COURANT
De regering schat de schade
op rond een milliard gulden
Maatregelen aangekondigd om
herhaling te voorkomen
Blokkade brengt geen oplossing
Russische regering verbreekt
betrekkingen met Israel
President Eisenhower weigert
gratie aan de Rosenbergs
202e Jaargang
Donderdag
UITGEEFSTER: Stichting „LEEUWARDER COURANT 1947*'
DIRECTEUR: S. Jonker. REDACTIERAAD: J. Piebenga en C. van Beem
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en feestdagen. Gedrukt bij de
N.V. Erven Koumans Smeding, Leeuwarden. Bureau Voorstreek 103
Geopend 8.30—17 uur, Zaterdags 8.30—12.30 uur. Telefoon alle
afdelingen 8344. BIJKANTOOR Sneek, Kleinzand 37. Telefoon 2020
12 Februari 1953
HOOTOBlADVWFR/BUND
1752
No. 36
Abonnementsprijs: 44 ct. p. w., 1.85 p. m., 5.50 p. kw. Losse
nummers 10 ct. Advertenties per mm-regel: algemeen tarief 27 ct.
en bij contract resp. 25, 24, 23, 22, 21, 20 en 19 ct. bij 500, 1000. 3000. 6000,
10,000, 50,000 en 100,000 mm; editietarief: buiten Leeuwarden 14 en 1311 ct.,
Leeuwarden 18 en 1715 ct.; Ingezonden Med. driemaal advertentie-tarief;
Familieberichten 16 cent. Brieven onder no. 50 cent extra. Girono. 272459
Dit no. bestaat uit 10 pay.
Communisten stonden alleen in de Tweede Kamer
Dank aan bevriende regeringen en volken
De regering heeft gisteren in de Tweede Kamer de sprekers die het woopd
hadden gevoerd over de watersnoodnota beantwoord. Minister-president Drees
roemde de heldendaden van velen en herinnerde aan het optreden van het
koninklijk huis en de hulpverlening in het buitenland. Hij veroordeelde fel het
optreden van de communisten, die „propaganda trachten te slaan uit de droevige
gebeurtenis". De heer Gortzak vat het samen: het Atlantisch Pact heeft ons
deze ramp gebracht, aldus dr. Drees. Er is niet een. ogenblik geweest, zo ging
hij verder, dat deskundigen dijken te zwak achtten en de regering herstel ge
weigerd heeft. Van de zijde der communisten is niet gewaarschuwd. Bij de
begroting van Waterstaat heeft de heer Gortzak alle punten besproken, alleen
dit punt niet.
Direct na de eerste radioberichten
hebben verschillende ministers dr.
Drees gevraagd, of er geen minister
raad moest worden gehouden. Hij
heeft dit niet gedaan, omdat dit
uren zou vergen. Bovendien had hi.i
de zekerheid, dat het hele militaire
apparaat in werking zou komen.
Evenals de ministers Algera, Staf
en Beel is hij toen 's middags naar
verschillende plaatsen in het nood-
gebied gegaan.
Geen tijdverlies
Op de departementen, waar men de
zaken te regelen had. waren de dienst
hoofden present. Op Zondag is niet alles
bezet, als op een door de weekse dag.
maar de vertraging is niet zo groot ge
weest. De eerste dag zijn er veel ver
kenningsvluchten gemaakt. Het is be
treurenswaardig, dat Schouwen en
Duiveland de eerste dag niet in de aan
dacht zijn geweest.
Gevraagd is meer te doen voor de be
scherming tegen de zee. De bedoeling is
helicopters in het defensie-apparaat in
ruimer mate op te nemen. Het is met
onmogeliik, dat Amerika ze blijvend ter
beschikking wil stellen. Ducks zijn niet
in het defensie-apparaat opgenomen,
maar men heeft gebruik kunnen maken
van ducks, die o.a. bemand waren door
Duitsers. Dr. Drees zag gaarne Duitsers
in een dergelijke positie. De radio
zendamateurs hebben zeer nuttige dien
sten bewezen.
