Wreed contrast: leven-dood!
De Zeeuiv: onverklaarbaar
verschijnsel
Een plaats voor onze voet?
Koningin, Prins en Prinsessen bij
evacue's en in noodgebieden
Overweldigende steun uit binnen-
en buitenland houdt aan
LEIDSCH DAGBLAD - MAANDAG 9 FEBRUARI
.ren en ramen, opgelichte daken en drij
vend huisraad. Zó snel kwam de vloed,
dat men de verrassing kan zien, die zij
I teweeg bracht, aan de pan met de pol-
I lepel, die nog op het fornuis staat in
I een overigens geheel uiteengereten en
ondergelopen huiskamer, aan de boeren
wagens met de klompen op de ook.
welke tegen de dijk zijn opgespoeld. aan
de stapel borden op de tafel, wellicht
voor het ontbijt gereed gezet. Aan de
dijk is men bezig met het verzamelen
en transporteren van cadavers.
Tussen de boerderijen vaart een
kleine praam, bemand met vier man
nen. Zij zoeken de overal in het rond
drijvende dieren en duwen ze op naar
de dijk. waar ze met een takel uit het
water worden gelicht en op een platte
wagen gehesen.
Aan de dijk staat de boer. Men kan
zijn gedachten slechts raden, want van
zijn gezicht valt geen enkele emotie
af te lezen. Bijna ongeïnteresseerd
slaat hij deze gruwzame arbeid gade.
Honderden, zo niet duizenden koeien
zullen getransporteerd moeten worden.
Alleen al in één stal kwamen er 150
om het leven. Het werk vordert uiterst
langzaam, omdat de beesten moeilijk
te bereiken zijn. Bovendien heeft men
de nodige voorzorgsmaatregelen in
acht te nemen. Zo werkt men met
rubberhandschoenen aan en blijft
zoveel mogelijk buiten directe aanra
king met het water.
water staande, tot onder de grote brokken
beton te komen. Dagelijks worden nieu
we doden gevonden
Boulevard des doods
Als buitenstaander kan men zich zo
moeilijk een voorstelling maken van
hetgeen hier gebeurde, van de oerkracht I
van het water, van de visuele omvang
en wij laten het onzichtbare nog buiten i
beschouwing van de ramp. Misschien 1
dat het volgende ons benadert in zijn
I afschuwelijke directheid.
In de het laatst ondergelopen polder,
de Numanspolder. zag een caféhouder de
3 meter hoge watermuur over een front
van 250 meter in de verte naderen. Hij
aarzelde geen ogenblik, maar riep zijn
i gezin bijelkaar, startte zijn wagen en
reed op volle snelheid naar de 700 meter
verder liggende hoge dijkwal. De snel-
1 heid van het water was echter groter,
en even voordat de auto de dijk bereikte,
greep het water de wagen aan en sleur
de haar in het kolken mee. Gelukkig
i wisten de caféhouder en de zijnen zich
op het nippertje veilig te stellen. Hier
uit kan men zich wellicht voor ogen
stellen met welk een snelle en brute
kracht het water zijn brede weg baande.
Een boulevard des doods
Trots op het devies
O, mijn ziel, wat buigt g'U neder
Onze stadgenoot, de heer H. L. Leffelaar schrijft:
Numansdorp, Zaterdagavond
ER staat een geranium in de vensterbank.
Aan de wand hangen bekende platen: ,,ln de Rimboe" (de tijger die uit
het bosje tevoorschijn komt en de olifant die bij het bamboe staat), „Zoet
watervissen" en „Reptielen". Het is de Lagere School van Bïnnensluis, in de
bedreigde Hoekse waard. Maar deze schoolse attributen zijn de enige die
herinneringen wekken aan normaler, opgewekter dagen. Nu zijn de klaslokalen
in gebruik als opslagplaatsen van kleren en voedsel, als de gemeente-secretarie
van Numansdorp omdat het Raadhuis ondergelopen is, terwijl het nieuwe
gebouw, dat juist in aanbouw was, in de vloed werd opgenomen en vernietigd.
Vanmiddag bereikten wij in een legervrachtwagen van de R.I.M.I. deze
streek. Ondanks de wetenschap dat wij op weg waren naar het gebied van de
rampspoed, was het moeilijk om ons dit bewust te zijn. Want hier en daar
temidden van de onafzienbare watervlakte, waar nog droge gronden^^zien
wij boeren aan het werk, vrouweq die met de boodschappentas ovej^^^ftaat
gaan en kleine kinderen, die krijgertje spelen. Deze ramp is behalvl^B^ste-
rend, dan ook wreed in de door haar gewekte tegenstellingen.
