Amsterdam heeft investeringsplan
voor vijf jaren nodig
Extra
zorgen
Kloeke
studie
Vc>, V-
En een betere financiële
regeling met het Rijk
Wijkcentra en -raden
Perspectief in
nieuwe
schoonheid
Samen verlies
i twÊtoSSt STv.
In vier maanden klaar
Nieuwe school
Surinameplein
Stembussen liggen klaar!
JES: met trein en boot
Werkloosheid
doelbewust
bestrijden
'Bioscoopbedrijf
wordt te zwaar
belast'
HET VRIJE VOLK DONDERDAG 12 FEBRUARI 1953
PAGINA 5
(Vervolg van pagina 1).
Op welke punten moet de
gemeentelijke zorg zich het
eerst richten? Het Plan noemt:
woningbouw, stadsuitbreiding,
sanering van woonwijken en
bestrijding werkloosheid.
Uit het grote-stadskarakter vloeit
een grotere mate van zorg voor de
mens voort dan in kleinere gemeen
ten wordt betracht.
En: wie gaat verstaan, dat de Ziel
kundige hulp voor de mens niet min
der belangrijk is dan de zorg voor
het lichaam, die zal er naar streven,
dat deze zielkundige hulp in Amster
dam ook voor allen die haar behoe
ven beschikbaar komt.
Het grote aantal onkerkelijken legt
extra zware verantwoordelijkheid op
de levensbeschouwelijke en maat
schappelijke organisaties en op het
gemeentebestuur.
Bioscoop, variété en sport zien
hun aantallen bezoekers veel sneller
toenemen dan schouwburg en con
cert, hoewel die hier beter worden
bezocht dan elders.
Zo is er veel in het leven van Am
sterdam, dat met zorg vervult.
Onherstelbaar
De uitroeiing der Joden heeft aan
het geestelijke en maatschappelijke
leven van Amsterdam een onherstel
bare slag toegebracht.
Onze stad is niet meer als voor
heen het onbestreden centrum van
handel en verkeer, van culturele
initiatieven en politieke vooruitstre
vendheid.
De uitgaven voor volksgezondheid,
sociale zorg. onderwijs en cultuur,
waren in 1939 lager dan in 1934,
maar in 1951 liggen zij op een aan
zienlijk hoger niveau.
En wanneer men dan terwille van
een rangorde een Investeringsplan
opstelt, dan zal in het bijzonder
moeten worden gelet op de nood op
sociaal en cultureel gebied.
Daarbij noemt het Plan ook een
radicale verhoging van de studietoe
lagen bij voortgezet onderwijs. Daar
mee wordt voldaan aan een zowel
algemeen democratisch als speci
fiek socialistisch beginsel.
de
Ter bereiking van een gezonde financiële toestand van
gemeente is nodig:
1. Een betere regeling van de financiële verhouding tussen rijk
en gemeenten.
2. Opstelling van een gemeentelijke balans van bezittingen en
schulden, ten einde een beter inzicht in de bestaande toestand te
verkrijgen.
3. Opstelling van een gemeentelijk investeringsplan voor vijf
jaar. Per jaar zal Amsterdam in de komende jaren 120 a 150
millioen moeten investeren.
Het eerste hoofdstuk van het
Plan voor Amsterdam geeft
een perspectief voor de stad:
„Perspectief voor Amsterdam ligt
in de erkenning, dat het een werk
stad is geworden, met een niet gerin
ger deel van de beroepsbevolking
werkzaam in de industrie dan bij
voorbeeld in Rotterdam.
Het grootse verleden van Amster
dam als cultuurcentrum gaat her
leven waar zijn kunstenaars uit de
werkelijkheid van heden stof putten
voor het scheppen van nieuwe
schoonheid.
De schoonheid van Amsterdam van
morgen zal een geheel andere zijn.
dan die van gisteren en vandaag.
Wie het beeld van Amsterdam eco
nomisch, sociaal en cultureel over
ziet, ontdekt tal van aanzetten, die
aan de stad der toekomst kleur en
een eigen karakter kunnen geven."
4. Ook voor de gewone uitgaven dient men zich reeds nu te
bezinnen op de bestedingen, die men in de komende jaren als
er méér geld beschikbaar is, zal kunnen doen.
5. De tariefspolitiek moet voor het geheel der gemeente
bedrijven een sluitende exploitatierekening opleveren. De
tariefstelling zal echter rekening moeten houden met de draag
kracht van de afnemers. De tarieven van haven en handels-
inrichtingen dienen te worden gewijzigd.
