Leerlingenstelsels beogen
vakmanschap op te voeren
Tlians op naar de
vier ton
Rhytlimische- en gronclgymnastiek
sterkste troeven van „Leeuwarden"
Souvereiiiiteit in eigen kring en
lotsverbondenheid met de wereld
Vinwalvis „Jonas" poseert
voor het publiek
MAANDAG 9 FEBRUARI 1953
LEEUWARDER COURANT
7
Nieuivs uit Leeuwarden
In Friesland heeft dat tot nu toe te
weinig ingang gevonden
IEDERE TIJD heeft zo zijn woorden, die erg in de mode zijn en een
bepaald streven aangeven. Voorheen bezuinigen en aanpassen, thans in
dustrialiseren en productiviteit opvoeren. Verder wordt dan de laatste tijd
hoe langer hoe meer het woord leerlingstelsel genoemd.
Iets nieuws? Neen, heel erg oud.
alleen het is een tijdlang flink uit
de mode geweest en nu heeft
men sedert kort de grote beteke
nis ervan weer ontdekt. Ten
minste voor bepaalde takken van
bedrijvigheid, want voor de typo-
grafenwereld is het leerlingen
stelsel in het geheel niet nieuw.
Voor de slagers wel zoals men in
het begin van de vorige week
heeft kunnen lezen.
Tussen die beide beroepen in liggen
vele ambachten, die een leerlingen
stelsel kennen, voor het merendeel pas
gedurende enkele jaren. Soms omvat
dat voor een bepaald beroep vrijwel
alle aankomende vaklieden, soms ook
verkeert het hele stelsel nog maar in
het beginstadium. Allerwegen wordt
er evenwel hard gewerkt om de zaak
goed voor elkaar te krijgen.
Waarom? Omdat het een zaak van
zo groot belang is. Maar wij hebben
toch onze ambachtsscholen, die op
leiden voor de bedrijven! Zeker, en
die doen voortreffelijk werk, alleen
de jongeman, die na zijn schooltijd bij
de patroon komt. is nog geen vakman.
Hij heeft een vooropleiding gehad, die
een goede basis vormt voor het uit
eindelijke vakmanschap, dat hij zich
in de praktijk moet verwerven.
Aan die opleiding in het bedrijf ont
brak dikwijls het een en ander. Be
grijpelijk. want baas en werkmeesters
hadden vaak te weinig tijd om ge
regeld te ..schoolmeesteren", terwijl
verder natuurlijk de sterk doorge
voerde specialisatie een zekere een
zijdigheid in de hand werkt.
Een land dat wil en moet industria
liseren. heeft echter behoefte aan vak
bekwame werkers. Daartoe kunnen de
leerlingen-stelsels sterk bijdragen. Zij
houden in. dat een jongeman, die van
de ambachtsschool komt door zijn
patroon volledig in alle werkzaam
heden van het bedrijf wordt geschoold;
daarenboven moet hij het avondonder
wijs volgen. Een en ander wordt con
tractueel vastgelegd tussen de patroon
en de ouders. Van de zijde van het
desbetreffende leerlingenstelsel wordt
op de naleving van dit contract en de
vorderingen van de leerling de nodige
controle uitgeoefend.
Propaganda nodig
Op het ogenblik omvatten de ruim
twintig leerlingenstelsels in Friesland
een kleine zeven honderd jongens.
Daar is een flink aantal bij. dat niet
de ambachtsschool heeft bezocht. Voor
de slagers bijv. kan dat ook niet. maar
in verschillende takken van de nijver
heid zitten er ook leerlingen onder,
die zo van de lagere school bij de baas
zijn gekomen. Het is verheugend, dat
zij op deze manier hun vakkennis
willen uitbreiden. Anderzijds is het
teleurstellend, dat wat dat betreft de
leerlingen van de ambachtsschool
achterblijven. De twaalf scholen van
dit type in Friesland leveren immers
jaarlijks een kleine dertien honderd
leerlingen af!
