Het sneeuwde Zaterdag al in noodgebieden
Een wit laken over de overstroomde landerijen
RADIOREDE KONINGIN JULIANA
Komende springvloed geeft geen
reden tot ernstige ongerustheid
„Beurzen open,
dijken dicht!"
Hulde voor alle stille redders
s=^== HAAGSCHE COURANT Maandag 9 Februari 1953 Pagina 3
„Overal waar leed is, is zegen nabij"
(Van een onzer verslaggevers
Te midden van de kleine vogels en sprinkhanen, die in de
geteisterde gebieden van Zeeland en Zuid-Holland af en aan
vlogen om hulp te verlenen verscheen Zaterdag een grote,
een DC 6 de „Prins Bemhard" van de K.L.M. met aan boord
de Directeur-generaal van de Rijkswaterstaat, ir. A. G.
Maris en de hoofd-ingenieurs-di reeteur G. B. R. de Graaf en
C. In 't Veld, dr. A. Plesman, directeur van de K.L.M. en U.
Dellaert, directeur van Schiphol, diverse waterstaatsmensen
en een veertigtal binnen- en buitenlandse journalisten, die
dezer dagen verslag hadden uitgebracht van de beschouwin
gen van ir. Maris aan de hand van de kaarten verstrekt door
de directie Rijkswaterstaat.
De vlucht ging, bij aanvankelijk goed zicht, op een hoogte
van ongeveer 300 meter over Schiedam, IJsselmonde, 's-Gra-
vendeel, Moerdijk, Biesbos, Alblasserwaard, West-Brabant
naar Zeeuwsch-Vlaanderen, waar bij Temeuzen mist en lage
bewolking het uitzicht kwamen belemmeren en ook enkele
sneeuwbuitjes een gordijn trachtten te leggen over Walche
ren, Noord-Beveland, Schouwen en Duiveland en Goeree-
Overflakkee.
Het is stil in het
verdronken land
Wat wij tot iiog toe hadden ge
zien was een uitgestrekte verlaten,
heid, een onmetelijke watervlakte,
waarin een slordige hand de ver
dronken huisjes en de ontruimde
hofsteden had geplaatst. Was er
die dag ten onzent nog geen sneeuw
gevallen, hier had de natuur reeds
een zwakke poging gedaan om de
landerijen, voorzover zij droog la
gen, de dijken, welke nog niet be
zweken waren, de nog niet onder
gedompelde wegen met een wit,
dun laken te overdekken, een laken
van geheiligde stilte, daar waar
het leven geweken is.
De vorst had een poging gedaan
de wateren, die de vruchtbare
landouwen hadden overstroomd, in
haar greep te krijgen. Een ijl, dun
ijsvliesje streek op enkele plaatsen
de rimpelingen uit het watervlak,
vervaagde het onderscheid tussen
land en water, hield de sneeuw
vast, zodat het bedrieglijk veel
ging lijken of de watervloed, had,
temidden van zeveel triestheid en
ellende, een ogenblik vergeten, ook
daar de teisterende hand te leggen.
De boomtoppen langs de onderge
lopen wegen, op de erven, gaven
echter geen grond aan deze ver
moedens.
„Rood zijn de daken van Hol
land" zong de dichter Adama van
Scheltema. Ongetwijfeld heetf hij
hiermede evenzeer de daken van
Zeeland bedoeld; Op deze vlucht
zagen wij de zuiver witte be
sneeuwde daken, een smetteloos
wit boven het gewassen water uit
steken. Geen wuivende vrouwen
op de bleek! Geen spelende kin
deren op de dijken! Water, water
en nog eens water met Zilverstre-
pen van de stroming, die langs
richels van verdwenen dijken
streek, of op een ondiepe plek
langs een bouwlandhek, dat geen
dienst meer behoeft te doen, om
dat alles toch in die ene wrede
hand van de stormvloed is.
