Een
is
paard uit
opgestaan
Duiveland, dat
uit de dood
Stroom
uit het
van goederen en geld
buitenland neemt toe
Zij stak de armen uit naar de
man, die haar kon redden
Vroegop was verlamd door de
kou en kon geen woord zeggen
(Vervolg van pag. 3)
„SHOOT OFF
maar het pistool ketste
FRIESE KOERIER
Maandag 9 Februari 1953
Die naam had nu voor de jongen
en mü een bekende "klank. Wij had
den er vroeger nooit van gehoord.
Maar nu konden wij die namen invul
len met het getal der doden: Stave-
nisse tweehonderd, op Tholen. Nieu-
werkerk honderdvijftig, op Duiveland.
En 20 nog tientallen anderen.
Juist. Nieuwerkerk. Het stond op de
briefkaart en het kwam op de lijst te
staan in de nette kantoorhand van Jan
Verhoeff.
De jongen keek eventjes op.
„Vrouw?" vroeg hij. „Nee", zei de
man „dat is een vergissing. Mijn
vrouw staat wel op de briefkaart,
maar zij is verdronken. Zij is niet
in de bus".
Vroegop zei dat rustig en zonder
veel emotie in zijn stem. Hij had het
mij niet verteld en ik verbaasde mij
er over, want ik had zoveel verdriet
niet in hem vermoed.
Hij zei het zo kalm, alsof hij het
belang van een goede administratie
heel groot vond. De jongen keek hem
nog eens aan en schreef op zijn lijst:
„Vrouw omgekomen". „Geen kinde
ren?" „Nee,, geen kinderen. Gelukkig,
zou ik haast zeggen".
Twee nachten
|~|E lange, magere Vroegop was
klaar. Hij moest naar barak ne-
aan, Hij draaide zich om en keek mij
aan. „Weet u ergens koffie te krij
gen?"
Er was in een van de andere gebou
wen een koffie-tentje. Daar spraken
wij verder en ik geloof, dat hij door
die aanmelding en door wat hij over
zijn vrouw .vertellen moest, zijn be
zwaren om mij het verhaal over Jo
hanna verder te vertellen, was ver
geten.
Het water had hen allen Zondag
morgen om een uur of elf verrast.
Toen was de grote binnendijk door
gebroken, die Nieuwerkerk bescher
men moest. De polder lag laag en
het water kwam dus hoog, binnen
enkele uren. De mensen moesten naar
de zolders om zich te redden, maar al
gauw was ook dat niet meer veilig
genoeg. Sommigen, die iets hoger
woonden konden met die zolder wel
volstaan, maar Vroegop en zijn buren
moesten naar het dak.
Er v/as een vreemd geluld geweest.
Ze hoorden het huisraad tegen de be
timmering van de zolder bonken.
Vroegops huis was lager dan dat van
de man van Johanna. Die man was
trouwens niet meer gezien en de
buurman wist niet. wat er van hem
geworden was Het was heel goed
mogelijk, dat hij niet in de polder was
geweest. De laatste tijd ging hij wel
vaker het weekend de polder uit. Jo
hanna had er hem niet van willen
vertellen.
Klok
IJ IJ was naar de boerderij van Jo-
hanna gezwommen en had gezien,
dat zij op het dak geklommen was. Zij
had een kussensloop met wat spullen
bij zich en de klok uit de kamer had
zij met een touw om de schoorsteen
gebonden. Zij wilde weten hoe laat
het was. Het was een van die onzin
nige dwanggedachten, die bij zoveel
vluchtelingen waren opgekomen. Op
het laatste ogenblik verandert blijk
baar de waardebepaling van de mens.
Hij was op het dak van Johanna
geklommen en had daar met haar ge
praat. Zij waren beiden moe. Het was
koud en er stond een gemene, snij
dende wind. Ze hoopten, dat er gauw
mensen zouden komen. Die kwamen
er niet. In de verte zagen zij anderen
op daken zitten. Het dichtst bij zat de
boer, die van Johanna hield. Geen
zestig meter verder op het dak van
een hooischelf. Hij riep, maar Johan
na antwoordde hem niet. Vroegop
antwoordde wel. Hij schreeuwde de
man op de hooischelf toe om ook
hierheen te komen, maar die wilde
niet, want hij was bang, dat het dak
van de boerderij die last op de duur
niet zou kunnen verdragen.