Gevraagd Is naar een raming der
schade. Er is nog niet werkelijk te
ramen, want men weet niet wat het
dichten der dijken zal kosten en hoe lang
het zal duren. Tal van gegevens ontbre
ken. Onder alle voorbehoud kon minis
ter Drees zeggen, dat de schade zal lig
gen rond een milliard gulden.
Belastingen
Het finanoieringsplan is er nog niet.
In elk geval zal een beroep worden
gedaan op de tegenwaarderekening.
Dat is eohter geen nieuw beschik
baar komend bedrag. Om welik be
drag het zal gaan, is nog niet be
kend. Ongetwijfeld zal de ramp
invloed hebben op de plannen t.o.v
de belastingverlaging. Maatregelen
in het belang van de ontwikkeling
van het bedrijfsleven zullen echter
nodig blijven. In Amerika is ge
zegd, dat ons land de N.A.T.O. ver
plichtingen niet kan nakomen. Dat
wordt tegengesproken.
Er is begonnen met een nooduitkering
op de voet van de regeling oorlogs
slachtoffers. Dat is gebeurd omdat men
een regeling wilde toepassen, die er al
was en die bij de gemeentebesturen be
kend was. Uitgangspunten der regeling
zijn gezinsgrootte en hoogte van het
inkomen. Verder is er een aanvullende
regeling gemaakt voor het geven van
kwartier. De regeling voor oorlogs
slachtoffers had het voordeel, dat ze voor
alle groepen kan gelden. De sociale
voorzieningen zijn beperkt tot loontrek-
kenden. De gezinsverzorging wordt
alleen verleend op verzoek van de be
trokken gezinnen.
Ten aanzien van een meer definitieve
regeling heeft de regering gesproken
over een regeling in de geest van de
oorlogssdhaderegeliing. Daarover moet
echter nog nader overlegd worden. Er
kan veel sneller en eenvoudiger gewerkt
worden dan bij de oorlogsschade,
speciaal wat de kleine gevallen betreft.
Wat de straffen voor plunderaars
aangaat heeft men onmiddellijk wil
len berechten Daartoe werden de
plunderaars voor de politierechter
gebracht, die maximaal zes maan
den kan opleggen. Ernstiger geval
len zullen voor de rechtbank komen.
Daar is het maximum zes jaar.
De regering is voornemens voorstellen
te doen om de gemeenteraadsverkiezin
gen uit te stellen in die gemeenten in de
rampgebieden, waar ze niet gehouden
kunnen worden.
Bijzondere omstandigheden
Min. Algera besprak achtereen
volgens de oorzaak van de ramp,
het probleem der dijken beneden de
rivieren, de klachten die zijn geuit
en de toekomst. Uitvoerig besprak
de minister de storm in de nood
lottige nacht, die een uitzonderlijk
karakter droeg. Er moest van een
vloedgolf worden gesproken. Bij het
beoordelen van de ramp moet men
uitgaan van de bijzondere omstan
digheden. Ook min. Algera noemde
(Zie voor vervolg pag. 2)
Ook een Rampenfonds
voor dieren
In Leiden is opgericht de Stichting Die-
renrampenfonds. Deze stichting heeft ten
doel, gelden te verzamelen voor de leniging
van de nood der dieren. Er is reeds een
beginkapitaal van enkele duizenden gul
dens bijeengebracht. Het gironumm. is 154.
De wereldfederatie voor Dierenbescher
ming heeft aan alle dierenbeschermings
verenigingen in de wereld mededeling ge
daan van deze oprichting. Zij zal bemid
delen in het ontvangen van giften voor dit
fonds. De Noorse Vereniging voor Dieren
bescherming heeft al 1000 gestort.
Burgemeester ge
schorst in noodgebied
In het plaatsje Noordgouwe op Schou-
wen-Duiveland is de burgemeester ge
schorst, omdat hij zich tijdens de waters
nood aan zijn plicht onttrokken heeft. De
commissaris der Koningin in Zeeland, jhr.
De Casembroot, heeft de Nederlandse Her
vormde predikant, ds Barendrecht, belast
met de waarneming van de taak van de
burgemeester, aldus de Volkskrant.