De verontwaardiging na het bekend
worden van de opbrengst van de collecte
voor de getroffenen was in Leeuwarden
groot. In het midden latende of de ruim
negentig duizend gulden te weinig was.
slaat die verontwaardiging over het al
gemeen natuurlijk terug op de veront
waardigden.
Men is dus geschrokken van zijn eigen
offerbereidheid in vergelijking met die
van de bewoners in andere plaatsen. Nu
zijn vergelijkingen op dit gebied erg
moeilijk, maar eén ding is in Leeuwar
den wel eens even over het hoofd ge
zien, nl. de bijdragen van de werkers in
de bedrijven, de giften van de bedrijven
zelf en de neiging tot gireren.
Het feit namelijk dat uit Leeuwarden
thans alles met elkaar 325.000 gulden
binnen is, klinkt heel wat ander^ dan de
opbrengst van de collecte alleen. Of dat
bedrag voor deze gemeente voldoende
is, kan moeilijk worden beoordeeld. Er
kan nooit genoeg komen, daarom dus
voorlopig op naar de vier ton!
Velen doen hun best.zoals het perso
neel van Wadmans schildersbedrijf, dat
door een uur overwerk 181.02 aan het
Rampenfonds kon overmaken. Het per
soneel van Halbertsma's Fabriek voor
Houtbewerking bracht ƒ431,86 op. welk
bedrag door de directie is verdubbeld.
Het personeel van Hoeksma en Velt
beeft, tien uur overgewerkt. Het bedrag,
dat daarvoor werd betaald 250), is door
de directie verdubbeld en aan het Ram
penfonds overgemaakt. De collecte van
de Alg. Ned. Invaliden Bond heeft
1.698,95 opgebracht, waarvan 150 gul
den zal worden afgestaan aan het Ram
penfonds. Tijdens de uitvoering van de
gymnastiekvereniging Leeuwarden heeft
een collecte voor de getroffenen rond
twee honderd gulden opgebracht.
Ook de Coöp. Condensfabriek
krijgt van haar vertegenwoordigers
in het buitenland bewijzen van
medeleving met de ramp. die Neder
land heeft, getroffen. Enige agenten
in Noord-Afrika maakten vijftien
honderd gulden over aan het Ram
penfonds.
Kinderziekenhuis
Op een bijeenkomst van corresponden
ten van het Diakonessenhuis is medege
deeld. dat de actie voor het kinderzieken
huis tot dusver ƒ45 000 heeft opgebracht.
Aan giften was 15.700 ontvangen, aan
contributies 3500. terwijl o. a. het weiden
van 1034 lammeren 16.700 had opge
leverd.
In verband met de nationale ramp heeft
men de actie voorlopig opgeschort.
Dat zij volleerd zijn, zal niemand
willen beamen. Ook de leraren voelen
sterk voor het leerlingenstelsel, alleen
heel wat patroons moeten er nog wat
aan wennen. Dat ligt wel voor de
hand, want het is vrij nieuw en daar
enboven vraagt het de nodige opoffe
ringen van de werkgever. Naast de
jonge werknemer zal het echter ook
hem en tevens heel de samenleving de
vruchten schenken.
Om het leerlingenstelsel in Fries
land te bevorderen is hier door
het provinciaal bestuur en het
Departement Leeuwarden van de
Mij voor Nijverheid en Handel een
regionaal orgaan gesticht (secre
tariaat Sophialaan 1. Leeuwar
den), dat na enige maanden van
voorbereiding vanavond voor het
eerst tot het grote publiek zal
spreken op een voorlichtings
bijeenkomst in I-Iarlingen. Straks
komen o.a. Sneek. Heerenveen en
Dokkum aan de beurt.
Dit orgaan omvat alle in Friesland
werkzame stelsels. Sommigen daarvan
behoeven weinig steun, omdat zij goed
zijn ingeburgerd, zoals bijv. dat van
de schilders. Anderen hebben echter
weinig leerlingen met daarenboven
een controleur, die in verschillende
gewesten werkzaam is, hetgeen tot
gevolg heeft dat hij weinig aan de
propaganda kan doen. Dat zal dan het
regionaal orgaan doen. maar de heer
C. P. de Vos van dit orgaan zal meer
doen. Hij helpt de controleurs, waar
nodig ook met de controle, tenminste
wat betreft de sociale kant van het
geheel: met het vaktechnische gedeelte
zal hij zich niet bemoeien.
