MUITERIJ
Eensgezind als bij oorlog
TWINTIG JAAR GELEDEN:
OP DE ZEVEN PROVINCIËN
Waarom moest
Derek Bentley sterven
PUZZLEN MET VN
8
VRIJ NEDERLAND
7. FEBRUARI 1953
JJET jaar 1933. Indonesië in de greep van
de wereldcrisis. De grote massa leeft in
onvoorstelbare armoede en ellende. Nu schept
een tijd van nood altijd mogelijkheden van
sociale opstandigheid: Indiërs, Birmanen en
Tonkinezen demonstreren de juistheid van
deze stelling. Maar het Indonesische volk
heeft in vroegere opstanden te veel van zijn
kruit verschoten: op deze overspanning volgt
als normale reactie een ontspanning in de
jaren dertig. En dan is er de regering. Zij is
waakzaam, zij onderdrukt ontoelaatbare actie
van de volksbeweging en zij heeft Digoel ach
ter de hand. De grote massa blijft rustig,
maar een groot deel van het overheidsperso
neel, dat er in verhouding veel beter aan toe
is, geeft openlijk lucht aan zijn ontevreden
heid. Het gouvernement heeft het ook niet
gemakkelijk: het moet bezuinigen, want het
financieel evenwicht moet gehandhaafd. De
lonen worden verlaagd, tweemaal achtereen
met vijf procent In December 1932 blijkt een
derde korting noodzakelijk: het marineperso
neel is van deze laatste salarisvermindering
voorlopig uitgezonderd.
De onzekerheid over de te verwachten
maatregelen maakt de stemming onder de
schepelingen gespannen. Het eskader ligt te
Soerabaja: het loopt tegen Kerstmis. Op de
vrije dagen houden de marinebonden verga
deringen, waar heftige woorden vallen. Men
insinueert, dat de afzonderlijke regeling een
truc is om de schepen op 2 Januari buiten
gaats te krijgen. Hoewel de marinecomman
dant deze veronderstelling onbehoorlijk noemt,
komt de nieuwe salarisverlaging inderdaad
af als het eskader op zee is. Te Soerabaja
teruggekeerd in verband met de Lebaranvie-
ring, organiseren de schepelingen protestver
gaderingen en optochten. Aan boord van de
„Java" blijkt een manilla tros doorgesneden:
het enige geval van sabotage. Op 30 Januari
weigeren ongeveer driehonderd matrozen aan
te treden, als voor inspectie wordt geblazen.
De autoriteiten arresteren de dienstweigeraars
en sturen de schepen ijlings de zee op. De
zaak schijnt dan te verlopen, maar op Zon
dag 5 Februari krijgen de Indische Nederlan
ders de schok van hun leven.
De „Zeven Provinciën" is 25 jaar oud: zij
doet nog slechts dienst als opleidingsschip.
Tijdens de gebeurtenissen in Soerabaja
maakt zij een oefenreis rond Sumatra. Een
seinersmaat vangt de berichten op en geeft
ze door aan de bemanning. Er worden „indis-
ciplinaire uitdrukkingen gebezigd" Het broeit
aan boord en da> commandant wordt aange
raden op zijn hoede te zijn. Hij slaat de waar
schuwingen in de wind: als het schip op 4
Februari voor Oelëè Lheuë ligt, gaat hij met
een aantal officieren naar- een feestje in
Kotaradja.
Nu hebben de schepelingen vrij spel. Zij
doven de lichten, maken wapens en munitie
buit en isoleren de ofjicieren op het achter-
De Zeven Provinciën als muiter schip...
ONZE TWEEDE KAMER:
^MPER anderhalf uur is de Tweede Kamer
der Staten-Generaal Dinsdag bijeen
geweest. Het kon niet korter en het mocht
niet langer zijn.
Niet korter: het Nederlandse volk had er
recht op om via zijn volksvertegenwoordiging
te worden ingelicht aangaande het overzicht
dat de regei;ing zich van de plotselinge nood
toestand verworven had èn aangaande het
geen zij reeds had gedaan en verder voor
nemens was te doen. Daarnevens sprak bij
monde van de Kamervoorzitter het d.epste
volksgevoel zelf zich op bewogen wijze uit:
naast de uiteraard beheerst-zakelijke uiteen
zettingen van de minister-president mocht
ook dat woord van diepe zorg en van hoop
op uitkomst niet ontbreken: dr Kortenhorst-
verstaat de kunst op ogenblikken al's deze
méér dan Kamervoorzitter te zijn, n.l. de
menselijke tolk van ons aller hart.