Zo zaten zij twee verschrikkelijke
nachten. Ze werden kouder en kouder
en zij konden elkaar haast niet meer
verstaan. Omdat ze haast niet meer
konden spreken boven de wind uit.
Dinsdag hadden ze in de verte
vliegtuigen gezien, maar die wa
ren niet boven Nieuwerkerk ge
komen. Dat was een afschuwe
lijke teleurstelling. „Het was ech
ter ook wel hoopgevend" zei
Vroegop, „want waar vliegtuigen
zijn, daar zijn mensen, hoor".
Dinsdagmiddag, toen het bijna don
ker werd, zagen ze vuurpijlen de kant
van Oosterland uit. De boer dacht, dat
dat zou zijn bij Zijpe, waar misschien
iemand met een boot was heengeva
ren. Later zou blijken, dat hij gelijk
had, doch toen was het voor Johanna
al te laat.
Feest van water
W7 OENSDAG is het drama gebeurd.
Johanna was op. Zij kon niet
meer. Zij was verkleumd tot op haar
botten. Haar handen deden haar pijn
en zij zei dat tegen Vroegop, zonder
te klagen. Zij wilde niet klagen tegen
Vroegop, want zij zag, dat zijn vrouw
niet bij hem was en zij wist onmid-
d^Iijk, wat dat betekende.
Om negen uur scheen de zon over
de polders. Vroegop had dat gezien op
de klok, die aan de schoorsteen ge
bonden was.
Om kwart over negen wilde Johan
na van plaats veranderen op het dak.
Zij wilde proberen zich om te draaien.
Het is haar mislukt.
Langzaam is ze van de top van het
dak naar beneden, gegleden.
Zij stak haar armen uit naar de
man, die dat van zestig meter ver, op
zijn hooischelf wel heeft moeten zien.
Hij maakte een hulpeloos gebaar, zei
Vroegop.
Vroegop zelf kon er niets meer aan
doen. Hij was door de koude volko
men verlamd.
Zo is zij langzaam van het dak ge
gleden. Het duurde vele seconden.
Telkens zakte zij iets lager. Toen
heeft er een kleine plons geklonken.
De vrouw Johanna heeft gegild.
Daarna heeft niemand meer iets van
haar gehoord.
Het water sloot zich boven haar en
het rimpelde nog een poosje in de zon,
die over de polders scheen,als was
het daar een groot feest van water.
Vroegop heeft nog verteld wat er
verder is gebeurd. De man van Jo
hanna, haar tweede man, de man, die
van haar hield en van wie zij hield,
liet zich van zijn zitplaats afglijden.
Hij zwom als een razende naar de
boerderij en hij vloekte tegen Vroeg
op, omdat die niets deed. Maar
Vroegop deed niets, omdat hij niets
doen kon. Hij kon het niet eens meer
zeggen en hij zat daar maar zwijgend
en somber op het dak, vlak tegenover
de klok, die half tien wees. Op
Woensdagmorgen, in de zon.
De man heeft nog een poosje in de
omgeving van de boerderij gezwom
men. Hij dook nu en dan. Op een ge
geven moment, toen Vroegop even
afwezig was, is hij verdwenen. Hij is
niet meer gezien.
Belofte
W7 IJ dronken de koffie, die twèe
jonge vrouwen ons vriendelijk
aanreikten door een raam. Vroegop
keek mij aan en hij zei: „Ik weet niet,
wat U met die verhalen wilt. Maar
misschien wilt U onthouden, dat ik
haar altijd heb bewonderd. Zij had
veel verdriet en zij heeft het mis
schien wel verkeerd gedaan, dat met
haar leven. Maar zij kon niet anders
en ik begreep haar wel. Wij kwamen
beiden van buiten de polder. Mis
schien wilt u dat onthouden. Als u
weer verder gaat. Naar de anderen,
die verhalen vertelen aan u, en die
ook niet zullen weten, waarom zij dat
zullen doen".
