Liefde een zeer jong begrip
Willem de Zwijger: onbegrepene
Ütf
i
1
i
/i
pff
X'
M pi
ifi m
Onze wekelijkse puzzle
„Van s duivels begeren 11
Literaire
Kroniek
<L SCHAKENJ)
Hij wilde het gebrokene helen!
W-ffi,
i i
i
'm
WM üf
'V-\
m
k
m
m
mi
wtm
Radioprogramma nationale gedenkdag
BRIDGE
GELDERS DAGBLAD
ZATERDAG 7 FEERUARI 1953
van
"Y"ERGXSSEN WE 0?JS NIET heel sterk, dan is Liefde hieronder nu
uitsluitend de gevoelsbetrekking tussen man en vrouw verstaan
een nog maar jong begrip. Liefde heeft te doen met cultuur en kan als
begrip pas zijn ontstaan toen de beschavingsgeschiedenis ver genoeg
daarvoor was gevorderd. De mensheid moet een zeer lange weg zijn
gegaan, een weg van honderdduizenden jaren, alvorens het denken er
toe kon geraken; honderdduizenden jaren moet het nodig hebben gehad
om verder te kom end au gedachten als „aantrekking" en „begeerte". En
sinds dan eindelijk de cultuur bet begrip liefde „ontdekte", is zij tot
op de huidige dag blijven worstelen 0111 er erkenning voor te vinden,
en wel om bet als eis te stellen voor een verbintenis lussen man en vrouw.
Cultuur verwerpt immers begeerte in elk opzicht, dus ook in dit. Zij
eist bezinning van de mens en onderscheidingsvermogen. Zo verlangt zc
van hem, dat hij liefde en begeerte uiteen zal weten te houden en geen
begeerten zal uitleven onder de valse naam van liefde. Bovendien eist
Ze. yauJlcin' ('at hij volledig de consequenties zal aanvaarden van wat
hij in liefde of onder de dekmantel van liefde beeft gedaan.
Vaak, heel vaak, zijn die consequen
ties niét aanvaard. In zeer vele van
die gevallen is het enige gevolg daar
van geweest een machteloos protest
van de gekrenkte partij, gewoonlijk dc
vrouw.'Maar ook zijn er gevallen dat
de gerechtigheid een levende taal
spreekt en de uiteindelijke nederlaag
toebrengt aan de wederpartij. Uiter
aard heeft dit thema menig schrijver
bezig gehouden het is immers
schrijverstaak de lampen te ontsteken
of ze brandende te houden. Geven we
er enige vergelijkbare voorbeelden
van
In een roman van Tolstoj is hoofd
persoon een jonge vorst, die op het
landgoed van zijn familie een intieme
betrekking met een bediende aan
knoopt en haar vervolgens verlaat;
wanneer zij een kind venvacht, wordt
zij van het landgoed verstoten. Vele
jaren later geraakt de man in een
geestelijke crisis, waaruit hij alleen
redding ziet door boetedoening. De ge
legenheid hiertoe wordt hem echter
niet geboden: de geliefde van weleer
weigert hem het huwelijk. Toenmaals
zou het levensecht zijn geweest, thans
zou het een leugen zijn.
Een zelfde lot ondergaat Lord Illing-
Worth, de natuurlijke vader van de in
middels volwassen Gerard Arbuthnot,
in het toneelstuk „Een vrouw van geen
betekenis" van Oscar Wilde. Ook hij
wordt' afgewezen. Men ziet de slotdia
loog van het stuk:
Gerard: Mé, moeder, wie z'n
handschoen is dit? U had iemand
op bezoek, Wie was het?
Mevrouw Arbuthnot (omkij
kend) O, niemand. Niemand
eigenlijk. Een man van geen oe-
tekenis.
En een derde voorbeeld levert nu de
buitengewoon knappe roman ..Va»
s duivels brficren" van de Nederlandse
schrijfster Marja Roe (uitgave H. P.
Leopold, Den Haag).
Een historische roman, d.w.z. zeg
gen de omlijsting is historisch. Hij
speelt in het 16e eeuwse Frankrijk
onder Frans I tot in liet begin van
Hendrik IV's koningschap. Hoofdper
sonen zijn hier een graaf de Malognes
en de dochter van een man uit de
kleine landadel, Madeleine de Lesly.
Hun eerste ontmoeting was zo sprook
jesachtig: zij een meisje van vijf jaar,
hij een prinsheerlijke page, die haar
op een koninklijke jachtpartij in het
bos bij haar hoeve vond er. toen zo rid
derlijk bejegende. Elf jaar later de her
ontmoeting en wederom ridderlijke
hulp en dan het ha'f beheerste, half
onbeheerste spel van werven en ten
slotte verleiden, het heengaan onder
duizend beloften, ook deze half echt,
half onecht, en de trouwbreuk :odra
de traditionele eisen van stand en per
soonlijk belang zich laten gelden.
leven en beweegredenen van haar
eigen personages: dc Lesly's en de
Malognes. Kennelijk worden haar uit
eenzettingen omtrent de strijd tussen
katholieken en protestanten gedra
gen door een streven naar volkomen
objectiviteit. Het gehele complex van
gedachten, soms zeer tegenstrijdige
die Catharina de Médicis tot de
Bartholomcüsnacht deed besluiten,
wordt zeer helder ontleed, telkens
weer in afwisseling met het eigen
lijke verhaal. Slechts enkele keren
zou men zich de geschiedkundige ach
tergrond iets vcrsmalder kunnen wen.
sen; maar voor het overige is er
steeds een verhelderende werking aan
toe te kennen.
