
kregen. De commissaris der Koningin in Zuid-Holland heeft haar belast met
de sociale verzorging van de ruim. 20.000 evacué's in dvt gewest en van hen,
die in de rampgebieden zijn achtergebleven. Daar komt. nog bij, dat de stichting
alle andere sociale hulp, die gegeven wordt, moet. coördineren en straks, bij
de terugkeer der geëvacueerden, eveneens op sociaal gebied de behulpzame
ha,nd zal bieden.
De taak is energiek aangepakt. In
122 van de 170 gemeenten die de pro
vincie telt, bevinden zich evacué's en
van het restant der gemeenten is een
groot aantal in de noodglebieden gele
gen, zodat het werk vrijwel alle ge
meenten omvat.
Een van de eerste zorgen is een per
soonlijk ibezoek aan alle evacué's, om
een inzicht te krijgen inde omstandig
heden waaronder zij leven en de moei
lijkheden die >zij hebben. Reeds zijn
maatschappelijke werksters geplaatst
in een tiental gemeenten, waar deze
nog niet aanwezig waren, Instellingen,
die maatschappelijke werksters in
dienst hebben, stonden deze bereidwil
lig af voor dit doel.
Een tweede 'belangrijke taak is de
verzorging van de mannen, die in de
overstroomde gebieden aan het herstel
werken. Groepen meisjes, bijeenge
bracht door de Federatie voor Vrouwe
lijke Vrijwillige Hulpverlening zullen
deze verzorging op zich nemen. Reeds
vertrokken vijf meisjes uit ALphen aan
de Rijn naar Klaaswaal en Dinsdag
zullen 32 meisjes uit Beikenwoude,
onder leiding van de burgemeesters
vrouw, in Middelharnis aan het werk
gaan. De oproep, die de federatie tot
de meisjes richtte, heeft een mooi re
sultaat gehad, Behalve de groepen
voor Klaaswaal en Middelharnis staan
(Advertentie)
Dames! Vooral nu
Hamea-Gelei voor Uw handen
Evacué's uit een tehuis voor ouden-
van dagen te Ziervkzee hebben een
koninklijkonderdak gevonden in
paleis Het Loo, dat door H M de
Koningin gedeeltelijk voor vlifchlelin-
gen beschikbaar is gesteld. Aankomst
van een der autobussen, die de bejaar
de getroffenen naar Apeldoorn ver
voerden.
nog 120 meisjes klaar om haar bij
drage te gaan leveren aan het herstel
van het verdronken, land.
Deze meisjes zullen ook heLpen als
straks de vrouwen weer naar haar
eigen woning terugkeren, want vele
sterke handen'zullen dan nodig zijn om
slik en .modder te verdrijven en met
behulp van bezem en dweil de huizen
weer bewoonbaar te maken.
Aan de meisjes, die zich voor hulp
in de noodgebiedem aanmelden, wor
den hoge eisen gesteld. Zij moeten de
handen uit de mouwen, kunnen steken
en van goed gedrag en levenswijze zijn-
De voorkeur wordt gegeven aan meis
jes die van het platteland komen. Een
dag of veertien blijven zij in de gtrof-
fen gebieden en worden dan afgelost
Voor het wenk worden zij niet 'betaald,
maar zij ontvangen een rijksdaalder
zakgeld per week en verder wordt ge
zorgd voor voeding en ligging en zo
nodig voor werkkleding.
Zowel de gemeenten, die geëvacu
eerden hebben opgenomen, als de ge
troffen streken, waar mannen dag in
dag uit op de dijken zwoegen, worden
bezocht door het 'bestuur van de stich
ting.
Er .blijken zien allerlei problemen
voor te doen, waarop-aanvankelijk -niet
gerekend was. De mannen, die
's avonds de moede benen, uitstrekken
hebben behoefte aan ontspanning. Er
moeten schaak- en damspelen, sjoel
bakken en andere gezelschapsspelen
komen. Daar wordt nu voor gezorgd.
Bij de geëvacueerden zijn het de
vrouwen, die om bezigheid vragen. In
de kleine ruimte waar zij tijdelijk wo
nen, is het werk gauw gedaan. Dank
zij de medewerking van de Care-Mis-
sion komen er nu breipakketten. Care
zorgt ook voor grote wollen dekens,
want vele dekens die uit het buiten
land kwamen, bietken wat klein van
formaat tet zijn en, de eilandbewoners
stoppen zich er graag warm in.
