Zonder hulp van techniek
een helse ramp
DE
LAATSTE DAG VAN S
SCHOUWEN
j 's-Gravendeel: vlasoogst verloren
HET VADERLAND 9 ZATERDAG 7 FEBRUARI 1953
Vissersvloot - ducks - helicopters - radio
Mensen weigerden gered te worden
(Van een onzer verslaggevers)
Een overvloed van hulp heeft de rampzalig getroffen bevolking van
Schouwen-Duiveland niet mogen redden. Uw verslaggever was van nabij
getuige van het grootscheepse hulpbetoon, dat bijna de gehele Nederland
se vissersvloot leverde, van de steun der doortastende Commandotroepen,
het reddingswerk van de helicopters en het opereren van enige tientallen
Amerikaanse amphibievaartuigen, de z.g. ducks. Maar al deze steun kwam
«igenlijk te Iaat. Men heeft vele verkleumde mensen gered, die de dood
door kou nabij waren. Maar in de voorgaande dagen zijn te velen, die zich
bij de eerste aanval van het water gered hadden toch nog het slachtoffer
van de overstromingen geworden.
Te Bruiniisse kwam een jongeman op
een vlot binnen, waarop hij en zijn ver
loofde zich na de vloed in veiligheid
hadden gebracht. Een naoht lang had hij
voortgedobberd met het ontzielde lichaam
van het meisje voor zich. De vader van
een gezin met vier -kinderen zag in twee
dagen zijn vrouw en kinderen naast zich
van het dak krachteloos in het water
verdwijnen.
'Wij waren om half twee Dinsdagnacht
aan boord van de Sch. 12, Koningin
Wiibelmina, toen de noodzender Jacob
het verzoek deed op .te stomen naar Brui
nisse of Brouwershaven. Daar zaten nog
mensen achter de dijk. De Sch 12 voer
met de Sch 10, 38, 62 en SI 49 op dat
moment in concooi door het Volkerak
Naar schatting zou het nog vier uur du
ren voor wij aan de directe hulpverle
ning konden beginnen.
Zwijgzaam had een handjevol Scheve-
uingers de kotters uitgeleide gedaan, die
zo volmogelijk waren geladen met voed
sel, kleding, dekking, kolen en stormlam-
pen. Er was'n wieg bij de lading. Hetcon-
,vooi voer over de Nieuwe Waterweg.
Dat is binnengaats, maar zover het oog
reikte zag men slechts water. Wij kwa
men de eerste boot met evacué's tegen
in het Holandsch Diep, waar het bij het
aanbreken van de dag bijzonder druk
was, Wij zagen vissers uit bijna geheel
Nederland, luxe-jachten brachten hun
lading en Engelse en Nederlandse
Marine-eenheden waren ter assistentie
aanwezig. Het was een diepe teleurstel
ling, dat het voedsel en de kleding niet
terstond kon worden uitgereikt. De situ
atie op Schouwen-Duiveland was der
mate kritiek de binnendijk bij Brui-
nisse was doorgebroken dat de gehele
bevolking jnoest evacueren, zodat er
nauwelijks mensen waren aan wie de
hulip op dat moment ten goede kon ko
men.
De vluchthaven zat vol met kotters en
loggers zowel uit lerseke als uit Urk
zijn Maandagavond in Bruinisse aange
komen en hebben sindsdien mensen ge
red of lijken geborgen, en zij deden nog
nauwelijks iets anders. Men kwam al
tijd nog wel ergens een man in een nat
pak met gloeiende ogen en gebarsten
lippen tegen.
De dood ontfutseld
Toen pas goed duidelijk werd, dat
Duiveland van het begin af praktisch
geheel onder water had gestaan, heb
ben acht Engelse en Amerikaanse heli
copters de geisoleerde bewoners uit hun
huizen gehaald. Dinsdagmiddag om twee
uur was de radioverbinding geheel ver
broken, maar ook hier bracht een he
licopter uitkomst.
Dagenlang zwermden zij uit. Op een
klein stukje dijk brachten zij de buit,
die zij de dood ontfutseld hadden: door
en door verkilde mensen met de verlegen
glimlach soms, waarvan men niet kon
zeggen of die het geluk van. de redding
of de doorstane angst weerspiegelt. Eni
ge grote helicopters waren dicht. An
deren hadden twee brancards met een
plastic kap over het hoofd van de ge
redden.
Voor de steigers lagen Woensdagmor
gen vroeg de boten, in de rij, die als
hospitaalschip konden fungeren en de
evacué's met honderden tegelijk naar
Rotterdam brachten.
Wanneer de mensen eenmaal in veilig
heid waren moest meestal de dokter
rondgaan met een kalmerend middel.