Uitstekende zorg ls aan de gesprek
ken gegeven. Menigmaal is de ge-
dachtengang er scherpzinnig en gevat.
Van dit laatste ontleonen we een voor
beeld uit betrekkelijk voorin het bock
(blz. 6970). De Malognes heeft een
halsketting van Madeleine weten op
te sporen en wil haar die uiteraard
zelf terugbrengen ten einde haar het
Dat Gilles de Malognes hiermede on
recht jegens het meisje beging,
ziet hij misschien wel in, hoewel het
zeker niet meer dan een heel zwak
inzicht kan zijn geweest: „De blauw-
bloedige edelen beschouwden zich in
feite als goden en naar hun gevoelen
gaapte cr een onoverbrugbare kloof
tussen hen en de kleine landadel en,
bourgeoisie, die zich niet -vv er dan
gewone stervelingen mochten achten.
Zij waren, evenals de Griekse goden,
verheven boven alle wetten, welke voor
de stervelingen golden. I-Iun hande
lingen en gedragingen waren in geen
enkel opzicht onderworpen aan het
bek'ompen fatsoen dat gold voor een
ieder, die zich niet op een oud-adel
lijke stamboom kon beroepen. On
trouw, onmatigheid, twisten op leven
en dood ze waren slechts de goden
veroorloofd
Wat Gilles de Malognes echter be
paald niét besefte, was dat hij een
enorme fout jegens zichzelf beging.
Weliswaar legt hij versneld een zelf
de terugweg af als die welke Peer
Gynt in Ibsen's drama tot Solveig
ging en weliswaar weet hij Made
leine's genegenheid te herwinnen,
maar toch is het te laat. Zij schenkt
hem wederom haar hart. maar dit-
rnaa'- zijn het alleen vezels ervan en
haar hand weigert ze hem. Haar va
der had zichzelf gezworen voor zijn
geslacht de positie te gaan veroveren,
die thans de Malognes innamen en
zulks ten koste van de Malognes en
deze gerechtigheid zal zrj haar loop
laten. Aan het einde van de roman Is
het grafelijk landbezit reeds voor een
belangrijk deel overgegaan in handen
van het nieuwe geslacht. Graaf de
Malognes heeft er ln te berusten, dat
zjjr. natuurlijke zoon Jean de Lesly de
toekomstige grote heer zal zijn. In
veel trouwens had hij reeds Ieren be
rusten: zo in het afbedelen van nog
wat late liefde.
Wat Maria Roc's werk zo onder
scheidt is de bijzonder knappe wijze
waarop zij historie en romanintrlgue
dooreemveeft. Zelden ziet men erudi
tie en eigen scheppingsvermogen in
een gelukkiger evenwicht. Enerzijds
is men geneigd in haar een leerlinge
van een I-Iuizinga tc zien en ander
zijds toont zij zich een niet minder
begaafde romancière. Er zijn uitvoe
rige schilderingen van de zeden cn de
politiek in het toenmalige Frankrjjk
cn telkens weer brengt zij deze uit
weidingen in nauw verband met het
hof te kunnen maken. De belangen van
zijn rentmeester Pleut zijn daar echter
niet mee gediend, want hij vreest dat
zijn heer Madeleine's vader met het
beheer der landgoederen wil gaan be
lasten. Er komt dan het volgende ge
sprek los:
Plcot: „Er is een tijd van dwaas
heid en een tijd van ernst. Heer.
Gelukkig de man, die de eerste tijd
vergeten kan als de tweede daar
is."
Gilles: ,,De ernst geviel u dus
beter dan de dwaasheid?"
,,Ge begrijpt me verkeerd, Heer.
Ik acht hèm gelukkig, wiens
dwaasheden niet zo groot zijn, dat
hij ze nog berouwen moet wanneer
dc tijd van ernst voor hem ls aan
gebroken. En die tijd komt voor
ieder van ons."
Gilles bezag zijn rentmeester met
een vermaakte blik. De nadrukke
lijke waarschuwing. In diens woor
den vei-vat, liet hij onbeantwoord.
„Dc. heer de Lesly verzocht mij
dezer dagen naar zijn landhuis
komen om de afwatering van de
beck met hem te bespreken, Heer
deelde de rentmeester Gilles mee.
„Ik zou hem de keten dan kunnen
overhandigen", voegde hij er ach
teloos aan toe.
„Ge vergeet dat de keten niet
van de heer de Lesly is, doch van
zijn dochter. Het waren onheus
haar niet aan mejuffrouw de Lesly
zelve te overhandigen."
„Het zal mij zeker niet moeilijk
vallen het sieraad de jonkvrouwe
zelve in handen te geven, Heqr.
Onder vier ogen, zo ge dit beter
acht", bood de rentmeester gretig
aan.
„Introuwe, mijn waarde Picot.
g(j verbaast me. Ik meeiide zowaar
dat uw tijd van dwaasheid reeds
ver achter u lag", spotte Gilles.