Aldus het hoofdstuk, dat handelt over de gemeentehuis-
houding.
Het gemeentelijk investerings
plan is nodig om de te verrichten
uitgaven goed tegen elkaar te kun
nen afwegen. Het zou elk jaar op
nieuw bijvoorbeeld voor een periode
van vijf jaar moeten worden vast
gesteld door een investeringscommis-
sie. waarin de wethouders, enige
raadsleden, hoofdambtenaren en eco
nomische adviseurs zitting hebben.
Het plan wordt als advies voorgelegd
aan de raad.
Het is niet onredelijk, lezen
wij in het hoofdstuk over de
gemeentebedrijven, dat dege
nen, die voor hun bedrijfsuit
oefening profiteren van de
stadsuitleg in Noord, ten dele
in de grote offers voor de IJ-
ponten bijdragen.
Tekorten op de IJ-veren be
horen te worden omgeslagen
over het totale openbare ver
voer, respectievelijk over de
andere gemeentebedrijven.
-"«as-.' v"'
Voor de oorlog leverden de be
drijven een belangrijk deel van
de inkomsten van de gemeente.
X'u komt een aanzienlijk deel van
dc lasten dergemeente voort
uit tekorten van deze bedrij-
j Tekorten waren aanvaardbaar in
j een periode; toen velen nog beneden
j het bestaansminimum moesten leven.
I Zij kregen als het ware iets cadeau
j door de lage tarieven.
Maar in de huidige tijd zal het
geheel der gemeentebedrijven in het
I algemeen een sluitende exploitatie
moeten opleveren. Alleen voor die
voorzieningen waarvan het gewenst
moet worden geacht dat ook dearm-
sten er ten volle van profiteren, is
kosteloze verstrekking of levering be
neden kostprijs doelmatig.
Het tekort op die diensten
moet. worden goedgemaakt door
overschotten op andere diensten.
Het Plan Mens en Stad. Amsterdam Vandaag en Morgen is in op
dracht van de Federatie Amsterdam der Partij van de Arbeid
samengesteld door een commissie, waarvan de oudste wethouder.
Bernard C. Franke, voorzitter was, drs J. M. den Uyl, wetenschap
pelijk secretaris. J. Boet je. organisatie-secretaris en mr R. van den
Bergh. A. S. Herfst, drs A. B. van Heusden. B. Ram, mr A. de Roos,
mevrouw C. de RoosOudegeest, P. Simonis, mr J. J. van der Velde,
dr W. H. Vermooten, mr H. Westermann en J. de Wit leden.
Heel wat sub-commissies, samengesteld uit een keur van deskun
digen, hebben aan de veertien hoofdstukken gewerkt. Op 1 September
1952 is men er mee begonnen en aan het eind van het jaar was het
klaar. Thans is het in druk verschenen.
In haar voorwoord zegt de Plancommissie er diep van door
drongen te zijn. dat zij op tal van punten nog sïechts een eerste
verkenning heeft verricht van de problemen, die de stad en haar be
volking in de toekomst zullen hebben op te lossen.
De commissie heeft getracht „hernieuwde aandacht te ivekken
voor het streven, Amsterdam te maken tot een welvarende stad,
waarin de mens zich in vrijheid zal kunnen ontplooien."
Bioscoopbezoek neemt meer 1 in Amsterdam altijd meer be-
toe dan dat aan schouwburg langstelling hébben gehad dan
en concert, hoewel de laatste I elders.
Het Plan gaat er van uit, dat wanneer er voldoende
contact bestaat met de gemeenteraad, men bet in stede
van in vergroting van deze raad kan zoeken in „terri
toriale decentralisatie", dat wil zeggen in het scheppen
van w ij k r a d e n met zekere bevoegdheden.
Een uitvoerig- en zeer belangwekkend gedeelte (waarin wij
de hand van wethouder B. C. Franke menen te onderkennen),
is aan de wijkgedachte gewijd en in zeer positieve stellingen
wordt betoogd, dat het huidige wijkwerk niet dat is wat men
er zich in de toekomst van voorstelt.
Met de wijkgedachte heeft het werk der sinds 1947 bestaande wijkcentra
al heel weinig gemeen, zegt de schrijver, en hij ziet het verschil aldus, dat
thans veelal meer zijn ingeschakeld de organisaties die werken voor de
wijkbewoners dan die welke uit de wijkbewoners zelf naar voren zijn ge
komen.