De Kamer was na die rede van de voor
zitter, was na de kalm-resolute mededelingen
van onze rustig-leidende premier eensgezind.
Het was de eensgezindheid, die haar in
Augustus 1914, in Mei 1940 kenmerkte. Zoals
een Troelstra in 1914 constateerde, dat toen
de nationale eenheid sterker had te zijn dan
de nationale verschillen, zo constateerde
thans de Kamervoorzitter, dat weeral het
bewijs geleverd was, „dat rampspoed de
machtigste is van alle banden, die ons over
politieke en andere scheidslijnen heen ver
enigt."
De herinnering aai" 1914 en 1940 dringt
zich onweerstaanbaar op. Oorlog was het
toen. oorlog is het nu. Oorlog nu niet tegen
mensen, maar tegen een natuur, die zowaar
de mens nog in gewelddadigheid blijkt te
kunnen overtreffen. Oorlog daarom terecht:
verstrekking van nooduitkerlngen aan de ge
troffenen op de voet van de regeling voor
oorlogsslachtoffers. Oorlog daarom terecht
een regeling voor de privaatrechtelijke schade
in uitzicht gesteld in de geest van de wet op
de materiële oorlogsschade. Oorlog dat be
tekent, dat ons volk in zijn geheel de finan
ciële consequenties van zodanige brede en
onbeperkte hulp straks blijmoedig zal hebben
te dragen: wie ongedeerd bleef aan bezit en
lijf. zal met de gedeerden een stuk armer
moeten worden; de bereidheid daartoe houde
de regering wakker.
De Kamer was eensgezind; helaas op de
communisten na, die met alle geweld nu
reeds „concrete vragen" wilden stellen. De
bedoeling was duidelijk. Niemand zal er de
regering van verdenken, dat zij het parle
ment voor wal het stellen van zulke vragen
betreft, de mond zal willen snoeren. Verdere
mededelingen harerzijds en daaraan vastge
knoopt het houden van „beraadslagingen"
werden reeds in uitzicht gesteld,
Maar voor het ogenblik kon toch waarlijk
alleen maar dat ene besluit genomen worden,
dat dan ook genomen werd: uiteengaan en
aan het werk gaan. Daarom mocht de
Kamerzitting van Dinsdag niet korter, maar
ook niet langer duren.
En dus voorlopig: niet praten met de
trambestuurder l
schip. Kort na middernacht stoomt de „Zeven
Provinciën" weg. Een poging van een Euro
pese schepeling het schip op een rif te laten
lopen, om zo de onderneming te doen misluk
ken, word,t verijdeld door de waakzaamheid
der muiters.
/GEDURENDE vijf dagen vaart het pantser-
schip langs de kust van Sumatra. De
commandant volgt op een gouvernements-
stomertje op veilige afstand, immers de
„Zeven Provinciën" draagt het zwaarste ge
schut van de Marine. De muiters maken tele
grafisch hun bedoelingen bekend: zij willen
naar Soerabaja. Zij hebben geen gewelddadige
plannen: hun actie is bedoeld als protest
tegen de salariskorting en de opsluiting der
dienstweigeraars. Daags voor aankomst te
Soerabaja zullen zij de commandant aan
boord ontvangen. Zij zijn geen communisten,
voegen zij er aan toe; want zij weten, dat
deze qualificatie in de pers opgeld doet en
dat de werkelijke communisten de muiterij
voor eigen propaganda uitbuiten. Aan boord
wordt de dienst als normaal verricht: de
„Zeven Provinciën" vaart onder Nederlandse
vlag.
Zo bereikt men op 10 Februari Straat
Soenda. Hier sommeert de kruiser „Java" de
muiters te capituleren, „of geweld zal worden
gebruikt". De muiters negeren de eis: zij
nemen de bedreiging niet au sérieux. Dan
werpt een vliegboot een bom als waarschu
wing. Het projectiel treft doel: er vallen twin
tig doden en er ontstaat brand. Nu hijsen de
muiters de witte vlag. Zij worden overge
bracht naar Onrust, om zich later voor de
krijgsraad te verantwoorden. De „Zeven Pro
vinciën" krijgt een andere naam. Als negen
jaar later de marine in een heldhaftige strijd
onder gaat. wordt het schip te Soerabaja bij
een Japanse luchtaanval vernietigd.
