Koudum had veel te stellen
met zijn kerktorens
Een cultuurplan voor de
streek Drachten-Kollum
Ingezonden
Uit de Friese Lusthof
LEEUWARDER COURANT
ZATERDAG 7 FEBRUARI 1953
Q p de toren van de Nederlands Hervormde kerk te Koudum schijnt de afgelopen ander
halve eeuw een vloek te rusten. Tweemaal sloeg de bliksem in de spits en enkele jaren
later stortte het bouwwerk zelfs gedeeltelijk in. Weer later werd de toren afgebroken en
door een koepel vervangen. Ook deze „theebus" deelde niet lang nadien het lot van haar
voorganger en toen verrees de tegenwoordige toren, die aan het einde der vorige eeuw
wegens verzakking reeds moest worden gerestaureerd. Enige tijd geleden werd opnieuw
geconstateerd, dat de Koudumer toren scheef gaat hangen. Wenst hij misschien een traditie
te handhaven?
Blijft het zo doorgaan
Tot 1817 diende de, door toedoen
van grietman Douwe van Epema tussen
1614 en 1617 gebouwde, ruim twee
honderd voet hoge toren menige zee
man tot baken. Het schijnt, dat men
van deze toren af met behulp van een
verrekijker de schepen op de rede van
Texel heeft kunnen zien liggen. Ook
moet het uit 180.000 stenen bestaande
muurwerk op een speciale manier zo
danig zijn opgetrokken, dat het moge
lijk was van de bovenste naar de
onderste trap te kijken.
Na 1817 kwam Leiden in last. Eén en
twintig Februari, 's avonds om halfelf
sloeg de bliksem in de toren. Pas de
volgende morgen om zes uur ontdekte
men de brand, die daarna met enkele
tientallen emmers water kon worden
geblust.
Vijf jaar later herhaalde zich het
zelfde spelletje. Twee Koudumers,
H. J. v. d. Heide en G. S. Zaagsma,
zagen kans met stenen het brandende
hout af te bikken en slaagden er zo
doende in het vuur te doven.
Tegen een storm in 1830, bleek het
gebouw niet bestand te zijn. Met een
oorverdovend lawaai kwam het hele
bovenstuk naar beneden. De floreen-
plichtigen hadden er nu schoon genoeg
van en achtten de tijd gekomen om aan
de onhoudbare toestand een einde te
maken. Zes Juni 1831 werden kerk en
toren voor afbraak verkocht en begon
de bouw van een nieuwe, achtkantige
kerk met koepeltoren.
Dit smakeloze bouwsel heeft het ook
niet lang volgehouden. Luttele jaren na
de bouw, deelde het 't lot van de oude
kerk en nam de tegenwoordige kerk
de ta#k over.
Reeds in 1898 moest ook de nieuwe
toren door ernstige verzakking geheel
worden hersteld. Het is niet te hopen,
dat de nu geconstateerde, geringe a£-
Het interieur van de kerk. met de fraaie
preekstoel en het gedenkbord.
wijking zal uitgroeien tot de voortzet
ting van een ongelukkige traditie.
Voorlopig behoeven de Koudumers
zich echter nog niet ongerust te maken.
PREDIKBEURTEN
ZONDAG 8 FEBRUARI 1953
Ned. Herv. Kerk. Collecte Nat. Rampen
fonds i besteding in overleg met de
kerken). Grote" Kerk: 10 uur ds. J. de
Bruin; 17 uur ds. P. J. van Veen. Wester-
kerk: 10 uur ds. J. Hoogenkamp. Galileër
Kapel: 10 uur ds. C. D. Moulijn: 17 uur
ds J. H. Boerlijst. Harmonie: 10 uur ds. I.
Brommet. voor ds. F H Bruins. Waalse
Kerk; 17 uur ds. W. Bartlema, Zondag 42.
IJsclubgebouw; 10 uur ds. A. H. Helle
mans.
Jongerendïenst (1216 jaar). Gebouw
,.De Zaaier": 10 uur. Wijkgebouw „Imma-
nuël": 10 uur.
Kïnderkerk. Waalse Kerk: 10 uur mej.
A. van der Zee. Maria Louiseschool: 10
uur (jongeren) mej. T. Kientz; (ouderen)
de heer K. Kiemel. Galileër Kapel: 10 uur.
Avondgebed. (Uitgaande van de Oecu
menische Jeugdraad). Iedere Zaterdag
avond van 19.4520.15 uur in de Waalse
Kerk. voorafgegaan door een half uur ge
meenschappelijk zingen o.l.v. Piet Post.
Dienst v. slechthorenden en doofstommen
Zaterdag 7 Febr., Gebouw Vrijz. Herv.,
Weerd 18.
Geref. Kerken. Noorderkerk: 10 uur ds.
B. Richters, van Baarn; 17 uur dr. Joh.
Blauw, van Hilversum. Oosterkerk: 10 uur
dr. Joh. Blauw: 17 uur ds. A. Pos, van Hil
versum. Koepelkerk B; 8.45 uur dr. F. L.