Ook is de wij.ze, waarop de verhouding tot de overheid zich
ontwikkelt (de centrale plaats, die een typische verzorgings-
dienst als Sociale Zaken inneemt) geheel in strijd met de wijk
gedachte als hier wordt voorgestaan.
Het moet met nadruk worden
geconstateerd, dat de ontwik
keling van gezond, zelfstandig
wijkleven op deze manier is
uitgesloten. Daarom zijn de
tegenwoordige wijkcentra ook
als kiemcellen voor de toekom
stige ontwikkeling ener terri
toriale decentralisatie niet
bruikbaar.
Grotere ivijken
Een andere treffende uitspraak is,
dat de traditionele buurten der stad.
doordat de bevolkingsstructuur te
eenzijdig en de omvang te gering is.
niet als wijk kunnen fungeren. De
nieuwe (wijdere) grenzen zullen eerst
kunnen worden vastgesteld na een
grondig statistisch, sociografisch en
sociaal-psychologisch onderzoek.
Het rapport noemt het als een
De tekorten op de IJ-ponteh
moeten niet drukken op één
bedrijf, maar worden verdeeld
over alle.
(Van een onzer verslaggevers)
Er wordt een nieuwe school ge
bouwd aan het Surinameplein
(noordzijde) bij de Andreas Schelf
houtstraat, als de gemeenteraad het
voorstel van B. en W. goedkeurt. Er
wordt een crediet voor gevraagd van
251.900, Hét wortlt een acht-
klassige lagere school van zgn. lich
te constructie.
De bouwtijd van deze school is zo
danig, dat verwacht mag worden,
dat bij het begin van de nieuwe
cursus over zo niet aile, dan toch
zeker over vier lokalen kan worden
beschikt. Wanneer althans nog deze
maand met de bouw kan worden be
gonnen
Het Ministerie van Onderwijs
heeft het benodigde bouwvolume
reeds toegewezen. Ook de andere
organen zullen spoedig het stichten
van deze school goedkeuren,
ADVERTENTIE I.M.
Vrouwen!
Vrouwen hebben vaak moeilijke en
pijnlijke tijden. Zij kunnen deze aan
merkelijk verlichten, ja die pijnen
doen verdwijnen door het gebruik
van Togal, de grote pijnverdrijver.
Togal is onschadelijk voor hart,
nieren en maag. Bij apotheek en
drogist ƒ0,95, ƒ2,40 en ƒ8,88.
Op het stationsemplacement van Bergen op Zoom staat een
lange trein. Het is de privétrein van de Stichting Jongeren
Studenten, de Amsterdamse JES. Maar de passagiers zijn
ditmaal geen kamperende Mokumertjes, verre daarvan
Treinleider Hans van Klift heeft, midden in de drukte die er
in zijn „stafkwartier" heerst, in het kort het fijne van de zaak
verteld.
Volkenkundig
avondje
Vorige week Dinsdag vertrok
de trein uit Amsterdam. Aan
boord: zestien studenten, onder
wie drie meisjes en een
vracht goederen voor de ge
troffen gebieden.
In Breda loste de trein al
een deel van die lading, om
daarna door te stomen naar
Bergen op Zoom. En daar heb
ben de wagons nu een prima
bestemming gekregennacht
verblijf voor dijkwerkers. Hon
derd slaapplaatsen heeft de
treinbemanning ingericht en
ze kwamen en komen alle hon
derd van pas.
De bemanning heeft het ove
rigens niet gemakkelijk gehad,
Het ivas de eerste dagen dag
en nacht werken en het werd
sommige van de studenten zo
zwaar, dat zij oververmoeid
naar de hoofdstad moesten
terugkeren.
De JES heeft niet alleen
haar trein gestuurd, ook haar
kampeerschip. Dat is onder
commando van hoofdleider C.
Kadorp naar Zeeland gevaren
en het heeft daar niet minder
goede diensten kunnen bewif»
zen bij de massale krachts
inspanning die m de noodge-
bieden is ontplooid. In Stellen
dam heeft het schip bijvoor
beeld de marine geassisteerd,
die daar met het opruimen van
cadavers bezig was. Gister
avond is het weer in de thuis
haven gearriveerd.
De JES heeft bij alle impro
visatie van de laatste tien
dagen meegéimproviseerd... en
goed.
Films over de Belgische Con
go, over een Negerdorp aan de
zuidrand van de Sahara en
over de boerenbevolking van
India draaiden Woensdag
avond in het Tropenmuseum.
En ook: het overzicht, dat
Polygoon van de ramp heeft
samengesteld. Een collecte
voor het Rampenfonds bracht
j 464.90 op. Gemiddeld een
gulden per toeschouwer.