Leven en dood gaan hand in hand en de grenslijn is soms nauwelijks bepaalbaar.
Begrafenis trekt voorbij
Boven het uitgestrekte geïnundeerde
gebied gaat een oranje zon. ietwat vaal
in het winterse licht, langzaam onder
en zet de boven het water rijzende
daken scherp als silhouetten aan. Leven
en dood schuilen wellicht in de schoon
heid èn de bruutheid van de natuur,
die onredelyk in haar macht schijnt.
Hier in dit schoollokaal, ook die
vreemde tegenstellingen.
Op het bord staan behalve de reken
sommen. ook tekeningen: een kat voor
stellende. met twee kippen op een vlotje
balancerende. De kat houdt olijk een
borrelglaasje in de handpal daar
naast een vluchtige schets van vluchte
lingen in een bootje tegen de storm
ir.roeiend
Maar ook duidelijker doet de tegen
stelling: leven—dood zich gelden.
Even voor de gemeente Numansdorp
passeren we een begrafenisstoet. Voor
op rijdt de lijkwagen, daarachter een
kleine stoet personenauto's, kennelijk
door particulieren afgestaan. w:ant op de
voorruit is het urgentiebiljet aange
plakt: „Afkomstig uit en bestemd voor
het noodgebied De Hoekse Waard".
Het verkeer uit tegengestelde richting
mindert geen vaart en suist langs de i
traag rijdende auto's. Men kan moeilijk
afscheid van de doden nemen, daarom
de traagheid; maar evenmin kan men
gewillig afscheid van het leven nemen,
daarom de haast.
De straatweg van Binnensluis naar
Numansdorp staat geheel onder een
halve meter water. Stapvoets rijden de
auto's zoekend naar het juiste midden,
als het ware op de tast. langs de hui
ten. die tot aan de kozijnen in het water
•taan. Men passeert het Postagentschap.
..Gesloten", zegt een ironisch bordje
Op de deur. die nog maar gedeeltelijk
zichtbaar is.
Verstijfde Car
Eerst wanneer wij Numansdorp bin
nenrijden dringt het weer tot ons door:
het is geen tijd voor bespiegelende ge
dachten. Langs de Schuringsedijk rijden
takelwagens, amphibies, vrachtwagens
en tractoren in een gestage stroom voor
bij. Honderden soldaten, mariniers en
personeel van de Luchtmacht lopen half
hollend af en aan. Af en toe klinkt een
bevel. Er rijden boerenwagens met de
verstijfde lichamen van koeien, paarden,
varkens en schapen naar het haventje,
waar de cadavers afgevoerd zullen wor
den naar Rotterdam om nog tot enige
doel te kunnen dienen. In ,,'t Schippers
huis" wemelt het van de mensen. De
rook hangt als een dik gordijn van
plafond tot vloer. Mannen dragen man
den met brood en pakken met gecon
denseerde melk binnen. In de achter
kamer huist de staf van het Raadhuis.
Ook hier weer te telefoon, de berichten,
die haastig worden doorgegeven, volle
asbakken en overal verspreid papier.
De boer aan de dijk
Nog geen uur later lossen wij de be
manning van een takelwagen af en ver
trekken langs de dijk in de richting van
de plaats, waar de catastrophale Zon
dagmorgen het wervelende water men
sen. huizen en vee meesleurde Dan zien
wij de huizen. Of eigenlijk: de ruïnes
Afgebrokkelde muren, versplinterde deu-
Op de nationale rouwdag werd in Je
Nieuwe Kerk te Amsterdam, waar
ingezamelde goederen voor de hulp
verlening hoog lagen opgestapeld,
een bijzondere oecumenische dienst
gehouden, welke door Prinses Wil-
hclmina werd bijgewoond.
Prinses Wilhelmina verlaat de kerk
na afloop van de dienst.
Tragiek van de overval
Verderop langs de dijk wachten drie
doodkisten.
Daar hebben wij onze opdracht, uit te
voeren. Nog steeds wo'-dt een groot aan-
tal vermist, in het bijzonder uit déze
streek. Verticaal op de dijk ziet men de
vage lijn van totaal in elkaar gestorte
huizen. Er is niets blijven staan. De
muren brokkelden als fondant af en
bedolven de bewoners eer zij het wisten.
De meesten van hen sliepen vermoede
lijk nog toen de ramp zich over hen
uitstortte.