Een begroeting van kennissen kreeg iets
spookachtigs. De mensen reageerden niet i goede,
normaal. Zij vroegen wel naar familie
leden, maar vreesden het antwoord, en
hoe dit dan ook mocht luiden, het drong
toch niet tot hen door.
Er waren wat zieken op de schepen,
dat wil zeggen, dat deze
geur van half vergaan vee hing. Maar
ondanks het evacuatiebevel en ondanks
de dreiging van een gevaarlijke nacht
wilden deze mensen niet mee. Argumen
teren was zinloos. Men kan slechts ver
moeden. dat de ervaringen in de oorlog
hier beslisten. Toen verlieten deze men
sen hun huis en bleek achteraf, dat dit
niet strikt nodig geweest was. Bij hun
thuiskomst was toen het gehele bezit
geroofd.
De ducks zouden nog een keer terug
keren om wat goederen van geëvaoueer-
den te halen en eventueel ook de ach
tergebleven mensen mee te nemen.
Zo heeft de moderne techniek, die In
oorlogstijd zijn sinistere rol speelt, met
dezelfde middelen zich dienstbaar ge
maakt uitsluitend aan het redden van
mensen in levensnood. Het is een strijd
met de dood geweest, waarin de uren
geteld waren en de helpers een achter
stand van enige dagen hadden. Maar met
dankbaarheid! zijn wij er getuige van
geweest hoeveel mooie overwinningen
nog werden gemaakt. Een helse ramp
zou over het land gegaan zijn, als wij
het zonder die techniek hadden moeten
stellen.
ZIER1KZEE.
(Luchtfoto ANP-foto).
Vlucht uit verdronken land
(Van een onzer verslaggevers)
Uit de grauwe luchten boven het ondergelopen Bruinisse dalen met
klapperende wieken de hefschroefvliegtuigen. Over het jammerlijk ver
dronken Duiveland brengen zij de slachtoffers van dit onmeedogende
watergeweld naar de kant van de haven, waar artsen, verplegers, voedsel,
droge kleren en warmte hen wachten. Van de diepste ellende, de grauw
ste verlatenheid komen zij, dank zij deze buitenlandse luchtbrug, in de
eldoende omgeving van diep menselijke steun en hulp.
koorts niet meer konden staan. Hoeve-
len nog met longontsteking rondlopen
liet zich alleen maar raden.
Dinsdagmiddag zaten nog ongeveer
Laag over het water naderen drie he
licopters. De eerste daalt bij het witge
kalkte H-teken, dat het kleine landings
terrein aangeeft. Nog voor de kleine
van de I wielen de grond raken, heeft een stevige
Amerikaanse helicopters, die Franse en
Belgische militairen, de rustige hulp van
de ijzeren kerels der commandotroepen,
de radio berichten die ook hier door-
en Enkhuizen met jachten en Rijn
aken. Marinevaartu.gen voeren af en
aan. Onderweg kwamen wij de Piet
Hein nog tegen.
Sterke staaltjes van commando's
Bij Bruinisse op de dijk en een stuk
land van ongeveer 100 meter diepte
zwaaide de commandant van het Korps
Commandotroepen, luit.-kol. T. Beets,
de scepter.
Zonder enig ander onderdeel te kort
te willen doen, kan men wel zeggen, dat
de „groene baretten" uit Bergen op
Zoom zich bijzonder onderscheiden heb
ben. Zij hebben Nieuw-Vossemeer Zon
dag geëvacueerd onder omstandigheden,
die elk ander zouden verontschuldigen
voor een mislukking. Er waren roeibo
ten zonder riemen, maar overste Beets
wist met touwen over een dijkgat een
gier,pont te improviseren, die tientallen
het leven redde. Toen een boot omsloeg,
vingen bij wijze van spreken de com
mando's de drenkelingen uit de boten op.
De commandant ontzag zichzelf het
minst. „Wij zijn ook gewone mensen'
zeggen deze militairen, „maar door de
training zijn wij alleen veel harder". Zij
hebben de verwachtingen op dit punt
niet beschaamd en in de gehele omge
ving gaat de mare van hun doortastend
optreden. In de schaarse pauzes tussen
bet werk weet ieder te vertellen, dat de
commandotroepen drie aasgieren, die op
roof uit waren, hebben neergeschoten.
Tegenover een hoge militair in vol
naat, die het in zijn hoofd haalde om
met roeiboten ergens vee te laten halen,
moet overste Beets, die mensen in nood
wist, gezegd hebben: „Als ik mijn on
derscheidingen droeg zou ik wegzinken.
En die boten ga ik zelf halen om de men
sen te redden".
Dat is een verhaal, misschien niet
meer waard dan een legende, maar juist
die legendevorming getuigt van de grote
rol, die de Commandotroepen spelen. Zij
5500 mensen bij Bruinisse in het water.