HEREN IN CARRÉ
Onder het hoofdje „Rechts
zaken" in Het Volk van 12
Februari 1903:
DIE KOMEN ER WEL
GOED AF! Drie heeren; die
bij Carré de voorstelling in de
war hadden gestuurd en als
beesten waren te keer gegaan
toen ze Werden ingerekend,
loerden door de rechtbank ver
oordeeld tot... geldboeten.
Pasen in zicht
Zo ongemerkt komt Pasen in
zicht. Suikeren eieren en cho
colade kippen staan al in de
banketbakkerswinkels.
En over eieren gesproken: de
leden van de klaverjasclub
„Amslelstroom" hebben nu
vast het geld, dat zij zouden
gebruiken voor hun traditionele
uitreiking van paaseieren en
paasbrood, afgestaan ter le
niging van de nood. Een be
drag van tweehonderd gulden.
Hun motto: „Elke vereniging
dit gebaar, en weer minstens
twee ton bij elkaar!"
Helpende scholen
Ja, welke school helpt eigen
lijk niet? Maar van twee lage
re scholen in Amsterdam is
het toch aardig, iets te vertel
len over die hulp.
De kinderen van de Water-
graafsmeerschool hebben zich
voorgenomen, van de zomer
twee glaasjes ranja minder te
drinken. Nu vast hebben ze
tweemaal twintig cent afge
staan, en samen met een bij
drage van het personeel kon dc
school in Betondorp zo ƒ250
naar het Rampenfonds zenden.
De Comeniussehool op de
Bilderdijkkade heeft de zaak
op allerlei manieren aange
pakt. De klaverjasclub van de
ouders gaf de héle kas: 545.55
om precies te zijn. De dames-
gymnastiekclub schonk geld,
de oudercommissie, en.de leer
lingen zelf brachten meer dan
zeventig gulden bijeen. Samen:
zevenhonderd gulden!
Voor schakers
Zaterdagmiddag houdt de
Amsterdamse Schaakbond ten
bate van het Rampenfonds een
gongwedstrijd in Sporthal De
Graaf, Amsteldijk 10. Vrije
deelneming, entree een gulden.
Volleybal
Veel sportnieuwtjes pleegt u
op deze plaats in de krant niet
te krijgen, maar hier is er
toch één. Zaterdagmiddag
wordt er namelijk gevolleybald
voor het Rampenfonds. De
teams (dames en heren) van
Amsterdam en Utrecht spelen
tegen elkaar in de turnhal aan
de Marnixstraat, van twee uur
af. Het kost twee kwartjes
kijkgeld.
y-, aar liggen ze. in het Bu- Ze zijn in de Staalstraat nog
1 reau Verkiezingen in de eens geteld en ze gaan nu naar
MS Staalstraat: de stembus- de stembureaus. Dat er véél in
sen. die pas weer op 25 Mei kan, laat de kleine foto zien.
emplooi zouden vinden, als
niet iemand op het idee geko
men was ze te gebruiken voor
de grote inzameling, die „De
stem van het hart" heet. De
actie, waarmee Amsterdam
het Rampenfonds een nieuw
steuntje in de rug wil geven
en die morgenavond in Noord
begint.
De bussen, opgeschrikt in
hun winterslaap, liggen klaar.
Zaterdagavond is iedereen
welkom in het Vossiusgymna- Vulpen (merk Union) ver-
sium, ingang W. Royaards- loren heeft A. van Tooren.
straat. De gymnasiastenbond Balth. Florisstraat 43-1. In of
„Vossius" begint er om acht bij Veiligheidsmuseum bij het
uur een filmvoorstelling ten helpen bij goederenvervoer,
bate van de slachtoffers. Vinder?
ZO IS DAN het met belangstel
ling tegemoet geziene Plan voor
Amsterdam van de Partij van
de Arbeid verschenen. Een fleu
rig. tot kopen nodend boekje,
met een omslag in de kleuren
van de stad, zwart en rood en
een foto-montage, gebaseerd op
het thema van het Plan:
Perspectief.
DE HOOFDLIJNEN van het werk
vindt men beknopt in dit num
mer: bepalen wij ons thans tot
een persconferentie, die aan de
publicatie is voorafgegaan en
waarin op drie belangrijke vra
gen het antwoord is gegeven.
IS HET PLAN. vroeg drs J. M. den
Uyl, wetenschappelijk secreta
ris der Plancommissie, typisch
socialistisch?