Bakker, van Amsterdam; 15 uur ds. H. A,
Wiersinga. van Baarn, Koepelkerk A:
10.30 uur dr. F. L. Bakker; 17 uur ds. H. A.
"Wiersinga. Pelikaankerk: 10 uur ds. A.
Pos; 17 uur ds. B. Richters.
Doopsgez. Gemeente: 10 uur ds. F. v. d.
Wissel.
Evang. Luth. Gemeente: 10 uur ds. J. J.
Simon, van Velsen.
Vrije Evang. Gemeente: 10 en 17 uur
Advertentie 1. M.)
U heeft een goede kans het ergste
van griep en influenza te vermijden.
Ontsmet U enkele malen per dag met
het geconcentreerde antiseptische
ODOL MONDWATER
Bapt. Gemeente; 10 uur ds. J. Bosma;
16 uur jaarverv. der gemeente. Woensdag
20 uur bidstond.
Remonstrantse Broederschap (Waalse
Kerk): 19 uur ds. J, A. v. Nieuwenhuijzen.
Remonstr. pred. te Rotterdam.
Leger des Heils. Tuinen 14-16: 10 uur
Heiligingsdienst: 19 uur Openluchtsamen
komst; 20 uur Verlossingssamenkomst.
Christian Science Society, Harmonie:
9.45 uur Ned. dienst,
Z.D. Bapt. Gemeente, Schrans 27b; 10 en
15 uur dienst. Dinsdag. Gymnasiumstr. 9.
20 uur bijbelbespreking.
Kerk van Jezus Chr. van de H. der L.
dagen, Achter de Hoven IIc; 10 uur Zon
dagsschool; 17 uur dienst.
Gereorg. Kerk van Jezus Chr. van de
H. der L. dagen: 10 uur Predicatie.
Adventskerk (ZD Adventisten), Geb.
Vrijz. Herv., Oosterkade 14: Zaterdag 10
uur Sabbatschool; 11 uur prediking.
Reformatiebew., Ruïterskw. 163 (Zd.A.):
Zaterdag 10 uur Sabbatschool; 11 uur
prediking.
Pinkstergemeente. De Ruyterweg 9S:
15 uur Dienst; Woensdag 20 uur Dienst.
Pinksterzending. Gebouw Irene: Vrijdag
13 Febr., 20 uur dienst.
Jehova's Getuigen: 16 uur Zalen Schaaf:
Donderdag 20 uur MHBS, Gr. Kerkstraat.
Vrije Kath. Kerk (Oude Waag): Zater
dag 7 Febr.. 10.30 uur H. Lof. Zondag 8
Febr., 10 uur Gez. H. Mis met predicatie.
R.K. Kerk. St. Bonifatiuskerk: H. Missen
cm 7. 8.15 uur, 9.30 Hoogmis en 11 uur; 18
uur Lof. St. Dominicuskerk: 7, 8.45 en
10.45 uur; 18 uur Lof. Huizum om 7, 8.45
en 10.45 uur.
HUIZUM. Dorp: 10 uur ds. Bakker en
ds. Uitentuis. Kapel; 10 uur ds. De Vos; 17
uur ds. Pettinga.
JELSUM: 9 uur dienst, collecte Rampen
fonds
CORNJUM: 10.30 uur dienst, collecte
Rampenfonds.
HEMPENS: 9.30 uur ds. Verstraaten,
van Mantgum.
MANTGUM: 19.30 uur ds. Verstraaten,
Nat. dienst, extra collecte.
BEETGUM: 9.30 uur ds. v. Medevoort.
BAARD. Ned. Herv. Kerk; 9.30 uur ds.
IJ. G. Oltlammers. Doopsgez. Gemeente:
10.30 uur ds. T. Hoogslag.
ENGELUM: 9.30 uur da. Groneman.
WEIDUM: 9 30 uur ds. Bosma. Fryske
tsjinst.
MENALDUM. Ver. Vrijz. Herv.: 14 uur
ds Klein Wassink.
MARSSUM: 9.30 uur ds. Bender, collecte
Rampenfonds.
LIONS; 13.45 uur ds. Bender, collecte
Rampenfonds.
GOUTÜM: 9.30 uur ds. Quast.
JORWERD: 9.30 uur ds. W. C. Verstoep.
DEINUM: 9.30 uur ds A. J. Hollander.
HIJLAARD: 10 uur ds. A. Faber.
BOKSUM: 19.30 uur ds. A. Faber.
WARSTIENS: 10 uur ds. A. Peijsel.
LEKKUM: 9.30 uur ds, J. J. Kalma.
ROORDAHLTZU.M: 10 uur ds. Inberrt;
WARGA, Ned. Herv. Kerk; 10 uur ds.
Borgman. Doopsgez. Gemeente: 10 uur ds.
H. R. Keunins, van Grouw.
WIRDTJM. Ned. Herv. Kerk: 10 uur ds.
Brink, collecte. Geref. Kerk: 9.30 en 13.30
uur ds. v. d. Boom.
STIENS. Ned. Herv. Kerk: 10 uur ds.
