JOURNAAL
FILMS IN
HETKORT
„Amateurs setten hun beste beentje voor
EEN VLAAMS EN NEDERLANDS
EXPERIMENT A TOR
Salsburger Festspiele 1953
Van Dantons Dood tot Het Proces
van cle kunst
In Middelharnis een overstelpend
druk verkeer
Meubelbeurs wordt Maandag
geopend
N°
Het Rode Kruis
in volle actie
Manifestatie van Europese eenheid
ALGEMEEN HANDELSBLAD VAN ZATERDAG 7 FEBRUARI 1953
7
GOTTFRIED VON EINEMS OPERA NAAR
FR4NZ KAFKA'S ROMAN
KORT na de oorlog heeft de Festsplel-
bühne te Salzburg ook de schep
pingen van eigen tijd in haar pro
gramma opgenomen. Elk jaar wordt nu
een nieuw werk van de muziekdramati
sche kunst in Salzburg vertoond. In
1952 heeft Salzburg de posthume pre
mière beleefd van de opera Die Liebe
der Danae van Richard Strauss. Te
voren had men er als première voor Oos
tenrijk Benjamin Brittens The Rape of
Lucrece te horen gekregen, de kamer
opera Romeo en Julia van Boris Bla-
cher, de première van de muzikale tra
gedie Antigonae van Carl Orff en de
eerste toneeluitvoering van Frank Mar
tins kameroratortum Der Zaubertrank,
Ook het mleuw Instuderen van Alban
Bergs Wozzeck, in 1951, mocht worden
beschouwd als het vervullen van een
dringende taak ten aanzien van de eigen
tijd. Want hiermede werd demonstratief
de aandacht op een werk van betekenis
gevestigd, dat om buiten de kunst lig
gende redenen gedurende vele jaren ge
doemd was in het gebied van net zwij
gen te blijven.
De rij van moderne Salzburgse Fest-
spielvertoningen was in 1947 geopend
met een debuut: Dantons Tod van Gott
fried von Elnem. En nu wordt een
tweede opera van de sindsdien ver bui
ten zijn land bekend geworden Oosten
rijkse componist voor de Salzburger
Festspiele van dit jaar aangekondigd:
de pera Der Prozess naar de gelijk
namige roman van Franz Kafka. Gelijk
Lij nagenoeg alle moderne werken van
van de handeling betracht, woordelijk
op Kafka's roman.
De verklanking, die aanvankelijk met
oehulp van het twaalftonenstelsel was
opgezet, maar welke techniek toch weer
>verd opgegeven, is allengs ontstaan en
m een schijnbaar willekeurige volgorde,
al naar het tafereel de componist iets
te zeggen had. Niettemin ging het na
tuurlijk om een conceptie, welke reke
ning had te houden met de rangschik
king van de taferelen op grond van hun
betekenis voor de gang van de hande
ling. Rekening houdende met 'de afwis
seling werd het muzikale beeld van de
negen opera-taferelen, die ln twee, door
een pauze gedeelde helften zijn geschei
den, verschillend opgebouwd. Onder
scheiden zijn bovenal de orchestratie en
de formele rhythmische vormgeving.
Het tafereel Die Vorladung bijvoorbeeld
blijft zonder violen; bij hoorns, hout
blazers en trompetten voegt zich de
piano. In de Erste Untersuchung domi
neert weer het koper, terwijl het mid
dendeel van dit tafereel de ontmoe
ting met de vrouw van de gerechtsdie
naar en de student op de klank van
de strijkers is gecomponeerd. Er is naar
gestreefd voor elk tafereel een specifieke
klankkleur te bedenken, die overeen
komt met het dramatisch gebeuren.
ANDERZIJDS werden van elkaar ge
scheiden, maar innerlijk tezamen-
horende scènes, op gelijke wijze be
handeld. Zoals bijvoorbeeld de twee
Vreemde zeelieden sloegen
nachtwaker neer
De politie te Rotterdam heeft drie
schepelingen van een Fins schip aange
houden, die ervan worden verdacht gis
ter-nacht een nachtwaker zo zwaar met
een hamer op het hoofd geslagen te
hebben, dat de man in zorgwekkende
toestand in het ziekenhuis Coolsingel
moest worden opgenomen.
GOTTFRIED VON EINEM
de Salzburger Festspiele treden Oskar
Fritz Schuh als regisseur en Caspar
Neher als décorateur op. Dirigent is
Karl Böhm.
IN Dantons Tod, de
van Georg Büchner vormde
rcvolutietragedie
het lot
de massa, zoal niet van de
wereld, dus bij uitstek de historische
stof, het onderwerp. Danton werd een
koor-opera. Kafka's roman behandelt
het lot van een eenling; von Einems
nieuwe opera Der Prozess werd een solis
ten-opera. Het lot van Josef K., de oud
ste procuratiehouder van een grote bank,
staat op de voorgrond.
Er bestaan vele Josef K's, mensen,
die in de beschutting van hun beroep
leven, maar wie het aan die liefde ont
breekt, waarvan het Evangelie spreekt.