Over de wegen, welke nog be
gaanbaar zijn, ziet men een en
kele fietser. Waar komt hij van
daan? Waar gaat hij heen? Hij
moet toch een punt van uitgang
hebben en een doel. Wij, zo hoog
boven hem, die de uitgestrekt
heid van de onherbergzaamheid
kunnen overzien, wy begrijpen
het niet! Wij kunnen niet begrij
pen dat enig levend wezen in
deze polders van troosteloosheid
nog een doel kan hebben. Doch
tevens beseffen wij, dat de Zeeu
wen niet voor niets het: „Ik wor
stel en kom bovep" als wapen
spreuk hebben. Zolang dit blijft
bestaan, zullen zij in hun pol
ders blijven of terugkomen. En
als dat weer is gebeurd, zullen
wij misschien ook het doel van
deze eenzame fietser begrijpen.
Uitzicht verdwynt
Boven Walcheren verdwijnt ons
uitzicht geheel. Het vliegtuig
stijgt tot ruim 5000 voet, om op
deze hoogte een gat in de wolken
en de mistflarden te vinden. Het
mag echter niet lukken Ruim an
derhalf uur hangen wij reeds in
de lucht De piloot geeft het ech
ter niet op. Hij koerst naar Waal
haven. Van daar over Putten, waar
wij zien hoe de kanaaldijken het
water keren en Voorne sparen,
naar de kust en vindt daar een op
geslagen rand in de wolkendeken,
waaronder hij, heel wat lager
thans, weet te kruipen. Daar liggen
Stellendam. Middelharnis, Stad aan
't Haringvliet, Den Bommel. En dan
Bruinisse. Nieuwe en Oude Tonge.
Nieuwerkerk. Kapotte huizen. Dij
ken met gaten, kerken op pleintjes
in het water. Hier snorren de
vliegtuigjes voorbij, die de kleine
gaatjes, welke de grote DC 6 niet
heeft kunnen ontdekken, toch ge
vonden heb'ben. De sprinkhaanach-
tige helicoptères zien wij landen.
Wij zien met nationale vlaggen af-
De Prinsessen Beatrix en Irene
brachten Zaterdagmiddag een
bezoek aan de evacué's
DoornDe Bilt en Renswoude.
Hier geeft onze Kroonprinses een
pop aan een meisje uit Zierikzee
gebakende plaatsen, waar de red
ding brengende goederen de le
vensmiddelen, de rubberboten,
moeten worden afgeworpen! En in
de vaargeulen tussen de bebouwin
gen, de schepen en bootjes, welke
nu naar de haven spoeden.
Dan gaat de „Prins Bernhard"
huiswaarts. langs de kustlijn,
waarop de woedende zee eveneens
een aanval heeft gedaan, waarin
zij haar tanden heeft geslagen en
repen van de duinen heeft afge
knabbeld, zoals wij duidelijk kon
den waarnemen; waar de onneem
bare bunkers van de Duitsers als
zielige blokken uit een blokken
doosje zijn gerold.
Diep geroerd stappen wij
Schiphol uit. Het Nederlandse volk
zal heel wat werk moeten verzet-
t i dit alles weer tot een vrucht
bare, bewoonbare akker te her
scheppen. Men heeft reeds aange
pakt De eerste taak: het redden
van de bevolking, zo meenden
wij bevestig-, te krijgen op deze
hoogte, is thans afgelopen. Nu is
het volgende werk: de dijken
dicht en de polders droog!
Vorst en sneeuw, bedenkelijk
Na afloop van een langdurige vlucht met binnen- en buitenlandse
journalisten over de noodgebieden, heeft ir A. G. Maris, directeur-
generaal van de Rijkswaterstaat, enige inzichten gegeven op de
toestand zoals deze op het ogenblik is.
De heer Maris had op deze vlucht weer een bevestiging en verdui-
delyking verkregen van eerdere waarnemingen, waarover wy
Vrydag jl. uitvoerig schreven. Er waren z.i. drie lichtpunten van
zuiver technische aard.
1°« De Afsluitdijk van de Zuiderzee heeft de randprovinciën voor
een ramp gespaard. De standen van het water waren hoger dan
die, welke de commissie Lorentz had berekend. Die van de com
missie waren berekend naar de storm van 1894. Had de storm zich
hier kunnen ontwikkelen, dan zou een herhaling van wat in 1916
gebeurde op grotere schaal hebben plaats gehad.