Postma. Doopsgez. Kring (openb. school):
10 30 uur ds B. K. Homan. van Oudebildt-
zijl.
NED. HERV. EVANGELISATIE
JELSUM: 9.30 uur de heer Baaij.
STIENS: 9.30 uur de heer Eppinga; 19.30
uur ds. H. v. d. Flies, van Doorn.
WIRDUM: 9.30 en 13.30 uur de heer van
Leeuwen.
GOUTUM; 13.30 uur ds. Pettinga,
Plan-Achtkarspelen zou duizenden
handen werk geven en cultuurtoestand
grondig verbeteren
De laatste tijd komen tal van personen en organisaties in het gebied tussen de
Folgerenlaan en de trekvaart Dokkum-Strobos in kennis met een omvang
rijk en grootscheeps plan, dat sedert geruime tijd in studie en voorbereiding
is en dat in de kring der ingewijden onder de naam Plan-Achtkarspelen bekend
staat. Dit plan is geboren uit de nood der werkloosheid, die vooral Achtkarspelen
zo zwaar treft, en de wetenschap, dat juist in dit gedeelte der Wouden water
staatkundig en cultuurtechnisch bezien grote gebieden nog op een lage trap
van ontwikkeling staan.
Aan de uitwerking van het plan
dat door het gemeentebestuur van
Achtkarspelen sterk wordt voorge
staan en ook de medewerking van
Ged. Staten heeft wordt door tal
van diensten gewerkt. Als coördinator
treedt ir Walther van de Provinciale
Waterstaat op.
Het gebied, dat in studie is. omvat
niet minder dan 13.500 ha en wordt
begrensd door de Folgerenlaan, de
provinciale grens, de trekvaart Dok-
kumStrobos, de Zwemmer, Bergu-
mermeer en Lits, al wordt op het
ogenblik overwogen om ook de onmid
dellijke omgeving van Drachten hier
in te betrekken, welke door de aanleg
van Rijksweg 43, de rondweg Ureterp-
Vallaat-Folgeren en van het soheep-
vaartkanaal ..over de kop" wordt ge
haald en niet bij partiële oplossingen
gebaat is.
Hoe dit zij, de hoofdlijnen van het
plan omvatten de moeilijke kwestie
der waterbeheersing ontwatering
evenzeer als opmaling voor de hoge
droge gronden de aanleg van
nieuwe boerenwegen en verharding
van bestaande, verbetering van de
cultuurtoestand der landerijen en
plaatselijke ruilverkavelingen. Reeds
heeft de Ned. Heidemij. het gehele ge
bied gewaterpast en zijn besprekingen
gehouden met waterschappen, waar
van er in dit gebied een kleine twintig
bestaan.
Het is nog niet te zeggen, wat er in
concreto uit de voorbesprekingen en
bestudering uit de bus zal komen,
maar wel valt er eȟ aantal gebieden
aan te wijzen, waarvoor een deskun
dige een opbrengstverhoging van zeker
250 procent heeft berekend, indien de
medewerking der betrokkenen zal
leiden tot een forse aanpak. Dit be
treft onder meer de omgeving van
Surhuisterveen, de streek tussen
Twijzel en Monniketille. Harkema-
Opeinde. het Zuidwesten van Droge-
ham. stroken langs het Kolonelsdiep.
Met name meent men de bestrijding
der hardnekkige „rügebol" door een
betere waterbeheersing en bemesting
grotendeels tot een goed einde te kun
nen brengen.
Behalve gemeentebesturen en land_
bouworganisaties stelt ook de DUW
groot belang in deze plannen, daar er
veel grondwerk aan verbonden is en
het geheel een belangrijke bijdrage zou
vormen voor de werkverruiming, die
nu de industrievestiging, vooral in
Achtkarspelen, nog op zich laat wach
ten steeds urgenter wordt.
Opdracht van 10 millioen voor
Nederlandse scheepswerven
De scheepswerven ..Kraaier" te Zaan
dam en gebrs. Niestern te Zaltbommel
en Groningen hebben een contract afge
sloten met de republik Indonesia voor
de bouw van drie vrachtschepen met een
lengte van 74 m en een breedte van
11.20 m. De totale opdracht beloopt tien
millioen gulden.
VERMIJDBARE FOUT
Hoewel het voor mensen, die in de politiek
belang stellen en er zich mee bemoeien, wel
erg moeilijk wordt om de goede trouw als
basis van hun opvatting te blijven handhaven,
wil ik. wat de oproep van mr. Burger van
Zondagmiddag j.l. betreft, niet zo ver gaan en
deze basis verlaten. Blijft echter over de ver
keerde schijn, welke mr Burger met zijn
voortvarendheid wekte. Als ervaren politicus
had hij deze. naar mijn smaak behoren te'
vermijden, temeer daar het zeker niet nodig
was om de regering, i.e. de minister-presi
dent, te alarmeren. Dr. Drees zou toch zijn
taak al heel slecht verstaan, wanneer hij zich
niet in verband met de onmetelijke catastrofe
tot het Nederlandse volk had gericht.
Goede trouw, aangenomen. Maar moeilijk
blijft het aanvaarden wel.