Pauselijke onderscheiding
voor G. D. Kamstra
De heer G. D. Kamstra
heeft de pauselijke
onderscheiding „Pro
Ecclesia et Pontifici"
ontvangen voor het
vele werk, dat hij op
maatschappelijk ge-
bied heeft verricht, in
het bijzonder van de
afdeling Leeuwarden
van de Katholieke
Nederlandse Grafische
Bond, waarvan hij
voorzitter is. Deze af
deling heeft veertig
jaar bestaan. In verband met de nationale
ramp is van de vreugdevolle herdenking
van dit feit afgezien.
Gistermorgen werd in de St. Bonifatius-
kerk ter gelegenheid van dit jubileum een
H. Mis opgedragen, waarna voor de leden
met hun echtgenoten bij P. de Jong een
sober en stijlvol gemeenschappelijk ontbijt
volgde, Daarbij zat de heer Westra ais
enige nog in leven zijnde oprichter aan.
Enkele leden, die 25 jaar en langer lid
waren geweest werden gehuldigd. Ver
schillende sprekers hebben bij deze maal
tijd het woord gevoerd.
Schakers willen helpen
De Kon. Schaakclub „Philidor" orga
niseert aanstaande Woensdagavond in de
Klanderij ten behoeve van de slacht
offers der watersnood een massa-simul
taanseance. Alle schakers, georganiseerd
of ongeorganiseerd, worden verwacht!
Zeer sterke Friese spelers hebben spon
taan hun medewerking toegezegd. De
wedstrijd begint om half acht. Aanmel
ding uiterlijk tot Dinsdagavond bij de
secr. van „Philidor". Arumerstraat 7,
telef. 6133, of bij de secr. der eigen
schaakvereniging.
Spuit tegen lantaarnpaal
Op weg naar een schoorsteenbrandje in
de Dahliastraat, dat bij aankomst al ge
blust was met enkele emmers water, is
Zaterdagmiddag de brandspuit in de Wil
lem Sprengerstraat bij het nemen van een
bocht door de gladheid van de weg ge
slipt en tegen een lantaarnpaal terecht ge
komen Door de schok knapte de kop van
de paal en viel op de auto., die hierdoor
evenwel bijna geen schade opliep.
Examens
Aan de Technische Hogeschool te Delft
is geslaagd voor het ingenieursexamen
voor electro-technisch ingenieur; J. D. J.
Meijer te Leeuwarden.
Politie sloeg sneeuwballers
uit elkaar
De politie heeft gisteravond met de
gummistok een charge uitgevoerd tegen
de opgeschoten jeugd. Daarbij zijn rake
klappen gevallen, waarvan ook per
sonen, die met het hele geval niets te
maken hadden, het slachtoffer zijn ge
worden.
De reden van dit hardhandig optreden
was het gooien met sneeuwballen. Een
brigadier, die op de Nieuwestad aan
houdend was bekogeld, kreeg genoeg
van deze aardigheid en nam twee kna
pen mee naar het bureau.
Daarbij werden zij vergezeld door eer.
joelende schare jongelui, die in de Ba-
gijnestraat bleef samenhokken en
schreeuwen. Nadat enkele agenten te
vergeefs hadden geprobeerd hen te ver
drijven. kwam een andere brigadier
binnen, die ook onder een spervui^fc'an
sneeuwballen was doorgegaan,
Hierna werd de troep met vereende
krachten uiteengeslagen. Ook in de om
geving van de Peperstraat werden harde
klappen uitgedeeld.
Begrotingsvergadering
Aanstaande Woensdag zal de gemeen
teraad in begrotingsvergadering bijeen
komen. De vergadering begint om half
tien.
Agent gestoken
Gisteravond laat is een agent bij de
Rijksbrug in de rug gestoken Hu is niet
levensgevaarlijk gewond het mes
schampte op het schouderblad af naar
het Diakonessenhuis overgegracht. De
dader kon worden gevat.
