Dichten van de zeegaten is moeilijker
dan leggen van de afsluitdijk
„Gekro" Overschie verwerkte reeds 3700
kadavers van verdronken vee
Aanleg van vluchtheuvels en
beter alarmeringssysteem
N
Noodslachtplaats in de Spaanse Polder
Boycot inplaats van een blokkade
van communistisch China?
ard zal Bovenkerk
mogelijk het eerst droog zijn
Vlottere handel
prijzen. Vooral
DE HONGAARSE
met oplopende
uien duurder
i r
Pag. S
Donderdag 12 Februari 1953
Minister Algera in Tweede Kamer
(Van onze parlementsredacteur)
Naar de mens gesproken doen wij, wat wij kunnen. God geve
ons de kracht om in die zin voor ons volk werkzaam te zijn, onder de
zinspreuk: dat ik vertere, als ik maar nuttig ben. Met deze woorden
besloot mr J. Algera, minister van Verkeer en Waterstaat, gistermiddag
in de Tweede Kamer zijn uiterst belangwekkende en gedegen rede,
toen hij, na minister-president dr Drees, de zuiver waterstaatkundige
aangelegenheden besprak in het Tweede Kamerdebat over de waters
nood, die ons land zo zwaar getroffen heeft.
zak (comm.) gehanteerd, hebben er dus
niets mee te maken.
Dijken te laag?
Waren de dijken te laag? EU de be
antwoording moet men uitgaan van een
criterium. Het voorkomen van elke
overstroming is waarschijnlük onmoge
lijk. Wie kan keren de hand des He
ren?, liecft d? heer Tilanus voor de ra
dio gezegd. Menselük bekeken moet
echter alles geprobeerd worden, de na
tuurkracht van wind en water te be
heersen.
Tot voor enkele decennia baseerde
men zich op de practijk: de hoogst be
kende stand van het water in het ver
leden. Hierbij speelt een sterk willekeu
rig element een rol. Nimmer kan men
zeggen, welke factoren zich in de toe
komst nog eens zullen voordoen. Kan
men nu uitgaan, van wat wij pas heb
ben meegemaakt? Er waren ook nu nog
gunstige omstandigheden. Daarom gaat
men de laatste jaren meer wetenschap
pelijk te werk.
Wetenschappelijk gesproken wist men,
dat de dijken te laag waren om een
vloedgolf als verleden week over ons
land kwam, te keren. Maar de regering
wist niet, dat in het tijdperk, waarin
voorzieningen getroffen zouden kunnen
worden, deze storm zou optreden..
De bewindsman herinnerde er aan,
dat de zgn, vloedcommissie reeds in
1940 concludeerde, dat de kruinhoogte
van verschillende dijken verhoogd zou'
moeten worden. Bij de uitwerking van
plannen tot dijkverhoging bleek echter,
dat uitvoering onmogelijk was, o.a. bij
Dordrecht. Toen kwamen er andere
plannen (de vier-eilanden en vijf-eilan-
den-plannen)Met succes zijn reeds an
dere criteria toegepast. Er is geen sprake
van, dat een en ander uit de openbaar
heid is gehouden. Bij de begroting voor
1950 is reeds uitvoerig meegedeeld, hoe
de stand van zaken was met betrekking
tot het gebied der grote rivieren.
Er is een goede samenwerking tussen
Rijkswaterstaat en de provinciale dien
sten. Aan de binnendijken zal meer aan
dacht moeten worden besteed. Hier en
daar heeft verlaging plaats gevonden,
maar onderzocht moet worden, in hoe-
Verre hierop teruggekomen dient te
worden. De Duitse bunkers in duinen
en waterkeringen hebben geen noemens
waardige gevolgen gehad voor de waar
de. De bewakers der dijken waren op
hun post. Veel catastrophes zijn voor
komen, maar soms was het geweld he
laas onmogelijk te keren.
Overwogen moet worden, de alarme
ring van de bevolking beter te doen
plaats hebben. Er is veel gealarmeerd,
maar niet iedereen zag de ernst van de
toestand dadelyk in. Hier en daar is ook
niet gealarmeerd, omdat men dacht, dat
de bewoners achter twee dijken wel
veilig waren. Zo bijv. in FUnaart, waar
velen in de slaap door het water zyn
verrast.
Er is een samenspel van krachten ge
weest, aldus de minister, zoals zich _in
eeuwen niet heeft voorgedaan,
kracht van de storm was hij Engeland
reeds groot. De depressie verplaatste
zich langzaam. Het K.N.M.I. deed die
bewuste Zaterdagavond reeds waar
schuwingen uitgaan. De depressie was
diep, maar voor de winter niet abnor
maal. De windsnelheden van Zaterdag
avond bedroegen 85-100 km. per uur. De
gelijktijdig heersende harde wind in het
Westen -en Zuiden van de Noordzee deed
reeds hoog water wezen. In de middag
van 31 Januari deden de berichten
zware storm verwachten. Omstreeks 5.45
uur Zaterdagmiddag is de waarschu
wing voor gevaarlijk hoog water voor
Rotterdam, Willemstad en Bergen op
Zoom uitgegeven en via de radio uitge
zonden.