Josef K. kent de deemoed van het geloof
niet. De schrijver demonstreert aan
Josef K's ondergang de mogelijkheid
van het geloven. Josef K. erkent welis
waar het recht van de burgerlijke code,
maar hij blijft onkundig van de zonde
tegen de naaste, van de vloek der erf
zonde. Kafka's roman behandelt dus een
Ind.vidueel probleem; geestelijk heeft het
echter een boven het individuele stijgen
de, algemene betekenis. Niets anders
staat ter discussie dan de werkelijkheid
van de religie. De zondigheid van al het
geschapene vormt de inhoud van Kaf
ka's roman en dus ook van von Etnems
opera.
Er liggen zes jaren tussen de twee
opera's van de componist. In hoofdzaak
zijn die gevuld met het componeren van
werken voor orkest en mcf de balletten
Rondo vom goldenen Kalb en Pas de
Coeur. Er is veel tijd voor nodig om een
opera te schrijven. De tekst van Danton
bleef een jaar liggen voor zii werd ge
componeerd. Het verging vbn Einem
overeenkomstig bij het componeren van
Der Prozess. Het doel, namelijk de
roman tot een toneelstuk om te zetten,
stond spoedig vast. Maar de weg, welke
daarheen zou leiden, diende eerst te
worden gevonden.
Von Einem leerde Kafka het eerst
kennen door het lezen van de roman
Amerika. Op zoek naar andere werken
van de schrijver vond hij ln de Hermann
Bahr-Blbliotheek te Salzburg een exem
plaar van de roman Der Prozess. Het
totstandkomen van het libretto voor de
opera verliep vrij snel. De samenwer
king met Boris Blacher, welke brj het
schrijven van de tekst voor Danton op
de proef was gesteld, kwam ook voor
dit werk weer aan de orde. In het begin
van 1949 ontstonden te Zürich zes tafe
relen. De jonge Berlijnse schrijver Heinz
von Cramer, de librettist van het ballet
Pas de Coeur, heeft nog drie taferelen
geschreven.
Het libretto van von Einem vertoont
geen enkele overeenkomst met het
toneelstuk, dat André Glde en Jean-
Louls Barrault van Kafka's roman heb
ben gemaakt. De librettisten hebben
voortdurend Kafka's directe rede ge
bruikt, slechts in weinige gevallen werd
de indirecte rede door de directe vervan
gen. Het libretto steunt dus, ook al werd
ult de aard der zaak een concentratie
Schets voor het hogende tafereel, lm
Dom, van von Einems opera
Der Prozess.
scènes met de voorbijganger, die in het
eerste deel van de opera in Der Vor
ladung en in het tweede deel in de scène
met de beulen optreedt. Belde keren is
het muzikale beeld in kleur en klank
zeer gelijk.
Snelle 5/2-maten en overeenkomstige
doorschijnende klanken zjjn kenmer
kend. Op gelijke wijze werden de twee
delen van de opera formeel composito
risch met elkaar verbonden. De eigen
lijke schakel echter, welke de aparte
scènes verbindt, heeft de componist ge
vonden in de aard van de bezetting der
rollen. Die personages in de opera, wier
gedrag tegenove- Josef K. eenzelfde
functie voorstelt, worden door één
dezelfde zanger vertolkt. Lisa della Casa
zingt bijvoorbeeld de partijen van Frau-
lein Bürstner. de vrouw van de gerechts
dienaar en Leni. Zij vertegenwoordigt
dus de vrouw en haar invloed op Josef
K. De zanger Frick vertolkt de bood
schappers van het gerecht: de opzichter,
de voorbijganger, de fabrikant en de
geestelijke. De enige mens. die in alle
taferelen van de opera optreedt, met de
steeds gelijke aanspraak op schijnbare
schuldeloosheid, is de onverbiddelijke
individualist Josef K., welke rol Max
Lorenz op zich zal nemen. De afzonder-
lijke figuren, dus ook die, welke d«
machten" zoals ,,Het Gerecht" of ,,dt
vrouw" verbeelden werden zo plastisch
mogelijk uitgewerkt. Ook de Instrumen
tatie heeft slechts één doei gediend: de
verstaanbaarheid van het woord, h<
woord van Frans Kafka.
HANS RUTZ.
Met de uit Australië terugkerende
Fairsea komen o.m. zeventien gezinnen,
in totaal 51 personen omvattende, die
naar Australië waren geëmigreerd, terug
naar ons land. omdat zij in Australië
eeen uitweg meer zagen.
De dirigent Paul van Kempen is be
noemd tot Generalmusikdirektor van de
opera te Bremen. Aan het begin van
het komende seizoen, in de nazomer,
zou hij, behalve de leiding van de opera,
ook de leiding van het Philharmonisch
Staatsorkest van Bremen op zich
nemen.
De afdeling ,,'t Gooi" van het comité
Benelux heeft het initiatief genomen
tot een uitwisseling van werken van
beeldende kunstenaars uit het Gooi
Brussel.
In verband hiermede zullen van 7 tot
21 Maart a.s. in de expositieruimte der
Grands Magasins de la Bourse .te Brus
sel omstreeks vijftig werken van Gooise
schilders, grafici en beeldhouwers wor
den geëxposeerd. Ongeveer ln dezelfde
periode zal te Hilversum een expositie
worden gehouden van werken van
ltele Brusselse schilders.
