Nieuws uit STAD en OMTREK
Gesprekken met geévacueerden
Pelgrimstocht naar Schiedam
LAATSTE BERICHTEN
Kunstagenda
Joris Karl Huysmans en
Sint Liduina
DINSDAG 10 FEBRUARI 1953
PAGINA 2
O.iii. het relaas van Janus de Boet, de voor
zitter van de K.A.J.in OudeTonge op Flakkee
die zich in Amsterdam bevond, toen....
Er is al heel wat geschreven over de ellende, die werd doorgestaan door
de duizenden slachtoffers van de watersnood. Hun verhalen hadden in
zekere zin het nadeel van tamelijk ver weg gebeurd en door anderen
herverteld te zijn. De hoofdpersonen kende men niet, men las een naam,
zag wellicht een foto. Anders is het met de geévacueerden, die door
Schiedam zo gastvrij zijn opgenomen. Uit hun mond hoort men een weder
varen direct op de man af en het ontroert telkens weer, zelfs al dreigt
het ene verhaal liet andere te overtreffen.
Op een tocht langs een aantal hier ter
stede vertoevende vluchtelingen voor de
waterwolf hoorden we veel aangrijpends.
En we volstaan nier met een weergeven
van wat ons op het moment het meest
trof. Onze eerste gang was naar Kethei.
Daar heeft men, zoals bekend, spontaan
de vluchtelingen binnengehaald. De eer
ste evacué's waren familieleden van een
boer, die naar hem toe gevlucht waren.
Toen de Kethelaars hoorden, wat zich daar
in de geteisterde gebieden afspeelde en
dat men het te Rotterdam in de Ahoy-hal
nauwelijks af kon, haalde men direct een
aantal slachtoffers naar het dorp.
De evacué's blijken in Kethel erg ver
spreid ondergebracht te zijn en als wij ons
op weg begeven naar de familie Rosier uit
Abbenbroek, blijkt het, dat deze onderdak
heeft gevonden ergens in de Venen, op de
boerderij van De Ronde.
Vader Rosier een boom van een ke
rel bekijkt ons een beetje wantrouwend,
als we ons voorstellen en wil weten „of
er meer zijn die zich er voor lenen hun
geschiedenis aan „de krant" te vertellen.
Als wij hem op dit punt gerustgesteld heb
ben, worden we in de ruime huiskamer
genodigd, waar moeder Rosier en haar
gastvrouw bezig zijn de aardappels te
schillen voor de nu wel erg grote schare
eters.
Vader en moeder Rosier hebben name
lijk negen kinderen, waarvan er echter één
in dienst is.
„Tja, dat was wat", zegt Rosier. „Ik was
dertig jaar bij de politie in Rotterdam en
m'n ideaal was steeds een huisje met een
tuintje. Na m'n pensionnering is het er
gelukkig van gekomen ook en nu moet je
het op zo'n manier kwijtraken". Hij ver
telt omstandig en zijn correcte vertel
trant verraadt de politieman, die rapport
uitbrengt hoe alles in zijn werk is ge
gaan. Het gezin woonde onder aan de
Molendijk in Abbenbroek en Rosier dacht
aanvankelijk, dat deze dijk het wel zou
houden. Bovendien rekende hij op de
spoordijk. Maar het bleek anders uit te
komen! De nacht van Zondag op Maandag
werd wakende doorgebracht. Leek het: er
aanvankelijk op dat het water ging zak
ken, later steeg het aanmerkelijk, zelfs
dermate, dat Rosier drie koeien boven op
het hooi in de schuur zette om ze voor
verdrinking te behoeden. De toestand
werd echter onhoudbaar, 's Maandags
avonds is het vee door militairen wegge
haald en het gezin naar Heenvliet go-
bracht. Vandaar ging men Dinsdagmiddag
per autobus naar de Ahoy-hal. Het opont
houd daar was slechts van korte duur,
want vrijwel onmiddellijk ging het naar
Kethel.
Terwijl Rosier vertelt komen er drie
dochtertjes binnen, op wier frisse blozen
de wangen geen spoor van de geleden
ontbering meer te zien is. Zij hebben in de
uitdeelpost van het Rode Kruis in het
café van De Bruin aanvulling gekre
gen op de weinige kledingstukken, die
konden worden gered.
De Rosïers zijn van huisuit Friezen en
dat is hen nog goed aan te horen; ..Wat
denkt u d'r nou van?" wil vader Rosier
weten, „zou er kans bestaan, dat. we alles
weer terugkrijgen? We begonnen net
lekker op te schieten. We wilden var
kens gaan mesten en uien verbouwen.
Daar valt góed mee te verdienen. Van
m'n pensioen alleen kan ik er niet ko
men. In April komt m'n zoon uit dienst
en samen hadden we dé boel op poten
willen zetten".
In een heel andere hoek van Kethel
aan de Polderweg vinden we moeder
Breeman uit Den Bommel in de ruime
en behagelyke keuken van de familie
Poot. Haar zijn de geleden ontberingen
nog goed aan te zien. Het is ook geen
kleinigheid, als je moeder van twaalf
kinderen bent en van de twee oudsten
nog steeds geen bericht hebtEen
van haar zoons bracht het weekend door
by zijn meisje in Nieuwe Tonge, terwyi
een dochter in Ooltgensplaat was.
Over die twee is nog steeds geen be
richt en moeder Breeman trekt zenuw
achtig met haar mond als ze het vertelt.
„Maar een kennis beweert, dat hy m'n
jongen in Ooltgensplaat heeft gezien en
het zou toch verschrikkeiyk zpn, zoiets
te beweren als het niet waar is?" her
haalt ze maar steeds.
Het relaas van Janus de Boet
Navrant is het relaas, dat Janus de
Boet ons vertelt, als we hem en zyn fa
milie opzoeken op de Vlaardingerdyk.