De agent werd onverwacht door een
van de twee beschonken vechtersbazen
gestoken, die hij van elkaar had ge
scheiden.
Grote offervaardigheid
Nadat door de Ned. Herv. Diaconie van
Leeuwarden in eerste instantie reeds tien
duizend gulden aan het Nat. Rampenfonds
was overgemaakt, kon thans door de Ned.
Herv. gemeente van Leeuwarden (waar-
fiij Huizum niet is inbegrepen) nogmaals
ienduizend gulden voor dit Rampenfonds
beschiMfcr gesteld worden. De collecten
in de Mpten van j.l. Zondag waren n.l.
alle vervangen door een inzameling vocrr
de slachtoffers van de watersnood en deze
heeft 9.921.45 opgebracht, zodat met de
nog te verwachten nagiften de diaconale
bijdrage is geëvenaard. Een tot dankbaar
heid demmend resultaat!
De opbrengst van de gisteren in de
drie R.K. kerken van Leeuwarden en
Huizum gehouden collecte bedroeg
9773.50.
De vraag of de uitvoering, waarmee de gymnastiekvereniging „Leeuwarden"
Zaterdag in de Harmonie voor de dag kwam. goed voldeed, is moeilijk te be
antwoorden. De kwaliteit van het gebodene was namelijk nogal uiteenlopend.
Tegenover stijlvol en op hoog peil staande rhytkmïsche nummers, vaardige grond-
gymnastiek en bijzonder vlot tafelspringen stonden storende fouten bij het
toestelturnen en opvallend slordig werken van enige jongensgroepen.
braoht, zoals ook de beide knotsoefenin-
g'en een ruimschoots voldoend cijfer
haalde
Bij^P toestelturnen haperde er te
veel aan de afwerking om tot tevreden
heid te stemmen. Het gecombineerde
nummer rek-brug heren telde menige
ongepolijste en ontijdig afgebroken
oefening en ook aan het klassikale brug-
nummer dames, dat stellig kwaliteiten
bezat, kleefden fouten, welke afbreuk
aan het geheel deden. Daarentegen viel
op het ringenzwaaien, waarmee de
dames zoals te .doen gebruikelijk het
programma na de pauze hervatten, vrij
wel niets aan te merken.
Veel jeugd. Goede geest
Toch- heeft alles bijeen genom|^^een
bevredigende indruk gemaakt. w^Bhet
programma kenmerkte zich door afwis
seling en veelzijdigheid en getuigde
ervan, dat er bij „Leeuwarden" in een
prettige sfeer sport wordt beoefend,
welke zowel voor lichaam als voor geest
een weldaad is.
Welk een belangrijke plaats de jeugd
inneemt kreeg men vóór de pauze op
ondubbelzinnige wijze te zien en dan te
bedenken, dat slechts een deel van de
meisjes en jongens aan bod kwam. Het
andere deel krijgt volgende week, wan
neer de uitvoering wordt herhaald, een
beurt.
De wijze, waarop de heer Visser met
de jeugd omging, deed sympathiek aan
en dit gevoegd bij de welgekozen oefen
stof versterkt de overtuiging, dat het
leiderschap in bekwame handen is.
Daarom vielen de prestaties van de
jongens nogal tegen en uit de toon.
Afgezien van het feit, dat aan de jeugd
spelenderwijs de grondbeginselen kun
nen worden bijgebracht, moet toch ge
streefd worden naar een énigszins stipte
uitvoering. De jongste meisjes brachten
het er beter af. De tekenwedstrijd en de
paaloefeningen, het waren aardige en
originele nummertjes, die aan de ge
stelde eisen voldeden, terwijl de massale
vrije oefening van de 11- en 12-jarigen,
flink boven de middelmaat uitkomend,
een belofte voor de toekomst inhield.
De sterkste pijlers bij- de seniores
waren ongetwijfeld springtafel en lange
mat heren alsmede het optreden van de
rhythmisohe keurgroep, welke ónder
leiding van mej. A. Smit haar goede
reputatie volledig bevestigde met een
tweetal vol overgave gedanste num
mers. waarvan veel bekoring uitging.