DAT onze voorstelling van het begrip
,,Tjjd" waarschijnlijk onwezenlijk is,
is een gedachte die leeft in de
hedendaagse wetenschap en kunst. Alom
trachten dichters en schrijvers tot dit
genelm op de drempel der ontraadseling
door te dringen, langs de transcendente
weg der intuïtie, met de kracht hunner
scheppende verbeelding. Alleen film
kunstenaars met een uitzonderlijk sterke
verbeeldingskracht zouden de doorzich
tige schoonheid van Robert Nathans
meesterlijke novelle Portrait of Jennie
kunnen benaderen. Regisseur William
Dieterle en zijn scenaristen, wier verfil
ming men in Alhambra kan zien, :s
het slechts gedeeltelijk gelukt, de sfeer
van dit merkwaardige spel met de tijd
te verwezenlijken. Met name in de
ruime droomlandschappen, midden in het
stadsbeeld van New York. en het win
terse park, waar Jennie de schilder ont
moet, in wiens heden zij haar verleden
zal beleven, tot hij haar tevergeefs zaï
trachten te redden van de stormvloed,
die haar reeds jaren tevoren heeft ver
zwolgen. Joseph Cotten speelt de schil
der met de tastende gevoeligheid, die
aannemelijk kon maken, dat juist deze
man binnen de realiteit van zjjn bestaan
de relativiteit van heden, verleden en
toekomst heeft kunnen ervaren. De film
is behoedzaam genoeg om slechts zelden
ontnuchterend te werken.
De nauwe Italiaans-Franse samen
werking op filmgebied heeft twee vlakke
publiekfilms opgeleverd, die het zonder
het nationale cachet van één van de
beide landen moeten stellen. In Nög-
g e r a t h ziet men van de Italiaanse
rolprent Getuige Vermoord een Franse
versie. Waarom? Smeulende passies,
sudderend speurderswerk, een mooie
hoofdrolspeelster, doffe, eentonige en
langdradige regie. City vertoont
Wanda, de Zondares, een ouderwets
melodrama, dat Pola Negri niet zou
hebben misstaan. De personages worden
fonder uitzondering bezocht door een
omstandig noodlot, dat door elkeen met
grote noblesse wordt gedragen. Vooral
door de eerbiedwaardige lichtekooi van
de titel.
De bonte musical She's Working her
Way to College (C i n e a c-D a m r a k)
heeft wat aardige liedjes en dansjes,
een onnozele intrigue, de pin-up-girl
Virginia Mayo en andere decoratieve
girls en potige boys, die een brok luid
ruchtig studentenleven" demonstreren
volgens de conventies van de Ameri
kaanse revuefilm.
)e mierzoete melodie Les Trois
Cloches doortrekt de Duitse film in
R i a 11 o Als de avondklokken luiden
waarin de dramatische gevolgen var een
gedwarsboomde jeugdliefde in idyllische
landelijkheid worden uitgespeeld. Een
beetje sentiment en veel sentimentali
teit. De uit Amerika geïmporteerde Ver
boden Jungle (Royal) doet vaak op
een rare manier denken aan voor
oorlogse Duitse expeditiefilms, vooral
enige fraaie opnemingen ziet men van
de Andes, de Inca's en de Amazonas.
Men heeft er een stuntelig verhaaltje
tegenaan gegooid, en het resultaat is een
onverteerbaar mengelmoes van Tarzan
en Kulturfilm. Gevleugeld Gevaar
(Luxor), goedkoop, Amerikaans, en
naar het lijkt Made in England, is een
zeer middelmatig drama'tje over goede
lieden, die de reputatie van een kleine
gangster willen schoonwassen. Grijs
zakformaat.
Reeds aanbevolen: Operatie Cicero
(Corso); The Galloping Major (Uit-
k jj k)Le Plaisir (Kri terion).
MOMENTOPNAMEN UIT DORP IN
HET NOODGEBIED
hebben geen touw", riepen vluchte
lingen op een zolderverdieping. Hin
dert niet. neem dan maai- een radio-
snoer!"
Het brood kwam naar boven.
(Van een onzer verslaggevers)
Middelharnis, 6 Febr.
MIDDELHARNIS met zijn be
slijkte straten biedt een merk-
zrjdige man beland, die leerling is waardig en toch ook wel fasci-
aarr het Instituut voor de Autohandel nerend beeld. Jan, de ober in het
in Driebergen. Onverwacht staan we hotel aan de Haven, staat met kiom-
Tatthzfn hehben zich eeroeoen tegenover een vrouwelijke employe pen aan. de hoed op. achter de toog.