Janus was voorzitter van de K.A.J in
Oude Tonga op Flakkee en als zodanig
heeft hy relaties met verschilende Schie
damse Kajotters, Daarom ook was hij in
de nacht van de ramp niet thuis, maar
m Amsterdam voor een bespreking over
de Lourdes-bedevaart, die de K.A.J. vol
gend jaar hoopt te ondernemen. Én in
zekere zin was het een geluk voor de
familie de Boet, dat Janus niet thuis
was. Toen hp zich Zondagochtend op weg
naar huis begaf met zijn penningmeester
kon hp niet verder komen dan Rotter
dam. Daar hoorde hy de enerverende
radioberichten, maar over Oude Tonge
geen woord. Hy zette echter alles op
alles om thuis te komen en eïndelpk ge
lukte dat ook. Dinsdag arriveerde hij
met een Spido-boot in Oude Tonge om
er tot zijn ontzetting alleen zijn moeder
met een zusje en twee broertjes totaal
verkleumd op een zolder te vinden.
Zij waren in de slaap door het water
verrast en droegen slechts doornatte
nachtkleding. Sinds Zaterdag hadden zij
niets meer gegeten en broer Bas had zijn
onderkleren in het water verloren. Uit
het relaas van zijn zusje begreep Janus,
dat het hele gezin naar de zolder gevlucht
was, waar het door het water binnen en
kele ogenblikken werd achterhaald. Vader
moeder en kinderen kropen op de dak
balken, doch zaten daar nauweiyks, toen
het hele huis instortte, onder de druk van.
de woelige watermassa. Vader verdronk
vrijwel ogenblikkelijk, terwijl de met ont
zetting geslagen moeder ook nog twee
dochters, de oudste en de jongste, om
hulp gillend in het water zag verdwijnen.
Zelf werd zij vastgegrepen door haar
dochter Riek, die zich op een schot had
weten te werken. Riek verrichtte worn
deren van dapperheid, door haar jongste
broer los te maken van een spijker,
waaraan hij was blijven haken en haar
moeder naar het schot te trekken. Een
15-jarig broertje wist zich te redden op
een zak stro. Janus wist het overgebleven
deel van het gezin Dinsdag meteen over
te brengen naar Dinteloord, geholpen door
militairen en vrijwilligers, o.a. van het
Schiedamse Rode Kruis. Vandaar ging het
naar hotel Concordia in Breda. Door de
verloofde van een in Schiedam in betrek
king zijnd zusje wist hij beslag te leggen
op een kamer in Schiedam, waarheen hij
zyn familie in een Rode Kruis-auto over
bracht.
In Schiedam heeft Janus gezwoegd als
een paard. Hij zorgde voor kleding, voor
wat huisraad, ging met de Eerwaarde
Broeders praten over zijn jongste broertje
dat vandaag al weer naar school Is ge
weest, ja, hij wist zelfs zijn jongste broer,
een enthousiaste misdienaar, alweer ge
plaatst te krijgen als zodanig in de
Frankelandse kerk.
„Er moet gewerkt worden" meent Janus
en piekeren heeft geen zin. M'n broers
en zusters moeten verder".
Maar zyn lippen zijn blauw van ner-
veusiteit en om zijn mond ligt een ver
beten trek. Naar Oude Tonge wil hy niet
meer terug. „Dat wekt by moeder alleen
maar herinneringen op, die haar kapot
maken" is zijn oordeel.
Hier in Schiedam, wil hy een nieuwe
toekomst opbouwen.
De vele Schiedammers, die evacué's
hebben opgenomen, hoorden misschien 'n
soortgeiyk verhaal. Het zal hun duidelijk
maken, hoe goed ze deden, toen ze hun
huis openstelden.
De Hulpactie
Het Centrale Vrouwen Comité zal het
z.g. Welfarewerk voor de evacué's ter
hand nemen. Dit zal hoofdzakelijk be
staan uit het beleggen van bijeenkom
sten en het wegnemen van kleine zor
gen.
Het Rode Kruis gaat zich nu in hoofd
zaak beperken tot het geven van inlich
tingen en het bijeenbrengen van voor
Goudswaard bestemde goederen. Voor de
expeditie daarvan zorgt de Havendienst.
Er zijn naar Goudswaard via Gemeente
werken een aantal kruiwagens gezonden
waar de burgemeester om gevraagd had.
Voorts is er weder een hoeveelheid de
kens, beddegoed. serviesgoed, werkkle
ding, overalls etc. heen gestuurd. De
boot van de Havendienst heeft gisteren
een bijzonder moeilijke tocht gehad,
doordat de voor Goudswaard bestemde
roeiboten, die ze meesleepte, te droog'
bleken en water maakten. Men heeft
steeds moeten hozen, om ze drijvende te
houden. De door de gemeente gezonden
sproeiwagens werden door de politie
aanvankelijk bij de brug van Spijkenisse
opgehouden. Dit zal niet meer gebeuren,
aangezien er een speciale regeling ge
troffen is. Het gebouw Irene is geen
evacuatiecentrum meer. Alles wordt in
De Beurs geconcentreerd, met het voor
malig St Jacobsgasthuis als reserve.
Van nu af aan zullen de medewerkers
van het Rode Kruis van speciale legiti
matiebewijzen worden voorzien. De voor
heen verstrekte banden en biljetten zyn
ongeldig verklaard.
De grote hoeveelheid nieuws
over de watersnood noodzaakte
ons, even af te zien van ons voor
nemen. om in verband met het vijf
en zeventig-jarig jubileum van
onze krant een serie voor elke
Schiedammer interessante artike
len te publiceren. We begonnen
met enkele beschouwingen over de
jubilerende Frankelandse kerk.
Thans zetten we de reeks voort met
een interessant artikel over Sint
Liduina en Huysmans, haar grote
vereerder. We vertrouwen, dat on
ze lezers er met belangstelling ken
nis van zullen nemen.