Ook voedselpakketten, die bij de te
rugkeer naar de eigen woonplaats goe-
de diensten kunnen 'bewijzen om in de
eerste behoeften te voorzien, komen,
door .bemiddeling van Care.
Be het .bezoeken van de geëvacueer-
lijkheden met de kleding te zijn. Groie
den bleken er ook nog wel wat moei-
maten en zwarte kleding, daarmee zijn
de bewoonsters van Flakikee geholpen,
maar de.ze kleding was ibij de ingeza
melde goederen slechts in zeer be
perkte mate aanwezig. Ook daarvoor
wordt nu door bemiddeling van de
Stichting voor Maatschappelijk Werk
gezorgd. Andere moeilijkheden waaro.
men wel. gerekend had, zoals ziekte,
moeilijkheden met de mensen van het
platteland die in de grote steden zijn
ondergibracht en godsdienstige bezwa
ren, doen zich veel minder voor dan
men verwacht had en waar zij zich
voordoen, stelt de Stichting al het mo
gelijke in het werk om een oplossing
te vinden. Het gaat n.u vooral nog om
de grote en moeilijk plaatsbare gezin
nen, waarvoor noodwoningen of des
noods barakken een uitkomst zouden
zijn.
De grootste .zorg zal de Stichting
waarschijnlijk hebben bij de terug
keer, want dan zal er veel nodig zijn.
vestigd. dat brandstoffen in de geteis-
Nu reeds wordt er de aandacht op ge-
terde gebieden dan hard nodig zullen
zijn.
ESPERANTO EN FRIES
OP DE SCHOLEN?
De Tweede Kamer heeft in behan
deling genomen het wetsontwerp tot
wijziging van de Lager-Onderwïjswet
1920. Dit ontwerp heeft in hoofdzaak
ten doel, de verlofregeling voor de
onderwijzers en de regeling va.n het
smartegeld een wettelijke basis te ver
schaffen.
De heer Peters (K.V.P.) opmer
kende, dat het ontwerp het onderwijs
in het esperanto op de lagere school
wil mogelijk maken, verklaarde, daar
van geen voorstander te zijn, al is hij
wel voorstander van esperanto. Als de
Friezen door hetzelfde artikel willen
bereiken, dat er een officiële erken
ning van het Fries als taal, gelijkwaar
dig aan het Nederlands komt, gaat de
betekenis daarvan uit boven een inci
dentele wijziging der L.O.-wet, meende
spr. Dat moet anders geregeld worden.
De heer De Loor (Arb.) bepleitte
„.m. de wenselijkheid van gelijke be
handeling bij schorsing van een onder
wijzer van het openbaar en bijzonder
onderwijs. Het is z.i. gewenst, het
onderwijs in het Fries apart in de wet
op te nemen, ook in het belang van het
„algemeen beschaafd".
Mevrouw F o r t a n i e rd e Wit
(V.V.D.) verheugde zich er over, dat
de rechtspositie der onderwijzers nu
eindelijk gelijk gemaakt wordt aan die
der ambtenaren. Zo mogelijk moet h.i.
het esperanto op de lagere school wor
den ingevoerd, als men dat onderwijs
wenst. Met de oplossing van de Friese
kwestie moet grote spoed worden ge
maakt.
De heer Roosjen (A.R.) verklaar
de zich met de voorgestelde wijzigin
gen te kunnen aansluiten. Ten aanzien
van de kwestie der Friese taal sloot
hij zich aan bij de heer De Loor.
De heer Tilanus (C.H.) vond
goede dingen in het ontwerp. Hij staat
echter afwijzend tegen het openen van
de mogelijkheid in het leerplan een
niet in artikel 2 der L.O.-wet genoemd
va'k op te nemen.
De heer Gortzak (C.P.N.) sloot
zich aan bij de opvatting van mevrouw
Fortanier, dat esperanto op de lagere
school moet kunnen worden onder
wezen. Spr. meende, dat de Friezen er
recht op hebben, dat hun jeugd de
Friese taal onderwezen krijgt.
Te kwart voor zes werd de verga
dering verdaagd tot hedenmiddag eén
uur.