De gehele Noordzee was in beweging
en opgestuwd tegen de Nederlandse
West-kust en de Engelse Zuidoost-kust.
De vloedgolf heeft het getij zelfs ge
neutraliseerd: laag water is er niet ge
weest. Er was sprake van een aanzwel
lende watermassa. De windsnelheden
waren groot, maar voor de tijd van het
jaar niet abnormaal.
De opstuwing van het water, bijna
loodrecht op de stormrichting, heeft 24
tot 36 uur geduurd. Bovendien is het
uitzonderlijk, dat de vloedgolf samen
viel met hoogwater. Bijna overal waren
de waterstanden hoger dan ooit eerder
is gemeten.
De volgende ongunstige omstandighe
den waren er dus: zware Noordwester
storm van lange duur, springtij, zwaar
ste windstoten tijdens hoogwater. Er is
dus wel terdege sprake van een uitzon
derlijk karakter van de stormvloed.
De bewindsman wraakte verschillende
publicaties: de auteurs hebben noch met
hem, noch met zijn voorgangers contact
gehad. Natuurlijk is er in de weten
schap verschil van opvatting mogelijk.
Het Rijk heeft in de noodgebieden na
genoeg geen dijken: zij worden door an
dere lichamen verzorgd. De cijfers uit
de Rijksbegroting, door de heer Gort-
Toch is het zo!
(263). Dal in hel Westen des lands
hel zoete water voor een groot deel
uit de duinen v/ardt betrokken, is
algemeen bekend, We zijn aan het
feil dal zich in de duinen een zo et-
waterreservoir bevindt, zo gewend,
dat we er niet bij plegen stil te
slaan hoe verwonderlijk het eigen
lijk is dat het zoute water van de
zee niet dwars door de duinen heen
dringt en het water van het achter
de duinenrij gelegen polderland
verzilt. De grondwaterspiegel heelt
immers de neiging zich te lichten
naar de laagst liggende waterspie
gels, zodat we een waterstroming
zouden kunnen verwachten van de
hoger gelegen zeespiegel naar de
lager gelegen grondwaterspiegel
van het polderland.
Dat deze verzilting van het ach
terland niet, of slechts in geringe
male geschiedt, komt door de zoet-
waterbarrière die zich in de duinen
bevindt. Voor het ontstaan van deze
barrière zouden we ons gemaks
halve moeten Indenken dat er alleen
maar zout water bestond, zodat de
spiegel van het zoute grondwater in
de duinen op gelijke hoogte staal
als de zeespiegel (waarbij we al-
zien van allerlei bijkomende facto
ren, zoals de capillairileit van de
grond e.d.). Zodra er echter regen
valt, zakt dit zoete water in de dui
nen weg. daarbij de evenwichtstoe
stand van het grondwater verbre
kend. Het duinwater, dat door de
weersland van de z andmassa's
wordt belet onmiddellijk te vervloei
en, tracht dit verbroken evenwicht
te herstellen eensdeels door zij
waarts al te vloeien, anderdeels
echter door verder te dalen in het
zou te water, waardoor het oor
spronkelijk zoute grondwater ter
zijde wordt geschoven. Door regel
matige nieuwe neerslag is de inzin
king van het zoete water uiteinde
lijk ongeveer tot rust gekomen, zo
dat in het grondwater van de dui
nen zich een zoetwater-eiland be
vindt dat op het zoute grondwater
drijlt. Het feil, dal hier van drijven
wordt gesproken, zal U zeker niet
verbazen, wanneer u weet dat
zoetwater lichter is dan zeewater.
Uiteraard is het voorgaande
slechts een vereenvoudigde weer
gave van het ontstaan van deze
zoetwaterreservoirs in de duinen,
want toen achter de duinenrij ook
het grondwater zoet geworden was.
de grondwaterstand veranderde en
later bovendien de polders werden
drooggemalen, kon zeker niet meer
aan een statische toestand worden
gedacht. Integendeel, de inhoud van
het drijvende duinwatereiland is in
een toestand van voortdurende be
weging, waarbij steeds enige al-
vloeiing zowel naar zeezijde, als
naar het water in de polder plaats
vindt. Dit houdt reeds in. dal de
begrenzing tussen zoet- en zouf-
waler niel scherp kan zijn. en in de
praktijk treedt dan ook inderdaad
een brakwaterzone op. waarin het
water geleidelijk, maar toch betrek
kelijk snel van zoet in zout over
gaat.
Al bij al behoedt hel drijvende
zoetwaterreservoir in de duinen het
achterland voor verzilting en dient
het levens als reservoir voor de
waterleidingen.
Dit brengt ons als vanzelf op het
probleem van de ontsmetting van
het drinkwater, dat zo eenvoudig
lijkt van achter de schrijftafel, doch
zo moeilijk wanneer men de midde
len daarvoor ontbeert.
Daarover morgen.
(Nadruk verboden)
Grotere
waterschapseenheden
Het rapport dat de commissie zal uit
brengen, zal worden gepubliceerd. De
plannen, die uit de studie voortkomen
zullen worden gemaakt tot een centraal
punt van het waterschapsfoeleid. De uit
voering zal in ieder geval tientallen ja
ren vergen.