Het drama op het
Lorentzplein
In aansluiting op het bericht op de voor
pagina omtrent het vreseiyke drama, dat
gisternamiddag op het Lorentzplein heeft
plaats gevonden, vermelden we nog, dat
de vrouw pas 22 jaar oud was. Er was
van tevoren niets aan haar te merken ge
weest. Toen haar gastvrouw, mevrouw M„
haar uitnodigde, nog een kopje thee te
drinken, weigerde ze dit, zeggend, dat ze
beslist even naar de kinderen moest gaan
kijken. Mevrouw M. hoorde kort daarna
een zware plof buiten en toen ze uit het
raam keek, ervoer ze het vrcseelyke
drama. Het jongetje was op 1 Februari
juist twee jaar geworden.
De toestand van de vrouw en haar zoon
tje was hedenmiddag naar omstandigheden
redelijk wel. De man heeft even met zijn
echtgenote kunnen spreken en zij heeft
hem toen verklaard, plotseling het water
te hebben zien opkomen, wat tot het nood
lottige gevolg leidde.
DE KERKCOLLECTE IN
KETHEL
De collecte voor de getroffen gebieden
in de kerk van Kethel heeft 1770 op
gebracht, waardoor het totaal voor de
Schiedamse Katholieke kerken op meer
dan 20.000 is gekomen.
GROTE GIFTEN
De HAV-bank heeft 75.000 voor de
getroffen gebieden geschonken. Hermes-
DVS droeg f 1000.— by,
DE POSTZEGELBEURS
De postzegelbeurs in gebouw Irene
gaat deze week niet door.
KAARTCLUB ZONDER NAAM
Op Zaterdag 14 Februari a.s. des avonds
8 uur zal de ONA kaartclub in het club
lokaal bij de heer vah' Kosten een kaart
avond (Duizenden) organiseren. Alle baten
hiervan zullen ten goede komen aan het
Nationaal Rampenfonds. Vele .mooie prij
zen zijn gratis beschikbaar gesteld.
Aanmelding bij G van Kooten Veer-
stal tel. 4070 en bij H. Roodbol Bosweg 95
tel. 4167, 10°/o van de bruto consumptie ont
vangsten op die avond worden afgestaan
en gestort voor hy^Stiifcpenfonds,
DE BRANDWEER DROEG BIJ
Door het personeel van de Schiedamse
brandweer werd een bedrag van 1.072,52,
zijnde de beloningen wegens het verrich
ten van hulpdiensten op 31 Januari en 1
Februari, aan het Rampenfonds afge
dragen.
AANGEHOUDEN
Een agent van politie heeft gister
avond de 24-jartge köperbewerkcv A. C.
aangehouden, die een rol vloerbedekking
droeg. Hij beweerde, deze van een onbe
kende op het bouwwerk van P. en C. te
Rotterdam gekregen te hebben.
Nogmaals de Jubileum-
puzzle
Het wordt een lijdensweg met
onze jubileumpuzzle, daar 't fou-
tenduiveltje er blijkbaar alles op
gezet heeft zijn kwade lusten bot
te vieren. Om verwarring te voor
komen herhalen wij nogmaals de
aanvullingen en verbeteringen
van onze puzzle: 10 horizontaal is
familielid, 94 horizontaal moet
zijn 95, 139 horizontaal is deel
nemen, 156 horizontaal moet zijn
158, 3 verticaal is schijn aanne
men, 47 verticaal Europeanen, 66
vert,. naam uit de bijbel, 208 vert.
kinderen, 275 vert. maat, 305 vert.
soc-rt sluiting, terwijl van 29 vert.
de laatste letter en van 280 vert.
de eerste letter niet meegerekend
moeten worden.
De slagzin wordt dan gevormd
door:
Hor. 162, vert. 277, hor. 5, vert.
307, hor. 167, hor. 102, vert. 190,
vert. 306, hor. 220, hor. 16?, vert.
127, hor. 230, vert. 149, vert. 188,
hor. 126, hor. 72, vert. 141, vert.
135, hor. 68, vert. 170, hor. 1, vert.
159, vert. 240, vert. 81, hor. 112,
hor. 306, vert. 71, vert. 320, hor.
100, vert. 23, vert. 131, hor. 121,
vert. 138, vert. 47, hor. 75, hor.
312, hor. 132, vert. 5, vert. 186,
hor. 119, vert. 194, hor. 346, hor.
268, hor. 65, hor. 167, vert. 4,
vert. 196, hor. 123, vert. 71, hor.
130, vert. 233.
TOONKUNST-CONCERT
Op Donderdag 12 Februari a.s. concer
teert het Utrechts Stedelijk Orkest, onder
leiding van Hendrik B. van Sijll in het
Musis Sacrum. Uit te voeren werken van
Mozart, Cimarova eti Schubert. Solist
Louis Werner, cello.
De vakbondsleden kunnen weer van de
gebruikelijke reductie profiteren en op
vertoon van het lidmaatschapsbewijs of
bondsboekje kaarten verkrijgen tegen 1
p.p. aan de volgende adressen: C. v. d.
Hoek, Vlaardingerdijk 57a; Volksgebouw,
Tuinlaan 50; Secr. Raad van Overleg,
Westfrankelandsestraat 73; gebouw voor
Chr. Soc. Belangen. Lange Haven 73; W.
A. v. d. Meiden, Westfrankelandsestraat
26c en aan het gebouw R. K. Volksbond,
Lange Haven 71.
R. K- SCHAAKVER. S. B. O.
De bondswedstrijd Het Westen 2—SBO
1 heeft het eerste tiental zijn tweede over
winning gebracht. De einduitslag is 4—6
voor SBO. Hiermede zijn 2 zeer kostbare
punten binnengekomen.
Uitslagen van de huishoudelijke compe-
titie: A. ErftemeierH. Paap 10, W. de
GooijerM. Loog V2G. Schuurmans
P. de Jong 01, A. BroereJ. de Jong
1—0, J. van SlobbeH. Sonnemans 0—1,
M. BuckersW. Steenhouwer afgebr., A.
Leerentveld— G. van Rasteren 1—0, A,
BroereM. Buckers 01, W. van Riet—
A. van Zijl 01. H. SonnemansJ. de
Jong 0—1, J. Korver—M. Loog 1—0, A.