2°. Wat zou er vijftig jaren geleden, als men toen deze storm ge
kend had zijn gebeurd? Men beschikte toen niet over radio's, mobi
lofoons, vliegtuigen, helicoptères, om de bevolking in veiligheid te
stellen en snel hulp te mobiliseren.
3°. Gebleken is de grote eensgezindheid van ons gehele volk in
dagen van rampspoed, eensgezindheid, die bydraagt tot herstel en
tot leniging van de nood. De hulp uit het buitenland overtreft
bovendien nog de stoutste verwachtingen.
De nacht van
16 Februari
Gaat er iets gebeuren in de
nacht van de springvloed, die op
16 Februari de top van de spits
zal bereiken en hoger zal zyn dan
in de nacht van de ramp, werd er
gevraagd. Ir Maris zei, dat het
gevaar afhing van de windkracht.
Zal er dan ook een gevaarlijke
wind komen of zal hij niet ko
men! De dijken zijn zwak en by
een stormachtige wind zal de be
schadiging toenemen. Wij zijn in
het winterseizoen en dan kan
men winterstormen verwachten.
Er is echter geen reden tot ern
stige ongerustheid.
Er worden maatregelen getrof
fen om zo spoedig mogelijk de
binnen- en buitenkeringen te be
schermen. Een voorbeeld is de dijk
langs het Voornse' kanaal, welke
met bekistingen is versterkt en
een waterkering vormt voor het
niet overstroomde deel van
Voorne.
Verrassingen voor de Rijks
waterstaat
Verrassingen in de gunstige zin,
waarvoor de Rijkswaterstaat is
komen te staan, is het behoud van
de Schielandse Hoge Zeedijk en
de dijk van de Krimpenerwaard.
Hier is een grote ramp voorkomen.
Het herstel wordt met kracht
voortgezet. Bij hoog water van de
bovenrivieren worden geen moei
lijkheden verwacht. Deze hebben
slechts een geringe invloed.
De toestand rond de Moerdijk
baart geen zorg, aldus ir. Maris.
Vrijdag is er een auto van Dor
drecht uit, de weg gaan berijden
tot aan de verkeersbrug. Een dukw
ging als verkenner vooruit. Op een
gegeven moment ging de dukw
dry ven, doch de auto kon blijven
rijden. De verbindingen zullen dus
spoedig bruikbaar zyn.
Er was ir Maris slechts één
geval bekend, waar een dyk is
doorgebroken op een plaats, die
indertijd door oorlogsgeweld werd
beschadigd. Dit was ten Oosten
van Willemstad, waar een bunker
zou zyn geweest. In de kwaliteit
van dyken, of zij in beheer zyn by
de Rijkswaterstaat of bij de pro
vincie, of by lagere organen, be
staat z.i. geen verschil. Ook in een
dijk, welke bij het Ryk in beheer
is die bij Ouddorp of Goeree
zijn gaten geslagen. By Ramme-
kens was eveneens de dyk doorge
broken. Echter op een andere
wijze. Thans heeft men deze
doorbraak kunnen dichten.
Het sluiten van de Nieuwe Wa
terweg met sluizen, teneinde de
achtergelegen dijken te bescher
men, was een opportunistische
vraag van een Amsterdammer.
Ir Maris wist echter voor de be
scherming van deze dijken een
andere methode, die minder verzet
bij de Rotterdammers zou ontmoe
ten, nl. het afsluiten van de mond
van de Hollandse IJssel.
De zeedijken hebben minder
schade geleden dan de andere. Dit
komt, doordat de zeedijken nieuw
gemaakte dijken zijn; de andere
zyn historisch gegroeid. Voor de
gemeenschap zou het een zware
taak zyn geweest, deze dijken het
profiel van thans te geven. Een
economisch niet te verwerken
probleem. Opmerkelijk is ook dat
de dijkdoorbraken allemaal voor
komen aan de lyzyde van de wind.
tengevolge van de zuigingen welke
zyn ontslaan en de dijkdoorbraken
ten gevolge van de overslag aan
de binnenkant zyn begonnen.
Ir Maris blijft, ook na deze ramp,
een voorstander van het gedecen
traliseerde waarschuwingssysteem.