14 Februar
Dag der Vriendschap-Dag van
Vervolg van pag. 1)
missie voor maatschappelijk werk en
een commissie ter onderzoek van alle
uitgaven, waarvoor geen verantwpor-
delijfce opdrachtgevende instanties
kunnen worden aangewezen. De aan
melding en registratie van de geleden
schade zal geschieden door op te rich
ten rampsohadebureau's.
Het is niet gewenst aan giften be
perkende voorwaarden té verbinden.
Giften met streng omschreven locale of
andere bestemmingen kunnen aflbreuk
do.en aan het doel dat het rampenfonds
zich stelt, nl. de hulpverlening in alge
mene zin, daar waar de hulp noodza
kelijk is. Het fonds meent, hoezeer het
de bereidheid om het werk geldelijk te
steunen op prijs stelt, beperkende voor
waarden niet onder alle omstandighe
den in acht te kunnen nemen,
Ook wordt er nog de aandacht op
gevestigd, dat het in het huidige sta
dium beter is met het adopteren van
getroffen gemeenten te wachten totdat
omtrent de noodzakelijkheid en de
wenselijkheid van adoptie een duide
lijker beeld is verkregen.
Het ontvangen bedrag, dat het Na
tionaal Rampenfonds dagelijks bekend
maakt en dat gisteren ongeveer 34 mil'-
VLEESWARENFABRIEK J. MEESTER HV.*|§£
119
THEO heeft het nu al te kwaad,
want hoever kom je dan niet van
Jos af te zitten? En juist nu, nu ze over
een goeie maand thuis mag komen. Je
moet daar niet aan denken. Het kon nu
juist allemaal zo mooi worden: iede.
weekeinde thuis en de ene week ik
naar Jos, de andere week zij bij ons
Rudi voelt nu de beklemming al van
de stad. Het is al erg genoeg als je
daar hele dagen op school moet gaan.
Iedere avond fris je er van op, als je
de jonge tarwe ziet staan, en hoe zal
het zijn, als je nooit meer bij lange
Van Leeuwen aan kan wippen om te
horen hoe het er met de bieten en het
vee voorstaat? De stad? Poeh, je merkt
niks meer van de stand van de maan,
en het gaat aan je voorbij, dat het
voorjaar dit jaar zoveel zachter was
dan andere jaren
Daantje glipt ongez'ien de kamer uit,
en ze horen hem even later drummen
als een bezetene. Heeft hij niet Maan
dag na schooltijd een seringenstruik ge
plant met zó'n bonk aarde er aan, om
dat het eigenlijk de tijd niet is om se
ringen te verplanten. Moet hij die plant
niet. veel water geven van Steven, om
dat er straks bloemen aan komen? Wit
te seringen
En Nellie staat bijna te huilen, als
ze het aan de knecht van bakker De
Gierst vertelt, Nellie is ook al bijna
zestien, en De Gierst had nog nooit
eerder zo'n leuke knecht Z'n vader
is zelf ook bakker, maar hij moest eerst
een poosje bii een vreemde bakker
dienen, omdat je dan het vak des
beter leert. Na De Gierst, wil hij nog
jn een banketbakkerij gaan werken.
Zodoende komt het hele dorp het al
®auw te weten. „Dominee Dalman gaat
weg!"
,Weg?"
,Nou ja, hij heeft een beroep naai
de stad, hij was wel gek als 't ie hier
bleef. Reken maar dat hij daar veel
meer gaat verdienen.'t Ja man,
dominees zijn ook maar mensen, en
wat zou jij doen?"
De weduwvrouw Donners stuurt
Lien met Loedes nieuwe trommel naar
Daantje. En er is een briefje bij van
Loeóe zelf, dat hij het best vond, als
Daantje dat ouwe ding dan maar voor
hem wilde bewaren. „Van eten en
drinken is'het hier best, maar je vrij
heid mis je erg. Misschien probeer ik
wel bij een boer te komen, als ik weer
thuiskom Ik wil niet meer naai
de stad, zie je, en in ons vak is er op
het dorp zozeer geen werkOf
misschien ga ik wel bij de smid, ik weet
nog niet, maar als ze me bij de fanfare
weer terug willen, kom ik daar, maar
dat begrijp je wel. Je moet goed op
de anderen letten, want ze hebben net
zoveel verstand van muziek als m'n
sok. Ook de groeten aan meneer Bel,
en die zich noemt Loede. (Je vriend
als je nog wil)".