„Gij gaat naar het landhuis om
daar uw zaken te bespreken"
volgde hij, terwijl de spot in zijn
stem voor een koele hooghartigheid
plaats maakte. ..en ik ga er heen
om mejuffrouw de Lesly haar hals
keten terug te brengen".
iernaast een aanhaling van cul
tuurhistorische aard, in de roman
'an belang om de tijdgeest te ken
schetsen zoals die in de hoogste krin
gen leefde. Wat Marja Roe hier gaat
zeggen, is vaker gezegd, maar in zijn
bondigheid is het een afdruk alleszins
waard:
„Ieder land verwerkte de Rcnais.
sance naar zijn eigen aard. In het
passievolle en verbeeldingrijke Ita
lië werd het een triomfantelijke
processie van schoonheid, die cul
mineerde in het werk van schilder
en beeldhouwgcnlcën als Michel
Angelo, Titiaan, Leonardo da Vin-
et. In het zwaarmoedige Duitsland
sprak het filosofische element ster
ker clan de schoonheidsgedachte en
bracht een denker als Reuchlin en
schilders van het idee als Albrecht
Dürer en Lucas Kranach voort. De
Engelse Renaissance zou haar ver
laat hoogtepunt vinden in Shake
speare. de realist, die 's mensen ziel
doorgrondde cn haar in een passie
volle taal wist uit tc beelden als
geen ander. Hot ontbvak noch de
Italiaanse, noch de Duitse, noch de
Engelse Renaissance aan diep ge
voel en passie dc Franse Renais
sance daarentegen was in haar
diepste wezen passieloos en zonder
gevoel.
Zochten de Italiaanse, Duitse en
Engelse kunstenaars cn filosofen
bewust of onbewust naar een
ceuwighcidsideaal, uitbeelding en
doorgronding van dè mens de
Franse Renaissance-kunstenaar was
te veel de nuchtere materialist om
zich met enig Ideaal op te houden.
Men schilderde, maar hield zich
daarbij aan de nlleraagse werke
lijkheid en bepaalde zich tot por
tretten; men beeldhouwde naar le
vende personen, naar vruchten of
naar bloemen; men bouwde, in een
mengelmoes van stijlen geen
monumenten van onvergankelijke
schoonheid, doch zeer confortabele
kastelen, die het leven konden ver
aangenamen; men dichtte in dik-
wijls fraai vloeiende strofen, die
wel kunstzin maar wéinig of geen
gevoel vertolkten."
In het voorgaande vertelden we iets
over graaf de Malognes, die levensge
nieter was en eindigde als een honge
rige naar liefde en mededogen. Uit
het citaat van zojuist is wel te begrij
pen waarom zjjn levensgang zo onbe
vredigend moest zijn. Heel zijn om
geving was Immers zo. met de hoog
ste top als illuster voorbeeld, van
Frans I tot en met Hendrik ty cn zo
tot 17SD toe. Alles oppervlakkig char
mant en oppervlakkig briljant, pra
lend en ijdei, jagend naar genot en
koud van hart. En of de Revolutie dat
alles voorgoed heeft weggevaagd en
overwonnen, wie zal het beweren. Toch
is het speelse Frankrijk volstrekt on
misbaar in onze Westerse cultuur:
het behoedt haar voor onevenwichtig
heid. V. -
Historische flitsen
Over de geschiedenis van het
schaakspel zijn door de eeuwen heen
de opvattingen van zulk een curieuze
en uiteenlopende aard geweest, dat zij
op zich zelf al een geschiedenis vor-
Zo maakte in de tijd der Renais
sance de Idee veel opgang dat de oude
Hellenen de uitvinders waren van
het schaakspel.
Terwijl notabene (wat niet te ont
kennen was) het spel in de 10de eeuw
Chr. door de Arabieren in Europa
was ingevoerd!
Arabieren betoogde men dan,
hadden het van de Perzen geleerd en
deze laatslen weer rechtstreeks van
de Grieken zo rijmde men dat.
Ik voor mij houd het cr echter voor
dat men aan de impopulaire Arabieren
eenvoudig de eer niet gunde.
In het tijdperk der Verlichting (18de
eeuw), waar iedere respectabele mens
zich volgaarne door zijn verstand en
zeer ongaarne door zijn gevoel liet
leiden, sprak de quaestie van de af
komst van het schaakspel natuurlijk
weinig tot de verbeelding.
Vandaar ook dc uit die tijd oninte
ressante literatuur betreffende ons
onderwerp.
Anders was het in de eeuw van de
Romantiek. ik bedoel de 19de eeuw.
toen o.a. de Eg.vptologie een mode was
en een autoriteit als v. d. Lasa Egypte
zo maar bestemde 'als geboorteland
van het schaakspel.
Helaas werd bij opgravingen in Cy
prus een compleet oud-Egyptisch dam
spel opgedolven en wij kunnen ons de
ontnuchtering indenken. Men heeft
ook China lange tijd als de voort
brengster aangemerkt.
Een andere autoriteit uit de 19de
eeuw, dr. Antonius v. d. Linde, is het
hier echter niet mee eens. Hij zegt dat
China het schaakspel niet geboren
heeft doen worden, doch hoogstens
gebakerd heeft. Hij gaat zelfs zo ver
het eigenaardige Chinese schaken uit
te schelden voor „Eine entgeistete
Abart des Indisehenf!) Ur-Schaehs"
Het moet ons lezers wel langzamer
hand gaan duizelen; waar ergens tus
sen de Balkan cn de Chinese, muur
heeft nu precies de wieg van ons ko
ninklijke spel gestaan
Daarover hoop ik het een volgende
keer te hebben.