Toch is het mogelijk, dat er maat
regelen worden genomen, welke
meer in de richting van de centra
lisatie wijzen. Dit is evenwel een
zaak, waarover de overheid zich
zal moeten uitspreken.
Ten aanzien van de Bies'.
meende ir Maris, dat nieuwe bere
keningen moeten worden gemaakt
na deze storm.
Vorst kan nadeel brengen
De vorst noemde ir Maris een
bedenkelijk iets. Zy zal de schade
zeker vergroten. Dat heeft men in
1916 ook ondervonden in het land
van Maas en Waal, waar veel ver
nielingen werden aangericht.
Hare Majesteit Koningin Juliana heeft
Zondagmiddag voor de Nederlandse
radiozenders de volgende rede uit
gesproken:
Landgenoten, die door de ramp getroffen
zijt en gij redders en helpers in de ruim
ste zin, wij staan allen vol ontzag tegen
over het grote leed, dat ons gehele volk
trof toen een deel daarvan een week
geleden werd overvallen door storm en
vloed: tegenover de moed, door zovelen
betoond in de nood en tegenover de
verschrikkingen doorstaan door hen, die
van ons heengingen, en door hen, die
bij ons bleven met het zware lot, dat zij
thans dragen.
Nederland is niet alleen het kind van de
rekening geworden op het punt van de
doorbraak van zijn dijken, maar het heeft
ook als een kind het hoogste gebod ge
volgd van de naastenliefde ons door
Christus gegeven, die alle leed doorleden
heeft en kent. Zelfs onze superieur ont
wikkelde techniek was machteloos de
ramp op het kritieke moment af te wen
den. Zij moest het opgeven tegenover wat
ons lot moest zijn, en dus toch nooit met
mensenmacht te keren is.
Maar, op het kritieke moment, waar mate
riële hulp niet kon worden aangewend,
werd de geestkracht van de mens op
geroepen. De doorbraak van de dijken
riep, daartegen in, een springvloed op van
medeleven met elkander. De eendracht uit
de oorlogstijd was plotseling weer paraat.
Dit hief ons volk ineens op boven alle af
scheidingen en ieder compromis der samen
leving uit. Wij voelen er allen de weldadig
heid van, weer samen te werken in het
streven voor één grote zaak en in ons
enthousiasme werken we door zonder er op
te letten of wij moe worden of schenken weg
zonder te letten op wat wij ons ontzeggen.
Als straks de zwaarste stoot is opgevangen,
en ook hef normale leven weer een groot
deel van onze aandacht zal vergen, dan
wens ik ons allen toe, dat we met taaie vol
harding toch het herstel en de wederopbouw
in dezelfde geest mogen volbrengen, met
onze saamhorigheid in hef oog en voor ieder
zichtbaar. Hoe dieper de nood, die zijn
offers nam, des te dieper is tevens in de
harten het beginpunt gelegd voor een ver
broedering der mensheid, wat tot ver over
de grenzen van het vaderland zijn weerklank
vond.
Dit was zo bij hen, die zelf getroffen en
zelfs zeer zwaar getroffen werden door
deze zelfde ramp. Dit was zo, nabij en ver.
Uit de gehele vrije wereld ondervonden wij
dit, in grote dankbaarheid. Zo kort na de
ergste aller oorlogen treft ons deze ramp, die
ons echter niet door menselijke verdorvenheid
werd aangedaan. Het raadsel van het waar
om is alleen bekend aan Hem, die weet
wanneer Hij elk van zijn kinderen tot zich
roept, en Die weet welke beproeving, welke
krachtmeting, wij kunnen verdragen, elk af
zonderlijk en allen tezamen.
God doet thans een beroep op onze geeste
lijke veerkracht en op ons vertrouwen in Hem.
Dit lijden voert maar naar één uitkomst, zo
wel voor de doden als voor de levenden, en
dat is: naar de barmhartigheid van God en
waar deze werkt in de mens. Overal waar
leed is, is zegen nabij.
Het gebruik van
Baileybruggen
Over het opblazen van Bailey
bruggen, over de dykgaten gelegd,
belast met rotsblokken en zand,
een methode die door de Ameri
kanen zou z|jn toegepast, zeide ir.