Met de ham en de eieren weten ze
net. zo min raad, als toen moeder pas
weg was.' Bij Donners zijn ze er goed
mee, en opa zegt dat het gelukkig is,
dat een dominee geen rijksambtenaar
De mensen moesten het niet doen.
Met een bang hart stapte Daantje dus
die eerste Donderdagavond naar lange
Van Leeuwen. Hij kijkt schuw opzij
naar het keukenraam, waar meneer
Bel een boterhammetje mee-eet met de
familie.
„Daantje!", zegt Neel hoopvol.
Meneer Bel draait zich finaal om op
z'n stoel. Zo, dus.
Daantje kijkt, en zo ziet hij dat me
neer Bel hem wenkt, Hij kan daar
ook niet meer onderuit. „Wel, dal li
bij/onder interessant", groet meneer
Bel, en hij keert zich helemaal van de
tafel af, hoewel lange Van Leeuwen
nog moet lezen, en dit toch pas zijn
derde boterham was. Maak je daar
verder geen zorgen over, want alleen
Leen heeft daar een appel schade bij.
Hij had weer acht geraden, maar wist
hij ook, dat meneer Bel al om vier
uur bij bakker De Gierst achter drie
gevulde koeken zat....
Voordat lange Van Leeuwen gaat
lezen, krijgt Daantje een stoel. Daar
zit hij dan, met z'n trommel op z'n
knieën, en hij voelt zich zoveel groter
dan Leen van Leeuwen, die jaloers
naar de nieuwe trommel kijkt. Leen is
ook nog maar elf
door
mr. G TH VERHAREN
„Tot zover", zegt Van Leeuwen, als
het hoofdstuk uit is. Onder het danken
denkt Daantje daar even over na. Toch
gemeen van Saul, om steeds David zo
achterna te zitten. Vooral gemeen, om
dat David vroeger zo mooi muziek voor
hem maakte. En dan dat telkens weer
beloven dat je iemand niks meer zal
doen
„Nu zou ik toch erg graag willen
weten, hoe dat nu precies zit", vraagt
meneer Bel. „Deze koning Saul, was
dat niet dezelfde Saul, waarover U de
vorige maal las?"
„Ja, ja-zeker", herinnert Van Leeu
wen zich heel secuur.
„En was er toen ook geen sprake van
diezelfde David, die op de citer speel
de?"
„Dezelfde!" bevestigt Van Leeuwen.
„Nou zie je 't maar 'es!" roept me
neer BpI voldaan. „Het zal met die
koning nog verkeerd aflopen, als hij
niet naar muziek wil luisteren. De
mensen moesten meer aan muziek gaan
doen.Het heeft me vanavond weer
voortreffelijk gesmaakt, juffrouw Van
Leeuwen".
„U hebt er maar drie op", flapte
Leen er uit.
„Leen!", zegt z'n vader - streng. „Ik
ben altijd zeer matig, kerel", lacht- de-
dirigent, maar hij trekt zijn boordje
een beetje op omdat hij het wat warm
kreeg. Dan krijgt hij Daantje in de ga
ten. Ah,- ik was onze nieuwe tamboer
bijna vergeten. „Ah, ik was je bijna
vergeten, DaanBuitengewoon aar
dig van je pa, dat je ons mocht komen
helpen. Ga mee, dan zullen we eens
proberen of het vanavond beter gaat.
We studeren op de défileermars van
Hazebroek Ken je de défileermars?
We moesten er nog een goeie fluit bij
hebben, dan.
De meester komt ook. Meester De
Raadt hééft een fluit".
„Zeer vereerd zéér vereerd'
jubelt meneer Bel.
Met z'n arm om Daantjes schouder
alsof hij de jongen wilde beschermen
tegen het verhaal dat er over hem in
omloop is en bakker De Gierst was
vandaag veel uitvoeriger dan vorige
week gaan te de grote schuur bin
nen. En daar is de meester ook al. He'
lijkt wel of er een nieuwe geest in de
fanfare gevaren is. Het is een gepraat
van belang, en Rinus de Wit geeft
Daantje een klap op z'n schouder, waaf
hij bijna „Au" van roept.