Als overbruggingsmaatregel denkt de
regering aan drie dingen. In de eerste
plaats het aanleggen van vluchtheuvels,
gelijk vroeger, opdat men althans het
vege lijf kan redden. Voorts zal beke
ken worden, hoe het alarmeringssys
teem kan worden geperfectionneerd. En
ten slotte wordt bezien, hoe de waar
schuwingsdienst op de Noordzee via
internationaal overleg kan worden ver
beterd. Voor de eerstkomende vijf a zes
weken is deze waarschuwingsdienst
reeds verzekerd door het zenden var
het weerschip Cirrus.
Velen hebben de indruk, dat hel
springtij van 14 Februari fataal kar
zijn. Wij kunnen niet in de toekomstig
kijken, maar zonder bijzondere weers-
invloeden zal het water weinig hoger
hoger komen dan reeds is geschied na
de ramp.
De bewindsman stond op het stand-,
punt, dat een verandering van de water-;''*
schapsorganisatie, die te kort zou doen.
aan de gedecentraliseerde verantwoor-i
delijkheid, er niet moet komen. Well
moet overwogen worden, grotere water-
schapseenheden te scheppen. Dit ligt op
het terrein der provinciale besturen, die
een en ander in het licht der gebeurte
nissen met energie hebben bezien. De
regeling van de financiële verhouding
tussen Rijk en waterschappen is van
groot belang. Misschien kan de com
missie-Oud zich ook hiermee bezig hou
den.
In de noodwet zullen twee beginselen
worden vastgelegd. In de eerste plaats,
dat de kosten van herstel van buiten
en hoofdwaterkeringen komen voor re
kening van het Rijk. Ten tweede, dat
het werk wordt ter hand genomen dooi
de Rijkswaterstaat, doch met de be
voegdheid voor de minister van Ver
keer en Waterstaat, te delegeren aan
daartoe in aanmerking komende lagere
organen, van welke bevoegdheid een
ruim gebruik gemaakt zal worden. Een
centrale verantwoordingsplicht in deze
nationale aangelegenheid tegenover de
Staten-Generaal achtte mr Algera nood
zakelijk. Natuurlijk zal de wet voor een
bepaalde tijd gelden. Tegelijk met de
wet zal de delegatie-regeling in wer
king treden.
De positie van de voorraden rijshout
is voorshands niet onrustbarend, maar
moet ernstig in het oog gehouden wor
den. De Kamer zal geregeld o,p de hoog
te gehouden worden van de vorderins
van het dijkherstel.
Mijn smaak te
Hunter
Navy Cut "f
Ernstige studie
De studie, nodig voor de maatregelen om
herhaling van de ramp te voorkomen,
is met eenvoudig. De regering kan nu
nog niet beslissen, dat de zeearmen
wenkelyk zullen worden afgesloten. Er
zijn zeer sterke stromingen, waardoor
het dichten der zeegaten moeilijker is
dan het aanleggen van de afsluitdijk
reeds was. Daarom moet de studie,
waartoe reeds in November opdracht
was gegeven, worden afgewacht. De mi
nister deed een beroep op alle deskun
digen, ook buiten de Rijkswaterstaat,
hun krachten in dienst te stellen van de
commissie onder leiding van ir Marls.
Bovendien is aan prof. ir J. Tj. Thijsse,
directeur van de Zuiderzeewerken ad
viseur van het Departement van Ver
keer en Waterstaat en directeur van het
Waterloopkundig laboratorium te Delft,
die vorige maand naar Amerika ver
trok om een jaar te doceren aan de
universiteit in Michigan, verzocht,
spoedig mogelijk terug te keren!
Voorzichtig Amerikaans optreden
PRESIDENT EISENHOWER zou op militair en politiek gebied pogen,
bepaalde stromingen in het Amerikaanse Congres, die aansturen
op een onmiddellijk ingaande blokkade van communistisch China,
tot bedaren te brengen. Verwacht wordt, dat Eisenhower de met
Amerika verbonden landen zal laten kiezen tussen een blokkade van
de Chinese kust en een volledige boycot op het vervoer van goederen
naar rood China. Amerika vreest nl., dat het alleen zou staan, indien
het zou overgaan tot een blokkade.
Generaal Omar Bradley, de voorzit
ter van de Amerikaanse commissie van
stafchefs, zou zich uitgesproken hebben
tegen een marineblokkade, daar dit z.i.
het gevaar van een wereldoorlog met
zich zou brengen. Bradley is wel voor
stander van een economisch blokkade
en wel op grond van de mening, dat
hierdoor hetzelfde zou worden bereikt,
doch zonder het risico, dat een marine-
blokkade zou veroorzaken.
Ook John Foster Dulles, de nieuwe
minister van Buitenlandse Zaken, heeft
gewaarschuwd tegen overijlde beslis
singen. Hy verzet zich tegen de aanhan
gers van generaal MacArthur, die een
„bombardecr-blokkeer"-politiek voor
staan en menen, dat het zwaartepunt
het Amerikaanse optreden in Azië
moet zyn gelegen.