ALLOZEN hebben zien geroepen Qnze elgen krant gekleed in een Zorgt niet alleen voor consumptie,
gevoeld hulp te gaan bieden in zeiJcoslulun Zij is vroeger verpleeg- maar treedt ook op als een soort van
de noodgebieden. In Middelaar- ster geweest en schept nu soep op in sociaal verkeersagent. In de hoofd-
nis, de centrale gemeente van Ove- kerk dje als uitreikplaats van de straten van Middelharnis staan rijen
flakkee, wemelt het van helpers van Centraje Keuken is ingericht. mensen voor het bureau, waar men
ÏÏÏVJSm Er m natuurlijk ook andere fa- vrijstellingen kan krijgen voor de
wonderlijke uitrusUneen maar altijd stroom van behulp- evacuatie en een evengrote rij staat
met laarzen. Natuurlijk zijn er de cetten aan cue stioom van oenuip correspondentschap van
soldaten, matrozen, de Rode Kruis- zamen. Er is al een inbraak gecon- n^orees^noe In de Voor-
eenheden, helpend en steunend bij de stateerd in een winkel en de politie waar men zyn post kan
evacuatie. Wij hebben ze gezien in meende dat die wel geschied zou zijn afhalen.
Hotel Meyer aan de Haven, waar ge- ^oor mensen van de overwal. Het slot En ondertussen vliegen helicopters
evacueerden nog even een kopje kor- wa3 zeer vakkundig uitgezaagd. En en vliegmachines laag over, trillen
fie kregen voor ze aan boord gingen. een man met een keel lang strafblad door de aether de boodschappen en
Velen verlieten het eiland voor het keeft men zekerheidshalve maai" naar staan witgeholmde mannen het over-
eerst van hun leven wanneer zui- overkant gebracht. stelpend drukke verkeer te regelen,
len zij er terugkeren Maar gelukkig overheersen de goe- Het evacuatietransport per heltcop-
Er loopt een verpleegstertje rond facettende bereidwilligheid, de ter is Donderdag geëindigd. Toch
om te helpen; hier een hoofdpijn- hulpvaardigheid om derzelfs wille, landen er nog geregeld hefschroef-
tabletje, daar Hoffmandruppels. Trouwens ook de onderlinge behulp- vliegtuigen te Sommelsdjjk op de weg
Ze komt uit een sanatorium in het zaamheid van de bevolking is in deze naar Dirksland en waaien er vlaggen
Gooi, maar is sedert Zaterdag al in dagen opvallend groot. Zo laadde een op een nabije akker, die als drop-
West-Brabant geweest in Zierikzee bewoner van de Voorstraat te Mid- pingsveld is bestemd,
en kwam toen met een Marineboot delhamis Maandag zijn eskimokajak Vanmiddag is een helicopter van
naar Middelharnis. Stoere Groningse vol brood en ging er mee door de niet al te grote hoogte in een akker-
joneemannen rijden met ratelende overstroomde straten „de bakker, de tje met boerenkool neergevallen. De
voertuigjes op rupswielen rond. Bij bakker" roepend. Met een touwtje pUoot stapte eruit en constateerde
de mobilofoonpost op de bovenverdie- werd het brood naar de bovenver- laconiek met Amerikaans optimisme:
ping van het stadhuis is een veel- diepingen der huizen gehesen. „Wij Er komt wed weer een nieuwe!
N"
(Van onze correspondent)
Utrecht, 7 Februari.
IET in de laatste plaats omdat
wij de gevolgen van de calami
teiten zo spoedig mogelijk moeten
trachten te overwinnen en daarby het
bedrijfsleven als vanouds een belang
rijke taak heeft, meent de Konink
lijke Nederlandsche Jaarbeurs dat
het gerechtvaardigd is en zelfs een
gelukkige omstandigheid, dat de aan
gekondigde beurs voor meubelen en
woningtextiel van 9 tot 13 Februari
normaal doorgang kan vinden.
PRACHTIG WERK VAN
RADIO-PIONIERS
(Van onze radioredacteur)
OALLO, hallo, PHOYD, u dropt verkeerd! Hallo,
PHOYD, u dropt verkeerd! U gooit de boel stuk!
U gooit hier de zaken stuk! Hallo, PHOYD, u brengt
de helicopters in gevaar, u brengt de helicopters in ge
vaar! U moet precies op het Havenplein afwerpen, u
moet precies op het Havenplein afwerpen! Blijft u
steeds contact met ons houden, blijft u contact met ons
houden!" Dit is een der boodschappen, die men van
Zondag af door de aether kon beluisteren, indien men
tenminste over een ontvanger voor de ultra-kortegolf
beschikt. En in dit geval was het een amateur uit
Zierikzee. die met een inderhaast in elkaar gezet en
dus primitief zendertje contact hield met de vlieg- en
vaartuigen voer het reddingswerk. Hier betrof het
blijkbaar een militair vliegtuig, dat zich voor de dropp
ing boven de stad onvoldoende had georiënteerd.
Wat deze pioniers, die
men „amateurs" noemt,
maar van wier kennis en
ondervinding de wetenschap
van de radiotechniek in niet
geringe mate heeft ge
profiteerd, in deize dagen
hebben gepresteerd, was
inderdaad weer ouderwets
voortrekkerswerk. Gewend
aan het experimenteren in
hun shacks" gedurende de
nacht, zijn de „O.M."
Old Men zoals zij in
hun jargon heten, sedert
Zondag, toen de vloedgolf
ons land besprong, niet van
hun apparatuur geweken.