ADOPTIE DOOR GEMEENTEN?
Vanzelfsprekend is het zeer toe te juichen,
dat er reeds thans gemeenten zijn die ge
meenten in het getroffen gebied hebben ge
adopteerd. De vraag is echter of adoptie door
gemeenten wel de juiste weg is. Een betrek
kelijk klein aantal gemeenten zal dit maar
kunnen doen en daarom zal dus ook maar een
klein gedeelte van het volk aan die hulp
kunnen deelnemen.
Is het daarom niet beter, dat de provincies
zulks dóen, maar dan een groter gebied, b.v.
een eiland, nemen? Een ander voordeel zal
dan nog zijn. dat veel minder instanties
bij deze hulpverlening betrokken 2ijn. het
geen de gehele hulpverlening zeer ten goede
zal komen. Zou het. niet iets voor Friesland
zijn hierin voor te gaan?
HYENA'S EN PROCENTEN
Met verontwaardiging neemt ieder weiden
de berichten, welke
onder titels als de bovenstaande e.d. in
couranten verschijnen betreffende individuen
die uit andermans leed een slaatje trachten
te slaan.
Hoe vraag ik u echter, zoudt u personen
willen' noemen, die door het geven van enkele
procenten korting proberen hun omzet :e
vergroten? Hiervoor zijn toch door normale
zakenmensen wel andere wegen te bewande
len. Men behoeft zeker een ramp als die,
welke deze week over ons land is gekomen,
niet als reclame-object te gebruiken. Ieder
die wil geven, heeft daar gelegenheid genoeg
voor en het is m. i. beneden peil. indien men
tracht de gift vergoed te krijgen door het
winnen van een grotere verkoop.
Leeuwarden. A. v. d. Meulen.
DE RAMP VAN GODS HAND?
Naar aanleiding van een in de L. C. geci
teerd artikel in ..Trouw" en een uitspraak
van de heer Tllanus van de C.H.U. voor de
radio (Donderdagavond), als zou de ramp, dte
ons volk heeft getroffen, van Gods hand zijn.
moet mij iets van 't hart. Hoe kan een Christen
in deze ramp Gods hand zien? Als het leed.
in het bijzonder de rampzalige ellende
duizenden in de overstroomde gebieden,
God is. het leed dat verraderlijk in de nacht
kwam en ouders en kinderen naar de keel
greep, als dót van God is, dan moet ik die
God niet.
God is liefde en ontferming voor degenen
die tot Hem bidden en in Hem geloven, maar
dan ook alleen geloven, dat Hij Liefde en
Ontferming is! Daar, waar Gods Geest kan
wonen in mensenharten, worden ze voor
naderend onheil gewaarschuwd. Daar, waar
ze niet kan wonen, ontbreekt ook haar red
ding. Deze ramp is niet van Gods hand. maai
omdat God er niet was. er niet algemeen kón
zijn.
De reddende en waarschuwende kracht, die
naar mijn overtuiging in staat is winden en
wateren in toom te houden, heeft ook deze
keer zeker velen voor onheil bewaard.
Een getroffene in Leeuwarden.
Brieven van
Gaatske Kroodsma-Snikstra
(«51
Klamsum, 5 Febr. 1953.
Beste Vriendin,
De griep heeft tot nog toe de Lusthof
vermeden, en dat mag een wonder heten,
want in vele Klamsu/mer gezinnen is
ziekte en omkering der zaken: mannen
die brood snijden en de babywas ver
zorgen omdat de huisvrouw te bed ligt,
vrouwen die in de sohoenen van de man
staan, zoals de kruideniersvrouw en de
vrouw van de melkboer, die zelf aan de
deur komen, omdat de man thuis moet
blijven of bedlegerig is.
En dan moet het je verwonderen, dat
Oude Mevrouw, je weet wel de moeder
van onze dominee die te Utrecht woont,
dezer dagen heelemaal van Utrecht naar
Klamsuim is gereisd, per spoor en per
bus en gezond en wel in Klamsum is
komen aanzetten. 77 jaar oud. kernge
zond en voor alles belangstelling. Zij
kwam vlak voor de gemeenteavond en
aar zijn zij en ik samen met Metje
Pekema, dominee's vrouw, naar toe ge
weest. Vanwege de griep was het be-
?.oek niet zoo groot als anders, maar toch
was de opkomst nog zeer bevredigend.
Dominee heeft de gemeente aan de tand
gevoeld, of hij de kerkdienst een kwar-
er langer kan maken. Het leek er op.
dat het voorstel wel aangenomen zou
orden, want och. wat is een kwartier,
als je warm zit en de spreker is goed.
-•.aar tenslotte ging Mijnhr. Ploegsma
- "taan en hij verklaarde zich er tegen.