Tot besluit de volgende partijstel-
ling
Pillsbury
,"MJ.EMA]ND BEGRIJPT MIJ", aldus klaagde Oranje eens in een brief
aan zijn broer, Graaf Jan, toen bij zeer moedeloos was, toen hem
bleek dat men alles wat hij sprak of schreef, verkeerd uitlegde. De Zwij
ger schreef zo véél en. sprak ook zon cel. Hij sprak to vaak het juiste
woord, deze man van het midden, die rustig bleef te midden der woelige
golven! Er wordt verteld «lat vrienden hem eens gekapitteld hebben om
dat hij de gewone man zo gemeenzaam groette. Hij zou gcautwooid heb
ben: „Als ik mij, in deze vreselijke tijd, door een enkele, welgemeende
handbeweging, duizenden vrienden kan maken, waarom zal ik het dan
laten?" Toen de lijding van dc dood van de Duitse Keizer tot de omge
ving van Oranje doordrong, zou een daarvan gezegd hebben: Gelukkig,
wéér een weifelaar .minder". Dc Prins, zich omkerende, zou ustig ge
antwoord hebben: „Ja, en ik heb in hein een vader i-erloreu". Nadat
hij overgegaan was lot het Calvinisme, vertelden enige „late" beeldeu-
slorniers hem vol enthousiasme van hun jongste daad, Het volgende jaar,
zo zeiden zc opgetogen, zouden ze de Kerk nog afbreken 10k. Oranje,
hen aanziend, sprak: „Dit doet dc mens met liet gewjjdc, wat 'al hij eens
doen met hel „niet-gewijde?" :Na zijn antwoord kwam de stilte, na zijn
antwoord zweeg men....
Prawda me Uil arrestatie
van spionnen
Het orgaan ïan dc Russische com
munistische partij „Prawda", meldt
dat Nier Russen, onder wie een vrouw,
zijn gearresteerd op beschuldiging van
splonnage-voor vreemde mogendheden.
De betrokkenen worden de geheime
vyanden genoemd, voor wtc de Russen
voortdurend op hun hoede moeten zjjn.
De gearresteerden fijn:
1. A. D. Goerewitsj, die „een gchei-
met Trotskyist en geworen vijand van
het Sovjet-volk" wordt genoemd. Hij
zou de communistische partij hebben
mislgid cn sinds 1939 als spion werk
zaam zijn geweest.
2. E. A. Taratoeta. een vrouwelijke
medewerker aan dc Russische acade
mie van wetenschappen, die voor Goe
rewitsj „een aantal geheime, documen
ten" zou hebben gestolen.
3. K. F. Romanof, van wie gezegd
wordt dat hij, na een mislukte poging
om een grote som uit de staatskas te
stelen, gearresteerd is, toen hij zijn
diensten aanbood aan een buitenland
se spionnagedienst.
•1. T. A. Sas, die als deserteur in de
tweede wereldoorlog eerst voor de
Gestapo en vervolgens voor de Ameri
kaanse geheime dienst in kampen voor
verplaatste personen in Duitsland zou
hebben gewerkt.
Volgens de Prawda hadden de gear
resteerden gepoogd ondermijnend
werk te doen in Krivol Rog, een cen
trum van ijzermijnen in de Ockrainc.
Het stoffelijk overschot van de
sedert 1 Februari bij het reddingswerk
vermiste dpi. soldaat A. Zwarta, af
komstig uit Delft, ls op 5 Februari by
Klundert aangespoeld.
Iedere Zaterdagavond geven wtf voor
puzzle-liefhebbevs' een probleem, waar
van de oplossing een prettige en leer
rijke tijdpassering is.
Oplossingen kunnen uiterlijk tot de
daarop volgende Woensdagavond wor
den ingezonden aan ons bureau.
Mer gelieve op de enveloppe of
briefkaart te vermelden:
Wekelijkse Puzzle No
Hel nummer wordt steeds bij de
opgave aangegeven.
De oplossing wordt steeds de vol
gende Zaterdag gepubliceerd met de
namen der prijswinnaars.
OPGAVE No. 104
VER.MENIGVULD1GLNG IN
LETTERS EN PUNTEN
I11 bijgaande vermenigvuldiging zijn
de cijfers door letters cn punten ver
vangen. Gelijke letters stellen gelyke,
verschillende letters verschillende cij
fers voor. Met behulp van de schaarse
gegevens kan de enige oplossing ge
vonden worden. Welke cijfers worden
door de letters voorgesteld?
De oplossing van opgave No. 193 Is:
Horizontaal: 1. hormoon gave;
2. manier troon; 3. boete mar
mot; 4. verlies doel; 5. relaas
atlas; 6. neus legende.
Verticaal: 1. ham bevaren; 2.
ornaat rails; 3. mormel silo;
•1. nota rustig; 5. grime dalen;
6. ventiel soda.
Dc prijzen vielen tgn deel aan: Zr.
F. G. Kruger, Sophiaweg 25 te Nij
megen (afgestaan aan het Nationaal
Rampenfonds) en de heer G. W.
Stronks, Koolstraat 18. Arnhem.
A B C D E
F G II K L
G D
D
•••••••DE
ABC F G H
N.N.
Zwart aan zet. wat nu
De oplossing geef ik hieronder; ik
hoop echter dat de lezer eerst zelf eens
op onderzoek uitgaat. Als hij haar zelf
weet te vinden, heeft hij rlaar meer
voldoening van, dan wanneer hij haar
voorgekauwd krijgt.