Ik heb hem de hand gegeven
en het beloofd. Ik zal het beden
ken, bij wat ik ook doe met het
verhaal van de vrouw Johanna,
dat ik niet meer vergeten zal.
Het is maar een van de veer
tienhonderd, die verteld zullen
worden over de veertienhonderd
doden. Er zullen er zijn, die Jo-
hanna verachten, want zij heeft
anders gehandeld, dan de mees
ten vinden dat moet.
Maar zij moeten bedenken, dat
zij veel verdriet heeft gehad. Zij
móéten het bedenken. Zij mógen
het niet vergeten. Ik heb het voor
hen beloofd.
Men kan dit huis zien tot ver i in een stad. Hier is het geweld gen. In de toom geheel links ziet
in de vertrouwde ruimten. Oude van het water in een machtige men hoe hoog het heeft gestaan:
huizen staan soms zo te sterven I golf tegen de muren op gespron-1 de pluk stro is een stille peilmeter
Een helicoptère van het Amerikaanse leger in Duitsland is op
Schouwen-Duiveland bezig gewonden en ouden van dagen te zoe
ken. De mensen kunnen aan weerszijden van de romp worden ver
voerd op brancards. (Eigen foto)
(Van onze speciale verslaggever)
LANGS DE AUTOWEG ZijpeZierikzee op Schouwen-Duiveland
staan of stonden grote boerderijen, met schuren vol graan en
landbouwmachines. Want verreweg het grootste gedeelte van de
cultuurgrond was hier bouwgrond. De graanmijten zijn nu in de
hoeken tussen huizen en schuren gedreven, of zijn blijven hangen
in de boomgaarden en het enige geluid van leven in de polder hoort
men vanaf die graanhopen.
Het zijn vooimamelijk mussen, die
tjilpen en ruziezoeken onder elkaar,
hoewel er eten is voor duizenden mus
sen. Enkele spreeuwen zitten op kale
daksparren of op een schuur. Kraaien
en roeken zijn er ook in de polder,
maar zij twisten 'of schreeuwen niet,
de buit is voor hen groot genoeg.
DETAILS
rijden in een duck van Ouwer-
kerk terug naar Zijpe,langs dezelf
de weg, als wij gekomen zijn. Maar de
beelden, die wij op de heenreis te zien
kregen, worden nu door het zakkende
water, geaccentueerd en van details
voorzien. Wij kunnen door de openge
rukte schuren heen in de veestallen
kijken en kunnen de grote bonkige
Zeeuwse paarden zien liggen, overal
in stal en schuur. Op de erven en in
de tuinen, waarvan nu al reeds een
akker of een perkje boven komt. De
hagen, vol stro aan flarden gewaaid,
staan als rietschuttingen om de puin
hopen.
Wij rijden langzaam hier bij de zui
velfabriek van Nieuwerkerk, want er
wordt geroepen uit een woning, waar
voor een bootje gemeerd ligt. Men
vraagt, of er een arts bij ons aan
De stroom van goederen uit het
buitenland voor de geteister
de gebieden in Nederland is de
laatste dagen eer toe- dan afge
nomen. Voorts worden er nog
voortdurend talrijke aanbiedin
gen gedaan mee te helpen de nood
die de overstromingen hebben
veroorzaakt te lenigen.
Onder leiding van het Labour-lid
Walter Elliot is in het Britse Lagerhuis
Twee auto's stonden bij dit huis, toen het water kwam. Nu zwem
men ze een beetje op het erf. Een van de jalouzieën is door de kracht
van het water uit het raam geslagen. (Eigen foto)
een motie ingediend, waarin wordt
aangedrongen op hulpverlening aan
het geteisterde Nederland. In de motie
staat o.m., dat gezien het gemeenschap
pelijk belang van alle door de waters
nood getroffen landen de nationale
grenzen zoveel mogelijk buiten be
schouwing gelaten moeten worden bij
de hulpverlening.