LeerentveldM. Buckers 0—1, P. de Jong
A. Erftemeier 01, H. PaapA. van Zijl
v2-y2.
Deze week is de clubavond Donderdag
in de benedenzaal van de Amstelbron.
Registratie van
geévacueerden
Hun aantal bedraagt 1008
De évacué's uit de rampgebieden wor
den dringend uitgenodigd voor zover
zij dit nog niet hebben gedaan zich voor
registratie te melden aan de afdeling Be
volking der gemeente-secretarie Nieuw-
straat 26 Schiedam. Deze registratie is
van het grootste belang voor het onder
zoek naar vermiste personen.
Zieken of ouden van dagen, die in de
volstrekte onmogelijkheid verkeren zich
persoonlijk aan te melden gelieve hiervan
schriftelijk mededeling te doen aan bo
vengenoemde afdeling.
Indien évacué's naar andere adressen
binnen de gemeente Schiedam vertrekken
of de gemeente Schiedam metterwoon
verlaten, zijn zij verplicht daarvan aan
gifte te doen, wederom aan bovengenoem
de afdeling der gemeente-secretarie.
Wanneer évacué's zich melden bij So
ciale Zaken Broerveld 142 om onderstand,
moeten zij alle bescheiden waarover zij
nog -beschikken mede brengen. Bedoeld
worden rentebewijzen, spaarbankboekjes,
ziekenfondskaarten enz. enz.
Zij die hulp nodig hebben van het zie
kenfonds kunnen zich melden bij de ad
ministratie van het Ziekenfonds „Een
dracht maakt macht" Warande 207.
Geévacueerden. die hun bril verloren
hebben, kunnen bij de opticiens hier ter
plaatse een bril verkrijgen onder overleg
ging van een bewijs, dat zij als évacué zijn
geregistreerd. Dit bewijs is op de afdeling
Bevolking Nieuwstraat 26 te verkrijgen.
Het Bureau Bevolking is deze week ge-
BURGERLIJKE STAND
GEBOREN: Annigje J„ dr van A. Dek
ker en M. P. Kostense; Marianna J. M.. dr
van M. Sneevliet en M. M. Steggerda;
Wilhelmina F. L., dr van F. L, den Her
tog en C. H. W. Beuman; Marianne, dr
van G. G. Smit en H. Kriek; Casper, zn
van C. v. d. Herik en C. de Hoop; Joan
dr van J. van Grondelle en G. Hovell;
Johannes A., zn van A. J. van Klaveren-
en E. L. M. v. d. Oever.
OVERLEDEN: H. J. van Dijk 84 j.; W.
Sprong 70 j.; M. de Groot 65 j.; J. Catoen
39 j., vr. van J. B. Tebrugge.
opend van 8.3012 uur en van 13.30—17
uur.
Het aantal geévacueerden is onderver
deeld naar de onderstaande plaatsen: Ab
benbroek 19, Alblasscrdam 10, Den Bom
mel 55. Brouwershaven 7. Bruinisse 22,
Dirksland 1. Dreischor 27. Geervliet l.
Goudswaard 7, 's Gravendeel 88, Haam
stele 1, Heenvliet 14, Hellevoetsluïs 4,
Herkingen 5, Hoek <Z) 1. H. L. Zwalu-
we (Moerdijk) 1, Kerkwerve 25, Klundert
12, Krabbendijke 5, Krimpen a.d. IJssel 1,
Maasdam 1, Middelharnis 78, Nieuw Hel
voet 4, Nieuw Vossemeer 7, Nieuwe Ton
ge 84, Nieuwerkerk 31, Noordgouwe 4£
Nu mansdorp 4, Ooltgensplaat 99, Ooster
lancl 72, Oude Tonge 16, Oudenhoorn
Ouwerkerk 4, Sint Philipsland 2, Putters-
hoek 2, Rilland Bath 4. Rotterdam (Per-
nis) 2, Serooskerke 4, Sliedrecht 3, Som-
melsdijlc 62, Stad a. h. Haringvliet 13,
Stavenisse 11, Stellendam 14, Strijen 24,
Willemstad 2, Zierikzee 61, Zonnemaire 2,
Zuid-Beijerland 11, Zuidland 35. Totaal is
dat dus 1008.
UIJ WILDE WEG
De Rotterdamse rivierpolitie heeft van
boord van het s.s. Blitar de 19-jarige
Schiedamse lasser P. H. gehaald, die
zich daar als verstekeling had verstopt.
ROTTERDAM
TONEEL EN MUZIEK.
Schouwburg, 8 uur: Besloten voorstelling
(Rotterd.-Studenten Toneelver.Lantaren
8,15 uur: „Moord bij open doek" (Rotterd
Comedle
Het martelaarschap van
mgr Cieplak
Onder voorzitterschap van mgr Traglia
is een speciale kerkelijke rechtbank in het.
vicariaat van Rome begonnen met de
voorbereiding tot het zalig ver klarings-
proces van mgr J. Baptist Cieplak, aarts
bisschop van Wilna, die in 1924 in balling
schap tengevolge van de doorstane marte
lingen is gestorven.
Mgr Cieplak werd in Maart 1923 door de
Russen ter dood veroordeeld, nadat hij
hevige martelingen had ondergaan, die
hem door de communisten waren aange
daan. Hij werd echter vrijgelaten en ver
bannen, doch bezweek aan het doorstane
lijden.