Welnu: Wit Zwart.
1D f 1 f
2. L g 1—D f 3 f
3. L x D f 3L x L f 3 en mat.
P. D.
Aclie legen Westduitse
manlel-organisatie
In geheel Wcst-Duitsland is Donder
dagavond een actie begonnen tegen de
„„Arbeidscommissie van het nationale
front", die beschouwd wordt als een
mantelorganisatie, waarbij alle com
munistische groepen in de Bondsrepu
bliek zijn aangesloten.
Over het resultaat van de actie, die
op bevel van de federale procureur-
generaal te Karlsruhe wijrd ingezet, is
nog weinig bekend.
Bij de voorzitter van het Nationale
Front in de Rijn-Palts, Eastigkeit.
zouden compromitterende documenten
zijn gevonden. Volgens niet te contro
leren berichten zou de organisatie van
plan zijn geweest, in Oost-Bcrlijn een
regering-in-ballingsehap op te richten
onder leiding van de voormalige rijks
kanselier Wlrth.
De politie in verscheidene staten
deelde mede, dat deze week meer dan
veertig personen zijn gearresteerd in
W'est-Duitsland, Dit geschiedde bij in
vallen in gebouwen van communisti
sche of door de communisten gesteun
de organisaties.
Tot de gearresteerden behoren per
sonen, die beschuldigd worden van lid
maatschap van illegale organisaties,
waaronder de verboden jeugdorgani
satie „Vrjje Duitse Jeugd" (F.D.J.).
Bedoelde personen zijn weer vrijgela
ten en zullen later worden berecht.
Politiek asyl aan 50.000
politieke vluchtelingen
De Westberlijnse autoriteiten voor
de vluchtelingenzorg hebben ge
weigerd een van Oost-DuiIslands meest
vooraanstaande rechters, Alfred Hein-
rich Trapp, als politiek vluchteling te
erkennen. Trapp vluchtte in Septem
ber van het vorig jaar naar West-
Berlijn.
De Westberlijnse anti-communisti
sche organisatie van „Vrije Juristen"
heeft de autoriteiten voor de vluchte
lingenzorg materiaal overhandigd
over de activiteit van Trapp in Oost-
Duitsland, waar hij sinds 1950 rechter
van het hooggerechtshof is geweest.
Ongeveer 50.000 vluchtelingen heb
ben politiek asyl gekregen. Zij zijn „er.
kend". Erkenning betekent voedsel,
onderdak, voorrang bij het vervoer per
vliegtuig naoar West-Duitsland en de
mogelijkheid om weer te kunnen wer
ken. Niet-erkende vluchtelingen krij
gen wel voedsel en onderdak, doch
hebben geen kans op werk of op ver
voer naar West-Duitsland. Zjj kunnen
wel in West-Eerlyn blijven.
VAN WIE cn van waar komt zijn 1
bijnaam de Zwijger eigenlijk?
Geleerden van formaat, zoals Fruin en
Blok, hebben zich érnstig bezig ge
houden met nasporingen hieromtrent.
Hun taak was het zoeken naar een
speld in een hooiberg. Want een ver
bazingwekkend aantal geschriften over
onze Tachtigjarige Oorlog heeft het
licht gezien. Zóveel, dat men met recht
mag aannemen, dat door al deZe pam
fletten en lijvige boekdelen de stoot is
gegeven tot dc hedendaagse periodiek.
Niet minder dan 45 Spaanse geschied
schrijvers hielden zich «bezig met dc
opstand in dc Nederlanden. (Eén van
hen was Mendoza). Meer dan dertig
uit de neutrale landen veelden zich
aangetrokken tot deze stof. En dan
onze eigen mensen. Geleerden en
naamlozen, Eor met zijn in 1634 klaar
gekomen werk, zegge en schrijve zeven
cn dertig delen, waarbij een enkeling
zich in dc hongerwinter nog heeft ge
warmd in letterlijke zin, daarnaast de
vele pamfletten. De geleerde Fruin
hééft de hooiberg omvergestotcn en
vastgesteld dat de bijnaam „Zwijger,
Taciturnus", op een vergissing pciust.
De bijnaam zou oorspronkelijk geweest
zijn: Ast'utus, de sluwe. De geleerde
Blok, die begon met elk hooisprietje
door zijn handen te laten gaan, kwam
tot de overtuiging, dat Fruin zich
moest vergissen. De bijnaam was eerst
wel degelijkTaciturnus, hem door zijn
vijanden gegeven. Voordat hij de ganse
hooiberg door zijn handen had laten
gaan, stierf hij. Na hem hebben an
deren naarstig gezocht. Heeft Karei V
hem dc naam gegeven als erenaam?
Schiller veronderstelt zulks. Heeft
Granvelle hem dc naam 'gegeven, om
hem te treffen? Of was het Alva, die
de naam uitvond In de kroniek van
de Groninger Abel Eppens, lezen
nadat hij de moord op Oranje heeft
vermeld: „Want Hartoch van Alva
gesccht: Men solden sick huyden
den swigenden Willum". J. Z. Kannc-
gieter heeft een knap essay geschrè'
ven over dit alles, hetwelk men lezen
kan in zijn „Historische Studiën cn
Schetsen". Hij beweert de speld
i vonden tc hebben! Met een kreet van
verrassing raapte hij haar op: ze bleek
door de historie geheel veranderd te
zijn.