"J-t- mjitte is kostelik, zei hij, ek op
Sneintomoom. Een koarte preek is bet-
as in preek, die't uutritsen is. en as
-rij nou een bést oargel hiene. dan soe
ik sizze. och. lit dan mar wot langer
rrielje. Mar it liet mat een ein ha. en
r dè gemeente een oere oender de oon-
r-cht west hat, dan wol de gemeente ek
- nei hoes to kofjedrinken. Wij binne
- keer breklike minsken. zei hij. Wij
kinne uus sa wol halde. krekt as wij de
gcestlike spieze nedioh ha, en soender
vifel hawwe wij die ek nedioh, hurd
rich ek: mar as wij de manna oan-
ommen en iennommen en fortard ha,
dan forsillet de oondacht njonkelitsen
en dan wolle wij nei hoes. Sa lizze de
feiten, zei hij.
De leden zaten te glimlaahen, want zij
waren het wel -met de spreker eens. al
zouden de meesten nooit in het openbaar
met dominee er bij. durven bekennen,
dat manna belangrijk is. maar de koffie
ook. Doch mijn waarde huisgenoot zegt.
zoals hij er over denkt. Hij doet zich
niet mooier en beter voor dan hij is. En
wat hij is. dat mag bezien lijden. Ik sohat
hem hoog. Hij is een bovenste beste man.
zij moeten niet aan hem komen, want
dan komen ze aan Mij. Aan hem niet en
aan zijn broer, de kapitein niet. Twee
mannen, van wie ik houd op de wijze
die bij -mijn leeftijd past. Ik wil daar
wel voor uit komen. Niet iedere vrouw
van mijn jaren wil dat Woord hebben.
Ik wèl.... Qjlde Mevrouw geniet altijd
wanneer Mhr. PI. spreekt. Ze stootte Mij
aan. „Wat prachtig, niet?", zei ze en
keek Mij lachend aan. En Mhr. Ploegsma
vervolgde: „Lange preken, wier. ik bin
dér net-foor. Hoenderd jier lien hiene
hja to Haskerdiken een domeny, die 't
oors skoon foldie. Hij hie alHmne ien
oer gemak: hij koe de ein net fiene hij
preke to lang. Op een Snein waard it sa
let, dat de boeren ien foar ien drip.iende
uut'e tsjerke sloepen. Op it lést bljoow
de koster allïne oer. Mar die makke ek
rissehvaasje en sei bij it uutgeen:
„Domeny, as je dien hawwe aansens.
volle je dan de door efter Jo taloeke?"
Een daverende bijval kwam op die
woorden: de grap was ingeslagen, domi
nee. de notabelen en allen zaten te
lachen. En toen kwam de toepassing,
mijnheer Ploegsma eindigde aldus:
„Nou is it fansels sa. Haskerdieken
fan doe is Klamsum fan nou net. En die
domeny fan Haskerdieken kin ek wol in
ófgriesliken Jan Eamel west ha, en dat
is uus domeny ien el-k gefal net. (Groote
hilariteit! dominee zat te traan-lachen)
En de leden matte it witte fansels. en as
der bisletten wurdt. om in kertier langer
to preekjen, dan sil ik net sa as die boe
ren fan Haskerdieken dripjende uut 'e
tsjerke sloepe. wont ik haw de manna
ek toezen keer sa heech as de
kofje. Mar as ik domeny in rie jaan
mei: meitsje it net to lang. de mjitte is
kostelik, en dêrmei haw 'k it seind".
..Och, wat kan die Man mooi spreken",
zei Oude Mevrouw, ..ik wou wel dat wij
eentje zoo bij ons in Utrecht in de ge
meente hadden, want daar frist zoon
taaie gemeenteavond van op". En
dominee dacht er net zoo over, hij be
dankte Mhr. Ploegsma en noemde zijn
humor onbetaalbaar en hij was het daar
mee eens, hij zou niet langer preken.
Algemene bijval kwam op die woorden
en ik geloof wel. dat Mhr. PI. naar het
ware 'nart der gemeente besproken had.
En daarna hield dominee een voor
dracht over het Joodse volk. dat weer
eens bijzonder in de aandacht is geko
men door de Jodenvervolgingen in Rus
land en in Oost-Duitsland. Aandachtig
is er geluisterd toen dominee ons ver
telde uit Genesis 50 en over het lot van
Jozef, waarin spreker een goddelijke be
schikking zag. die Israël van de hon
gerdood gered heeft. Al zijn fouten en
tekortkomingen blijken in dienst te zijn
gesteld van écn groot doel: het uitver
koren volk te dragen door de moeilijkste
omstandigheden. Daarom staat er met
een laatste nadruk aan het slot van
Genesis, dat „God alles ten goede heeft
gedacht, zooals geschied is, ten einde een
groot volk in het leven te houden".
Toen kwam dominee op het thema van
de verstrooiing van dat grote volk over
de aarde en zijn gedeeltelijke samen
smelting met andere volken, in wier
midden de Joden eeuwenlang hadden ge
woond. Die aanraking met onze wes
terse cultuur heeft het materiële element
in dat volk naar voren doen komen. Toen
vertelde dominee enkele staaltjes van
Joodse humor, die de Joden teekenen
in hun maatschappelijke werkzaamheid.