In India heeft president Prasad naar
Uitgeverij in Haarlem
voor 15.000 bestolen
Ben grote Haarlemse uitgeverij is
door één van haar vertegenwoordigers,
een 35-jarige gehuwde Amsterdammer,
voor een bedrag van ruim f 15.000.
benadeeld. De man is voortvluchtig
sinds Zaterdag j.l. etn men vermoedt,
dat hij zich in België ophoudt.
De fraude is uitgekomen, doordat de
man de vlucht genomen heeft. De di
rectie van de uitgeverij was ro.1. van
plan een nieuwe administratie vorm in
te voeren en had al haar vertegenwoor
digers een brief geschreven om een be
spreking daarover op het hoofdkantoor
te Haarlem bij te wonen, Ook die ver
dachte ontving- dieze uitnodiging, doch
zag daarin een aanwijzing, dat zijn
manipulaties ontdekt waren. Hij vlucht
te met een auto van die zaak naar
Breda en liet enkele brieven achter
aan zijn vrouw en aan de directie,
waarin hij om clementie voor zijn mis
drijf vroeg. De auto is im> Breda in een
•aragte aangetroffen.
De politie heeft aanwijzingen, dat de
man naar België is uitgeweken Ben
onderzoek maar de fraude heeft uitge
wezen, dat de verduisteringen zich
over vijf jaar uitstrekken.
aanleiding van de nieuwe Amerikaanse
politiek inzake China verklaard, dat z'n
land ernstig bezorgd is, daar deze tot
uitbreiding van de Koreaanse oorlog
kan leiden.
Intussen maken piloten van Super-
forten melding van een geheimzinnig
uitblijven van Noordelijke tegenstand
bij bombardementen aan de Mandsjoe-
rijse grens. Dit was reeds twee nachten
achtereen het geval.
Kou verhindert te
spoedig bederf
i De Gekro is een van de drie grote
destructiebedrijven in ons land
Nu de bange spanning en de angst voor het wassende water geweken Is,
houden alle Albiasserwaarders zich bezig met de vraag wanneer zij naar hun
woningen kunnen terugkeren. In Giessendam en omgeving is de waterschade
gelukkig beperkt gebléven. De meeste bewoners van de ongeveer vierhonderd
woningen die onder water staan of gestaan hebben konden hun huisraad in
veiligheid brengen en zullen zich slechts nieuwe vloerbedekking en een nieuw
behangetje moeten aanschaffen. Er zijn ondernemers, die een grotere schade
rekening hebben. Van een handel in griendhout e.d. die opslagplaatsen had
in de Bièsboseh zijn duizenden bossen rijshout weggedreven. Ooi, de boeren
kwamen er niet zonder kleerscheuren af. Weliswaar werd het vee in veiligheid
gebracht, maar tientallen schelven hooi werden onbruikbaar door het water.
zijn gebleven. Is dat niet zo, dan is men
bij de droogmaking afhankelijk van de
rest van de Waard.
De gemalen zijn gelukkig intact ge-
Weven. Nu reeds kan echter begonnen
worden met het uitslaan van water op
de Giessen. Daartoe wordt in de Kale
Hoeve een pompmet een behoorlijke
capaciteit opgesteld door de fa. Spaan
uit Hoofddorp en in Giessen-Oudelcerk,
by de Zijl, komt een pomp van De Vries
Robbé. Er is gezocht naar de juiste plaat
sen, aangezien men voor het zuigen twee
meter diepte moet hebben.
Het verkeer is nu afgesloten, doch na
het opstellen zal men over de zuigbui-
zen een overgang maken met behulp van
Het polderbestuur zal zodra het daar
voor in de gelegenheid wordt gesteld,
alle middelen aanwenden om Giessen
dam droog te krijgen. Intussen is het wa
ter al behoorlijk gezakt. Verschillende
mensen in Binnendam hebben intussen
hun woningen die soms nog half onder
water staan, reeds weer betrokken en
waar dit mogelijk is komt het vee weer
in de stallen.
Bewoners keren terug
naar nat Giessendam
Intussen zijn al verschillende eva
cué's teruggekeerd. In '.Giessen-Nieuw-
kerk en Peursum, welke plaatsen droog-
gebleven zijn, gaat het; leven weer onge
veer zijn normale gang. Ook de Bo-
venkerkers zitten er niet ongunstig voor.
Dit gebied is de uiterste ivafcergrens ten
Oosten en nu de kade V('i ,de Peursum-
se Vliet het gehouden heft },'-an spoedig
begonnen worden jnev.c,- ^-^logmaking.
Bovenkerk, waai- 5_ 60—
70 boerderijen/Mviïêvo -iwater
staan, zal wasitr riet ii.. ,t. ^st «•'riroog
zijn. De Dam,- j.^iscjï^nhjk
intact gebl'..: bo
ven water
ne gebied van dêz^pwden Giessen-Oude-
benedenkerk (450 hO fmakkelijk te
bemalen. Op de bpe^n'vaae_ by Peur
sum zijn reeds extra pOrrnen m werkin/g
gesteld en ook het gemJr.r^Vr Te. óüde
molen draait wat het di Aaien kan.