De historie had deze speld van liet
onedele metaal van haat en vijand
schap veranderd in een speld van lou
ter goud. Wélke vijand de speld inder
tijd in de hooiberg had geworpen, kon
óók Kannegieter niet meer nagaan.
Wij verbazen, verheugen ons met hem
over deze merkwaardige verandering
in zuiver goud! Wat de historié waar
lijk gééft, neemt ze nooit terug. Ooi;
al zou men alle zonden van deze zwij
ger naast elkaar zetten tegen hem.
dan nog zouden ze met elkaar niet in
staat zijn hem te schaden. Goud roest
niét. De Lijd. waarin men hem schaden
kon, is voorbij.
LEEFDE de Grote Zwyger op een
verkeerde planeet?
Leeft een mens, die het gebrokene
wil helen, die verenigen wil wat ver
deeld is. die verbinden wil wat ge
scheiden is, die bovenal de mensen
verdraagzaamheid wil leren, opjlat zij
eindelijk mens kunnen zijn, op een
•keerde planeet? Dit zou zo zijn als
deze planeet hem in zijn tijd niet nodig
had gehad; als wij ons zouden kunnen
permitteren zijn voorbeeld uit te wis
sen. Dit zou zo zijn als de mensen van
zijn tijd verdraagzaam waren geweest
De echo van de inquisitie, gevolgd
door de echo van de beeldenstorm klin
ken nog in onze oren. Oranje heeft in
eerste instantie de Tachtigjarige Oor
log gewonnen en daarmee had hy de
groeiende wereldmacht der Habsbur-
gers gebroken. Want wat had Riche
lieu later kunnen beginnen zonder
ons? Door Oranje is de koers van
Europa verlegd. Europa, toen het be
langrijkste, althans het machtigste
deel van deze planeet. Door hem is
waarlijk wereldhistorie geschreven.
Het schot, op de 10de Juli 1584
door Balthazar Gcrards op hem
afgoMiuéd, rankle hèm in feite
niet, want het maakte hem „nog
meer levend". Het was ln werke
lijkheid epn schol tussen de berg
toppen van Europese godsdienst
haat, dat een lawine deed losbre
ken: met donderend geraas viel er
door dit: schot een ijzeren gordijn
over deze landen, schijnbaar kris
kras, doch angstwekkend precies
tussen Rooms en onrooms. Dóór
dit ijzeren gordijn „voelde" geluk
kig nog het doodgewone volk, dat
In zijn argeloosheid begreep, wat
de „Grote Zwijger" begreep in zijn
wijsheid, namelijk dat wij allen
kinderen van één Vader zyn!
NOG npqjt is hèt werk over Oranje
geschreven. Groot is het aantal
der werken van geleerden. Langer dan
een eeuw'hebben ze hém al óp de sec-
ti'eta'fel en nog' is het snijden niet af
gelopen. Ên naarmate men verder
snijdt, wordt de glimlach om de lippen
van de levende Oranje, die, voor velen
onzichtbaar, zich manifesteert boven
zijn kapotgesneden lijk. sterker,
geleerde zal hèt boek over Oranje niet
kunnen schrijven. Want hèt boek over
Oranje is een pyramide. Oe gewone
man, aan wie Oranje in Delft glimla
chend en een weinig verstrooid voor
bijging, die door Oranje vriendelijk ge
groet werd met een enkele rustige
handbeweging, in de tijd toen hij met
de banvloek bela.don voorwaarts moest
gaan, „gebrandmerkt tot de vorst der
duisternis", de gewone man, voor wie
door deze groet een nieuwe wereld
open ging. namelijk deze. dat wij allen
gelijk in wezen zijn, in wie door deze
groet zich een wonder voltrok, terwijl
hij bouwende was aan het huis naast
het Princenhof, diè zal het doen. Hij
alléén zal de pyramidebouwer kunnen
Voor de Nationale Gedenkdag. Zon
dag 8 Februari zijn de volgende
radioprogramma's vastgesteld:
Hilversum I 402 m.
V.A.R.A.: 8.008.30 Beiichtendiensl,
nieuwsberichten, aansl. gram. 8.30
—8.45 Gedichten, uitgekozen door dr.
G. Stuiveling 8.459.00 Gram.
9.00 Berichtendienst, aansl. gram.
9.159,30 Het menselijk verbond, toe
spraak door dr, J, C. Brandt Corstius
9.30—10.00 Fragm. uit oratorium
„Elias" van Mendelssohn 17.30
17.50 Toespraak dóór dr. W. Banning
17.50—18.00 Gram. 18.00 Berich
tendienst, nieuwsberichten en over
zicht door dr. L. G. Kortenhorst: c.a.
18.30 Fragm. uit „Ein Deutsches Re
quiem" van Joh. Brahms; 19.00 Be
richtendienst. aansl. frag. uit „Ein
Deutsches Requiem" (vervolg).
V.P.R.O.: 10.00—30.30 Zondagshalf
uur I.K.O.R.: 10.30—13.45 I.K.O.R.-
kerkdienst V.P.R.O.: 11.45—12.00
Causerie.