Het begon met het uitval
len van de telefoonverbin
dingen, waardoor men op
de omroep was aangewezen,
die in allerijl een berichten
dienst van en voor de nood
gebieden uit de grond
stampte. Toen de electrici-
teitsvoorziening faalde, was
er geen stroom meer voor
de ontvangers en zenders;
men moest van batterijen
voor zover beschikbaar
werken.
IN de loop van de volgende
dagen kwam er hulp
door middel van aggrega
ten voor stroomopwekking
en radioverbinding, maar
dat kon uiteraard slechts
op beperkte schaal geschie
den. „Ikzelf", zo vertélde
de Zierikzeeër, die wij dit
artikeltje op zo ongeicone
wijze laten beginnen, „heb
van Zondag af contact via
de aether gehad. Dat roas
niet gemakkelijk. Ik moest
een zeer primitief zendertje
in elkaar prutsen van
twee buizen en een oscilla.
tor, waarmee ik een onge
lofelijk geluk heb gehad. Ik
Icon contact krijgen met de
burgemeester en hem in
staat stellen zelf de drop-
pings van rubberboten, rub
berlaarzen e.d. te leiden.
Dat xoas een werkje, dat
dikwijls op de seconde luis.
terde en toch is het prima
gegaan en dat heb ik voor
veel dorpen op Schomoen
en Dulveland kunnen doen.
Ik ben heel erg blij. dat ik
met m\jn pritnitiei e geval
zoveel veine heb gehad en
dat ik dit heb mogen en
kunnen doen. Dat is een
emotie, die ik u niet be
schrijven kan."
Zo zijn in deze dagen
tientallen zg. amateurs in
de aether geweest, die bij
het droppen, bij de evacua
tie, bij het werk aan de
dijken, bij waarschuwingen
en berichten over plaatse
lijke toestanden niet genoeg
te waarderen diensten heb
ben verleend en vele men
senlevens hebben bespaard.
Aanvankelijk werkte de
Zierikzeeër met een andere
experimentator uit Wisse-
kerke; later, toen hij een
betere installatie had ge
kregen, met een amateur-
zender in Bergen op Zoom,
waar het eerste evacuatie
centrum was gevestigd. Ook
vla een amateur In Goes
heeft hij heel wat berichten
doorgegeven. Met zijn In
stallatie ls hij het hele
eiland over gegaan om op
de plaatsen waar zijn
diensten het meest nodig
waren deze te verlenen. In
het tijdelijk verblijf van de
burgemeester van Zierikzee
stond een gewone radio-
ontvanger, die door een
hulp-aggregaat werd ge
voed en de berichten van
Hilversum beluisterde. Het
zenden van berichten moest
natuurlijk op uitra-korte-
golfapparaten geschieden
Het regelmatige contact,
dat deze amateurs onder
houden met hun collega's,
niet alleen in het binnen
land. maar soms over de
gehele wereld, heeft onder
hen een zekere broeder
schap doen ontstaan, die in
het bijzonder in deze dagen
tot uiting is gekomen. De
voldoening, die zij gemeen
lijk vinden in hun techni
sche experimenten, heeft
thans de wijdere strekking
gekregen van een ook voor
anderen nuttig en mens
lievend hulpbetoon. En dat
zal hun allen dezelfde emo
tie hebben bezorgd al£
waarvan de Zierikzeeër ge
waagde.
Het waren niet alleen
„amateurs", die zich in dit
iiltra-kortegolfverlceer ver
dienstelijk hebben gemaakt
va.n verschillende instanties
is hierbij kuip verkregen,
zoals van P.T.T. en van dt
Centrale Politie-Verbin-
dingsdienst in Utrecht, die
de bijstand met radio-auto's
organiseerde. Zo zitten uit
Amsterdam zes van deze
wagens in het noodgebied en
zjj blijven daar voorlopig ge
detacheerd om van plaats
naar plaats te trekken,
waar zij thans bij het her
stelwerk assisteren.
Omtrent de situatie op het gebied van
meubelen en woningtextiel gaf de voor
zitter van de federatie van Textielgros-
stersbonden, de heer F. Klein Bog op
een persconferentie te kennen, dal
liefde en aandacht voor de inrichting van
de woning de laatste jaren een neiging
iot dalen vertonen. Er werken tendenzen
die de koopkracht afzuigen naar andere
sectoren van het gezinsbudget. Maar de
aankleding en inrichting van de woning
is een cultureel belang van de hoogste
orde en daarom constateerde spreker
met bezorgdheid dat die aandacht en
liefde voorhet interieur achteruit gaan.
Toch is de handelssituatie op het ge
bied van de textiel en met name woning
textiel niet ongunstig. Grotere stabiliteit
heeft allerwege zowel bij de fabrikanten
als bjj de groothandel en de detailhandel
het vertrouwen doen terugkeren. Het
aanbod is. aldus spreker, zoals op de
komende beurs kan worden vastgesteld,
zeer ruim. Wat minder zichtbaar is, ls
dat de productie-capaciteit van woning
textiel is toegenomen, ook al zal de
detaillist, die nog sukkelt met lange
levertijden, dit nauwelijks willen ge
loven. De export neemt ook toe. doch
kan vermoedelijk geen gelijke tred hou
den met de toeneming van de productie
capaciteit.