Nog voordat meneer Bel de kans
krijgt te tikken, staat bakker De Gierst
op. Met z'n hese stem heeft hij toch
in een ommezientje rust en orde. Je
begrijpt bijna niet, dat je door de hele
schuur zijn geluid kunt verstaan, maar
het kost je geen moeite.
„Mannen! Dit is een grote dag. We
mogen twee nieuwe leden welkom he
ten, en het bestuur stelt een wijz'iging
van de statuten voor: De bepaling, dat
iemand pas met z'n vijftiende jaar lid
kan worden, vervalt. Als we hel daa
allemaal mee eens zijn, geef ik de lei
ding over aan onze dirigent. a:v
neer Bel. Ga je gang. meneer Bel"
Geen mens maakt bezwaar. Zeker,
De Gierst is een voovzittertje: zó!
i (Wordt vervolgd)
lioen bedroeg, omvat alleen de gelden,
die als ontvangen geboekt zijn en niet
de toegezegde bedragen. Aan giften uit
het buitenland is momenteel ongeveer
f 450.000 ontvangen, maar er zijn nog
grote bedragen toegezegd.
Om misverstand le voorkomen wordt
er de aandacht op gevestigd, dat ook
de resultaten van de radio-actie „Beur
zen open dijken dicht", aan het Natio
naal Rampenfonds ten goede komen.
De financiën van het fonds bevin
den zich op het ogenblik bii de post
cheque- en Girodienst en bij De Ne
der la ndsche Bank in Den Haag. Zij
staan onder controle van de rijksac
countantsdienst en voor het beheer van
de gelden is een adviescollege, bestaan
de uit acht vooraanstaande bankiers,
samengesteld dat geregeld wordt ge
raadpleegd.
Deze mededelingen werden gistermor
gen gedaan op een persconferentie van
het Nationaal Rampenfonds, waar de
directeur, de heer P. Alons, luit.-gene-
raal b.d. van het KNIL, een toelichting
gaf op de werkzaamheden van het
fonds In 1935 werd het fonds als stich
ting opgericht 'met het doel bij grote
ramfien binnen het Koninkrijk der Ne
derlanden in de allereerst nodige hulp
te voorzien en een gezamenlijke oproep
tot de Nederlandse bevolking te rich
ten.
Het bestuur bestaat uit, twee verte
genwoordigers van het Ned. Rode
Kruis, van het Oranje Kruis, van het
R. K. Huisvestingscomité en van de
commissie ter leniging van watersnood
Nederland. Sedert zi.jn bestaan is het
fonds weinig naar buiten opgetreden,
hoe-wel cok in het verleden bij kleinere
plaatselijke rampen hulp werd verleend
uit het kapitaal waarover het fonds
beschikt. Dit kapitaal zinkt echter ii
het niet bij de grote bedragen die tlhan
nod'g zijn.
Na de grote ramp is liet bestuur van
het fonds op 2 Februari onmiddellijk
vergadering bijeengekomen op het
departement van Binnenlandse Zaken,
waarmee reeds dadelijk tot uitdrukking
werd gebracht, dat nauwe samenwer
king mef, dé regering noodzakelijk was.
Dagelijks- bijeen
De voorzitter, jhr. mr. F. Beelaerts
van Blokland gaf de wens te kennen in
orband met zijn leeftijd af te treden
n op voorstel van de minister van
Binnenlandse Zaken werd besloten
Z. K. H. prins Bernhard tot voorzitter
te benoemen. Thans vergadert het da
gelijks bestuur elke dag onder zijn
leiding.
Tevens werden in de eerste vergade
ring na de ramp de seeretarissen-geme-
raal van Binnenlandse Zaken en van
Maatschappelijk Werk uitgenodigd als
adviseurs in het bestuur zitting te ne
men, ten einde de samenwerking met
de regering te verzekeren. Besloten
werd ook lt,-generaal Alons tot direc
teur te benoemen en hem met de dage
lijkse leiding van het. bureau, dat in
allerijl moest worden uitgebreid, te
belasten.
Ondanks de overstelpende hoeveel
heid werk is de administratie van het
fonds dagelijks geheel hij, tenviil er
evenmin in de giro-afrekeningen een
achterstand Ss. Het gehele administra
tieve apparaat van het Nationaal Ram
penfonds werkt op basis van vrijwillig
heid.