De mkop" er af
Voorlopig is de droogmaUng van de
Alblasserwaard een zaak die centraal
wordt geregeld door het Hoogheemraad
schap, waaronder Neder- en Overwaard
met hun polders zyn Ingedeeld. Eerst
moet „de kop" van de waterplas worden
gemalen; daarna pas kunnen de verschil
lende polders nagaan wat zij kunnen
doen voor eigen gebied. Voorlopig kan
dus alleen aan de uiterste grenzen van
het ondergelopen gebied nuttig werk
verricht worden.
De gemalen bij Elshout draaien (ook
de Overwaard kan daar meemalen om de
Nederwaard droog te krijgen), bij Pa-
pendrecht zullen weldra de zuigers in
werking zijn en ook op andere plaatsen
kunnen pompen en vijzels opgesteld wor
den. De molens en gemalen in de Bin-
nenwaard staan voorlopig werkeloos,
omdat de kaden nog onder water staan.
Van de toestand dezer kaden zal veel
afhangen voor de polders. De vraag,
wanneer de polder Giessen-Oudebene-
denkerk droog zal zijn is van belang
voor alle Giessendammers. Hef gebied
van deze polder, met een oppervlakte
van 1325 ha, strekt zich uit van de Ka
tot de Giessen-Oudekerkse buurt. Dit
deel van de Alblasserwaard staat totaal
blank. De polder heeft voor het droog-
malen de beschikking over een elec-
trisch gemaal van 120 pk in Molenaars
graaf met daarbij een molen en voorts de
molen van Frans Vogel.
Deze installaties kunnen pas werken
wanneer de omdijkingen droog vallen.
Dan is het nog de vraag of de Zwijns-
kade en de Tiend weg vrij van bressen
(Van een onzer verslaggevers)
ER HANGT EEN WEEË LUCHT. Gelaarsde mannen met vlijmscherpe
messen waden door een vieze brij van bloed, water en mest. Bijl
slagen weerklinken en zware stukken van opgetakelde koeien,
paarden en varkens vallen temidden van pensen en darmen, huiden
en hoeven. Vorktrucks rijden binnen en deponeren een nieuw kadaver
waar de slachter het wil hebben. Dan rijdt de truck door, schept brok
stukken van kadavers op en deponeert deze in een vrachtauto met open
laadbak. Terwijl deze wegdavert, meren nieuwe schepen in één van
de insteekhavens van de Spaanse Polder te Rotterdam.
Hier, in een gloednieuwe fabriekshal, begint het werk van de ver
nietiging van duizenden verdronken dieren. In het destructiebedrijf
„Gekro" te Overschie wordt het voortgezet. Dag en nacht, in een fors
tempo. „We hebben het in de hand", zegt directeur M. de Kroes en dit,
wil zeggen, dat er dagelijks 125 ton of 400 stuks grootvee wordt ver
werkt tot zakken diermeel en vet. Waardevolle producten, waarvan de
opbrengst mèt die van de huiden echter nauwelijks voldoende
zal zijn om de enorme extra kosten te dekken. Ruim 3700 kadavers van
verdronken grootvee zijn nu reeds aangevoerd en verwerkt. Ongeveer
eenzelfde aantal moet hier nog komen. Zo spoedig mogelijk en heel
veel hangt in dit opzicht af van het organisatietalent van de burge
meesters in de getroffen gemeenten,
waar de verwerking van voor con
sumptie ongeschikt vee-evenals in
Denemarken voortreffelijk is ge
organiseerd. Hoewel de Gekro
naast de verwerking van een veer
tig kadavers per dag ook in nor
male omstandigheden nog heel wat
meer aan kan denk bijvoorbeeld
aan de productie van vismeel
was dit bedrijf natuurlijk niet in
gesteld op de geweldige aanvoer
ten gevolge van de watersnood.
Direct werd alles ingesteld op een
vergroting van de productie. De ge
meente stelde" een nieuwe industriehal
in de Spaanse Polder beschikbaar als
noodslachtplaats, waar 100 slachters, van
elders aangetrokken, in dag- en nacht
ploegen aan het werk togen. Ook op de
Gekro-fabriek zelf, aan de Bovendijk te
Overschie, werd en wordt geslacht, maai
de capaciteit is daar te gering, hoewel
het optakelen en villen veel vlotter
gaat.
Kikvoismannen
Van de Gekro uit varen iedere dag
de schepen uit naar de noodgebieden: de
Krimpenerwaard is nu leeg, de Alblas
serwaard bijna. In de Hoeksche Waard
vordert men al aardig en op Voorne en
Putten is het opruimen eerst goed be
gonnen.
Kikvorsmannen van de Kon. Marine
helpen mee om de verdronken dieren
in de stallen los te snijden. Met hun rub-
berpakken kunnen deze mannen onder
water hun werk doen.
Met motorvletten worden de kadavers
dan naar de verzamelpunten gebracht.
„Om infectieziekten te voorkomen, is
het verzamelen van de kadavers van
het allergrootste belang", zegt de heer
De Kroes, die nu nog wel weet, waar
heen hij zijn boten moet sturen, maar
zich afvraagt, waar het straks heen
moet, als het water gaat zakken. Dan
wordt het varen over weilanden onmo
gelijk en rijden zal men over de drassige
grond vooreerst ook niet kunnen. Met
31 schepen zijn nu 2400 kadavers bij de
Gekro aangevoerd, per auto 1300.