AKI] in Amerika
Sluit licentie-overeen
komst met Dupont
Naar de directie van de Algemene
Kunstzijde Unie N.V. ons mededeelt, heeft
de met haar nauw geliieerde American
Enka Co thans besloten zich ook te gaan
begeven op het gebied van de fabricage
van vol-synthetiscb'e vezels. Zij heeft
daartoe een licentie-overeenkomst met
Dupont: afgesloten'. Er zal onverwijld wor
den begonnen met de bouw van een
fabriek naast de bestaande rayon-fabriek
in de gemeente Enka, North Carolina die
voorlopig alleen vezl zal produceren, maar
waarbij mogelijkheden zullen worden ge
schapen om later ook garen te produce
ren. Men verwacht, dat deze nieuwe fa
briek begin 1954 in bedrijf zal komen met
een voorlopige productie van 2.000.000 lbs
per jaar. De bedoeling is, om hetzelfde
product te maken als de Enkalon, die de
AKU in Emmen produceert. De AKU zal
haar kennis daarvoor volledig ter beschik
king van de American Enka stellen.
AARTSBISDOM GAF
TIEN MILLE
Z. Em. Kardinaal de Jong heeft namens
het. aartsbisdom Utrecht 10.000 geschon
ken in de collecte die Zondag, 8 Februari
in de kerken van het aartsbisdom ge
houden is voor de slachtoffers van d<
watersnood.
UITVOER NAAR DUITSLAND
De Westduitse autoriteiten hebben toe
stemming verleend tot invoer van boter
uit Nederland voor een bedrag van 3.75
millioen D.M. Voorts is toestemming ver
leend tot invoer uit Nederland van planten
en stekgoed van kasplanten ter waarde
van 300.000 D.M.
ARGENTINIË GEEFT DUITSE
HANDELSMERKEN TERUG
De Duitse handelsmerken, die gedu
rende de oorlog werden overgenomen
door de Argentijnse regering zyn door
president Peron .formeel .teruggegeven
aan de Westduitse ambasadeur, Herman
Tardenge.
De minister van buitenlandse zaken,
Remorine, verklaarde tijdens de plechtig-
hied, dat door het teruggeven van de
handelsmerken de vóórnaamste hinder
paal voor de handel tussen beide landen
uit de weg is geruimd. In een later dooi
de Duitse ambassade uitgegeven verkla
ring wordt gezegd, dat thans vele oude
goederenmerken zyn terugontvangen.
Van het totale aantal van 2.504 merken,
dat werd overgenomen, zijn 1.365 stuks
geretourneerd.
BUSSUMER TOT TWEE JAAR
VEROORDEELD
De 47-jarige losarbeider J. van D. uit
Bussum is vanochtend door de Amster
damse rechtbank wegens poging lol zware
mishandeling veroordeeld tot 2 jaar ge
vangenisstraf met aftrek van het voor
arrest. Tegen hem was veertien dagen ge
leden 3 jaar geëist. De verdachte was
reeds acht maal veroordeeld, echter steeds
voor diefstallen en inbraken.
Steunt het Nederlandse
Rampenfonds. Postgiro
9575
NED. VRACHTENMARKT
ROTTERDAM, 9 Fchr. 1953.
7/2 v.m.: 250 ton olie Delft: 150 ton hars
Zaandam; 60 ton mais Nijmegen; 65 ton
ijzer Maashaven; 500 ton cokesgruis Zwijn-
drecht; 150 ton koeken Veghel; 215 Ion
milocorn Aarle-Rixt.el; 391 ton blik Tiel
12. S.) 500 ton cellulose Arnhem; 327 ton zaad
Weespercarspel. Totaal 29 reizen, 12 vlei-
reizen.
9/2. v.m. 450 ton kunstmest Amsterdam.
200 ton petr. cokes Malburgen: 1365 en 1060
ton kolen Utrecht240 ton granen Den Bosch
50 ton paaltjes Oudewater; 900 Ion granen
vletten; 126 ton meel Meppel; 250 ton stukg.
Amsterdam-, 225 ton ijzer, Den Haag; 165 ion
papier Velsen.
V==
Beeldje van St. Liduina, vervaar
digd dour de Schiedamse kunstenaars
de gebroeders Henderichx.
NIEUWE SCHJEOAMSCHE COURANT
75ste Jaargang No. 22072
De kantoren der Redactie en Admi
nistratie zijn gevestigd te Schiedam, Dam
18, Telefoon 66152. Giro-nummer 590943
Abonnementsprijs 5.85 per kwartaal,
2.— per maand, 0.47 per week.
Advertentie-prijs op gewone kolombreedte
0.15 per miliimeier lioogte.
Ingezonden Mededelingen op redactionele
kolombreedre 0.30 per millimeter hoogte.
Bij contract gelden lagere tarieven, welke
bij de administratie of bij de erkende
advertentiebureau* verkrijgbaar zijn.
Kampioenen (kleine advertentlën) tot 20
woorden 50 cent. Elk woord meer 3 cent.
Maximum 60 woorden. Plaatsing uitsluitend
bij vooruitbetaling.
A'.ie advertentie-orders worden afgesloten en
geplaatst overeenkomstig de Regelen voor
het Advertentie-wezen.
Charles Marie George.
Zo noemden ouders een kinddat. in 1848 geboren werd in Parijs,
I juist toen deze stad rijp was voor de revolutie.
Ruim veertien dagen na zijn geboorte brak zij los, en in de eerste
vier maanden van zijn leven teisterde de terreur tot tweemaal toe
zijn schone geboortestad.
Is er van die dagen een schaduw van een impressie achtergebleven
in zijn onderbewustzijn? Wie zal het zeggen? Wanneer hij later
revolutionnair is, dan is zijn revolutie niets anders dan de eeuwige
opstand der aestheten tegen het lelijke in de wereld: het schijn
schone, de xvansmaak, de dorre vormen en formules.
Bovenmate minnaar van de schoonheid hervond hij in de volheid
van zijn leven het Katholicisme met zijn helden en heldinnen.
Een dezer is St.. Liduina. Gegrepen door de bijzondere schoonheid
van haar lijdensleven schreef hij over haar in een nieuwe sterk-
bewogen taal: hij bezocht haar stad, en wederkerig eert de stad hem
door een straat naar hem te noemen.