A.V.R.O.: 12.00 Marcia Funèbre, uit
de 3e symphonie van Ludwig van Beet
hoven. Concertgebouworkest o.l.v. Wil
lem Mengelberg (gram.) 12.38 Or
gelkoralen van Joh. Sebastian Bach
12.30 Werken voor Strijkorkest
(gram.). Handel cn Bach 13.00 Toe
spraak Koningin Juliana (beide zen
ders) 13.10 (Gcz. pr.) Nieuwsbe
richten 13.30 Tragische ouverture
op. 81 Joh. Brahms 13.45 Psalmen
en gezangen, gezongen door leden van
het Omroepkoor 14.00 Toespraak
door dr. P. I-I. Ritter jr. 14.15 Piano
recital door Pierre Palle 14.35 Re
quiem op. 48 Gabriël Fauré 15.15
Fragm. uit „Thomas Moove" van Hen-
riëtte Roland I-Iolst-v. d. Schalk (hoor
spel) 15.55 Het Omroeporkest o.l.v.
Henk Spruit, symphonie no. 2 in c kl.
t. (Urfassung) Anton Bruckner.
V.P.R.O.17.00—17.10 Zijne Excel
lentie J. v. d Kieft, minister van Fi
nanciën 17.1017.30 Wydingsdienst.
V.A.R.A.: 17.3017.50 Toespraak
door prof. dr. W. Eanning 17,50
18,15 Kamermuziekprogramma
18.1518.45 Nieuwsberichten 18.45
20.00 Gram. (e.m.)
A.V.R.O.: 20.00—20.10 Herhaling
toespraak H. M. de Koningin 20.10
—20.15 mr. Kortenhorst 20.1520.30
Nieuwsberichten 20.30—20.55 Actus
tragicus, Joh. Seb. Bach „Gottes zeit
ist die allerbeste zeit" (cantate no.
106) 20.5521.15 Poëzie, voorge
dragen door Nel Knoop 21.15—22.30
Symphoniseh concert (gram.) 22.
Wijdingswoord door prof. dr. A. A. van
Ruler 22.40 Dolf Hendrikse bespeelt
liet orgel van de Ned. Herv. Kerk te
Zoutelande op Walcheren (c.o.)
23.00 (Gez. pr.) Nieuwsberichten
23,15 Strijkkwartet no, 14 in d kl. t.
Franz Schubert (Der Tod und das
Madchen),
Hilversum H 298 m.
N.C.R.V.: 8.00pl.m. S.30 Nieuwsbe
richten Pl.m. 8.30pl.m. 9.15 Mor
genwijding 9159.30 Gram.
K.R.O.: 9.30 Nieuwsberichten er
weerrapporten 9.45 Quatïe Petites
Pirercs, Fr. Poulenc, Mastreechter
Staar o.l.v. Martin Koekelkoren
(gram;) 9.55 Inleiding Hoogmis
10.00 Hoogmis in de St. Jansbasiliek
te Laren (N.H.) 1.1.30 Adagio en
Fuga, W. A. Mozart (gram.) 11.40
1. Cantate nr. 56 „Ich will den Kreuz-
stab gerne tragen". J. S. Bach en 2.
Stabat Mater. Vivaldi 12.20 Strijk
kwartet. Anton Bruckner (gram.)
13.00 Toespraak door de Koningin
(over beide zenders) ca. 13.15
Nieuwsberichten ca. 13.30
wereld helpt Nederland, klankbeeld
door Paul de Waart 13.45 Sympho
niseh concert; 1. Kindertotenlieder.
Gustav Mahler en 2, Sinfonia Sacra in
memortam patris, Guillaume Landré
14.45 „Al tot mijn lippen slaat het
woelend water", voordracht uit de
psalmen in de Nederlandse berijming
van Gabriël Smit. door Willem Tolle
naar, muzikale omlijsting door Rosa
Spier 15.05 1. Pavane pour une
fante defunte, M. Ravel; 2, Mirolre de
peine, H. Andriessen; 3. Prelude. Ele
gie en finale, Racine Flicker; 4. Psau-
me du fond de l'Abime (de profundis),
Lily Boulanger 16.10 Consolations
(vertroosting). Fr. Liszt 16.30 Ves
pers.
17.00 I.K.O.R. 19.10—19,30 Can-
tatc „Stort tranen uit". Jan P'eklerhof
39,3019.45 Gelooft u dat, door
H. G. Groenewoud.
K.R.O.: 19.45 Nieuwsberichten
20.00—pl.m. 20.10 Herhaling toespraak
worden! Hy heeft gevoeld, in elke ve
zel van zijn. eigen wezen, dat'Oranje
leeft cn wie hy is. De zonden van de
Zwijger zijn voor hem niet meer dan
de schaduwen van de zon. De Vader
des Vaderlands is voor hem een lich
tend voorbeeld. Hij, die zich geroepen
voelt, zal eerst zichzelf moeten toet
sen. Hy zal gegrepen moeten zijn door
hetzelfde verlengen: verbinden wat
scheidt. Dit verlangen zal zijn lcid-ster
moeten zijn. Hij zal de taal van het
volk moeten spreken; een pyramide
spreekt tot iedereen! Dat hij, uit dit
milliocnenvolk, dat al eeuwen hierop
heeft gewacht, eindelijk naar voien
trede!
REIN BROUWER.