EN HIJ BEANTWOORDDE zijn
eigen vraag met: Ja, in dien
zin. dat het poogt via allerlei
sociale stromingen te komen
tot planmatigheid, een typisch
socialistische gedachte. Daarom
ook. is het uitgewerkt in veel
detailplannen.
EEN TWEEDE VRAAG was: had
de voorzitter, Bernard C. Fran
ke, zelf wethouder en loco-bur
gemeester, wel aan zulk een
plan uit particuliere bron moe
ten meewerken? Had hij niet
veeleer in het gemeentebestuur
zelf het besprokene en geadvi
seerde aan de orde moeten
stellen?
DIE KWESTIE WAS kort geleden
opgeworpen door de Nieuwe
Rotterdamse Courant en de
wethouder gaf er nu zelf het
antwoord op. Ik zie er niets
onredelijks in, zei hij, dat een
wethouder aan zulk een toe
komstbeeld meewerkt. Want om
een perspectief gaat het in de
eerste plaats: de bedoeling is te
bepalen waar wij nu, na vijftig
jaar van mede-regeren in de
raad, zijn komen te staan en
hoe het verder moet gaan. En
waarom zou de dagelijkse arbeid
van een wethouder hem belet
ten vooruit te zien?
EEN DERDE VRAAG ten slotte,
voortgekomen uit de kring der
persmensen, was: Hoe is dit
alles te financieren? En daarop
antwoordde drs Den Uyl: Wij
zullen het niet kunnen zonder
het rijk.
DAAROM STELT het Plan ook zo
uitdrukkelijk voorop, dat de
hoofdstad met haar vele bijzon
dere verplichtingen, recht heeft
op een betere financiële rege
ling met het landsbestuur.
VOOR HET OVERIGE spreekt ons
overzicht van de hoofdstukken
voor zich zelf. De strekking van
het Plan is: de burger moet zelf
meer méédoen en dat lijkt ons
een uitstekende gedachte. Am
sterdam mag niet achteruit
gaan door lauwheid.
TOT ZOVER voor vandaag. Wij
zullen nog heel wat keren op
deze kloeke en doorwrochte stu
die terug komen. Want dat is
het werk der commissie zeker
waard.
gunstige ontwikkeling, als men ook
de godsdienstige verenigingen bij de
wijk-ordening zou inschakelen.
De bevoegdheden van de w ij k -
raad zouden voorlopig adviserend
en niet verordenend moeten zijn.
Men zou een of meer leden van
het dagelijks wijkbestuur de verga
deringen van de gemeenteraad kun
nen doen bijwonen met adviserende
stem voor aangelegenheden de wijk
betreffende.
Een wijkpers (weekbladen) zal wel
licht tot ontwikkeling kunnen komen.
Voor de werkgelegenheid vraagt
het Plan een doelbewuste openbare-
werkenpolitiek met Investeringsplan
en tijdige detailplannen.
Door het lage geboortecijfer is de
beroepsbevolking betrekkelijk oud.
Juist onder de ouderen is de werk
loosheid het grootst. Drie maatrege
len worden genoemd, die overweging
verdienen.
Een afzonderlijk hoofdstuk is ge
wijd aan de arbeidsverhoudingen
van het gemeentepersoneel, waarin
uitvoerig de positie van de gemeen
te als werkgeefster wordt om
schreven.
De Kamer van Koophandel en Fa
brieken voor Amsterdam zal het Am
sterdamse gemeentebestuur verzoe
ken de vermakelijkheidsbelasting
voor bioscopen te verlagen.
Terecht, zegt de K.v.K.. maakt het
bioscoopbedrijf er bezwaar tegen dat
het 35 procent vermakelijkheidsbe
lasting moet betalen, terwijl voor
alle andere soorten vermakelijkheid
slechts een tarief geldt van 20 pro
cent.
Tweehonderd andere gemeenten
hebben de rechtmatigheid van de be
denkingen van het bioscoopbedrijf al
erkend en het heffingsprecentage tot
een redelijk peil terug gebracht. De
Kamer hoopt, dat Amsterdam dit
voorbeeld zal volgen.
Op het ogenblik vindt men in het
Tropenmuseum een expositie ..Nieu
we aanwinsten" ran de afdeling cul
turele en physische anthropologic.
Voor Maart wordt de tentoonstel
ling „Kralen, pitten en schelpen"
voorbereid. Later in dit jaar komt er
moderne Indiaanse volkskunst en
een expositie van grot-tekeningen uit
Melanesia.