„Ik zal U nu een paar grapjes over de
Joden vertellen, echte Joodse gijn en
humor, zei dominee, en gij moogt daar
natuurlijk wel om lachen, want de
Joodse humor is kostelijk. Maar ik zou
graag willen zien. dat U in die grapjes
de Joodse mens ziet, de ver van huis ge-
emigreerde, de zoon van een oud en
groot volk, die door een vreemd lot naar
een ander deel der aarde is verdwaald
en daar bi.j vreemde volkeren zich moet
trachten té handhaven". En hij vertelde:
„Hersl was de assistent van een rabbi
Een wanhopige vrouw kwam aan het
huis van de rabbi om raad vragen. Maar
de rabbi was afwezig. Hersl hoorde
haar aar.. Zij zei. dat haar dochter al
drie dagen in barensweeën lag. maar dat
het kind nog niet was geboren. Hersl
gaf de vrouw de raad. een koperen munt
op de navel van haar dochter te leggen,
dat zou de geboorte verhaasten. Twee
dagen later kwam de vrouw terug, ge
heel opgelucht. De rabbi was thuis. De
vrouw wierp zich aan de voeten van
de rabbi en dankte hem voor het voor
treffelijke advies. De koperen munt had
goed gewerkt: De baby werd oogen-
blikkelijk geboren. Vermoedend dat ait
weer een van Hersi's streken was- yroe^
dn rabbi aan zijn assistent: „Ben je nu
heelemaal gek geworden. Hersl. Wat
moet aal beteekenen* Een koperen
munt. op de navel, foei toch. Hersl
antwoordde prompt: „Luister U
rabbi, ik dacht zoo bij mezelf' 7°odra
die arme baby een koneren munt ziet.
komt ie wel te voorschijn om hem in te
pikken".
Er werd hartelijk gelachen om dat
grapje, dat de geldzucht van de Jood
wel scherp tekent. Dominee vervolgde.
..Een Griek en een Jood spraken over de
ouderdom van hun nationale cultuur-
De Griek zei: Vergeet niet. Mozes, dat
de archaeologen. toen zij opgravingen
deden in de ruïnes van Athene, daar m
de bodem draden vonden, hetgeen De-
wijst dat mijn voorouders de telegrafie
kenden. Onmiddellijk antwoordde de
Jood: „Pff, dat beteekent niets. Toen
de archaeologen opgravingen deden in
Palestina, vonden zij daar geen draden,
hetgeen bewijst dat mijn voorouders de
draadloze telegrafie kénden". Voelt ge
de handigheid, de scherpzinnigheid van
de Joodse redeneertrant, vroeg dominee?
Dat blijkt ook uit het volgende grapje:
„Twee Joden hadden ruzie. Gevolg: een
duel op het pistool. De volgende mor
gen om zes uur stond een van beide
Joden op de afgesproken plaats aange
treden. met 't pistool in de hand. De
ander liet echter op zich wachten. Na
anderhalf uur kwam een loopjongen
naar de Jood met 't pistool en over
handigde hem een briefje van zijn tegen
stander, waarin hij las: „Zeg, Marcus,
als ik soms een beetje laat mocht komen,
wacht dan niet op me, begin maar vast
te schieten".
Dominee eindigde met de Joodse
humor, die spreekt uit het trotse woord:
„Wij hebben een God in de hemel, Gode
zij dank! Maar Hij heeft een volk op
aarde. God helpe Hem!" De dubbele
zin van deze humor wordt recht duide
lijk. zei dominee, als men inplaats van
GodVader stelt, als volgt: Ik heb
een Vader in de hemel, Gode zij dank!
Maar Hij heeft een zoon. God helpe
Hem (de Vader namelijk)!
Het was een zeer leerzame inleiding,
waar veel nabespreking op kwam. Het
v/as een mooie avond en men kan zeg
gen. dat er in Klamsum een opgewekt
religieus leven heerst, alleen de collec
ten vallen niet mee. Op 28 Januari
kwam dominee 's Morgens op de koffie.
Hij had niet heelemaal zijn draai over
het kerkelijke leven, hij zei: Als de
Klamsumers niet beter aan de collecten
geven, dan verwerven zij de hemel niet.
Tuike oan, domeny, zei Mijnhr. Ploeg
sma. de Klamsumers binne Friezen fan
it. öde laech, en een sprekwurd fan de
ode Friezen wie: „Jaan is dea. mar
habbe libbet noch", waarmee zij wilden
zeggen dat de hebzucht onder de men
sen grooter is dan de milddadigheid, en
dat de levenspractïjk hel evangelie
woord: ..Het is zaliger te geven dan te
ontvangen" omkeert, en meent dat ont
vangen zaliger is. En toen nam Mhr.
PI. dominee mee naar het kippenhok
waar hij de dieren moest voederen en
daar gaf hii dominee een lesje in de Na
tuurlijke Historie en toonde hem, dat
ook in het kippenhok „jaan dea is maar
habbe nooh libbet". want de eene kip
gunt de andere geen korrel. Ik zei. het
is droevig als het zoo was. dat de mens
niet boven de levenspractijk van het
dier kan uitkomen. Maar het ie zoo
niet. gelukkig.