Men vindt hen dan ook zoals zij over
vallen werden: in bed; de moeder en
het kind, dat juist werd aangekleed;
de man die zijn koffer pakte
Met de takelwagen rijden wij de dijk
af, het water in, dat tot aan de tree
plank staat. Bij het eerste huis-restant,
trachten wij wat brokken muur te lich
ten, op zoek naar doden. Er worden
kleren, prentbriefkaarten: „Gelukkig
Kerstmis en Nieuwjaar", schoenen, een
naaimachine gevonden.
Mensen vinden we niet. want het blijkt
ondoenlijk om tot aan de knieën in het
Met het vallen van de avond keren
we in Numansdorp terug, na urenlang
vergeefs zoeken. Het vriest Het water
draagt een vlies op haar huid mee. aan
de huizen hangen ijspegels. Het is on
mogelijk koud op de open takelwagen,
die ons rijdt. Degenen, die deze tochten
al zo vele malen hebben gemaakt, zijn
monter en maken zelfs grappen. Wij,
die eerst vandaag met het bergingswerk I
kennis maakten, verwerken de indruk- j
ken nauwelijks. Het is te veel om op te
nemen. Bij ,.'t Schippershuis" stappen i
wij uit en sloffen naar binnen. Het is
er eivol, zoals overal in alle café's in
deze gebieden: ook die in de stad, het
is immers Zaterdagavond
We zijn verbaasd er zoveel boeren aan j
die, alsof men nimmer van
dijkdoorbraak, overstroming of slacht
offers van het water hoorde, zitten te
kaarten en een Zaterdagse borrel drin- j
ken. Onder hen zün er, die have en
goed verloren en zij lachen even gul I
als de anderen.
Het is onverklaarbaar.
De mens is onverklaarbaar als ver
schijnsel. onuitroeibaar in zijn door-
zettingsvermogen, koppig in zijn goe-
de trouw, zo is de Nederlander, zo is
vóóral de Zeeuw!
Misschien is het daarom dat hij op
timistisch blijft, ook al staat hij aan
de voet van zijn verwoeste boerderij;
is het daarom dat hij trots Is op zijn
devies, zoals ik dén hunner hoorde
zeggen bij wijze van antwoord:: „Luc-
tor et Emergo"!
Kerkdienst
in schippershuis
Zondagmorgen watervloed roept
tot watervloed bij het gedruis van Uw
waterstromen". In ..'t Schippershuis"
waarvan de eigenaar en zijn gezin het
onmogelijke presteren om de honderden
(Ingez. Mert.-adv.j
RESTAURANT
„IN DEN VERGULDEN TURK"'
VOOR UW DAGELIJKSE
MAALTIJDEN
werkers dag en nacht iets warms te
bieden staat achter de bar, naast de
j tapkraan, de dominee, die op deze Zon-
dag een eenvoudige dienst leidt.
„O. myn ziel, wat buigt g'u neder,
waartoe zijt g'in my ontrust?" antwoordt
de gemeente. Ook zij, die in rouw ge-
dompeld zyn, die in één slag straatarm
I werden.
De dienst Is kort, want de meesten
onderbraken hun werkzaamheden om
hier aanwezig te kunnen zijn.
Er ligt een flink pak verse sneeuw over
1 de wanordelijke straten. Het is welhaast
j te guur om buiten enig werk te kunnen
verrichten. Af en toe breekt een jagen-
I de sneeuwwind los. Niettemin staakt
I men het. werk niet. De mannen staan
1 met hun waterlaarzen stampend op de
dijk en slaan de armen heen en weer
om warm te blijven....
Impressies van ds J. Eygendaal uit rampgebied
Ook deze week bij
getroffenen
Prins Bernhard heeft Zaterdag voor
de derde achtereenvolgende dag bezoe
ken gebracht aan getroffen gemeenten.
Na te Soestdijk te zijn opgestegen, land
de de Prins in een polder bij Zonne-
maire, waar hij overstapte in een heli
copter. Hij bezocht daarmede Dirksland,
Herkingen, Middelharnis, Melissant,
Stellendam. Goedereede, Zijpe, Bruinis-
se, Ooltgensplaat en Willemstad. In al
deze plaatsen sprak de Prins langdurig
met autoriteiten en bevolking. In het
bijzonder viel hem de voorbeeldige stem
ming van de bevolking op en de wils
kracht, waarmede het herstel van de
dijken ter hand wordt, genomen. Na zijn
tocht door de getroffen gebieden landde
hij in Ypenburg. waarna hij in Den
Haag de dagelijkse vergadering van het
Rampenfonds bijwoonde. Des avonds
hield hij een korte toespraak voor de
■y
Aan een uitvoerige brief van onze oud-
sladgenoot ds J. Eygendaal. thans predi
kant te Hoofdplaat aan zijn kinderen te
Leiden, ontlenen wij enkele bijzonder
heden over de door hem meegemaakte
gebeurtenissen
Even vóór drie uur, in de nacht loeide
de sirene van het Gemeentehuis. Ik be
greep direct, dat de dijk gevaar liep. Wij
kleedden ons vlug warm aan. Ik kon niet
radio, waarin hij mededeelde ook deze
week de rampgebieden te willen bezoe
ken. Hij bracht een woord van grote
hulde aan de vele naamloze werkers, die
ons land voor een nog groter ramp heb
ben behoed en die alle krachten hebben
ingezet om nood te lenigen, levens te
redden en het herstel voor te bereiden.