Maris, dat dit niet nieuw was. Dit
wilde men voor de oorlog toepas
sen by Jutphaas, om een gat in
de waterlinie te dichten, indien dit
met spoed nodig zou zyn. Een bak
met zand en stenen wilde men
boven een gat ophangen en door
springstoffen in het water laten
vallen.
Deze methode is echter in de
Nederlandse dijken niet toe te pas
sen. Zy zou alleen maar doeltref
fend zyn op harde grond. In de
dijkgaten in ons land met slappe
ondergrond zouden de rotsblokken
wegspoelen en wegschuren en het
gat zou toch weer open komen.
In Nederland is de oude beproef
de methode de beste. Wy kunnen
wel enige pontons gebruiken, zoals
die by het vestigen van de brug
genhoofden in Normandië in ge
bruik waren. Wij zelf bezitten er
nog maar een. Aan Engeland heb
ben wy gevraagd of er daar nog
over ziin. Dit moeten geen grote
doch kleine pontons zyn. Deze
pontons hebben wij nodig om vóór
de gaten te laten zinken.
„Mouwen omhoog,
ons land moet droog"
Om de offervaardigheid van het
Nederlandse volk levendig te hou
den, ook als de grootste spanning
is gebroken, hebben de gezamen
lijke radio-omroepverenigingen een
actie op touw gezet onder het mot
toe: „Beurzen open, dijken dicht".
Nadat prof. dr J. B. Kors, als
voorzitter van de Nederlandse
Radio Unie Zaterdagavond hier
over de mededeling had gedaan
over beide zenders, volgden won
derlijke uren rond de 5 telefoons
van het te stichten bureau te Hil
versum (Hilversum no. 2545, 2546,
4675, 9075 en 9275).
Onmiddellijk stroomden de mede
delingen van giften uit het ge
hele land binnen. Initiatieven en
acties zullen via de microfoon wor
den gekanaliseerd naar het Ram
penfonds. De betrokkenen zullen
de resultaten van hun acties per
soonlijk voor de microfoon op de
Zaterdagavonden aanbieden, zodat
ons gehele land kan meeleven.
By hoge uitzondering heeft de
regering ontheffing verleend van
de strenge bepalingen betreffende
het maken van reclame voor de
radio. De namen van firma's en
bedrijven, die schenkingen gedaan
hebben, mogen voor de microfoon
bekend worden gemaakt.
De AVRO heeft haar program
ma: „Zoden aan de dijk" beëindigd
en zal de opbrengst van haar actie
(ƒ30.000) overmaken aan het
nieuwe fonds. Het gironummer
van het nieuwe fonds is: 17, ter
wijl het postbusnummer, waar
postwissels naar toe kunnen wor
den gezonden eveneens 17 is.
Hedenavond zal het eerste
programma van „Beurzen open,
dijken dicht", de aether in gaan.
De padvinders
Inmiddels hebben ook de pad
vinders besloten hun activiteiten
in dienst van het Nationaal Ram
penfonds te stellen. De Neder
landse pavindsters- en padvin-
dersraad, zal op 14 Februari een
actie ondernemen onder het motto
„Mouwen omhoog, ons land moet
droog". Kabouters, welpen, ver
kenners, voortrekkers, pioniers,
leidsters en leiders zullen er op
die dag op uit trekken en in uni
form ieder minstens een gulden
verdienen voor het Rampenfonds.
Nog geen terugkeer
naar Wagenberg
De burgemeester van Terheijden
bij Breda deelt ons, ter voorkoming
van teleurstellingen mede, dat te
rugkeer van geëvacueerden naar
het gehucht de Wagenberg tot na
dere bekendmaking niet kan wor
den toegestaan.
Radiorede
Prins Bernhard
„Vandaag heb ik voor de derde
keer de getroffen gebieden met een
vliegtuig of helicopter bezocht en
ik geloof, dat ik nu zo ongeveer
iedere van de zwaarst getroffen
steden en dorpen op Schouwen en
Duiveland, Goeree en Overflakkee,
Tholen en een enkele plaats in
West-Brabant" heb gezien", zo zei
Prins Bernhard, toen hij Zaterdag
avond als voorzitter van het Natio
naal Rampenfonds voor de radio
sprak.