Redenen genoeg om een beschouwing te wijden aan de schrijver
van Sainte Lydwine de Schiedam"Joris Karl Huysmans.
Charles Marie George, dragende de echll
Nederlandse familienaam Huysmans
hij is dan ook van Nederlandse afstam
ming is vrijwel alleen bekend als Joris-i
Karl Huysmans. Zijn middelste voornaam
is verdwenen, zijn andere voornamen
hebben een soort verdietsing ondergaan
en zijn verwisseld. Wilde hij met dit
pseudo-synoniem zijn Hollandse voorva
deren eren? Misschien. Maar hurk-'taal
bleef hem in ieder geva) vreemd en klonk
hem als „teutoons" in de oren. hetgeen we
moeilijk als een compliment kunnen op
vatten.
Dat de geboren aestheet en schrijver
rechten ging studeren, maar zijn studiën
niet voltooide, behoeft geen verwondering
te wekken, al had een rechtspraktijk zeer
goed kunnen samengaan met een schrij
versschap. Trouwens. Huysmans' leven
vertoont een soortgelijke combinatie: van
zijn twintigste tot zijn vijftigste jaar was
hij ambtenaar aan het Franse Ministerie
van Binnenlandse Zaken, en in diezelfde
dertig jaren speelde zich zijn litterair
leven spiegel van zijn werkelijk leven
in alle phasen af.
Met het „Legioen van Eer" keerde hij
terug uit de Frans-Duitse oorlog. Nu be
gon zich zijn schrijverstalent te ontplooien
in het naturalisme, een richting, die zichl
kenmerkte door een knappe en minu-j
tieuze schildering van alle menselijke
driften, helaas tot de laagste toe, en door1
een slopend pessimisme, dat alle vertrou
wen in menselijke goedheid verloren had.
„Une épopée pessimiste de l'animaUté
humaine", een somber epos van het beest
in de mens. zó wordt deze letterkundige
stroming het kortst en het best geken
schetst.
Maar van dit uitzichtloos naturalisme
keerde hij zich af, om te gaan zoeken
naar iets spiritueels, dat het zuivere na
turalisme ten enenmale moest missen. Een
zonderlinge en gevaarlijke tijd brak aan:
hü doolde rond in de duistere gebieden
van het occultisme en geraakte hoe lan
ger hoe verder weg van De Zuivere
Schoonheid, die hij in het diepste van zijn
wezen zocht.
In deze zwarte levensperiode maakte
hij kennis met de twaalf jaar jongere
Schiedammer Ary Prins, letterkundige en
koopman tegelijk. Twintig jaren lang
woonde hij in Hamburg en in 1888 ver
bleef Huysmans enige tijd by hem.
Gedachtig aan het urenlange „bomen",
dat kunstenaars en studenten plegen te
doen. is het niet uitgesloten, dat Ary
Prins ook wel eens gesproken heeft
over zijn geboortestad Schiedam en
over Lidwina; en zo is misschen onbe
wust de eerste kiem gelegd voor de la
tere belangstelling van Huysmans voor
S. Lidwina en Schiedam, en onbewust
de eerste stap gezet van de vertwyfe-
ling naar de bevrijding, van de Duister
nis naar het Licht.
Vier jaar later kwam definitief de om
mekeer. Zijn verblijf in de Trappisten
abdij van Notre Dame d'Igny bracht hem
tot het Katholicisme en in 1895 beschreef
hij in zijn roman „En Route" zijn opgang
naar de Moederkerk. Drie jaar daarna
verscheen weer een nieuwe roman: „La
Cathédrale". en hierin staat een harte-
kreet. een kort gebed: „Accordez-moi,
après tant de fatigues, une gite", „Geef
me, na zoveel vermoeienissen, een plek,
waar ik kan rusten". Die plek heeft hij
gevonden in de nabijheid van de Bene-
dictijnerabdij van Ligugé, op ruim een
uur gaans van Poitiers met zijn veelbewo
gen geschiedenis.
Nadat hy pensioen had genomen, liet
hij in Liguge een huis bouwen „op een
kostelijk stuk grond met een bron en
eeuwenoude dennen", en, zo schrijft hy:
,,J' espère écrire lé Ste-Lydwine en paix"
„ik hoop daér in vrede het leven van S.
Lidwina te schrijven".
En omdat in „La Maison de Notre
Dame" zo noemde hij zijn huis
derdaad het beroemde leven van Lidwina
geschreven is, heeft het, vanzelfsprekend,
onze bijzondere aandacht, en gaan we het
Huis van Onze Lieve Vrouw wat nader
beschouwen.
Klaarblijkelijk op eigen initiatief had
de architect het opgetrokken in Moorse
stijl, niet zo zonderling, als men bedenkt,
dat vele eeuwen geleden Moorse invloe
den tot in Poitiers zijn doorgedrongen.
Er stonden negen zuiltjes in, en daar
om noemde Huysmans zijn „bicoque"
(eigenlijk; krotje, klein huisje) het „Al-
hambra". De zuiltjes droegen de namen
van Assisië, S. Radegonde, S. Lidwina,
S. Francisca Romana. S. Teresia, S.
Joseph en de H. Maagd. Deze waren ge
symboliseerd door bloemen of wapens; zo
was bijv. Lidwina verzinnebeeld" door
het wapen van haar goede stad Schiedam,
en de rozen, die haar een engel bracht".
Bij het huisje was een tuin, die Huys
mans zelf verzorgde. Hij verdeelde ze ir
een „jardin liturgique" en een „jardin
medicinal". In de liturgische tuin kweek
te hij bloemen, die voorkwamen in de H,
Schrift en in de levens der heiligen. Zij
dienden om de altaren van het nabije
Benedictijner-klooster te versieren vol
gens de feesten van het kerkelijk jaar;
op deze wijze wilde hij de flora in dienst
stellen van de liturgie. In de kr lidentuin
kweekte hij 23 geneeskrachtige planten.