Buitenboordmotoren uit V.S.
In een vrachttoestel van de Pan
American Airways kwamen Zaterdag
middag op Schiphol 39 buitenboordmo
toren aan. Elf van dezelfde soort mo
toren waren Vrijdag reeds in ons land
aangekomen. Deze 50 motoren, die elk
een capaciteit hebben van 25 paarde-
krachten, zijn een geschenk van een
Amerikaanse fabrikant, gedaan op
initiatief van de importeurs voor Ne
derland, de firma Snel en Van Tuber-
gen. De motoren vertegenwoordigen
een gezamenlijke waarde van f 100.000.
Hulp uit Zwitserland
Het Zwitserse Rode Kruis heeft
zoveel geld en goederen bijeenge
bracht, dat twintig spoorwagons
vol kleren, schoeisel, beddegoed en
dekens konden worden geladen. De
wagons zullen zo spoedig mogelijk
naar Nederland worden gereden.
De telefoonactie, die Dinsdag begon,
bracht reeds 2.200.000 Zwitserse francs
op. Dit bedrag is bestemd voor Neder
land, Engeland en België.
Een Zwitserse herverzekeringsmaat
schappij heeft een bedrag van f 100.000
voor het Nationaal Rampenfonds be
schikbaar gesteld.
Grote stroom uit Parijs
De Belgische luchtvaartmaatschap
pij Sabena heeft besloten behulpzaam
te zijn bij het vervoer van de nog
steeds groeiende hoog opgestapelde
massa goederen, die ter leniging van
de nood naar ons land worden ge
zonden.
Zoals bekend is de toevloed zo groot,
dat de K.L.M. deze alleen niet kan
verwerken. In Brussel maakt men zich
zorgen over de grote stroom van goe
deren uit Parijs. Zij worden in zulke
enorme hoeveelheden aangevoerd, dat
geregelde doorzending naar Nederland
bijna onmogelijk wordt geacht.
Luxemburg leeft deze dagen ook ge
heel mee met Nederland. Radio en pers
roepen de bevolking voortdurend op
deel te nemen aan de hulpacties. Bij
de verzamelposten stromen de goede
ren binnen. In totaal is er reeds
150.000 ton aan kleding, dekens, levens
middelen en medicamenten bijeenge
bracht. Van alle kanten zijn auto's
aangeboden voor het ophalen van pak
ketten uit de provincie.
Portugal geeft
Ook uit Portugal blijft de hulp voor
de door de watersnood getroffen ge
bieden toestromen. Uit Lissabon zond
men Zaterdag af 10.000 dekens, 20.000
m beddelaken, 2.000 paar schoenen,
400 000 blikjes conserven, een grote
hoeveelheid tabak en vetten, 1 ton le
vertraan, 5 ton koffie, 50 ton rijst, 10
ton suiker, 10.000 pakjes gedroogde
vijgen en 34.000 flessen portwijn.
Een plaatsje in Noorwegen gaf een
houten huis, compleet met meubilair.
In dit huis kunnen acht mensen wonen.
Honderden tonnen goederen zijn in
gezameld. Ongeveer 20.000 Franse ge
zinnen boden aan een of meer Neder
landse kinderen op te némen.
HERENIGD
lï INNEN enkele uren veranderde
*-*het leed van landbouwer Iwaar
den uit Oosterland Zaterdag in de
grootste vreugde. Vrijdag evacueer
de hij naar Baam, zonder zijn
vrouw en zijn dochters. In het
rampgebied was hij ze kwijt ge
raakt; misschien waren ze verdron
ken.
Zaterdagmorgen hoorde hij ech
ter, de ze nog in leven waren. Eni
ge uren later kwam er een konink
lijke auto voor. Deze bracht de ge
lukkige landbouwer eerst naar
Utrecht voor hereniging met zijn
dochters en daarna naar Assen,
waar zijn vrouw op hem wachtte.
boord is. De captain wijst op de duck,
die achter ons komt en wij roepen,
dat wij medische hulp zullen sturen.