Maandag zal de Prins doorgaan
met zijn bezoeken in West-Brabant
en de overige rampgebieden in
Zuid-Holland en Zeeland. De Prins
zal ook nog bezoeken brengen aan
de Waddeneilanden, die door de
stormvloed zijn getroffen.
De Prins zeide vooral getroffen
te zijn door de vastberaden moed
en de taaie vasthoudenheid van
eigenlijk iedereen, die bij het red-
Mef ontroering luisteren hier
evacué's in het conferentie-oord
„Woudschoten" te Zeist naar de
rede, welke Koningin Juliana
gisteren voor de radio uitsprak
dingswerk betrokken is. „Het op
trekken van militaire hulpforma
ties spreekt natuurlijk meer tot
de verbeelding", aldus Z.K.H.
Daarom wilde hij ook de held
haftige strijd gedenken van de
zwoegende dorpelingen in het
noodgebied, van de toegesnelde
particulieren en studenten, van de
D.U.W.-arbeiders van de vissers,
schippers en vrachtrijders en
vooral niet te vergeten de vele
stille werkers achter de schermen,
die het dag en nacht op hun posten
hebben uitgehouden.
„De strijd van de naamloze vrij
williger", aldus Z.K.H., „die zo
krachtig heeft geholpen slacht
offers te redden en groter leed te
voorkomen".
Drie Rode Kruis-helpsters
aangehouden
Verdacht van het plegen van on
regelmatigheden zijn drie helpsters
in vaste dienst van de afdeling
Schiedam van het Rode Kruis ge
arresteerd. Twee worden nog steeds
door de politie vastgehouden. De
derde is wegens tragische familie
omstandigheden voorlopig op vrije
voeten gesteld. De politie heeft de
zaak in onderzoek.
Minder vee verdronken
dan werd verwacht
Zaterdagmiddag werd te Goes
een bespreking gehouden van ver
tegenwoordigers van de Stichting
voor de Landbouw in Zeeland met
een deputatie uit de landelijke
stichting.
Het eerste punt, dat werd behan
deld. was de toekomstige schade
regeling, die waarschijnlijk op
korte termijn is te verwachten, in
gedeeld naar verschillende rubrie
ken. Het ligt in de bedoeling om,
zodra deze regeling bekend is, hier
over een uiteenzetting te geven in
de verschillende districten en eva
cuatiecentra. Verder werd gespro
ken over de organisatie van het
waterschapswezen in verband met
de geweldige ramp in het Zuid
westen des lands.
De evacuatie van het vee ver
loopt vlot en naar wens, waarbij
blykt dat er minder vee is ver
dronken, dan aanvankelijk werd
verwacht. In Schouwen-Duiveland
werd he< verdronken vee geschat
op 90 pet van het totaal. Deze
schatting zal wellicht teruglopen
tot 50 pet.
Er dient ook een premie te wor
den uitbetaald voor noodslachtin-
gen en sterfgevallen van het vee,
hetgeen volgens de bestaande rege
ling niet mogelijk is. By de weder
opbouw van de veestapel zal ge
streefd worden naar de aankoop
van t.b.c.-vry vee. Het bedryfsla-
boratorium voor grondonderzoek
te Goes wordt „zout-laboratorium".
Vandaag zou worden begonnen met
de bemonstering in Zeeuwsch-
Vlaanderen.
De behandeling en het onder
houd van de uit het water gekomen
machines zal speciale aandacht
vragen, waarover dezer dagen een
publicatie is te verwachten. Hier
voor wordt speciaal personeel aan
getrokken. Bij een snelle behande
ling kan de schade tot een mini
mum worden beperk:. Het bouw
plan voor Zeeland tengevolge van
het verloren gaan van bepaalde
teelten in verschillende districten,
vormde tenslotte een punt van be
spreking.
Bureau Watersnood
Rode Kruis
Het bureau Watersnood van het
Nederlandsche Roode Kruis is ge
vestigd op Prinsessegracht 33 te
's-Gravenhage De telefoonnum
mers bleven 184790. 184791, 184792.
Alle aanbiedingen en aanvragen
van goederen in vreband met de
watersnood dienen daarheen ge
richt te worden.
Bespreking over
herstel van Zeeland