Dat deze muiterij kon plaatsvinden, was te
wijten aan te kort schietend plichtsbesef van
de commandanten aan grenzenloze kortzich
tigheid van de schepelingen. De regering moest
de brokken lijmen. Zij deed het hardhandig,
maar was er een andere weg? Een muiterij
op een oorlogsbodem kan door geen enkele
regering worden getolereerd. Onderhandelin
gen, 'zoals door bestuurders der marinebonden
voorgesteld, zouden de betoonde slapheid
accentueren. Toch was het weigeren van
onderhandelingen niet alleen maar negatieve
onwil. Een gesprek zou waarschijnlijk geen
resultaat opleveren bij lieden, die een actie op
touw hadden gezet zonder de consequenties
I daarvan te overzien. Het prestige van het
Gouvernement bij zijn Oosterse onderdanen
stond op het spel. Men kon bovendien niet
riskeren, dat het zwaar bewapende schip
Soerabaja bereikte. Nu is een bom een straf
correctiemiddel, maar in dit geval was zij het
enige. Bij een zeegevecht zou de „Zeven Pro
vinciën" in de meerderheid zijn en de „Java'
wilde men liever niet verliezen. Blijft als
vraagpunt, of de bom inderdaad als w;
schuwing bedoeld was, maar dit doet weinig
terzake.
De muiterij is bedwongen, maar de gevol
gen zijn vérstrekkend. Hoe reageert de bevol
king? Kebon, kokki en chauffeur zijn opge
togen en belangstellend, tot blijkt dat ook
Nederlanders bij de actie betrokken zijn: dan
is het hun zaak niet meer. De Indonesische
leiders keuren de muiterij af. Toch krijgen
zij hun deel van de klappen, die in 1933 wor
den uitgedeeld.
Gouverneur-generaal De Jonge heeft scherp
omlijnde opvattingen omtrent gezag. Dat ge
zag is met voeten getreden. De Europese
samenleving verkeert in staat van uiterste
opwinding: luid is het geroep om harde
maatregelen. De regering treedt op tegen de
muiters en ook tegen de radicale vleugel van
de volksbeweging. Vergaderbeperkingen, arre
staties en Digoeleringen drukken zwaar op de
nationale beweging. Het regeringsverslag zal
later geen verband tussen muiters en natio
nale beweging kunnen vaststellen, maar dan
heeft de ondoordachte actie der schepelingen
reeds als aanleiding gediend om de actie der
Indonesische nationalisten lam te leggen.
Hierin ligt uiteindelijk de belangrijkheid van
deze op zichzelf onbelangrijke gebeurtenis.
Toen het vonnis was voltrokken...
(Van onze Londense correspondente)
TAE 2e November 1952. Het is avond.
-*-^Ergens in een Londense buitenwijk
klimmen twee jongens over de muur
van een pakhuis. De concierge waar
schuwt de politie. Drie agenten klim
men de jongens op het dak achterna.
De agenten zijn ongewapend. Een van
de jongens, Derek Bentley, werd spoe
dig door hen gegrepen. Hij zei: „Let
them have it, Chris." Waarop de an
dere jongen, Christopher Craig, van
achter een schoorsteen een aantal scho
ten op hen afvuurde. Een van de po
litiemensen werd getroffen. Craig, dooi
de agenten achterna gezeten, bleef vu
ren. Ei- kwam versterking. Toen agent
Miles op het dak verscheen en op de
jongen met de revolver toeliep, werd
hij tussen zijn ogen getroffen. Craig
zei: „Ik ben Craig. Jullie hebben m'n
broer net met twaalf jaar opgeknapt.
Kom maar op, dienders, ik ben nog
maar zestien." Z'n revolver, die hij' nog
eens een keer geladen moet hebben, was
nu leeg. Hij liet zich van het dak vallen
en werd beneden met een gebroken pols
en kwetsuren aan de rug opgeraapt. Hij
zei: „Ik wou, dat 'k maar dood was. Ik
hoop, dat ik die hele bende heb dood
gemaakt."
Toen de zaak voorkwam, verklaarde
de jury de jongens schuldig aan moord.
Christopher Craig werd ter beschikking
van de autoriteiten gesteld: hij is nog
maar zestien en te jong om een wettelijk
vonnis te krijgen. Derek Bentley,. negen
tien jaar oud. werd ter dood veroordeeld.