Ziiid-Afrika helpt
door emigratie
Speciale faciliteiten voor de
getroffenen
Aan adspirant-emigranten uit de ge
troffen gebieden, die naar Zuid-Afrika
willen emigreren, zal volgens een op
dracht van de Zuid-Afrikaanse rege
ring alle mogelijke voorrang worden
verleend, terwijl de procedure speci
aal voor hen wordt vereenvoudigd.
Buitenlands Overzicht
Cteeds meer komt de kwestie van
een maritieme blokkade van de
Chinese vastelandskust kennelijk bij
gebrek aan beter in de Ver. Staten
in besrpeking en in het nieuws. De
reacties in de andere landen, die bij het
conflict in Korea betrokken zijn, en dan
natuurlijk in de eerste plaats in Enge
land. zijn verre van gunstig. Nu heeft
Engeland ook handelsbelangen en het is
goed de houding van dit land in dit licht
te bezien, maar het lijkt toch verkeerd,
zoals vele Amerikanen geneigd schijnen
te doen, de Britse argumenten uit
sluitend op dit belang terug te voeren.
Want wat er overigens nog tegen het
plan wordt ingebracht, is wel degelijk
de overweging waard. Immers, bij dat
soort maatregelen moet men zh altijd
afvragen of de (dubieuze) voordelen
hoger kunnen worden aangeslagen dan
de nadelen.
Nu dienen we op de voorgrond te stel
len, dat president Eisenhower aan
wie. zoals generaal Bradley terecht op
merkte. in deze aangelegenheid de be
slissing is nog geen definitief voor
stel aan de andere V.N.-landen. die bij
de strijd in Korea betrokken zijn, heeft
gedaan. Niemand zal eohter ontkennen,
dat de gedachte aan een blokkade van
China in Amerika veld wint en ook door
vooxaanstaande militairen en politici
sterk woi-dt gepropageerd. Over het al
gemeen schijnt men er in de Verenigde
Staten veel van te verwachten, in tegen
stelling tot Engeland, waar men erop
wijst, dat China zijn militaire voori-aden
van Rusland over land. en niet over
zee, ontvangt. Natuux-lijk worden er tal
van andere goederen per schip aange
voerd. maar in het ontbreken hiervan
kan worden voorzien, terwijl anderzijds
een blokkade incidenten met Chinese
of Russische vraoht- of oorlogsschepen
met zich kan brengen.
Bovendien zou het volledig stagneren
van de ovex-zeese handel met China
vice vei'sa een economische terugslag
geven, met name in het Verre Oosten,
waai'door men ontevredenheid zou wek
ken in die Aziatische landen, die thans
nog in beginsel de actie der Verenigde
Naties steunen.
Kort gezegd acht men in Engeland een
blokkade overigens geenszins een
nieuw denkbeeld, maar reeds twee jaar
geleden besproken gevaarlijk, niet
effectief, politiek onverstandig en in
feite waarschijnlijk schadelijker voor de
geallieerden dan voor de Chinese
communisten. Eden heeft op 5 Februari
dan ook openlijk in het Lagerhuis ver
klaard. dat de Britse regering tegenover
Washington te kennen had gegeven, dat
zij meende dat het een fout zou zijn lot
de instelling van een blokkade van
Peking-China over te gaan.
Het is alleen maar de vraag of de
huidige Amerikaanse regering de ge
voelens van Engeland deelt. Men ver
trouwt in Londen, dat er geen eenzijdige
beslissing zal worden genomen en dat
Londen in elk geval in staat zal worden
gesteld de zaak nog eens diepgaand te be
spreken. Maar wanneer Amerika besluit
het plan toch door te zetten, dan ont
wikkelt zich niet alleen een onprettige,
maar ook een moeilijke situatie. Het is
immers te verwaohten. dat een deel der
betrokken V.N.-landen. en misschien
wel de meei'derheid. de zijde van Enge
land zal kiezen. De Verenigde Staten
zouden dan op eigen gelegenheid moeten
handelen. Toch is dat bijna niet te
voorkomen, want Eisenhower en de
zijnen hebben zich nu eenmaal in een
positie gemanoeuvreerd, waarin ze wel
gedwongen zijn een „krachtige" politiek
te voeren in het Verre Oosten. Boven
dien is dat misschien ook wel hun wer
kelijke overtuiging, al is het hoogst
twijfelachtig en dat is nog een der
sterkste tegen-argumenten of een
blokkade de oplossing van het Korea-
conflict ook maar iets dichterbij brengt.