Zijn successen waren echter niet altijd
even schitterend
In dit „Maison de Notre Dame" woonde
Huysmans van Juli 1899 tot October 1901.
Was het er nu werkelijk zo rustig als
hij zich voorgesteld had? Neen, Als
schrijver van Europese vermaardheid had
hij vele bewonderaars. En men zocht en
vond de weg naar Ligugé.
„Mijn eenzaamheid is gebroken", zo
schrijft hij. „het is vervelend en wat er
ger is, het zijn dames, die met de bewon
derenswaardige onbescheidenheid, welke
hen karakteriseert, rustig de tuin binnen
gaan, en vragen, als ik hen niet ontvangen
kan. of zij tenminste het huis mogen
zien".
Maar desondanks, Huysmans schreef er
zijn Ste. Lydwine; de tekst liet hij zetten
in Gothische letter.
Waarom kwam er na twee jaren en
drie maanden dan een eind aan dit ar
beidzame, vredige leven in de schaduw
der abdij? Omdat de kloostervervolging
in het begin onzer eeuw een eind ge
maakt heeft aan heel het schone leven
in en om de abdij. Huysmans voorvoel
de het reeds, toen de eerste dreigingen
zich aankondigden. ..Wat zal er met ons
gebeuren na de afkondiging van deze
wet, die zeker aangenomen zal worden?
Wanneer er in Ligugé geen monniken
meer zijn, dan zal ik ook weggaan, want
zonder hen zou het leven in alle opzich
ten, maar vooral in godsdienstig op
zicht, onverdraaglijk wezen".
De wet werd aangenomen, de dreiging
werd werkelijkheid.
27 September celebreerde men in het
Benedictijnerklooster de laatste I-I. Mis;
28 September om half acht. 's Morgens
vei'trokken de monniken
Alles ging', zoals Huysmans voorvoeld
had. Nu hij niet meer kon genieten van
het Plechtige Officie en niet meer van
het rijke Gregoriaans, was de bron van
zijn innerlijke rust verdwenen. Wel
dwaalde hij nog door de holle ruimten
der uitgestorven abdij, waar overal de
vensters open stonden, waar papieren en
spaanders lagen in zalen en hallen, door
de bibliotheek, over het kloosterkerkhof,
maar ,,'s avonds gaat men slapen, afge
beuld, doodmoe, ontmoedigd, in een staat
-•an lamlendigheid en droefenis".
6 October was alles gepakt. Enige dagen
nog zwierf hij rond in zijn huis. in het
klooster, in het lieflijke landschap met
zijn bosrijke heuvels en zijn zachtblauwe
horizont.
Het laatste woord van het dagboek is:
12 octobre samedi Parti pour Paris
Lugubre. Nooit meer zou hij terug
keren naar Ligugé.
Maar hij ging naar Schiedam, met twee
zijner vrienden uit Ligugé, aan wie hij
zijn Lïwdina-leven opdroeg. Hun namen
staan voorin het boek:
M. et Mme Léon Leclaire
amis et compagnons
de Schiedam el de Ligugé
affectueusement
J.— K. II.
Den Haag had hij reeds bezocht; hij
was daar in de Koninklijke Bibliotheek
geweest en had er het „Vita Lydwine"
van Brugman, uitgegeven in 1498 te
Schiedam, in handen gehad." Bewonderd
had hij de merkwaardige houtsneden o.a,
Lydwina met kruis en rozentalc, en in de
kledij van een dame uit de vijftiende
eeuw, kijkend naar Brugman, terwijl hij
haar leven beschrijft."*
Nu, in de trein tussen Den Haag
Schiedam, vroeg hij zich af: „Zou men
in Schiedam nog herinneringen hebben
aan haar, die in alle delen van de wereld
volkomen vergeten is. en bijna onbekend
in al die Calvinistische steden van Hol
land? Zou ik in dit vlek, waar zy geboren
werd en stierf, nog sporen van haar vin
den, brokstukken van de buurten uit haar
eeuw. de plaats van haar huis, en ten
slotte documenten, die haar eerste levens
beschrijvers hadden bijeengegaard?"
Terwijl hij hierover nadacht, bladerde
hij in de Baedeker; maar deze maakte'
zich met een paar regeltjes van Schiedam
af en de naam van de heilige werd zelfs
niet genoemd.
Het gezelschapje bereikte Schiedam,
's avonds, en het ontdekte een uitgestrek
te kerk. Op goed geluk traden zij er bin
nen. Zy was zo donker, dat men op twee
passen afstands niets meer kon onder
scheiden. Terwijl zij tastend voortgingen,
en zich afvroegen, of zij soms niet in een
protestante kerk terecht waren gekomen,
schitterde eensklaps een lichtje als een
sterretje, aan het eind van de kerk. Het
lichtje bewoog, bleef op zes verschillende
plaatsen staan, en zie, uit de duisternis
trad een gekleurd beeld te voorschijn: een
mv, gekroond met rozen, en een engel
bij haar: Lidwina. En terwijl zij er oplet
tend naar keken gingen overal in de kerk
de lichten aan, en een stille menigte vul
de haar.
Terwijl de priesters het H. Sacrament
uitstelden, speelde het orgel in machtige
aceoorden. Honderden stemmen zongen 't.
„Tantem ergo", dat opsteeg door de wie-
rookwolken en langs de kolommen tot
onder de gewelven. Na de benedictie werd
het „Laudate" eveneens door de aanwezi
gen gezongen, en toen liep de kerk leeg,
Maar velen bleven bidden, knielend en
de handen gevouwen, terwijl de lichten
doofden.
Zó iets mee te maken in het Calvinisti
sche Holland trof hem, en hij had lust de
hand te drukken van die brave gelovigen,
die hem otnringden; en dan dat groot
aantal biddende mannen!
Huysmans en zijn gezellen logeerden in
een hotel op de Hoogstraat, en zij voelden
zich daar volkomen thuis.