De duck staat op de straatweg, vlak
naast een vernielde boerderij.
Of het van onze stemmen komt,
of dat het toevallig is: plotseling
breekt vlak naast ons een paard
door de strohaag heen, valt hal
verwege neer en komt dan op de
knieën weer omhoog. Het steekt
de kop naar ons uit, slingerend en
waggelend, de ogen leven niet
meer, staan wijd open, maar zijn
al dood.
Het is maar een paard, opgestaan
uit de dood. Toch gaat een rilling van
afgrijzen en medelijden door ons heen,
de duck stopt en wij allen kijken.
Hét dier komt weer omhoog, staat
trillend en wankelend op alle vier
benen, tot de borst in het water. De
kop schudt al maar heen en weer, de
lippen tasten in het brakke water, dat
niet gedronken kan worden. De bo
venlip is totaal kapot en gespleten,
het oorspronkelijk bruine haar is op
vele plaatsen groen geworden.
„Er stirbt", zegt een Duitser en
„Damned" vloekt de Amerikaanse ko
lonel. Wij allen kijken gejaagd om ons
heen: is er nu niets, waarmede wij
dit dier kunnen helpen? Het is zo
dicht bij ons en het staart onze kant
uit, alsof het van ons hulp meent te
verwachten. En wij kunnen niet hel
pen, kunnen niets doen.
KETSEN
\l ALLEND en struikelend komt het
paard dichterbij. Het zakt over een
afscheidingslootje heen, verdwijnt on
der water, komt weer boven en komt,
na schier eindeloos geworstel, weer
wankel op de benen. Het achterstel is
nu naar ons toe gekeerd, onder de
buik is de huid verdwenen en rot
reeds het vlees.
„Shoot off", commandeert de
Duitse kapitein en de Amerikaan
se kolonel, de enige die een wa
pen draagt, trekt zijn groot pis
tool. Het wordt doodstil in de.
duck, maar men zou willen vloe
ken, luid en nadrukkelijk.
Het paard heeft de kop moede op
een stuk omheining hangen en het
biedt zo geen kans op een kopschot.
Men roept, maar de kop slingert heen
en weer, de kolonel krijgt geen wit.
Eindelijk draait het dier zich om, zakt
voor op de knieën. „Jetzt".
Het pistool gaat omhoog, de meesten
van ons draiaen het gezicht de an
dere kant uit. Het paard staart naar
de duck, de kolonel trekt af, het wa
pen ketst. De tweede patroon ketst,
de derde, de vierde.
Woest slingert de kolonel het maga
zijn uit het wapen en laadt met een
nieuw. Alle patronen weigeren.
Het paard struikelt vlak naar ons
toe, de kop rost langs de duck. Dan
zakt het weer door de benen en valt
op zij in het water. Maar diep is het
hier niet meer, de kop blijft bov-m.
„Go on". De duck rijdt verder.
Het paard blijft achter op de
autoweg van Zierikzee naar Zij
pe. Het wankelt omhoog en valt
weer neer, maar het water zakt
steeds verder en het sterven kan
zo nog heel lang duren.
Het heeft al geduurd van Zon
dagmorgen vijf uur af. Natuur
lijk, het is maar een paard, men
kan zeggen, dat er erger dingen
gebeurd zijn en gebeuren. Maar
dit paard zal niet verdrinken, het
zal langzaam sterven, dagenlang,
van dorst, kou en natzijn. Of mis
schien dat de kolonel zijn wapen
verwisseld heeft en terug is ge
reden.
Jan Verhoeff uit Driebergen registreert in de kazerne te Cssen-
drecht de vluchtelingen van de Zeeuwse eilanden. Onder hen is
Vroegop, de boer uit de buurt van Nieuwerkerk, die het verhaal over
de dood van Johanna vertelde. (Eigen foto)