De heer R. A. Kutn van de Stichting
Propaganda Woninginrichting, introdu
ceerde de Tiendaagse voor Woning-
Inrichting, welke van 12 tot 21 Maart
zal worden gehouden. Is liet de bedoe
ling dat de meubelbeurs het aanbod van
de woninginrichter zal stimuleren, de
Tiendaagse zal de vraag van het publiek
moeten aanwakkeren.
Spreker noemde het gezinspolitiek in
de beste betekenis om op te komen voor
een verzorgde, prettige en huiselijke
aankleding van de woning. Die aankle
ding is thans in gevaar. Een collectieve
propaganda (in dit geval van detaillis
ten, groothandelaren en fabrikanten)
kan veel uitwerken. Door intense propa
ganda is het de laatste maanden reeds
gelukt in veertig plaatsen actie-comité'?
in het leven te roepen en verwacht
wordt, dat op de a.s meubelbeurs nog
meer initiatieven zullen worden ge
muleerd.
Voor de meubelbeurs hebben zich 206
firma's gemeld, een aantal dat aanzien
lijk groter is dan de vorige maal. Groter
is bok de Expositieruimte. De totale
•xpositie-oppervlakte zal tenminste
r300 m2 bedragen.
Een dilemma te ernstig
om met een sneer
af te doen
DE jeugdige Vlaming Hugo Claus
(geb. 1929), die met zjjn opmerke
lijke roman „De Metsiers" als won
derkind het litteraire leven is binnen
gestapt, bepaalt zijn activiteit niet tot
het proza, maar schrijft ook gedichten,
waarvan een aantal thans onder de titel
..Tancredo Infrasonic" is gebundeld en
door A. A. M. Stols t« 's-Gravenhage
uitgegeven. Zomin als men deze titel op
het eerste gezicht zal doorgronden,
zomin ontsluiten deze verzen gemak
kelijk hun betekenis, al geeft de dichter
achter in de bundel een hoeveelheid aan
tekeningen om verschillende passages
toe te lichten.
Het is met de experimentele poëzie
aldus gesteld, dat men een deel er van
eenvoudig als vulwerk heeft te beschou
wen, een duistere rederijkerij, een ander
deel als moedwillig anti-traditionalisme
en ten slotte een deel als de directe,
dwingende verwoording van 's dichters
innerlijke tribulaties. Deze drie elemen
ten zijn weliswaar niet steeds geschei
den, ze kunnen elkaar doordringen,
maar dit belet niet, dat de voor poëzie
en voor alle kunstbeoefening
noodzakelijke zelftucht en vormkracht
hier deerlijk in het gedrang dreigen te
komen. Het dilemma, waarin deze
jongeren verkeren, is te ernstig om het
met een sneer af te doen; men kan
zowel de onvermijdelijkheid als zelfs de
regenererende mogelijkheden van het
genre erkennen en zich toch afvragen
of het gevaar van het formalisme, dat
de experimentelen willen ontlopen, niet
via de achterdeur van het maniërisme
weer wordt binnengehaald.
Reeds uit Claus' prozawerk is geble
ken, dat deze auteur zeer vatbaar is
voor invloeden, die hij overigens op per
soonlijke wijze verwerkt, omdat hij iets
te zeggen heeft. In deze poëzie toont hij
zich niet minder bedreven dan zijn
bentgenoten, hetgeen opnieuw zijn aan
passingsvermogen bewyst. Het meest
Dichtbundels van Hugo
Claus en Lucebert
positieve verschijnsel van het genre is
wel, dat het nieuwe gebieden aan de
poëzie, althans de Nederlandse poëzie,
toevoegt, maar men zou kunnen zeggen,
dat deze gebieden al te grillig worden
ontgonnen. Door haar ruimere thema
tiek en haar ten dele epische opzet
staat deze poëzie dicht bij het proza en
kan dikwijls volkomen als zodanig wor
den gelezen. Er is in abstracto geen be
zwaar tegen, dat er een soort synthese
van beide vormen van literatuurbeoefc-
ning ontstaat, maar de practijk leert
tot dusverre, dat de wil tot evocatie
onvoldoende steun vindt in het beeldend
vermogen. Misschien dat de pogingen
tot toenadering, die van de kant van
het proza worden ondernomen (Schier-
beek, Mulisch), nieuwe perspectieven
openen. Het zou voorbarig zjjn, nega
tieve conclusies te trekken, terwijl de
beweging nog in volle gang is en ieder,
die iets met literatuur te maken heeft,
de noodzakelijkheid van vernieuwing
erkent, een noodzakelijkheid, die overi-
s niet louter een tijdsverschijnsel is,
maar een wezenverschijnsel van de
kunst, waarin stilstand afsterven be
tekent.