NOORD:
Sch.: h 3 2
Hart.: a vr 5 4
Ruit.: b 6 5 3
Klav.: 9 3
ZUID:
Sch.: a b 9 4
Hart.: 9 2
Ruit.: 4 2
Klav.: a li vr b 10
Zuid speelt 4 sch. Weet komt uit
met ruitenaas. Oost speelt rultenvr.
by. West vervolgt met ruiten 10, die
door Oost genomen wordt met ruiten-
heer. Oost speelt klav. 7 na. Lezers,
hoe moet Zuid dit spel verder spelen,
om met de beste winstkans het con
tract tc maken?
Aangezien Zuid nog een slag 'verlie
zen mag, moet Zuid beginnen met te
onderzoeken hoe of hartenheer ge
plaatst is. Ontdekt Zuid dat harten
heer verkeerd zit, dus by Oost, dan
heeft Zuid 3 verliesslagen en zullen
de resterende slagen moeten binnen
komen, om aan het contract te vol
doen. Zuid kan het spel alleen dan
winnen, indien de schoppen bij Oost
West 33 verdeeld zyn en de schop
penvrouw bij Oost geplaatst ts.
Indien hartenheer goed gepiaatst is,
dus bij West, dan zal de troefkleur be
slissend zyn, of het spel al of niet te
winnen is.
De troefverdeling kan bij Oost-
West als volgt zijn:
3—3, wat 36 kans geeft.
•2, wat 48 kans geeft.
1, wat 15 kans geeft. 1
60, wat 1 kans geeft.
Het 51- en 60-zitsel wil ik bui
ten beschouwing laten, aangezien het
spel dan niet te winnen is.
Van groot belang zyn een eventuele
-3- of 4—2-verdeling. By een 33-
verdeling kan Zuid niet verliezen, door
aas-heer en een kleine schoppen te
spelen.
OostWest krygen niet meer dan
een troef slag.
Indien de schoppen 42 verdeeld
zijn, dan kunnen Oost of West als
vierkaart hebben:
x x x x, 10 x x x, vr x x x, vr 10 x x
i als tweekaart: vr x, 10 x, x x.
Indien West schoppenvrouw 10 x x
of schoppenvrouw x x x in handen zou
hebben/kan Zuid het spel niet winnen.
Bij alle verdere zitsels wordt gewon
nen door het slaan van aas en. heer
ir. schoppen. Safety play.
Heeft Oost schoppenvrouw x, dan
verliest Zuid slechts een schoppen
slag, Bij dit zitsel speelt Zuid schop
penboer en wordt de laatste schoppen
bij West gedwongen door de klaveren-
kleur van Zuid.
Heeft West schoppenvrouw dan
speelt Zuid na aasheer van schop
pen, harten 9, neemt in Noord met
hartenaas en kan Zuid de schoppen 10
by Oost snijden, waardoor geen trjef-
slag verloren gaat.
Heeft Oost schoppenvrouw x x x,
dan valt op schoppenaas-neer bij West
de schoppen 10. ZUid kan clan met
schoppen 9 de schoppenvrouw bij Oost
dwingen en als Oost Inderdaad alleen
ruitenheer en ruitenvrouw bezat, wat
gezien het verloop van het spel als
zeer waarschijnlijk beschouwd mag
worden, kan Zuid. mits Oost 2 kla/.
heeft, niet meer verliezen.
Heeft Oost schoppenvrouw 10 x x,
dan gaat Zuid na het spelen van
schoppenaas en schoppenheer met
harten 9 na naar hartcnans in Noord.
Van uit Noord wordt dan schoppen 3
gespeeld en zal Oost niet meer dan een
schoppenslag kunnen maken.
Indien West schoppenvrouw x zou
hebben en Zuid zou snijden op schop
penaas-boer. dan kan Zuid niet meer
verhinderen dat er 2 troefslagen ver
loren worden.
De verdeling van OostWest was!
OOST:
Sch.: vr 7
Hart.: h 8 7
Ruit.:
Klav.:
WEST:
Sch.:
Hart.:
a 10 9 8 7
8 6 5
10 S 5 4
b 10 9 6
Ruit.: h vr
Klav.: 7 4 3
K. W. van Rahandt.
KUSTVAARDER VERMIST
Alle schepen is verzocht uit te kij
ken naar de Nederlandse kustvaarder
„Westland", onderweg van Bruns-
buettel naar Kingsley. Het schip ia
ruim veertien dagen zoek. Nadere bij
zonderheden. zijn niet bekend.
EEN MAAND HECHTENIS VOOR
DOOD DOOR SCHULD
Het Haagse gerechtshof heeft de
grondwerker C. van D„ conform de eis
veroordeeld tot één maand hechtenis.
D. had op 'n bouwwerk hoogst onvoor
zichtig een betongoot naar beneden
gegooid. Een arbeider, die daar juist
op dat ogenblik passeerde, kreeg de
goot op het hoofd en overleed aan de
gevolgen van het bekomen letsel.
Koningin 20.10 mr. Kortenhorst
20.15 Nieuwsberichten 20.30 Liede-
renprogramma (gram.) 21.00 O
dierbaar land. klankbeeld door Tom
Bouws 21.30 1. Trauersymphonie,
Locatelli; 2. Serenade voor strijkorkest,
E. Elgar 22.10 Weerloos sleuren mij
de barre vloeden", voordracht uit de
psalmen in de Nederlandse berijming
van Gabriël Smit, door Willem Tolle
naar, muzikale omlystlng door Rosa
Spier 22.20 Negro spirituals 22.45
Avondgebed en liturgische kalender
23.00 Nieuwsberichten 23.15 Gram*