En toen brak Zondag 1 Februari aan.
de dag van de nationale ramp. En ie
had onze dominee moeten hooren, die
een improvisatiepreek hield over het
thema van de ramp, en allen verlieten
(Advertentie l. M.)
I Sterk
diep onder de indruk de kerk, en je hebt
toen die Middag en Avond de Klamsu
mers moeten zien, er werd direct verga
derd en inzameling van kleeren gehou
den, en ook de volgende dagen leverden
het bewijs dat „jaan net dea is mar nooh
libbet" en het Friese Volk heeft ge
toond, dat het weet te geven als de nood
wonden slaat in onze landelijke ge
meenschap. Zondagavond reeds vertrok
er een Friese colonne van voertuigen
met kleeren naar het getroffen gebied.
Maandagnacht volgde de tweede Friese
colonne van trucs (via Antwerpen)
met bestemming Middelburg en VTis-
singen, met trucs uit Franeker en Har-
lingen voor het Roode Kruis te Den
Haag. Het was een indrukwekkend
hulpbetoon en wij zagen niet alleen
Klamsum, maar geheel Friesland op zijn
breedst. „As it hert fan it folk mar
rekke wurdt dan wit it wol fan jaan,
zei Mhr. Ploegsma. En dominee zei: Nu
ik dit gezien heb, deze offervaardigheid
van een volk, ben ik voorlopig verzoend
met het denkbeeld van magere kerke
lijke collecten. Waarop Mhr. PI. zei:
Wij binne een kloek en een deun folk,
en it tsjerkeponkje dat de dominees sa
barmhertig fanne stoel oanbifelje. is net
sa populair bij dit geslacht. Mar as it
hert fan dat folk rekke wurdt, dan
springe de koorden fanne beurzen los, de
kluisdoarren fleane iepen en de millioe-
nen floeije as in stream far. goud nei it
plak, dêr't Need is en dêr't holpen wurde
mat. In fiifkertierspreek sil de kol
iekten net grutter meitsje. mar preekje
ta it hert. sa as je Snein diene, en it
wetter sil floeije uutte rots. Bewogen
gaf dominee hem de hand. zeggende:
Dank U waarde Vriend Ploegsma voor
Uwe woorden, ik virnd er grootelijke be
moediging in. Ik was ook bewogen en
toen heb ik de heeren nog eens inge
schonken en het tweede portugeesje ge
offreerd.
Wees hartelijk gegroet van Uwe
Vriendin
UIT ANDERE S
BLADEN Mil
Betere radio-ontvangst gevraagd
In „E 1 s e v i e r s Weekblad"
(lib.) noemt de heer W. Vogt het in het
Noorden des lands en vooral in Groningen
levende verlangen naar een betere radio
ontvangst ten volle gerechtvaardigd, want
deze ontvangst is werkelijk beneden de
maat; er is echter geen vrije keuze van
golflengte voor Nederland en de Veluwe
en de Hondsrug werken als barricaden,
terwijl de eigen hulpzender in Hoogezand
(188 m.) weinig o£ geen soulaas meer biedt
en er dus met de R.O.N. ook allerlei ont
vangst-moeilijkheden zijn: met de tot dus
ver gebezigde middelen is geen verbete
ring te verkrijgen en zo lijkt de strijd der
Groningers geheel nutteloos, ware het niet
dat zij om toepassing van een nieuwe vin
ding der techniek vroegen:
..Zij willen een eigen streekzender op
3-meter golf. Zij vragen om een z.g. FM-
zender. Kan dat verlangen worden gestild?
Dat kan! Op deze korte golf heeft de over
heid veel meer armslag, dan op de middel-
golven. Maar de Oost-Groningers moeten
willen inzien, dat. Twente en Zuid-Lim
burg er even slecht aan toe zijn. als zij; en
dat een verbetering, die hun toevalt, aan
de twee andere gebieden niet mag worden
onthouden. Er moet dus niet een éénling
zender komen, doch een zendernet. De
voorstudie daarvan is begonnen op het
ogenblik, waarop de doeltreffendheid van
de 188 meter-zenders door buitenlandse
storingen, achteruit holde. Voorts moest
de overheid zich bezinnen op het
probleem, dat een FM-zender de luister
aars nooDt een nieuw ontvangtoestel aan
te schaffen; of althans een vrij kostbare
uitbreiding van het oude toestel te finan
cieren; want voor FM is het „klassieke"
ontvangtoestel immuun. Het effect van een
FM-zender of -zendernet hangt dus nauw
samen met de voorstelling, die men heeft
van de bereidheid, of van de mogelijkheid
bij de luisteraar om zijn oude toestel te
vervangen, of aan te passen. Dat er echter
iets gebeuren moet. staat vast. Dat de om
roepverenigingen tegen de bevrediging
van de Groningse verlangens zijn, is niet
waar. Zij hebben de begeerte, dat haar
programma's zo goed mogelijk worden
ontvangen. Mèt of zonder FM. Er wordt
aan het door de Oost-Groningers opgewor
pen probleem reeds lang in stilte gewerkt.