Eenvoudiger van makelij was het
Tiroler dansje, overigens op lofwaardige
wijze door de dames-G naar voren ge-
Veel aanrijdingen door
de gladheid
Een personenauto, die langs de ver
keerde kant van het Leeuwerikplein
reed. is vanmorgen op de Troelstraweg
tegen een collega gebotst, die van de
richting Stiens kwam. Beide voertuigen
werden aan de voorkant lelijk be
schadigd.
Dit is een van het vijftiental aan
rijdingen-Zaterdag tien dat ge
durende dit weekeinde tengevolge van
de gladheid werd geregistreerd. Over
het algemeen is de schade nog al mee
gevallen. Persoonlijke ongelukken deden
zich bij twee gevallen voor. Een wiel
rijder moest met een hoofdwonde naar
'huis worden overgebracht, terwijl van
een aanrijding onder Wijtgaard een
slachtoffer naar het Diakonessenhuis
moest worden gebracht, eveneens met
een hoofdwonde.
Vandaag en morgen
Vandaag: Tivoli 3 en 8 u. „De^fcine
wereld van Don Camillo". CiiiPra 3
en 8 u. „Tien van 't Vreemdelingen
legioen". Leeuwarder 8 u. „Dossier
212 van Tokio". Amicitia 8 u. Sex.
Herv. Spr. W. F. Storm „Sexualiteit en
huwelijk".
Morgen: Tivoli 3 en 8 u. „De kleine
wereld van Don Camillo". Cinema 3
en 8 u. „Tien van 't Vreemdelingen
legioen". Leeuwarder 8. u. „Dossier.
212 van Tokio". Groene Weide 8 u.
Theos. Ver. Ir. E. L. Selleger „De ont
wikkeling van het denkvermogen van
heerser tot dienaar".
Aan de springtafel en op de lange
mat waren de heren het best op
dreef. Vol bravour, in een hoog
tempo en met veel kunde werd ge
werkt. Dat was gymnastiek van de
bovenste plank! Na het slotnummer
bracht de voorzitter, de heer v. d.
Goot. dank aan de leiding-en reikte
de zilveren rekstok voor een jaar
uit aan mevr. A. v. d. Kuik.
Piot. Chr. Werkgemeenschap in de P.v.d.A.
r\e Christelijk-Sociale conferentie van
verleden jaar vormde het uitgangs
punt van twee inleidingen, welke d<
staatssecretaris van Sociale Zaken. mr.
dr. A. A. van Rhijn, en mr. H. P. Hoger-
zeil Zaterdagmiddag voor de Protestants
Christelijke Werkgemeenschap in
Partij van de Arbeid hebben gehouden
in het Oranjehotel te Leeuwarden. Op
de conferentie van 1952 hebben Protes
tantse Christenen van verschillende ker
kelijke en politieke richtingen, onder
wie de beide sprekers van deze middag,
inleidingen gehouden over problemen
van staat en maatschappij, individu en
gemeenschap en Christendom en vrij
heid.
De Chr.-Sociale congressen
van 1891 en 1919
Mr. dr. Van Rhijn herinnerde in zijn
rede aan de beide Christelijk-Sociale
congressen dat van 1891 en dat van
1919 die aan de conferentie van 1952
voorafgingen. Dr Abraham Kuyper was
de grote figuur op het congres van
1891, volgens de spreker; hij oefende de
enig juiste critiek uit op het maatschap
pelijk bestel van die dagen. Dr. Kuyper
sprak in z'n grote rede. die hij op het
congres hield, als zijn oordeel uit. dat
de wantoestanden in de maatschappij
niet te wijten waren aan bijkomstige
oorzaken, maar aan fouten in de grond
slag van die maatschappij zelf. De ge
dachten van Kuyper houden de socialis
ten van nu nog bezig, aldus spreker, die
het betreurde, dat Kuyper zelf deze ge
dachten in zijn politiek had verlaten.
Het congres van 1919 was van veel ge
ringer betekenis dan dat van 1891. Er
werd geen fundamentele critiek uit
geoefend; men sprak alleen over ver
beteringen in de organisatie van de
maatschappij.