17"AN Claus' poëzie geldt, dat zij vooral
V het sociale element in de experi
mentele poëzie op een eigen wijze
vertegenwoordigt. Afgezien van de
blijkbaar onvermijdelijke fratsen, uit
zich in deze verzen bij vlagen een zeer
reële en beklemmende nood. Toch krijgt
men ook bij Claus weer de indruk, dat
de experimentelen hun protest te ver
doordrijven en toegeven aan een al dan
niet bewuste nihilistische drang, die de
noëzle en dus ook het leven gewold aan
doet. In verband met Lucebert is hier
reeds gesproken van een dichter, die
evenzeer verschijnsel als verschijning
Is. De vraag rijst of deze letterkundige
beeldenstorm in feite niet neerkomt op
het, uit louter wanhoop, prijsgeven van
een stuk persoonlijkheid, een afstaan
van terrein aan machten, waartegen het
Westen zich meer dan ooit te weer moet
stellen. Het is niet onbelangrijk, wan
neer de litteraire voorhoede lichtvaar
dig omspringt met haar artistieke
erfenis.
OG meer dan voor het werk van
Claus geldt deze opmerking voor
„De Amsterdamse School", de
jongste bundel van Lucebert, eveneens
bij Stols verschenen. Hier heeft ln een
aantal gedichten de aantasting van het
poëtisch medium een phase bereikt,
waarin men niet anders dan van ge
stamel kan spreken. Wanneer men zich
aandachtig en geduldig zet tot de lezing
van deze gewrochten, behoudt men de
indruk een knekcldans te hebben aan
schouwd. De dichter Lucebert ver
loochent zich ook in deze bundel niet,
getuige verzen als die, welke men op de
bladzijden 23, 28 en 39 vindt. Behalve
zijn dichterschap zijn er blijkbaar nog
andere krachten, die zich in woorden
of puin van woorden moeten uiten. Er
leeft een macabere humor in hem. een
vernielzucht, die beurtelings zichzelf
au sérieux neemt cn bespot. Men kan
ook zeggen, dat het element der zelf
kastijding een belangrijk aandeel heeft
in het ontstaan van deze producten. Een
enkele keer is er een fragment van een
hallucinaire kracht, doorgaans heeft
men te maken met een mengelmoes van
baldadigheid en zinsverbijstering. Het
schijnt onvermijdelijk te zijn, dat Luce
bert ons de parels van zrjn talent tussen
een menigte scherven toont. Men doet
er goed aan, deze laatste duidelijk al:
zodanig tc onderscheiden en zich niet
door een luidruchtige voorhoede de over
tuiging te laten opdringen, dat juist het
bizarre en innerlijk machteloze als het
belangrijke moei worden beschouwd.
Om de dichter Lucebert recht te doen
wedervaren volge hier het gedicht:
De weg met de lichte mist
De weg met de dichte mist
De weg met de zachte wind
De weg met de harde tvind
De weg in de warme nacht
De weg in de nacht die
Tot over de schouders rilt
De weg die stil is als een blinde
De weg die ivild zich beweegt
Als rad van avontuur
De verwerkte weg
De weg waaraan gewerkt wordt
Er gaat niets nergens recht af op
De helder kloppende ruimte
Het paard draaft zijn manen vochtig
De vogel vliegt zijn vleugels vol
De mens sterft dorstig.
Amerika verhoogt de
invoerquota van kaas
Blijkens een mededeling van het
Amerikaanse ministerie van Landbouw
zijn met onmiddellijke Ingang de in
voerquota van bepaalde kaassoorten
met 15 verhoogd. Deze regeling
getroffen ln het belang van de wereld
handel en de Internationale betrekkin
gen en blijft voorlopig tot 30 Juni van
kracht.
De nieuwe quota zijn: Cheddar
4.398.000 kg, Blue mold 1.800.000 kg,
Edammer en Goudse kaas 2.070.000 kg
en voor de Italiaanse soorten, met uit
zondering van Pecorino en schapenkaas
4 140 000 kg.
In Juli 1952 werd de Invoer vrijge
geven van Zwitserse, gruyère en Ro-
quefort-kaas en van de meeste gecon
serveerde kaassoorten en met ingang
van October 1952 konden ook sommige
soorten Italiaanse kaas vrijelijk ge
ïmporteerd worden.
NEDERLANDSE KOLEN UIT
WEST-DUITSLAND
Na de Westduitse Bondsdag heeft
thans ook de Bondsraad het Neder
lands-W est-Dultse verdrag goedge
keurd, waarby wordt toegestaan, dat
uit Nederland kolenvelden ln West-
Dultsland worden geëxploiteerd. Het
verdrag stelt een bedrjjfsgrens vast
voor bepaalde langs de grens tussen
beide landen gelegen kolenvelden. Hel
moet nu alleen nóg door de president
worden goedgekeurd.
(Van een onzer verslaggevers)
'N de afgelopen dagen hebben de hel-
pers en helpsters, de verpleegsters,
doktoren, chauffeurs en alle andere
vrijwilligers van het Rode Kruis bijzon
der hard en met grote toewijding ge
werkt. Thans kan worden gezegd, dat de
voornaamste taak van het Rode Kruis
de eerste hulp bij rampen voor
het grootste deel is vervuld. Niettemin
zullen de kolonnes. waar nodig, nog
worden ingezet, terwijl voorts op andere
terreinen, o.a. bjj de evacuatie, nog aan-
•ullende werkzaamheden zullen worden
verricht.