Het is echter waarschijnlijk, dat
Amerika deze maatregel wil combineren
met een sterker militaire druk in
Korea, waaraan evenwel Bradley
heeft daarop reeds gewezen onont
koombaar de eis vastzit: meer mensen
en meer geld. Terwijl men dan ook een
nieuw militair doel in Korea moet be
palen, met alles wat daarmee verbonden
is. Eisenhower staat voor precies de
zelfde problemen als voorheen. We zul
len moeten afwachten hoe hij ze op een
nieuwe manier wil aanpakken, buiten en
behalve een blokkade cn de deneutrali-
sering van Formosa, die geen beslissing
brengen.
Aan adspirant-emigranten uit het Neder--
landse noodgebied, die of reeds in het be
zit zijn van een wex-kvex-gunning voor Z.
Afrika of een aanvraag hebben ingediend,
kan door het Zuid-Afrikaanse emigratie
kantoor in Den Haag een noodvergunning
worden afgegeven. De peiynanente ver
blijfsvergunning kan dan in Zuid-Afrika
zelf woi'den aangevraagd. Dit in tegenstel- Na de ontploffing betuigde de Israeli-
ling tot de gewone procedure, waarbij ver- sche regering haar leedwezen over deze
gunningen over Pretoria moeten lopen. aanslag, zegde schadevergoeding toe en
Ruim driehonderd gezinseenhed«n in liet vele arrestaties verrichten, hopfd-
totaal ruim duizend personen hebben j zakelijk van leden van anti-commiunisti-
een verzoek tot emigratie ingediend of een sche organisaties.
werkvergunning verkregen. De bedoeling i De Russische regering accepteert de
is om zoveel mogelijk van deze emigran- j /icronbsohuldigingen echter niet. Zij be
ten op de „Zuiderkruis", die op 14 April Ijwcert dat de aanslag „kennelijk met
vertrekt, te plaatsen. I medeweten van de Israëlische politie" is
In Rotterdam arriveerde een colonne van zes grote vrachtwagens uit Zweden,
welke gevuld waren met gaven voor de getroffenen. In het midden (met bril en
zwarte hoed) burgemeester Van Dalsum.
Aanslag op legatie als motief aangegrepen
De Sovjet-XJnie heeft de diplomatieke beti-ekkingen met Israël die na
erkenning van de nieuwe staat in 1948 wax-en aangeknoopt verbroken. De
legatie te Tel Aviv wordt gesloten en aan de Isi-aëlische gezant te Moskou is ver
zocht het land onverwijld te vex-laten. Dit besluit valt drie dagen nadat zich in
de Russische legatie té Tel Aviv een ontploffing had voorgedaan, waardoor drie
personen gewond werden onder wie de echtgenote van de Russische gezant
cn een deel van het gebouw ernstig werd beschadigd.
„Moedwillig verraad van een gehele natie"
President Eisenhower heeft geweigerd gratie te verlenen aan Ethel en
Julius Rosenberg, die op beschuldiging van het verraden van atoomgeheimen
zijn ter dood veroordeeld. In een door het Witte Huis uitgegeven verklaring zegt
Eisenhower o. m.: „De aard van de misdaad, waaraan de Rosenbergs schuldig zijn
bevonden, is veel ex-nstiger dan het doden van een medeburger: het gaat hier
om het moedwillig verraden van een gehele natie, hetgeen zeer goed de dood van
vele, vele duizenden onschuldige burgers ten gevolge zou kunnen hebben. Door
hun daad hebben deze twee personen in feite de zaak van de vrijheid verraden,
Avaarvoor op dit ogenblik vrije mensen strijden en sterven".