Toen was al een colonne van 68 Ame
rikaanse ducks" in Breda, waar zij op
benzine moesten wachten. Via Steenber
gen zijn zij naar het rampgebied gegaan,
maar daar kwamen zij door het opont-
houd en doordat rij ondanks het ver,an- rCkëïï
pen van de hemanninp riirent. aan de J
groen-baret soldaat de deur opengerukt dri ov„ hu, Zweden Frank.
en tilt er een, in een deken verpakt kind
uit. Daarna komt een tweede kindje. Hl*. I»r»e' en vele andere landen. Dat
vervolgens een, oude man die zo ver- alles maakt het leed nu iets lichter, iets
gemakkelijker te venverken.
Daar in het Noordnederlandse Kort-
gene, de Walcherense Sloe-polder, bij
Kruiningen en Krabbedijke waren wij
de enige vreemdeling, alles werd ge
daan met de tigeni mensen en de eigen,
aak gcbrek.^i'te middelen. Hier zijn
meer vreemdelingen dan Duivelanders
en ieder cijfert zichzelf weg om de onge-
lukkigen te helpen.
Door het verdronken land
Er komt steeds meer hulp; in lange
rij arriveren de amphibie-vaaifuigen der
Amerikanen. Een tijd daarna gaan we
met een dezer voer-vaartu-igen de pol
ders in. Recht vooruit Oosterland, rechts
Sint Jansland, links Nieuwerkerk met
de stompe kerktoren en de stille molen.
Dit is de tweede keer dat we vandaag
Nieuwerkerk zien, De eerste keer vanaf
de Ierseker kotter die ons naar Bruinisse
bracht. Toen zagen wij het dorp vanuit
de zee, want de dijk is daar over vele
honderden kilometers weggeslagen en
Nieuwerkerk lag daar, of het door een
wonderhand midden in de zee was neer
gezet. Hier kan men zien hoe geweldig
de kracht van de zee kan zijn.
De dijken zijn hier niet alleen stuk-
geramd over kleine afstanden, maar sorru
zo weggevaagd, dat men de indruk krijgt
dat dit waterland nog slechts door enkele
modderhopen is afgepaald.
Het amphibie-voertuig gaat verder. In
Oosterland moeten nog twintig mensen
zijn. Er zijn er evenwel nog slechts vier,
maar zij hebben onze hulp niet meer
nodig. Evenmin als de zeventig andere
doden, die we met de kijker een eind
verder tegen de dijk zien liggen. Niets
leeft meer in dit zwaar getroffen dorpje
we gaan de weg terug die hetzelfde
beeld biedt dat wij reeds zo goed ken
nen, het beeld van tientallen kadavers,
ineengestorte huizen, gekantelde auto's,
beslijkt meubilair. Bij een viersprong zit
in het café „de blauwe keet" een witte
poes voor het raam en als we het erf
oprijden, slaat een hond aan. Even later
zijn beide dieren gered en gaan zij mee
naar de veilige droogte.
De helicopters zoeken de omgeving nog
af. Het duister begint te vallen, de ducks,
de vliegtuigen, de bootjes van de Marine,
alles keert terug. Het werk is gedaan.
In deze buurt is geen levende meer ach
tergebleven. Langzaam vervaagt de grote
watervlakte in het duister, Morgen wacht
het nieuwe werk van het bergen der
doden en der cadavers.
Dwars door het water
lm de vooravond varen we met de
veerboot naar Sint-Philipsland. Overal
steken zoeklichten hun felle stralen de
lucht in. Een kletterende regenbui komt
neer, de wind giert over de zee die weer
schuimend gaat golven. Een hoge leger
truck rijdt ons even later door het kleine
geheel verdronken Sint-Philipsland. De
weg staat tot een hoogte van ruim een
halve meter onder water, maar de chauf
feur trekt zich er niets van aan dat hij
in het duister niet kan zien hoe de weg
loopt. En weer krijgen we diepe bewon
dering voor onze militairen, die hier
prachtig werk verrichten en zich er zelfs
niet van laten weerhouden ook door dit
zwarte waterveld hun zekere weg
zoeken naar het Brabantse land.
Een uur daarna staan we in Steen
bergen, waar overal in de étalages lich
ten branden.
Het is een vreemd gezicht, al die gloed
nieuwe schone kleren, meubels, fietsen
en andere voorwerpen te zien, die men
dagen achtereen slechts vuil en nat, be
slijkt en kapot heeft gekend. Hoe lang
zal het duren, dat dit alles ook weer de
glorie zal vormen van de bewoners van
Schouwen of Beveland en hoe lang zal
het duren, voor er weer een lach komt
op hun gezichten?