De bijeenkomst van 1952 kon geen
congres en geen demonstratie van een
heid zijn; daarvoor waren de verschillen
tussen de verschillende kerkelijke en
politieke richtingen in Protestantse
kring in de loop der jaren te breed
te diep geworden. Maar men had
meningsverschillen kunnen bespreken
Om goed te onthouden
Het gironummer van het Leeuwar
der Rampen-comité is 4349 ten name
van Kingma's Bank. Bij overschrijvin
gen vermelden, dat het geld bestemd
is voor het comité.
Op deze bank kan men ook zijn
giften afgeven.
Aan de Willemskade, vlak bij de Prinsi
Hendrikbrug, ligt het grote ten
toonstellingsschip „Viking" met aan
boord de walvis „Jonas", die zijn
twintig meter lange corpus een week-
lang door het Leeuwarder publiek zaL
laten £^vonderen.
Jon^rwerd elf September 1952 door
een Noorse walvisvaarder ten Noorden
van Trondheim gevangen. Hij was een
volwassen dier van juist de gemiddelde
lengte en woog 55.000 kilogram;
volgens Noorse autoriteiten waren alle
factoren aanwezig om hem als tentoon-
stellin>gsdier te gebruiken. Dit is
echter vlugger gezegd dan gedaan..
Walvissen kunnen niet worden opgezet
zoals andere zoogdieren. De stevige
lederhuid ontbreekt. Het maken van 'n
Voor het begiii van zijn reis door Neder
land (eind September) werd Jonus ge
doopt door de echtgenote van de Noorse
gezant.
gipsmodel is ook al uitgesloten, door de
breekbaarheid en de grote afmetingen.
Men besloot dus „Jonas" in te spuiten
met een bederfwerende formaline op
lossing. Zevenduizend liter van deze
vloeistof is onder hoge druk op ver
schillende plaatsen in het lichaam ge
spoten.
Spek en vlees werden door deze be
handeling hard en onaantastbaar voor
bacteriën en schimmel. De ingewanden
zijn, met uitzondering van de opge
pompte longen, verwijderd. Het skelet
is op zijn plaats gelaten, om de nodige
stevigheid te behouden.
„Kom, baron", riep Pim, die nu wer
kelijk een beetje medelijden met de
baron begon te krijgen. „Gaat u nu weer
rustig naar boven en naar bed. „Naar
bed?" riep de baron wanhopig. „Denk je.
dat ik vannacht nog één oog dicht kan
doen?" „Probeert u het in ieder geval",
zei Pam en trok zachtjes de buitendeur
dicht. Ziirj taak was voor vannacht afge
lopen. De rest moest hij aan Pim over
laten. Zwijgend stapte de baron naar
boven, naar zijn kamer. Angstig gluurde
hij nog even in de richting van de gang
klok. maar er was niemand te zien. Met
'n zucht van verlichting stapte de baron
zijn slaapkamer binnen. Maar wie zag hij
daar? Zijn BETERE-IK, die rustig op de
leuning van zijn bed zat. „Ben je nu
weer hier?" riep de baron niet een diepe
zucht. „Ik dacht, dat je me vannacht nu
wel met rust laten zou". „Zeker, dat ben
ik ook van plan", riep Pim. want die.
was het. „Gaat u nu maar rustig slapen
en pieker nu niet meer over geld en
nog eens geld!" De baron zette een
plechtig gezicht. „Geld? Ik. geld? Hoe
kom je daar bij? Ik ben zo arm als de
mieren!" Pim schudde vermanend zijn
hoofd. „Nee baron, zo komen we er niet.
Als uw BETERE-IK weet ik toch alles
van u. Voor mij behoeft u geen gehei
men te hebben".
Baron van Pottum was niet van plan
zich zo gauw gewonnen te geven, vooral
niet, wanneer het over zijn geliefde geld
ging. „Ik begrijp je niet", ging hij door.
„Ik heb niets. Ik bezit helemaal geen
geld. Dat kan iedereen hier in het dorp
je vertellen". „Baron, baron, wat valt u
me tegen", riep Pim op plechtige toon.