Koningin Juliana is vanmorgen te
halfacht naar Spijkenisse op Voorne-
I Putten vertrokken om te trachten van
daar uit met een boot van Waterstaat
een tocht naar verschillende eilanden
te maken. Zij was voornemens dorpen
te bezoeken waar nog mensen wonen.
Koningin Juliana zal, evenals Prins
Bernhard. in de loop van deze week een
bezoek aan Texel brengen, nadat zij ook
nog andere getroffen gebieden heeft be
zocht.
De Prinsessen Beatrix en Irene brach
ten Zaterdag bezoeken aan de evacué's
uit Schouwen en Duiveland die in Soes-
terberg zijn ondergebracht, waar zij o.m.
speelgoed aan kinderen uitdeelden. In
Doorn brachten zij een bezoek aan
vluchtelingen uit Zierikzee, evenals in
De Bilt en Renswoude.
Gisteren hebben zij met Prinses Mar
griet een vlucht gemaakt boven de ge
teisterde gebieden. De Koningin en de
Prins waren van oordeel, dat het nood
zakelijk is dat hun dochters zich een
volledig beeld vormen van de ontstel
lende ramp, die ons volk heeft getrof
fen.
Minister-president Drees heeft even
eens een vliegtocht, over het getroffen
gebied gemaakt en heeft bovendien be
zoeken gebracht aan enkele getroffen
gemeenten. Op het vliegveld Valkenburg
bezichtigde hij de hulpverleningsorgani
satie.
geheel bovenaan de dijk komen. Tonnen
water werden door de storm over de dyk
geworpen en aar. de binnenkant van de
dijk werden gaten geslagen. Het zou
eerst om 4 uur 'mog watei zijn en reeds
om 3 uur zwalpt het zeewater de dorps
straat in. Wanneer die nacht de dijk
bezweken was. dan zou waarschijnlijk
de helft van het dorp zijn weggevaagd,
daar het ernstigste gat juist voor het
dorp ontstaan was. Maarde dyk
hield het. Althans dat gedeelte, dat voor
ons van het grootste belang was. Wel
sloegen er drie grote gaten, die twee
kleine polders onder water zetten. Toen
het daglicht een kans gaf om een en
ander te overzien was het duidelijk dat
wy door het oog van een naald gekropen
Ik heb grote bewondering voor de
mentaliteit van de Zeeuwen. Geen ge- I
praat of gekanker. Alleen maar werken,
gespannen er fel. En toch altijd weer I
leute! Doch niet uitbundig of uitge- j
laten.
Voordat de vloed weer opkomt, moeten
de gaten dicht. Honderden mannen
werken, zweten en kraken in hun bot-
ten. Maar ze zetten door. Geen gerol i
van strootjes: geen geroep om koffie. Er j
wordt alleen maar gewerkt.
In Biervliet liet dominee Wiebosch de
dienst beëindigen toen de sirene ging. i
Men wist daar nog niet, dat wij een
halve nacht gevochten hadden. Ik kon
op de dyk niet blijven, want je woel er i
weg. Maar de jongekerels vormden een I
keten van vyf man. hielden de zesde 1
vast. die een zakje klei in het gat moest
gooien. Als hij dat karwei volbracht had,
Binnen twee dagen was in Zweden
een bedrag van een millioen Zweed
se Kronen voor de slachtoffers van
de watersnood in Nederland bijeen
gebracht. Het gehele Zweedse volk
leeft mee met onze landgenoten, die
zo zwaar getroffen zijn.
Een bijzondere wijze van offere'n is
georganiseerd in het stadje Köeping
in Midden Zweden. Op Zaterdag en
Zondag moeten alle voetgangers, die
een van de zes bruggen in het stadje
passeren, een bijdrage geven voor
het fonds dat gesticht is voor de
hulpverlening aan Nederland.