President Eisenhower zegt verder
dat een zorgvuldige bestudering van
de zaak hem de overtuiging heeft ge
geven dat aan de Rosenbergs „volled
recht is geschied", „Er zijn noen
nieuwe bewijzen, noch verzachtende
omstandigheden aan het licht gekomen,
die een wijziging van het vonnis zou
den rechtvaardigen".
De zaak van de Rosenbergs heeft
maandenlang in de Verenigde Staten
en Europa in het middelpunt van de
belangstelling gestaan. In Maart 1951
werd het echtpaar wegens atoom-
spionnage voor de Sovjet-Unie ter
dood veroordeeld. Alle beroepen, ook
dat bij het hooggerechtshof, werden
afgewezen. Aanvankelijk was de
terechtstelling vastgesteld voor de
week, die 12 Januari begon. De exe
cutie werd echter uitgesteld teneinde
de beklaagden in de gelegenheid te
stellen de president om gratie te ver
zoeken. Het vonnis zal nu Maandag
a.s ten uitvoer worden gebracht, aan
gezien de rechter, die destijds het von
nis uitsprak vorige maand heeft mee
gedeeld. dat zijn order tot opschorting
van de executie tot vijf dagen, nadat
het besluit van de president zou zijn
bekendgemaakt, van kracht zou zijn.
Het verzoek om gratie was de laatste
kans van de Rosenbergs om wijziging
van hun vonnis tet verkrijgen.
Tegen de tenuitvoerlegging van het
doodvonnis is in vele landen, vooral
van communistische zijde, een uitge
breide campagne gevoerd.
Een later bericht zegt nog, dat de
Rosenbergs het nieuws kalm en zonder
commentaar hebben aangehoord. Hun
verdediger verklaarde, dat hij het op-
pergerechtshof om uitstel van de exe
cutie en herziening van het proces zou
verzoeken. Het oppergerechtshof heeft
totnogtoe geweigerd tussenbeide te
komen.
Niet alleen in Nederlarul rammelt men met collecte-bussen voor liet rampenfonds.
In Parijs bijvoorbeeld was de jeugd, zeer actief met inzamelen van francs voor
ons geteisterde gebied en reeds zijn grote geldsommen voor dit doel opgehaald.
Enkele collectanten op het Place de l'Opéra te PaeÜs.
geschied. „De verklaringen en veront
schuldigingen van de Israëlische rege
ring", aldus een door Tass uitgezonden
officiële verklaring, „worden gelogen-
straft door talloze bewijzen van recht
streekse deelneming van vertegenwoor
digers van de Israëlische regering aan
de haatcampagne tegen de regering van
de Sovjet-Ünie en het aanzetten tot
vijandige handelingen tegen de Sovjet-
Unie".
Volgens de Russische verklaring wordt
het provocerende karakter van de aan
slag niet alleen aangetoond door de in
houd van artikelen in de Israëlische
pers, doch ook door redevoeringen in het
Israëlische parlement van leden van de
regering en vertegeirwoordigex-s der heer
sende partijen. In het bijzonder wordt
een rede genoemd van de minister van
buitenlandse zaken. Mosje Sjaret, „die
openlijk tot vijandige daden tegen
Sovjet-Unie aanzette". Deze rede werd
op 10 Januari uitgesproken. „De terro-
x-istische daad, die op 9 Febx-uari werd
gepleegd, bewijst dat de elementaix-e
voorwaarden voor een normale werk
zaamheid van de Russische diplomatieke
vertegenwoord igex-s in Israel ontbre
ken", aldus de verklaring.
In Tel Aviv was het gisteren rumoe
rig. Communistische demonstranten
raakten slaags met voorbijgangers. De
politie moest van de gummistokken ge
bruik maken om de vechtenden te schei
den. Er zijn talrijke gewonden. De
demonstratie was op touw gezet door de
„vereniging van vrienden der Sovjet-
Unie", die tegen de bomaanslag wilde
protesteren. Het rumoer begon pas goed
toen de secretaris der vereniging,
Mosje Sneh, uitriep: „Er bestaat geen
antï-semitisme in de Sovjet-Unie!" Toe
hoorders schreeuwden: „Weg met jou!"
en: „Leugenaar!" Daarna begonnen de
gevechten.