De volgende dag gingen zij kerken be
zoeken; toenmaals waren er drie. want in
het Gorzenkwarlier stond nog geen kerk.
Nieuwe verbazing: het was geen Zon
dag en toch volgden velen de missen en
communiceerden voor of na het H. Offer
„zoals dat hier de gewoonte is". Hij ont
dekte nu, dat de kerk, waar men gister
avond het lof bijwoonde, de Haven kerk
was. Maar veel goeds geeft Huysmans er
bij daglicht niet van te vertellen; zelfs
het Liduina-beeld, dat hem de avond te
voren zo prachtig scheen bij halfschaduw,
bleek nu te zijn „un vulgaire platre peint"
„een doodgewoon, gekleurd gipsbeeld".
De Rozenkranskerk en de kerk van O.
L. Vrouw Visitatie, kwamen er niet veel
beter af, maar over de Lidwina-kapel;
bijna niets dan lof. Hy noemt haar „une
incomparable chapelle", „een onvergelij
kelijke kapel"; en hij prijst Lidwina's
beeld boven het. altaar als „het enige
waarlijk behoorlijke beeld, dat we hebben
ontmoet in dit land". Ook het marmeren
bas-relief van Stracké verwierf lof; de
voorstelling herinnerde hem aan Catha-
rina van Emmerich, zoals Clemens Bren-
tano haar tekende. Van de acht schilde
rijen van Dunselman zijn er pas vijf klaar;
hij vond ze middelmatig.
Geestdriftig werd hij over de Zondags
viering: de kerken waren overvol, in de
Frankelandse kerk baden de mensen uit
hun missaal vóór de open deuren, op
de drempel van de straat; het communi
ceren hjeld niet op; „nergens hebben we
zo'n vredige vurigheid en zo'n volkomen
eerbied voor de liturgie geconstateerd".
De vrienden maakten ook kennis met
de hartelijke, godvruchtige en geleerde
pastoor Poelhekke. die speciaal voor het
Franse gezelschap, een Mis las op hel
Lidwina-altaar, waarop hij het reliek
schrijn had geplaatst, juist zoals het op
een feestdag gebeurde. „Deze kleine kapel
van Sint Lidwina rijst op uit al mijn
herinneringen om me te troosten in tijden
van droefheid".
Hij beschrijft de grafsteen en ging op
zoek naar Lidwina's woning. Maar uit de
tegenstrijdige beweringen kon hij niet
wijs worden.
De oude S. Jan gaf hem weinig-vleien
de kwalificaties in de pen. Planken betim
meringen. Geen altaar. Geen missen. Een
heiligdom, dat tol droefheid stemt.
Meer dan deze „basilique" herinnerden
de oude buurten van Schiedam hem aan
Lidwina, de sfeer der straatjes, dei-
grachten met bomen en bruggen. De grote
windmolens met hun gekruiste wieken
schenen de stad te zegenen. Een agent in
de verte deed hem denken aan Lidwina's
vader, de goede Peter, die nachtwacht was
geweest; kortom: het Schiedam van de
laatste eeuwwisseling zag hij symbolisch
als de Stad-van-Sint-Lidwina.
Minutieus beschreef hij zijn indrukken:
prachtig tekende hij in enkele zinnen ons
onvergelijkelijk mooie polderland; daarbij
vergeleken vond hij de weligste Franse
weiden maar dor en droog; en als hij het
bijna poolblauwe Hollandse uitspansel be
schouwde, waardoor de zilveren wolken
voeren, gevoelde hij een lichte en milde
melancholie
Wat voor Beethoven het gehoor was.
was voor Huysmans het gezicht. „Nie
mand", zo zegt een zijner biografen, „be
greep beter het vermogen om te zien dan
Huysmans. nooit schepte iemand meer
behagen in het kijken en in het zien
dan hij".
Beethoven werd doof, en Huysmans
werd het zien ontnomen. In de laatste
dagen van zijn leven kreeg hij een ern
stige oogaandoening, die het noodzake
lijk maakte zijn oogleden dicht te naaien.
Wat dit betekende voor hem, die zoveel
schoons ontvangen had door zijn ogen,
laat zich slechts vaag benaderen. Hij aan
vaardde de kwelling als boete.
Stichtend was zijn levenseinde: gekleed
in het habijt der oblaten (te vergelijken
met de Derde Orde van S. Franciscus).
zat hij rechtop in zijn leunstoel, en terwijl
hij voor zichzelf de gebeden der sterven
den bad, stierf hij. Het was 8 uur 's avonds
op de 12e Mei 1907.
Een vriendenkring eert hem in Frank
rijk; hij verzamelt alles, wat maar betrek
king heeft op de grote schrijver; hij „pel
grimeert" naar Ligugé, waar de Benedic
tijnen weer teruggekeerd zijn. en waar
nog altijd „La Maison de Notre Dame"
herinnert aan die paar gelukkige jaren,
waarin o.a. „Sainte Lydwine de Schie
dam" ontstond. Op 1 Juni 1950 is er een
gedenksteen onthuld. De kring geeft ook
een jaarschrift uit, gewijd aan de studie
over Huysmans.
Iluysmans heeft een band gelegd tus
sen Ligugé en Schiedam. De vrienden
kring zorgt, dat die band er blijft. Sinds
1950 laat liij elk jaar een Mis lezen „pour
Joris Karl Huysmans et les membres de
la Société des Amis de JKH", en wel
„dans la chapelle de Ste Lydwine a Schie
dam", een der innigste herinneringen in
het veelbewogen leven van de pelgrim
naar S. Lidwirut.
Over dit boek is uitvoeriger geschre
ven in nr. 19 van „Rondom Frankelands
Verleden" (Sursum Corda van 8 Nov. 1.1.)
Deze afbeelding is te vinden op blz,
14 van „Het Leven der Heilige Liduina"
door Joannes Brugman, vertaald door G.
A, Meyer O.P., herzien door p. fr. A. van
Dijk O.P. 1933.
H, P. H, GEURTS