Evacuatie met een duck.
stijfd is door de koude, dat hij op een
brancard moet worden weggebracht
naar een der hospitaalschepen. Het
kleinste kind huilt hard en erbarmelijk,
het andere is stil, onnatuurlijk en bijna
gen van de bemanning direct aan de
slag te gaan in de naoht niet door kon
den rijden, pas gistermiddag aan. Twee
ducks" die vooruit gegaan waren had
den het terrein verkend, zodatde co
lonne zich na aankomst vrij vlug over
het eiland kon verdelen.
Het is wel jammer, dat er blijkbaar
aan de coördinatie van de hulpverlening
voor dit gebied zoveel moest ontbreken.
Veel hulp kwam te laat en slechts door
improvisaties op het laatste nippertje
kon men dan nog voorkomen, dat de
steun niet volledig geconcentreerd werd
op belangrijke punten.
Duitse soldaten
De „dueks" stonden onder commando
van een Amerikaanse majoor. De chauf
feurs en hun helpers waren Duitsers,
voor het merendeel uit Oost-Duitsland,
die een soort dienstbetrekking bij het
Amerikaanse leger vervullen.
De voertuigen voldeden uitstekend.
Hoewel de situatie bijzonder moeilijk
was, doordat het water te laag stond om
varen, maar de voertuigen toch -gemak
kelijk van de weg afgleden wat ook
meermalen gebeui-de sloegen zij er
zioh toch wel doorheen. Met behulp van
de helicopters werden zij na-ar de dor
pen gedirigeerd, waar nog wat mensc.n
zaten.
Zo ging onze colonne naar Nieuwer
kerk. Een handje vol mensen was hier
bijeen in de kerk, waarin de penetrante schepen welke te hulp zijn gekomen die
wangen en de holle angst-oogjes. Als de
soldaten van het landingsterrein weg
lopen, daalt de tweede helicopter, waar
direct een vrouw uitspringt. Op pantof
fels, de haren los in de wind wapperend,
rent zij achter de twee soldaten aan en
buigt zich over haar kind. Twee nachten
en een dag was zij met de beide peuters
en haar oude vader op de kille tochtige
zolder van haar huisje, daarna zaten zij
een halve dag op de helling van, een
kletsnatte kleidijk, tot de helicopters
daalden en hen meenamen. Waar haar
man is, weet zij niet. Misschien ergens
•eilig op een schip, of wellicht daar,
op de brancar die door vier soldaten
wordt gedragen naar de richting
het schip waar de doden worden ge
borgen
Na drie dagen leed verhardt men on
willekeurig iets. Daar is een jonge man,
die met zijn gestorven verloofde op een
luik kwam aandrijven en die met een
shock moest worden weggevoerd. Er is
de vrouw die vertelt hoe zij haar man
met de baby in de arm uit een boom
zag vallen en in het water verdwijnen.
Er strompelt de jonge boer met zijn
jongste kin-d in de arm, waar hij twee
dagen mee op het dak van zijn hoeve
zat. Zijn vrouw en drie andere kinderen
zag hij een voor een bewusteloos weg
vallen in de dood die beneden wachtte.
In lange rijen trekken de slachtoffers
voorbij, ieder met zijn eigen diep ellen
dig verhaal. Maar de eentonigheid hier
van en deze hele omgeving van de diep
ste ellende werkt heel spoedig verhar
dend op het gemoed van ieder mens.
Er is echter ook veel goeds te zien, dat
't hart verwarmt. Die vele vele tientallen
Ophalen van kadavers
MEDELEVEN VAN
KERKELIJKE
ZIJDE
Ook de kerkelijke genootschappen en
godsdienstige instellingen betuigen hu-
medeleven met de ramp die Nederland
heeft getroffen. Ook zij willen de hel
pende hand bieden op de allereerste
plaats met de geestelijke kracht van het
gebed.
De moderator van de Kerk van Schot
land heeft het volgende telegram gezon
den aan de praeses van de generale
synode der Ned. Hervormde Kerk: „In
het gemeenschappelijk lijden, dat ons
thans getroffen heeft door de verwoes
ting van de watersnood wil ik u, hoog
eerwaarde heer, verzekeren van het
medeleven en de voorbede van heel de
Schotse Kerk".
De Evangelische Gesellschaft te Stutt
gart heeft telegrafisch aan de generale
synode der Ned. Hervormde Kerk ver
zocht om mede te delen, op welke wijze
zij kan helpen in het lenigen van de
nood van de slachtoffers van de waters
nood.
Op aansporing van de wnd Hoge Com
missaris van Indonesië, mr Susanto Tir-
toprodjo, zal de Mohammedaanse raad in
Nederland op Zondag 8 Februari a.s., te
12 uur een bidstond houden op de resi
dentie van de hoge commissaris,
„Backershagen" te Wassenaar, voor de
slachtoffers van de ramp.
Aan de vertegenwoordigingen van
Pakistan, Perzië, Egypte en Turkije zal
het verzoek worden gericht om deze
bidstond bij te wonen.