„Hoe kunt u zo liegen tegen uw
BETERE-IK! Begrijpt u dan niet. dat
het allemaal vergeefse moeite is? Ik
weet. dat u geld hebt. Ik weet zelfs,
waar u het zo angstig verborgen houdt!'
Bij deze laatste woorden sprong de baron
op. alsof hij door een wesp gestoken was.
„Wil je zeggen, dat je weet. waar mijn
geld is? Goeie genade, ik mag wel direct
gaan kijken of a''es er nog is!" Pim
schudde zijn hoofd nogmaals. „Baron.
wat moet u nog veel leren. U kunt aan
niets anders denken dan geld. geld en
nog eens geld. Er zijn toch ook nog
andere dingen in het leven. Geld heeft
toch alleen maar waarde, wanneer men
er iets mee doet. Wanneer men het ten
goede gebruikt. En dat is nu juist iets.
dat ik u wil leren. Als uw BETERE-IK
zal ik u de weg wijzen hoe u plezier van
uw geld künt beleven". „Je bedoelt toch
zeker niet, dat ik het weg moet geven?"
riep de baron verschrikt. „Ja zeker, dat
is nu juist, wat ik wèl bedoel!", ant
woordde Pim.
in een goede sfeer en spreker hoopte,
dat dit gesprek in de toekomst voort
gezet zou kunnen worden en vruchten
zou afwerpen.
Staat en maatschappij
Op de conferentie werden o.a. inlei
dingen gehouden over staat en maat
schappij. Mr. dr. Van Rhijn wilde niet,
dat men staat en maatschappij nis tegen
over elkaar staande grootheden, als
vijanden van elkaar zou beschouwen.
Staat en maatschappij worden meer en
meer ineengestrengeld volgens zijn oor
deel. De maatschappij wordt steeds ge
compliceerder, zodat ordening steeds
noodzakelijker wordt om een chaos te
verhinderen. De staat moet coördinerend
optreden.
Souvereiniteit in eigen kring
Een ander onderwerp, dal veel dis
cussie ontketende, was: ..De souvereini
teit in eigen kring", een theoretische
kwestie die grote invloed uitoefende
op de praetische politiek, aldus spreker.
De idee van de souvereiniteit in eigen
kring, afkomstig van dr. A. Kuyper en
verder ontwikkeld door de Amsterdamse
hoogleraren Dooyeweerd en Vollenhove.
gaat er van uit, dat aan de ene kant de
staat en aan de andere kant het gezin,
de kerk en het bedrijf kringen vormen,
die originair hun bevoegdheid van God
hebben ontvangen De staat moet. vol
gens deze theorie, uiterst voorzichtig zijn
met ingrijpen in andere kringen. Dr. Van
Rhijn was van oordeel, dat deze theorie
geen bruikbare maat voor toepassing in
de practijk was. Hoe kon men het
rijmen, zo vroeg hij zich af, dat de man
nen die de souvereiniteit in eigen kring
verdedigen, het ingrijpen van de staat
in de landbouw toelaten. maar de
ordening van de staat in de industrie
bestrijden?
Christen en vrijheid
Ook was het probleem van Christen en
vrijheid besproken op de conferentie. Dr.
Van Rhijn zei, dat bij «rote groepen van
ons volk nog geen vrijheid bestaat; geen
vrijheid om de aanwezige talenten te
ontwikkelen, geen vrijheid om deel te
nemen aan het culturele leven, geen
vrijheid om te ontkomen aan de steeds
toenemende massificatie.
Mr. H. P. Hogerzeil zei in zijn inlei
ding. dat het feit. dat men op de Chris
telijk-Sociale conferentie van 1952 een
gesprek had kunnen voeren met elkaar,
tot Christelijke dankbaarheid stemde.
De conferentie heeft openingen gemaakt
voor de voortzetting van het gesprek. De
Protestantse Christenen in de P.v.d.A.
moeten de solidariteit met hun geloofs
genoten handhaven en een antithese tus
sen ..doorbrekers" en ..niet-doorbrekers"
verhinderen.