Verleden week Woensdag werd dat von
nis voltrokken. De jury deed haar
„schuldig!" gepaard gaan met een gra
tieverzoek. Een verzoek om in hoger
beroep te mogen gaan, werd afgewezen
en ten slotte had de minister van Bin
nenlandse Zaken, wiens taak het is de
Kroon te adviseren tot het toepassen
van haar gratierecht, integendeel gead
viseerd, dat het vonnis zou worden vol
trokken. Toen dat bekend werd, tracht
ten parlementsleden van de Arbeiders
partij de zaak in het Lagerhuis aan de
orde te stellen, maar zij waren „buiten
de orde"; de toepassing van de dood
straf kan pas in het Lagerhuis bespro
ken worden, wanneer het vonnis een
maal is voltrokken.
En hiei- heeft men nu al dadelijk het
afschuwelijke van de doodstraf. Blijkt
achteraf, dat er sprake was van een
gerechtelijke dwaling, dan is het te laat
om het vonnis te herzien. Toch blijven
de Engelsen over het algemeen aan de
doodstraf vasthouden. Toen de Labour-
regering de doodstraf trachtte af te
schaffen, was het verzet zo groot, dat
zij haar voorstel daartoe moest intrek
ken.
Waarom heerste dan toch in dit ge
val de algemene overtuiging, dat Bent
ley s vonnis in gevangenisstraf moest
worden gewijzigd? Volgens de Engelse
wet had hij zich net zo goed als Craig
aan moord schuldig gemaakt. Hij wist,
dat Craig een revolver had. Tijdens dat-
gevecht op het dak zei hij„Ik heb hem
nog zo gezegd 't ding niet te gebruiken,
maar dat was, nadat de schoten reeds
waren geiost en de politiemannen ge
troffen. Zeli had hij een groot mes en
een ploenendoder bij zich. Maar wat de
grootste indruk op de jury moet hebben
gemaakt, waren de woorden die hij
Craig toeriep en die alle drie de agen
ten hebben gehoord: „Let them have lt,
Chris." Die woorden konden twee be
tekenissen hebben (één daarvan: geef
ze d'r van langs!) en de verdediger sug
gereerde, dat Bentley er mee bedoelde:
„Geef ze die revolver maar." Belangrijk
is uiteraard de toon, waarop dat werd
gezegd: de politie beschouwde het als
een opwekking om te schieten, en dat
deed Craig blijkbaar ook. Daar was ook
dat honende woord van Craig: „Kom
maar op, dienders, ik ben nog maar zes
tien." Was dat een uitlating van geper
verteerde trots, of wist hij, en wist ook
Bentley, dat Craig, wat hij ook deed,
er toch niet voor zou worden opgehan
gen?
De Jury kon Bentley alleen maar
sdhuldig achten. Toen zij gratie bepleit
te, zal zij daarbij ongetwijfeld de be
trekking tussen die twee jongens in het
oog hebben gevat. Christopher was de
leider, Bentley de volgeling.Christopher
was gek op vuurwapens. Hij kon amper
lezen. Men zegt, dat hij dol was op de
suikerzoete verhaaltjes die een bekende
schrijfster hier voor de kleuters pleegt
te schrijven. Zoals dat bij jeugdige de
linquenten vaak het geval is, moeten
zijn geestelijke vermogens ongeveer die
van een vijfjarige zijn geweest. Een
duidelijk beeld kunnen wij ons van
Bentley niet vormen; zelfs de foto in
de dagbladen zegt ons niet veel, behal
ve dat 't een zwakke knaap moet zijn
geweest, wat men ook reeds giste. Mis
schien stond hij onder de vreemde be
koring van het gewelddadige karakter
van zijn vriend.
Maar, de aandrang van de jury ten
spijt, was de gratieverlening vrijwel on
mogelijk door de omstandigheid, dat het
.slachtoffer een politieman was. De Brit
se politie pleegt gevaarlijke misdadigers
zonder bescherming van vuurwapens te
achtervolgen en te arresteren. Dat is
het uitvloeisel van een stilzwijgende af
spraak tussen de wet en het volkde
politieambtenaar heeft op de burger
niets anders vóór dan zijn zedelijke
overwicht als vertegenwoordiger van de
wet, zijn gummistok en zijn vuisten
en daarvan mag hij dan nog geen over
dadig gebruik maken! terwijl van de
burger verondersteld wordt, dat hij zich
ook aan de afspraak houdt en zich geen
gewapend voordeel op de politie ver
schaft. Doet hij dat toch, dan heeft hij
daarmee dat is het algemene gevoe
len het recht op gratie verspeeld, dat
hij anders zou hebben gehad.