Ramp op een filmstrook
Het Centraal Projectie Instituut heeft
52 foto's van de ramp op smalfilm vastge
legd, welke het verkoopt a 5 per serie.
Voor vertoning op de scholen e.d. is deze
filmstrook waarbij een tekstboekje hoort,
uitnemend geschikt, Ook voor verzending
naar het. bivltentan-rl. De teksten zijn name
lijk verkrllgbaar In Frans. Duits. Engels en
Spaans.
Aanvragen VVV Amsterdam Rokin en
btj genoemd Instituut Raamplein 1, Am
sterdam. Ontvangst volgt na storting van
het geld op postgiro 517720. Bij aanvraag
moet vermeld worden of men Leica for
maat 24X36 of normaal formaat 18X24
wenst.
De eerste Amerikanen, die wegens
verraad in vredestijd terechtgesteld
zullen worden het echtpaar Rosen
berg moeten volgende week door
middel van de electrische stoel ter
dood gebracht worden, bijna twee jaar
nadat zij gevonnist werden wegens het
doorgeven van atoomgeheimen aan de
Sowjet-Unie. Zij laten twee kleine
kinderen achter.
Julius Rosenberg (34) en zijn vrouw
Ethel maakten van hun recht op be
roep gebruik om de president der V.S.
gratie te verzoeken. De executie werd
daarop opgeschort, maar president
Truman liet het dossier achter voor
president Eisenhower, die gisteravond
zijn besluit om niet tussenbeide te ko
men bekend heeft gemaakt.
De Rosenbergs hoorden hei nieuws
over de radio in de Sing Sing gevan
genis te New York. Hun verdediger
heeft besloten in beroep te gaan bij
het Oppergerechtshof, hoewel een be
roep op de (resident alle verdere be
roep afsnijdt.
Het Witte Huis heeft een verklaring
uitgegeven waarin de president o.m.
zegt: „De aard va ff de misdaad, waar
aan de Rosenbergs schuldig zijn be-
Aan het dichten van
grote hoofdelijk te Bergen op
Zoom wordt koortsachtig
gewerkt. Twee draglines zijn
bij de herstellingswerkzaam
heden ingeschakeld. Een
luchtopname van het enorm,e
gat, dat in deze dijk werd
V
vonden, is veel ernstiger dan het do
den van een medeburger.
De communistische „Daily Worker"
heeft vier acties aanbevolen om te
trachten de terechtstelling van Ethel
en Julius Rosenberg te verhinderen:
1. Zoveel en zo snel mogelijk tele
grammen sturen aan president Eisen
hower.
2. Overal pamfletten verspreiden
waarin de mensen de waarheid wordt
verteld over de zaak en opgeroepen
wordt telegrammen aan Eisenhower
te sturen.
3. Telegrammen sturen aan rechter
Irving Kaufman in New York waarin
hem wordt verzocht, de terechtstelling
op te houden hangende een nieuw be
roep op het Opperste Hof en Eisen
hower.
4. Massa-bijeenkomsten organiseren,
bidsamenkomsten enz.
Neem ter bestrijding van
KOU en GRIEP
de speciaal samengestelde
HET OUWEL-CACHET
WAARBORGT
SMAAKLOOS EH
GEMAKKELIJK IHNEMEH
INTERVIEW MET
Dr. W. KOK
In Friesland, waar de belangstelling
voor de eigen taal en cultuur groeien
de is, wordt de laatste jaren belangrijk
w etensoh app e 1 ijk e werk op dit gebied
gedaan. Deze arbeid gesohiedt in
hoofdzaak onder auspiciën van de
Fryske Aikademy. Haar omvangrijkste
werk is de samenstelling van het Frie
se Woordenboek, dat door de Neder
landse organisatie voor zuiver weten
schappelijk onderzoek wordt gesubsi
dieerd in die vorm, dat men een fi
nanciële bijdrage verleent, waardoor
twee 'mensen gesalarieerd kunnen wor
den, die aan de samenstelling van het
woordenboek hun dagelijkse medewer
king verlenen. De Akademie is van
haar oprichting, in 1938, af reeds met
deze arbeid bezig en het was dr. W.