Het organisatorisch beginsel
Als men uit de Heilige Schrift één be
paalde politieke of sociale doelstelling
zou kunnen halen, dan zou een Christe
lijke organisatie zin hebben, aldus spre
ker. Maar als men uit de Heilige Schrift
als gehoorzaam Christen tot verschil
lende doelstellingen kan komen, dan kan
men niet zeggen, dat er een onverbreke
lijke band tussen de politieke doelstel
lingen en de Bijbel bestaat.
De voorstanders van het z.g.n. organi
satorisch beginsel gaan uif van de
mening, dat Christus de mens ook ver
lost van de sociale ellende. Het geloof
moet. volgens dit beginsel, leiden tot
een samengaan van de gelovigen in één
Christelijke organisatie. Christus leidt
wel het leven, ook het sociale, maar hoe
zullen wij mensen in politieke doelstel
lingen dé wil van de Koning kunnen
vastleggen, zo vroeg mr. Hogerzeil.
Het. gaat in de politiek niet om de
geloofsverbondenheid. maar om de lots
verbondenheid. De mens is in het leven
geboren: in de politiek gaat het om het
mens zijn. Men kan niet uit de lotsver
bondenheid stappen, zoals men uit de
geloofsverbondenheid kan stappen. Zon
der geloof is er geen kerk maar de
politiek is met het leven gegeven.
God heeft zich solidair verklaard met
de mensen zo vervolgde de spreker z'n
rede. De eerste roeping van de Christen
is. solidair te zijn met zijn naaste.
Waar kwam die wonderlijke solidari
teit vandaan in de ramp die ons volk
deze week trof. een solidariteit die op
eens alle politieke en kerkelijke scheids
lijnen doorbrak? Die solidariteit kwam
er. omdat wij wisten wat er moest ge
beuren en wat wij moesten doen. on
geacht ons geloof of politieke richting.
Zo is het ook in de politiek, zo besloot
de spreker. Wij weten wat er moet ge
beuren; door de wereld gaat een hun
kering naar sociale gerechtigheid. In
onze lotsverbondenheid kunnen wii het
eens zijn. omdat wii weten, wat er moet
gebeuren.
Afhangend van het verhemelte be
vinden zich in de bek van de vinwalvis
een paar honderd baarden of baleinen.
Deze baarden filtreren het zeewater.
Alles wat in de baard achterblijft vormt
het voedsel. Ook bestaan er andere
soorten walvissen, die normale tanden
hebben. In dat geval heten ze tand
walvissen. Ondanks zijn enorme af
metingen is Jonas bij nader inzien een
slank, keurig gestroomlijnd dier. Uit
stekende delen heeft het lichaam vrij
wel niet. De staart ligt plat op het
water en bevat geen delen van het ge
raamte. Toch kan de walvis hiermee,
naar preparator Geinitz meedeelde, een
snelheid van vijf en twintig a dertig
kilometer per uur ontwikkelen.
De kleur van de '-uid is zwart aan de
rug- en zijkanten en wit aan de buik
zijde. In tegenstelling met andere
zoogdieren ontbreekt iedere beharing.
Eenmaal in de handen van mensen
gevallen, wordt de walvis verwerkt tot
de meest uiteenlopende producten. Van
de traan maakt men margarine en zeep,
de baleinen leveren bezems en schuiers.
In Noorwegen worden de ski's zelfs met
balein bekleed.
Het vlees is grof en donker van kleur
en smaakt meer naar rundvlees dan naar
Ingeblikt vindt hel veel aftrek in
Amerika. Japan en Noorwegen. De
fijngemalen beenderen komen in de
handel als kunstmest en beendermeel.
Zoals men ziet wordt het hele
lichaam, op de dunne huid na, verwerkt
tot waardevolle producten. Om Europa
hiervan te overtuigen hebben de Noorse
autoriteiten deze tentoonstellingen ge
organiseerd. Na een reis langs tien
tallen grote steden is Jonas in Leeu
warden gekomen om ook hier te laten
zien hoe hij er uitziet en wat hij
waard is.