Men durft er echter niet op te rekenen,
KOU en GRIEP
kunt U bestrijden met de
zo krachtig werkende
HET OUWEl-CACHET
WAARBORG!
SMAAKLOOS EH
GEMAKKELIJK IHHEMEN
Algemene vergadering
C.H.U.
Op Woensdag 8 April a.s. zal de
Christelijk Historische Unie een alge
mene vergadering houden in Krasna-
polsky te Amsterdam. Op deze vergade
ring zal het nieuwe omtwerp-gemeente-
programma 1953 van de C.H.U. worden
besproken. Voorts zullen hoofdbestuurs
leden worden gekozen in de plaats van
de aftredende leden van het hoofdbe
stuur, prof. dr G. C. van Niftrik, de
heer W. Nauta en de lieer W. J. van
Muiswinkel, die niet herkiesbaar zijn.
Luchtvaartgeneeskundig
centrum niet particulier
In een nota aan de Tweede Kamer
geeft de regering een uiteenzetting over
de vraag, waarom niet aan de vorm van
een „particuliere" stichting voorkeur is
gegeven ten aanzien van de Stichting
Nationaal Luchtvaartgeneeskundig Cen
trum.
Toen de noodzakelijkheid was geble
ken, de werkzaamheden ten behoeve van
de Nederlandse militaire en bui-gelijke
luchtvaart te coördineren, moest de over
heid handelend optreden, daar het Rijk
mede door zijn belang in de K.L.M. de
voornaamste belanghebbende was. Daar
om was het noodzakelijk, dat de stichting-
door het Rijk opgericht werd.
Daar de Stichting niet allen voor de
militaire, maar voor de gehele luchtvaart
werkzaam zou zijn, gaf men het centrum
een privaatrechtelijke vorm, doch niet
die van een N.V. aangezien de doel
stelling niet commercieel was.
Daar het Rijk geldmiddelen en een be
langrijk deel van het beleid aan de
stichting wilde toevertrouwen, moest de
regering een belangrijke invloed op de
stichting behouden.
op deze wijze meer dan 50 tot 75 pet.
van het verdronken vee te kunnen ber
gen. Tot nu toe verkeren de kadavers i»
vrjj goede staat.
De heer De Kroes schrijft dit toe
aan de omstandigheid, dat de dieren
in het ijskoude water gestorven zijn
en dus snel zijn afgekoeld. Dit ver
gemakkelijkt het slachten, of liever
gezegd: het onthuiden en in stukken
hakken. De huiden brengen nu nog
ongeveer f 25 per stuk op. Van later
gevonden vee zal de huid vrijwel of
geheel waardeloos zijn.
Door de bijzonder gunstige weers
omstandigheden zullen noodmaatregelen,
zoals het ter plaatse in massagraven op
ruimen van dieren of het verbranden
met de hulp van Amerikaanse vlammen
werpers, niet nodig zijn. Wat dit laatste
betreft zij trouwens opgemerkt, dat voor
iedere koe, die verbrand moet worden,
een vat benzine nodig is. „Als we daar
een vat kunnen krijgen, is het ook mo
gelijk, de koe hierheen te halen", merkt
de heer De Kroes laconiek op.
Diermeel en vei
Als we het uitgestrekte bedrijf van de
Gekro bezichtigen, zien we hoe in acht
of tien stukken gehakte koeien en paar
den in grote stoomketels onder druk
verhit worden. Na vier uur drogen gaat
een bruine substantie, die wat op turf
molm gelijkt, naar een andere afdeling,
waar men door middel van benzine
extractie de diermeel van het vet scheidt.
Uit 100 kg kadavers haalt men op deze
wijze 24 kg diermeel en 8 kg. vet. Het
diermeel wordt gebruikt als veevoeder,
aangemengd met andere voedingsstoffen.
Ket vet wordt in de kaarsen- en zeep
industrie verwerkt.
De productie van diermeel by de Ge
kro, de Thermo-chemische fabriek te
Bergum en het bedrijf van de R.K. Boe
renbond te Son, alsmede die van de ne
gen kleinere bedrijven elders In het
land, dekt ongeveer een derde van de
totalbehoefte aan diermeel.
De drie grote bedrijven nemen hiervan
pet. voör hun rekening. De Gekro
verkeert thans in de gunstige omstan
digheid, dat hier een productiecapaciteit
van 20 millioen kg vis thans dienstbaar
kan gemaakt worden aan de noodtoe
stand. Wij vernemen nog, dat de Belgi
sche bedrijven op het ogenblik in
Zeeuws-Vlaanderen en op Walcheren
meehelpen.
Schetstekening
Speciaal wordt gelet op de registra
tie van de aangevoerde kadavers. Al
voldoet men niet aan de onder deze
omstandigheden nogal vreemde op
dracht van het ministerie van Land
bouw, dat van elk kadaver een
schetstekening moet worden ge
maakt, toch wordt terdege gelet op
de afkomst van het vee. De oormer
ken en andere tekenen zijn hierbij
een waardevol hulpmiddel.