Het Engelse publiek kent die afspraak
en houdt er zieh aan. Het wil geen be
wapende politie. Dat desniettemin de
sympathie toch weer naar Bentley uit
ging, kwam... alweer door de bekende
opvattingen over hetgeen „fair play"
eist. De „lord chief justice" Goddard
verklaarde, dat Craig de schuldigste van
de twee was. Maar diezelfde Craig bleef
leven, omdat hij te jong was om ter
dood te worden gebracht. Waarom moest
Bentley, die zelf niet schoot, dan ster
ven? Geen enkel juridisch argument kon
bij het publiek het gevoel wegwerken,
dat dit niet fair was. Of wel allebei die
jonge boefjes zouden hebben moeten
sterven, of geen van beiden. Dat vond
men ervan. Misschien dat al de emo
ties, die de zaak bij dit overigens wets-
getrouwe volk heeft opgeroepen; mis
se-men dat die vreselijke tonelen bij de
gevangenispoort op de ochtend van de
executie; misschien dat de mislukte po
gingen om de zaak in het oariemsnt
ter sprake te brengen, er het hunne toe
bij zullen dragen om weer een paal
mensen méér ervan te overtuigen, dat
in een beschaafd land de doodstraf een
te zware prijs is voor de strikte hand
having der wet.
Londen.
OLIVE RENIER CORTHORN
Oplossing van de puzzle d.d, 24 Januari:
De mieren hebben in het grint
haar eigen kleine pad geplet.
Sierlijk, een kindervinger breed,
ligt het, geslingerd als een lint.
Hulpwoorden: Grevelingen, streep, bijna,
gierig, Haarlem, trein, helling, treden, biet,
snede, hiel, prikken, steden, gegil, heden,
Dien, lier.
Prijswinnaars zijn: J. H. Kern, Breestraat
3 B, Leiden en C. J. ten Broek, Bronckhorst-
straat 10 I, Amsterdam. Het boekenlijstje
wordt hun toegezonden.
En nu de nieuwe opgave. De letters van de
hulpwoorden geven, in de overeenkomstige
vakjes ingevuld, een versfragment te zien.
Wie de oplossing, bestaande uit fragment èn
hulpwoorden, uiterlijk Donderdag a.s., liefst
per briefkaart, inzendt aan redactie V.N.,
1
2
5
16
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
1b
17
1ö
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
50
52
55
34
35
36
37
38
40
41
42
45
4b
46
47
40
49
50
51
b2
M
54
bi)
56
57
58
59
60
61
62
65
64
ob
f
66
6/
60
69
71
72
75
74
75
76
91
77
70
79
80
81
82
85
84
85
86
87
88
89
90
92
96
Vb
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
10/
10b
109
110
111
112
115
114
115
116
117
Raamgracht 4, Amsterdam, dingt mee naar
de twee boeken die voor de goede inzenders
beschikbaar worden gesteld.
17—11410—7970 U slaapt, maar uw geest
niet
67—3091711 Mohammed was de grond
legger
6310081162349 Gymnastiek doen
8346—111502734 Hetgeen .gezongen
wordt
1971643—58 Als bladeren vergaan
14—82—12 Staat op bijna iedere Oudjaars-
plaat
8468—6 Plechtige gelofte
42—15—5—69 Grondstof voor planken
117—48—104—109—2—108—61—33 Genot van
hebben
47921953 Geen kant, toch kant
31592429—6628 't Veelvuldigst aan
het eind van de maand
8975 Beleefde aanspreekvorm
25 -20—71—98 Baas tegen hond
38—56—8696 Partner
9436—629—88—22 Indonesisch kledingstuk
74102—874080 'n Heel gewicht
93—65—85 In het wapen van de heer Kegge
1052611395 Meisjesnaam
774787381112 Als het achter ons ligt
4432545537—41 Lopen en controleren
107—115110—76 De burgemeester mag het
doorknippen
35—4572—3990—21 Niet zinken en niet
drijven
52135764 Achter de voordeur
186010699 Hij bemoeit.zich met buiten
landse zaken
101—3—103—51 Geeft steun en leiding.