Nog steeds stromen de ingezamelde
goederen uit alle delen van ons land
naar het Rode Kruis in Den Haag. waar
byna geen opslagruimte meer beschik
baar is. terwijl toch reeds grete zendin
gen naar de noodgebieden zün verzon
den. Vooris zrjn uit een kleine dertig
landen goederen, nersoneel en materieel
naar ons land onderweg of reeds ge
arriveerd.
Miss Margaret Wilson, secretaresse
van het Canadese Rode Kruis vertelde
ons gisteravond op een persconferentie,
dat liet Nederlands? volk in het alge-
jn en de slachtoffers van de waters
nood in het bijzonder in deze donkere
dagen in de gedachten en in de harten
van het Canadese volk leven. Kolonel
Reynolds. Nationaal directeur van de
rampdiensten van het Canadese Rode
Kruis, die ook tijdens de oorlogsdagen
in 1944 en 1945 in ons land was. ver
klaarde diep onder de indruk te zyn
geraakt van de ellende, die de slacht
offers van de watersnood heeft ge
troffen.
De directeur van het Hulpbureau van
de Liga van Rode Kruisverenigingen in
Genève. de heer E. Winsall zegde toe,
dat de hulo van de IJ ga zich ook nog
zal uitstrekken maanden, ia z^lfs jaren
na het intreden van de periode van we
deropbouw. In dit verband verwees hij
naar de overstromingsramp, die Italië
trof in October en November van 1951.:
daar worden nu nog geregeld goederen
uitgedeeld, die onder de huidige omstan
digheden kunnen worden gebruikt.
Een belangrijke taak van het Rode
Kruis in ons land is ook het verzamelen
van gegevens over de slachtoffers van
de rami). De Informatiedienst van het
Rode Kruis, die kort geleden was geli
quideerd. is opnieuw Ingesteld en zit
weer volop in het werk. De Informatie
dienst verzamelt voornamelijk gegevens
omtrent de om het leven gekomen
slachtoffers. De directeur van het Rode
Kruis, de heer A, van Emden, zeide van
mening te zijn, dat de namen van de
omgekomen slachtoffers zo sooedig mo
gelijk moeten worden gepubliceerd, ook
al loopt men het risico, dat er wel eens
een fout in zit. Overigens wordt alles
gedaan om fouten te voorkomen.
Ambtsaanvaardingen
Vrije Universiteit
Gistermiddag heeft prof. dr G.
Wielenga het ambt aanvaard van bui
tengewoon hoogleraad in de paedagogi
sche psychologie aan de Vrije Univérsi-
tiet met het uitspreken van een rede
over „didactiek en levensbeschouwing",
en na hem prof. mr P. R >rst een gelijke
functie in de eeonf»mis'-he faculteit met
een rede over „bedrijfsorganisatie en
rechten".
ACADEMISCHE EXAMENS
Amsterdam (Vrije Univ.), Doet.
theol. de heren G. P, Hart velt en C. Klap
wijk.
Leiden. Geslaagd cand, ex. Ned. recht
mej. M. Moussault.
Rotterdam Geslaagd caiul. cx. econ.
wetenschappen mej. II. O. A. Vissink en
de heer A. Ooms: doet. ex, econ. weten
schappen J D. de Haan, Oh. H. M. Njjman,
F. Fnudraine. G. van Wierlngen en A.
Hulsman: gepromoveerd tot doctor in de
econ wetenschappen F. Hartog op proef
schrift getiteldProbtemen der moderne
economlscho politiek.
HULP UIT ITALIË
De
(Van onze correspondent)
Rome, 7 Februari
stroom van sympathie in Italië
voor het getroffen Nederland groeit nog
steeds. De radio heeft reeds 80 millioen
lire bjjeen. Zondag worden in bijna alle
kerken van Rome bijzondere missen ge
lezen en gebeden gehouden. De groot
meester van de Soevereine orde van
Malta zond 10.000 contant, alsmede
een geljjk bedrag aan goederen en me
dicijnen, een vliegtuig en het aanbod om
honderd kinderen op te nemen. In totaal
is thans in Italië' plaats voor ten minste
achtduizend kinderen.
Er zijn nu besprekingen gaande om deze
aanbiedingen te veranderen in het op
nemen van gezinnen. Dc hotelfederatie
heeft zevenhonderd bedden in hotels in
M. MOK verschillende plaatsen aangeboden. Het
dagblad 11 Popoio heeft de vergoeding
aangeboden voor het verblijf van hon
derd kinderen. Het dagblad Giunizia
bepleit de instelling van een jaarlijkse
Nederland-dag in geheel Europa, daar
volgens dit sociaal-democratische blad
de ramp de eerste manifestatie van
Europese eenheid verwekte.
Het operatheater te Palermo geeft
Zondag een gala-voorstelling, waaraan
alle krachten belangeloos medewerken;
de volledige opbrengst is voor het Ne
derlandse Rampenfonds. De Romeinse
theaters onderbreken de voorstellingen,
teneinde de artisten de gelegenheid te
geven geld in te zamelen. Vele arbeiders
in Bologna bieden een halve dag loon
aan. De gevangenen in de strafgevan
genis van Verona brachten 25.000 lire
bjjeen en zo zijn er talloze andere hulp
betuigingen te melden.