Met de proefzenders in Scheveningen,
Goes Hulsberg. Hilversum worden onmis
bare gegevens vergaard. P.T.T. is in deze
uiterst actief. De Groningse actie heeft
desniettemin een katalyserende werking."
De beurs als gebroken weerglas
Voor de oorlog kon de effectenbeurs nog
in zeker opzicht als economische barome
ter dienen, schrijft „De Groene
Amsterdammer" (links-rad.),
maar tegenwoordig heeft zij deze bijzon
dere betekenis niet meer; als gevolg van
de structuurveranderingen in de maat
schappij en van de wijzigingen in het in
ternationale geld- en kapitaalverkeer is
Amsterdam ook niet meer een internatio
naal financieel centrum; deze verloren
positie wordt met een herstel van de eco
nomische vrijheid ook zeker niet terugge
wonnen, aangezien vele recente maatrege
len (belasting van speculatiewinsten, ver
bod van stukken met geleend geld te
kopen, enz.) de zo gewenste „tijdelijke be
zitters" van de beurs hebben verdreven:
„In de eerste plaats werd de beurs daar
door veel minder gevoelig voor verande
ringen in de economische toestand. Wie
tijdelijk fondsen heeft, zal bij kwaad ge
rucht eerder zijn stukken verkopen dan
wie een belegging op lange termijn be
geert. Ook omgekeerd, bij een kans op een
goede ontwikkeling zullen zij. die tijdelijk
middelen ter beschikking hebben, als
kopers optreden. Het was juist die grotere
gevoeligheid èn voor berichten uit het be
drijfsleven èn voor de algemene liquiditeit,
die vroeger de beurs als indicator voor
goede en kwade mogelijkheden en voor
spanningen in het betalingsverkeer zo bij
uitstek geschikt maakte. Maar deze zelfde
structuur van de beurs maakte het ook
mogelijk dat geldmiddelen die slechts voor
belegging op middellange termijn beschik
baar waren, de vorm van risicodragend
kapitaal konden aannemen. Wie bijv. thans
(bijv. uit afschrijvingen) geld beschikbaar
heeft dat hij voor zes jaar ter beschikking
van het bedrijfsleven kan stellen, zal nu
niet licht daarvoor aandelen kopen. Het is
bijv. algemeen bekend dat een van de
grote moeilijkheden die de industrialisatie-
politiek ondervindt (welke politiek nood
zakelijk is voor een voldoende werkge
legenheid voor onze groeiende bevolking)
gelegen is in het tekort aan risicodragend
kapitaal. Daarvoor zijn vele oorzaken,
maar tot die oorzaken behoort ook de ver
minderde functie van de effectenbeurs
waartoe dividendstop, speculatie-belasting,
verbod van aankoop met geleend geld. en
het ontbreken van een vrij geld- en kapi
taalverkeer hebben bijgedragen."
De partijleidingen zijn de schuld
„V r ij Nederland" (onafh. progr.)
heeft de vraag, of de Duitsers onverbeter
lijk zijn, door enige deskundigen laten be
antwoorden; van hen is het de Duitsland-
kenner Alfred Mozer. die betoogt dat de
dwazen die men steeds op de voórpagina's
van de wereldpers vindt genoemd (neo
nazi's als Remer. Hedler, Ramcke enz.) in
Duitsland zelf allerminst de betekenis
hebben, die hun in het buitenland wordt
toegekend: Mozer vindt het door alle par
tijen beleden „gematigde" nationalisme
veel gevaarlijker, omdat iedere partij
„Duitser" wil zijn dan de andere en dit
ook meent te moeten kunnen bewijzen:
„Uit deze wedloop in (met woorden) ge
matigder nationalisme vloeit voort, dat het
geheel zonder weerstand naar een hoe
langer hoe minder „gematigd" nationalis
me overhelt. Bij de liberale partij heeft dit
reeds vormen aangenomen, die beletten
deze partij een in de kern democratische
partij te noemen. Zij draagt haar politieke
naam van democratische partij ten onrech
te. Bij de CDU is de vrees voor het verlies
van kiezers door gebrek aan „nationale"
houding de oorzaak van een tegenstrijdig
heid, die bestaat tussen de woorden van
deze partij en de buitenlandse politiek van
Adenauer, die haar vertegenwoordigers
steunen. Bijzonder tragisch is en blijft de
houding van de SPD. Immers, zij zal de
wedloop van het nationalisme, waartoe zij
om tactische redenen zo onnoemelijk veel
bijdraagt, nooit kunnen winnen, omdat men
van haar het nationalisme niet gelooft en
omdat de echte chauvinisten haar uitein
delijk altijd zullen overtroeven. Haar mo
gelijke tactische successen zullen betaald
moeten worden met een algehele opschui
ving van het kiezerscorps naar het natio
nalisme. Onze conclusie is: niet Ramcke
c.s. zün interessant en gevaarlijk, maar de
democratische partijen. Niet het Duitse
volk in zijn overgrote meerderheid is
nationalistisch, maar de partijleidingen,
die dit nationalisme aanwakkeren voor
tactische doeleinden, omdat zij in de her
innering aan 1920 leven!"