Als wij de slaclithal in de Spaanse
Polder nog eens overzien, treft ons het
tempo, waarin het werk wordt verricht.
Bekwame loonslachters uit Rotterdam,
Dordrecht, Leiden en Den Haag, maar
ook een ploeg van een bekende vlees-
warenfabriek uit Oss, slagen er in een
ongelofelijk korte tijd in, een kadaver
„klein" te krijgen. Van hen wordt het
uiterste gevergd, maar wy horen, dat
hun loon onder deze omstandigheden tot
1.000 per maand kan oplopen. Het werk
is. zolang het vlees niet tot ontbinding
is overgegaan, voor deze geharde man
nen uit te houden. Maar buitenstaanders
draaien zich vol walging en deernis om
als een nog ongeboren kalfje uit het ge
zwollen lijf van zijn verdronken moeder
wordt gesneden
Van 3e veilingen
De gevolgen van de watersnood zijn
in de afgelopen verslagweek, die Dins
dag 10 Februari eindigde, reeds op ver
schillende tuinbouwveilingen tot uitdruk
king gekomen in een prijsstijging voor
diverse producten. Dit was in het bijzon
der het geval met uien, prei en spruiten,
in mindere mate met witlof en was-
peen. Het valt nog niet te overzien of
deze stijvere markt zich in de komende
weken zal handhaven, want ten aanzien
van verschillende artikelen kunnen wel
licht enige speculatieve tendenzen werk
zaam zijn. Verheugend is het dat de
uitvoer van tuinbouwproducten tenge
volge van deze hogere prijzen nog géén
terugslag gekregen heeft, zodat de ver-
ladingen uit alle delen van het land, be
halve in de getroffen gebieden, nor
maal voortgang vonden.
Het is begrijpelijk dat onder deze om
standigheden schaarse aanvoer en
enigszins onzeker perspectief voor de
nabije toekomst wat de beschikbare
hoeveelheden zullen zijn de markt
over vrijwel de gehele linie aantrok en
overal van een vlottere handel gespro
ken kon worden met oplopende prijzen.
De uien vertoonden wel de grootste
prijsstijging, nl. van 30 tot 50/60 ct per
kg met uitvoer naar de buurlanden.
Frankrijk, Zwitserland, Ierland, Zweden
en Noorwegen. Op Flakkee en Schou
wen-Duiveland zijn grote hoeveelheden
uien verloren gegaan, zodat de handel
m dit product zich momenteel concen
treert op Noord-Holland, dat na de over-
23
En op dat uur die avond stonden Thomas en
Lajos in de schaduw van de parkbomen; hiel
den ze scherp de achtergevel van de gevangenis
in het oog. En in die achtergevel het raam, dat
de bewaker hen had uitgeduid als het raam van
Vaders cel.
Zo wachtten ze; wachtten ze..
Ze wisten niet..
Ze kónden niet weten.
HOOFDSTUK X.
Vergeefse wacht
Vijftig daalders is een hele som, als je die
zo ineens tot je beschikking krijgt. En als je
dan weet, dat er nog vijftig zullen volgen.
Maar als je ze een paar uur in je zak hebt;
als je aan het bezit wat bent gewend geraakt
en dan er over denken gaat, waaróm je ze
hebt gekregen.Als je dan verder denkt en
je gaat afvragen, hoe je je schoon praten moet
als het uitkomt, dat er een vijl in een cel
moet zijn binnengesmokkeld.. In eeij cel bij
gevangenen, die jij moet verzorgen en jij eten
moet brengenDan begin je toch wel even te
weifelen.
En ais je dan bovendien nog een ontmoeting
hebt, zoals de bewaker van ds. Aczèl er een
had.
Of: een ontmoeting was het eigenlijk niet ge
weest. De kerel die hem had aangesproken, hac
hem opgewacht; had dadelijk gevraagd naai
een jonge man, die al een keer of wat bij
hem aan huis was geweest. De gevangenis
wachter was geschrokken had zich toch groot
gehouden. Wat de ander zijn persoonlijke zaken
aangingen en wat de ander zich met zijn be
zoekers had te bemoeien? had hij hooghartig en
bars gevraagd.
„Eigenlijk niets daar heb je gelijk aan.
Maai- als de zoon van een gevangen ketter-
predikant in en uit loopt bij een gevangenbe
waker, dan mag een mens dat toch wel eigen
aardig en opvallend vinden".
Dat had gevaarlijk geklonken. Haast als een
bedekte bedreiging.
H. te Merwe
Toch had de bewaker gelachen: zoon van eer,
ketterpredikant? Nou, dat kon als de ander
lat zei, zou het wel zo wezen. Want die kende
natuurlijk die bezoeker.
De lach had spottend moeten klinken ze
lonk gedwongen; ze klonk vals. En ze ver-
tierf, toen het antwoord kwam.
Ja zeker, hij kende die kerel. Had met hem
le reis naar Buda gemaakt op 'n schuit. Toen
lij van zijn handwerksreis terug kwam, nog
niet zo lang geleden. En op die schuit had die
ketterzoon zèif gezegd, dat zijn vader in de
gevangenis zat.