De foto toont Prinses Christina, die
de bijdrage van haar en haar
schoolkameraadjes overhandigt aan
de Nederlandse gezant te Stockholm
de heer W. A. A. M. Daniels.
smeet de wind zijn zak soms honderd
meter ver weg. Intussen brachten taxi's
en vrachtauto's, ouden van dagen en
moeders met babies in veiligheid.
Toen het water vfeer zakkende was
en iedereen even uitrustte, klonk opeens
de sirene. Groot gevaar! Op een geheel
nieuwe plaats, was opeens een straal van
bijna een meter middellijn gaan spui
ten Het zeewater stroomde het dorp in.
Wie zou sterker zijn? Het water of de
mens? Ditmaal won de mens weer
Straks gaan we dan weer slapen, met
een sterke Westenwind en om zes uur
hoog water. De dijk aan alle kanten
gewond en vol verband van al die zak
ken. Zal de dijk het houden? Wij hopen
en vertrouwen. God weet het. Dat we
nog bestaan, zien we als een wonder.
Waarom wij gespaard en anderen niet?
Vragen, waar je niet van los komt. Je
kunt alleen maar heel erg danbaar zijn
en erg ootmoedig worden.
Ik kende de kracht van het water
door de echt Indische bandjirs. Maar
dit hier was niet mis. Betonblokken
van zeker 2000 kilo waren honderden
meters van hun plaats gesmeten.
Als Hij die de winden hun spoor en
hun baan wijst, ook een plaats voor onze
voet heeft, zie, dan zijn we tocl} wel
goed geborgen!
Circa 25 millioen voor
Rampenfonds
Het Nationaal Rampenfonds heeft tot
Zaterdagavond reeds bijna 25 millioen
gulden ontvangen. Het is ondoenlijk,
een opsomming te geven van de talloze
gaven, die landgenoten en buitenlan
ders schenken ter leniging van de
nood. Enke'e treffende voorbeelden
mogen van die offerbereidheid getui
gen.
Tijdens de gedenkdiensten in het zelf
zo zwaar getroffen Zierikzee werd niet
minder dan ruim twee en half duizend
gulden gecollecteerd. De bevolking van
de gemeente Watcrlandkerkje in Viest
Zeeuwsch Vlaanderen, in totaal met
meer dan 555 inwoners, bracht ruim
i f 11.000 bijeen of meer dan twintig gul-
I den per inwoner. Ongetwijfeld tot dus
verre een record.
De Koreavrijwllligers hebben telegra-
I fisch f. 10 000 overgemaakt. Een ton
Met kracht is overal in de geteis
terde gebieden het herstel- en op
bouwwerk ter hand genomen. Op
verschillende plaatsen zijn reeds
innzionlijke vorderingen gemaakt.
Hier zien we de werkzaamheden
voor het herstel van de spoorweg
van Bergen op zoom naar Goes.
werd ontvangen van Van Gend en Loos
I en van de Rotterdamse Beursbezoekers,
evenals van de gemeenteraad van En
schede, van de Prov. Noordbrabantse
I Electriciteits Maatschappij en van dc
Vereniging van de Tabakshandel en de
Orde van Vrijmetselaren.
In Nieuw Vennep zal de eigenaar van
twee kleine huizen deze op 19 Februari
i laten veilen ten bate van het Rampcn-
fonds.
De KLM zit „tot de nok toe" vol met
I vervoer van door het buitenland ge-
i schonken goederen. Buitenlandse lucht-
vaartmaatschappijen hebben hun be-
I langeloze diensten aangeboden om by
het vervoer te helpen.
Inderdaad is de steun uit het buiten
land overweldigend: Italië bracht reeds
meer dan een half millioen bijeen, in
Venezuela werd reed f. 135 000 gegeven,
de Finse regering stelde een millioen
gulden ter beschikking, in Noorwegen
werd een half millioen gulden gecollec-,
teerd, de in Zweden verzamelde goede
ren worden geschat op een waarde van
drie en een half millioen gulden,
een Zwitserse verzekeringsmaatschappy
schonk een ton, uit Oostenrijk Is reeds
voor' een waarde van vier ton goederen
verzonden, in Zwitserland staan met
minder dan twintig goederenwagens vol-
gpladen klaar voor verzending haar ons
land.
Inmiddels is dc Amerikaanse Minister
van Buitenlandse Zaken, Foster Dulles
bpnoemd tot voorzitter van de door
Eisenhower ingestelde hulpverlenings
commissie.