Later gingen de demonstranten naar
het gebouw der Russische legatie, waar
ze door de gezant, Jersjof. wex'den ont
vangen. Zij verzekerden hem dat de
vriendschap tussen Israel en de Sovjet-
Unie „zal blijven groeien totdat Israel
deel zal uitmaken van een vrije en ge
lukkige wereld".
Toen de demonstranten het gebouw
verlieten werden zij door de menigte
met kreten ais „verraders" begroet. Hier
en daar hieven communisten juichkreten
aan.
Koningin in rampgebied
Per helicopter heeft koningin Juliana
gisteren een bezoek gebracht aan Sint
Annaland. Zij bezocht o. m. de Roode
Kruispost, die in een school ïs onder
gebracht en onderhield zich daar met de
helpsters. Ook onderhield zij zich met
een Franse deputatie uit Nantes (ten
zuiden van Parijs), die in St. Annaland
was om de helpende hand te bieden.
Eerder op de dag had de koningin een
bezoek gebracht aan Schóuwen-Duive-
land h\ Zierikzee bezocht zij het R. K.
ziekenhuis en liet zij zich voorlichten
over het prachtige werk van de Ierseker
en Urker vissers. Van Zierikzee uit
vertrok de koningin naar Brouwers
haven en vandaar naar St. Annaland,
Sint Maartensdijk geadopteerd door
Maartensdijk in Utrecht, dat ook
100.000 aan het Rampenfonds schonk
Scherpenisse en St. Philipsland.
De prins voor B.B.C. en A.F.N.
De B.B.C. zal vandaag een toespraak van
prins Bernhard uitzenden. De prins spreekt
daarin over de nationale ramp in ons land
en richt zich tot de door de overstromings
ramp in Engeland getroffenen. Ook voor
het „American Forces Network" in Duits
land is een toespraak van de prins opge
nomen.
Tegen het einde van Maart zullen de
kosten van de voox-bex-eiding voor de
kroning van koningin Elizabeth al onge-
vee/ vier millioen gulden bedragen.
Binnen de kim
Het is niet toevallig, dat, op het tijd
stip waarop in Denemarken voor
stellen voor een nieuwe grondwet in
gediend zijn, bij welker aanneming
Groenland van kolonie tot rijksdeel ge
promoveerd zal worden, ook IJsland
even flink van zich doet horen. Het
heeft namelijk aanspraak op het bezit
van Groenland gemaakt en brengt
daarmede een punt in debat, dat in
IJsland zelf reeds jarenlang een hevige
perscampagne heeft veroorzaakt, maar
dat, in groot verband genoxnen althans,
voor Europa ook van meer belang is
dan menigeen zou veronderstellen.
IJsland, verre van een aards paradijs
te zijn, verkeert in zoverre in een
paradijselijke toestand, dat er tot dus
verre nog nooit van een leger, bewape
ning of dienstplicht sprake is geweest.
De bewoners, intelligente en zeer ont
wikkelde mensen, lijken niettegen
staande hun roemrijke en strijdhaftig
verleden van nature anti-militaristen te
zijn. Hoewel deze republiek met haar
geringe bevolking en haar grote opper
vlakte bij het Atlantische pact is aan
gesloten, levert zij nauwelijks een mili
taire bijdrage; dat zij thans in totaal
150 geüniformeerde politie-agenten be
zit en dat enige van haar treilers met
licht geschut zijn uitgerust is in verge
lijking met de vooroorlogse toestand
reeds een toppunt van defensieve pres
tatie te noemen.