De cipier had zich wat hersteld. Zo nou
dan zou dat wel waar wezen. Maar dat die
jonge man bij hem aan huis kwam, had een
heel andere oorzaak. Hij had zijn zoontje gered,
toen het ventje bijna onder een paard was ge
raakt. Daarom..
De handwerksgezel keek op. Was het zo ge
gaan met de kennismaking? Goed, aangenomen.
Maar hij wilde de bewaker nog eens wat an
ders vertellen. De oom van die sinjeur Aczéi
„nee, je hoeft helemaal niet verwonderd te we
zen, dat ik zijn naam weet" die oom van
die sinjeur Aczél had de schipper opgezocht met
wie ze hadden gevaren. Een ketter ook, die
schipper. En het was toch wel opvallend, dat de
neef met een bewaker goede maatjes wist te
worden en de oom bij de schipper ging praten.
Helemaal aan de Donau-oever, straten ver van
zijn huis."
De bewaker had geprobeerd aan het gesprek
een eind te maken.
„Ik snap je niet", had hij gezegd, „en ik wil
je groeten."
Maar de handwerksgezel had hem bij de arm
gehouden. Als de ander hem dan niet snapte, zou
hy wel uitleggen wat hij bedoelde. Een gevangene
lie kans zag uit te breken, moest natuurlijk worden
verborgen en vervoerd. Waar kon dat beter
dan aan boord van een schip?
„Je raaskalt", en de cipier had zich losgerukt
m was weggelopen. Schijnbaar nijdig in wer-
celijkheid vol onrust.
De handwerksgezel had hem nagekeken. „In
ieder geval schrijf ik een briefje", had hij ge-
1 mompeld.
-*• (Wordt vervolgd)
stroomde eilanden het belangrijkste pro
ductie-gebied voor dit artikel is. Ook
voor het binnenland zijn de uienprijzen
opgelopen, hoewel de verschillen plaat
selijk nogal groot zijn; mindere kwali
teit kwam tot 18/34 ct per kg.
Ook de handel in prei verliep vlot
met hogere prijzen tot om de 60 ct per
kg. hier en daar tot 70 ct. Voor het bin
nenland was voldoende beschikbaar,
omdat heel veel partijen niet voor ex
port geschikt waren. Tweede soort, mits
van goede kwaliteit, ging voor export
weg van 28 tot 42 ct. De belangrijkst»
afnemers in het buitenland waren Duits
land, Zwitserland en België.
Hoewel de wortelgewassen in het al
gemeen nog niet een dergelijke prijsstij
ging vertoonden, kwam de fijne was-
peen toch al tot 30 ct per kg, vooral
die uit Rijnsburg/Katwyk. Overigens
van 17 tot 25 ct, grove peen van 9 tot
13 ct per kg.
In de kroten-handel bleef het kalm
verlopen. Voor export was niet veel ani
mo, zodat de meeste partijen van de
hand gingen voor 6 tot 16 ct per kg.
Tegenover de kroten waren de schor
seneren goed gevraagd, hoewel dit ar
tikel vrijwel alleen voor export-bestem
ming hoge prijzen opbrengt, goede tot
60/70 ct, sortering II van 33 tot 42,
overigens 18 tot 26 ct.
De afzet van witlof was omvangrijk,
omdat steeds meer aanvoerders met dit
product ter veiling komen. Niettemin
zijn de prijzen gestegen; de goede par
tijen kwamen weer boven de 50 ct per
kg, plaatselijk tot 57, mindere kwaliteit
van 40 tot 46 ct, Er is nog steeds ge
ringe uitvoer naar Duitsland.
De afzet van de sluitkool heeft nog
weinig opleving te zien gegeven. Behal
ve de kleine maat rode kwam nu ook
de gele kool boven een dubbeltje per kg,
maar het gros van deze kool kwam niet
boven de 8 ct, hoewel een regelmatige
uitvoer o.a. naar Duitsland, Enge
land, Frankrijk, Oostenrijk en Italië,
gehandhaafd werd. Groene kool, waar
van de aanvoer geringer is, werd beter
gewaardeerd en ook de boerenkool van
goede kwaliteit is de laatste dagen in
-rijs gestegen, zodat plaatselijk werd
■esteed tot 40/45, maar overigens te
gen sterk uiteenlopende prijzen in ver
band met de kwaliteit.
Knolselderij was hoog in prijs, vooral
op die veilingen waar nog voor export
werd geladen. Grote knollen gingen tot
30/35 ct per stuk, overigens tegen ge
varieerde prijzen.
Van de glasproducten waren het in
hoofdzaak de andijvie en de kropsla die
werden aangeboden voor resp. rond een
gulden per kg en 30 ct per krop. Enkele
partijtjes spinazie noteerden van 58 tot
1,00 per kg. raapstelen van 7,80 tot
10,00 per 100 bos, radijs 10 tot 16 ct per
bos en rabarber van 43 tot 56 ct per kg.
Druiven noteerden van 2,00 tot 2,30 per
kg.
De handel in fruit bleef nog steeds
lusteloos, omdat de vraag voor export
gering bleef. Het zijn thans in hoofdzaak
Jonathans en Goudreinetteu die worden
aangeboden, welke doorgaans hoogstens
tot 30 ct per kg noteerden.