Kok. directeur van deze Akademie
die dezer dagen breedvoerige inlichtin
gen gaf over dit en ander werk van
de stichting.
terd het geheel als boek uit te geven.
Maar het grote Nederlandse woorden
boek, waaraan nu 75 jaar gewerkt
wordt, is ook nog steeds niet klaar. Het
zal nooit gereed zijn, omdat een taal
leeft, zodat er steeds weer supplemen
ten, en supplementen op supplementen
nodig zijn. Een Friese uitgave komt
ons dan ook thans economisch onmo
gelijk voor.
Daarom gaan onze gedachten er nu
meer naar uit eventueel 25 a 40 foto-
copieën te laten maken, als dit ten
minste uitvoerbaar is, zodat het woor
denboek ook elders dan in Leeuwarden
kan worden geraadpleegd.
„Sneupers"
Tot voor kort. zo zeide dr. Kok, is
dit werk verricht met alleen enige
subsidie van de provincie. Toen werd
uitsluitend gewerkt niet twee krachten
op het bureau en verder met vrij
willigers. Dat laatste kan gelukkig in
Friesland, want we hebben hier op
allerlei gebied belangstellende leken.
We kennen hier nl. de „sneupers", een
woord dat eigenlijk niet goed te ver
talen is, maar lm het Nederlands zou
je hen snuffelaars kunnen noemen.
Dat zijn niet zelden zeer eenvoudige
mensen, die voor allerlei zaken be
langstelling hebben en zich daarin ver
diepen. Zij doen soms uniek werk en
het zijn deze mensem die wij inschake
len, want zij kunnen enorm veel mate'
riaal aanbrengen.
Er bestaat reeds een Fries woorden
boek, dat van Waling Dijkstra, dat
aan het eind van de vorige eeuw im
drie delen verscheen en ook een na
menlijst. bevat.
Dit werk van Waling Dijkstra diende
als grondslag voor het werk van de
Akademie. Alles uit het boek van Dijk
stra is dus op kaarten overgebracht
en de zo ontstane kartotheek wordt
voortdurend aangevuld en waar nodig
verbeterd. Hiermede zijn sinds 1940
resp. 1945 twee ambtenaren bezig. Hel
resultaat is, dat op het ogenblik de
kaartenbakken ongeveer 200.000 kaar
ten omvatten,
Aanvankelijk is de gedachte gekoes-
Uittreksels
En verder zal dan de kartotheek
worden gebruikt om er uittreksels uit
te maken. Zo is er in 1952 een hand
woordenboek Nederlands-Fries uitge
komen, in een editie als die van Wol-
ters. Dit boek zal in 1954 worden aan
gevuld met zijn tegenhanger Fries-
Nederlands. Ook wordt gedacht aan
een schoolwoordenboek en aam een
Friese „Van Dale". Verder verzamelen
wij zo de stof voor een .etymologisch
woordenboek en voor een vakwoorden
boek.
Op een vraag of uitsluitend het
„nieuw Fries" (sedert plus minus 1800)
in het woordenboek wordt opgenomen,
zeide dr. Kok, dat dit momenteel in
derdaad het geval is. Maar ook het
oud- en middel-Fries komen evenzeer
aan de beurt. Veel schrijvers in het
middel-Fries zijn er niet geweest, maar
zij worden niet vergeten. Hun werken
worden- met index regelmatig uitgege
ven. In dat opzicht wordt er te Gronin
gen belangrijk werk gedaan, omdat
daar een leerstoel in het Fries is. Het
ligt voor de hand, dat met het Fries
instituut van deze leerstoel samen
werking wordt gezocht.
Uitgaven
Dr. Kok zeide verder, dat de Friese
Akademie ook in ander opzicht be
langrijk werk doet. Zij geeft per jaar
20 a 25 werken uit, ook op historisch
en plaatsbeschrijvend gebied. Maar
daartoe behoort ook een lijst van Frie
se namen. Deze is o.a. vain belang voor
de burgerlijke stand, omdat daardoor
de Friese (voor)namen erkend en toe
gelaten worden. Alle Friese gemeenten
hebben dan ook zo'n boekje ontvangen,
maar daarneven ook vele belangrijke
gemeenten in de rest van Nederland.
Een andere zaak die de Akademie
verrichtte, is de vereenvoudiging van
de Friese spelling. Daartoe ging men
lover in 1945,