Maar er kan in luttele jaren heel wat
veranderen. De IJslanders zelf mogen
nog zo'n grote tegenzin hebben in alles
wat met oorlog of militair apparaat te
maken heeft, ze kunnen hun ontzag
wekkend groots eiland nu eenmaal niet
verschuiven en een minder belangrijke
strategische positie 'in de wereldzee
verschaffen. De politici, die op het
Wener Congres in 1815 een nieuwe
orde aan het scheppen waren en IJsland
daarbij geheel vergaten, hebben na
tuurlijk ook niet vermoed dat zowel
Amerika als Rusland nog eens voor dit
majesteitelijke, vulkanische product
een allerhevigste belangstelling zouden
gaan koesteren. Hetgeen dan toch maar
het geval is, waarbij Amerika mag
vaststellen dat het gedaan heeft wat
Ruslan'd maar al te gaarne had willen
doen.
IJsland is een vliegtuigmoederschip,
dat nooit in de grond geboord kan wor
den; het is een vlootbasis, van waaruit
de toegangen tot de Poolzee en de ver
bindingslijnen tussen Engeland en
Canada vrijwel geheel beheerst kunnen
worden. De Britse troepen, die op 10
Mei 1940 dit eiland bezet hebben, de
den op dezelfde dag formeel hetzelfde
als de Duitsers met Nederland. Toch is
het in het verloop van de oorlog wel
gebleken, dat zij het ook in het belang
van IJsland zelf gedaan hebben, al zal
de trotse en eigenwillige bevolking dat
niet spoedig toestemmen en al is er van
de verbroedering niet veel terechtge
komen, ook niet toen in 1941 de Ameri
kanen de bezetting van de Engelsen
hebben overgenomen en daarmee
(voorgoed menen we) een Amerikaans
tijdperk voor het eiland ingeluid heb
ben. Dat op IJsland thans nog negen
van de 52 Kamerleden communist zijn
is wel vooral uit de reactie op deze be
zetting te verklaren, maar getuigt daar
om nog niet van veel politiek besef.
De Verenigde Staten hebben tijdens
de oorlog wel eens 80.000 man op het
eiland (met een bevolking van pi.m.
150.000) gehad en hebben er geweldige
kapitalen aan militaire en burgerlijke
werken besteed. Veel is daarvan ver
roest, vernietigd en verworden, maar
de vliegvelden zijn steeds volmaakter
geworden en de radarstations heten er
de beste ter wereld te zijn. IJsland is
vrij en zelfstandig, het is ook dadelijk
tot het Atlantische pact toegetreden,
maar het wil nog steeds geen eigen
strijdkrachten opstellen en zelfs tegen
overeenkomstige instituten als de
Nationale Reserve en Bescherming
Burgerbevolking koestert het alleen
maar wantrouwen en afkeer. De na
tuur en de geografische situatie zullen
de nodige defensie wel verschaffen, zo
lijkt soms de algemene opinie te zijn.
En nu wil dit, zeer sterke en uiterst
zwakke, IJsland dan Groenland langs
officiële weg van Denemarken afhan
dig gaan maken! Het grondt zich daar
bij op volkenrechtelijke en historische
beginselen en zeker in het laatste op
zicht ook niet zonder enige reden.
Maar waarom dan ook geen aanspraak
op de Verenigde Staten gemaakt, waar
het toch de IJslanders waren die om
streeks het jaar 1000 Noord-Amcrika
voor het eerst ontdekt hebben? Groen
land is. en niet alleen door de urani-
umvondsten, een militair gebied van
de eerste rang geworden en zal bij de
ontwikkeling der over de Pool lopende
luchtlijnen nog meer in de aandacht
komen te staan. Wat kan IJsland er,
zelf zo vaak met economische crises
kampende, aan kapitalen voor weten
schappelijke en industriële exploratie
investeren, dat het niet eerst van de
V.S. geleend zou moeten hebben" Ex-
is geen enkele waarborg, dat IJsland
het beter dan het de laatste jaren de
zaken flink aanpakkende Denemarken
ou kunnen doen.
Het een en andex-, voorlopig nog niet
meer dan een incident, is overigens
een bewijs hoezeer de Westelijke
wereld in feite reeds één geworden is.
Voor de Groenlandvaarders van een
of twee eeuwen geleden moge het
eiland der Eskimo's nog een wereld
reis ver verwijderd gelegen hebben,
voor ons in Noordwest-Europa ligt het
reeds binnen onze directe gezichts
kring. En het komt nog wel dichterbij.
P.
