De laatste uren van een gefolterde „RONDO Toekomstmuziek „Een vinger op de lippen" Wasmachine reparatie „Rome nest plus dans Rome" van Gabriël Marcel Wijlen Louis Jouvet in geliefde Het zwarte kasteel rol in Het Uur voor Middernacht Victor Hugo's „Les Misérables" weer eens verfilmd (Hollywood) De tante van Charlie Hoe is het ontstaan SATERDAG 7 FEBRUARI 1953 KOTTERDAMSCH NIEUWSBLAD DERDE BLAD - PAGINA S LETTERKUNDIGE KRONIEK "Y7"an Italië uit wordt over de hele wereld een net uitgeworpen, waarin men de beste roman uit het jaar 1952 probeert te vangen. Landelijke jury's trekken een deel van dat net door hun rayon. Plet onbelangrijke goed glijdt, door de mazen en mag weer verder zwemmen. De goede vis wordt gesorteerd. Eén vis, die in het betrokken land de beste wordt geacht, mag in Italië meedingen naar de wereldprijs. De Nederlandse vis is uitgezocht. Het is de roman ..Een vinger op de lippen" van Pierre H. D u b o is (uitgaaf G. A. van Oorschot te Am sterdam). De ondertitel luidt: ..Bekentenissen van Lorenzo Vitelli, Florentijns monnik, omgekomen op de brandstapel in het jaar 1498". Een roman dus die in Italië speelt. Misschien verhoogt dat de kans wel op de eindbekroning. De Neder landse jury had nog wel meer romans, die in Italië spelen, kunnen vinden als dat haar opzet was geweest. Ik denk in de eerste plaats aan de Borgia-roman „De scharlaken stad", van Hella S. Haasse. Ik denk ook aan „De ontvoering van Europa" van Johan Fabricius (spelend op Capri en in Napels) en aan de Schre- veüus-roman van Ary den Hertog (spelend in Venetië). Vitelli btf z(jn versterving bereiken; de idee, te hebben geleefd, al is het maar een moment, want te lang heeft h(j als het ware in misverstand rondgetobd. Iii écn flits wil h(j tussen de vlammen op de brand stapel constateren „ik w a s". Ttalië, waar Couperus en de Schartens handelïhg voor hun beste boeken vonden, biedt onze romanciers dus opnieuw stof. historische zowel als actuele. Wat de actuele betreft in de toeristische sfeer (Fabricius en Den Hertog). De jury zal er zich mis schien over verbazen, dat hier. gewezen wordt op de jongste Caprese roman van Fabricius en de omstreden Schrevelius- roman van Den Hertog, zulks in verband met de „wereldprijs" voor romanlitteratuur! Maar de opzet van de Italiaanse initiatief nemers is geweest, een roman met een ver halend karakter te bekronen. Verhalend zijn xde romans van Fabricius en Den Hertog in hoge mate. Maar dat dan ook uitsluitend. Wat verdieping van de slof betreft en wat si ijl aangaat zijn zij ondermaatse vis ge bleven. Aan alle eisen had de roman van Hella Haasse kunnen voldoen, als hij strak ker en klaarder was geweest. De kunste nares trachtte te véél te verwerken. „Een vinger op de lippen" heeft eigenlijk hele maal geen verhalend karakter. Maar het is tenminste volop litteratuur. Het is een ver slag van een zielkundig proces. \Joor de figuur om wie het gaat, Lorenzo Vitelli, heeft de monnik Savonarola mo del gestaan, die op 22 Mei 1498 te Florence de vuurdood stierf. Toch heeft Dubois niet naar zuivere his toriciteit gestreefd. Wat niet wegneemt, dat men voortdurend aan Savonarola mag den ken. In do roman komt Lorenzo VltclH wel iswaar de 14de Juni 1498 op de brandstapel, maar de 22ste Mei en de 14de Juni liggen zo dicht op elkaar, dat een conclusie om trent de identiteit van Vitelli voor de hand ligt. In het boek van Dubois beschrijft Vitelli zelf hoe hij zich in de kerker voorbereidt tot de dood, hoe hij zich slachtoffer van verdichtsels waarmee zijn aanhang hem omspon, slachtoffer ook van eigen waan bevrijdt van alle vervalsingen van de waar heid om de dood te kunnen aanvaarden ris sluitstuk van het leven, méér zelfs: als een gebeurtenis die zijn leven pas waarlijk tot leven zal maken, want men heeft niet ge- lecft ais men niet sterft. De weg naar de brandstapel zal wel zel den geplaveid zijn geweest met rozen van zulke zuivere redenering, maar Vitelli leeft, afgezien van het feil dat hij af en toe nog wel eens voor zijn rechters wordt ge roepen, of naar de martelkamer, als een monnik in zijn kerker en kan zich dus met pure hartstocht aan de ontlediging en de onthechting wijden. Hij doet dat dus schrijvend. Ik kan niet nalaten, even aan te halen waarom hij het verstervingsproces schrijvend wil volbren gen. Uit de aanhaling zal blijken, waarom Vitelli weinig van een martelaar heeft, maar ook, hoe voortreffelijk Dubois de pen leidde in Vitelli's hand. „Zodra ik schrijf, sta ik zelf onafge broken, onvermoeibaar, met listige, loerende blik achter mij en eis nuances, eis kronkels en krullen, subtiele toevoe gingen. verg dat ik uitspraken terug neem. dat ik woorden opnieuw in de smeltkroes gooi en langs verhitte dis tilleerkolven in nieuwe druppels, in nieuwe, steeds fijner^ geslepen woorden gesplitst, laat overhevelen. Het is waar dat ik niel. schrijf om te duren, ik schrijf om mijzelf door mijzelf te laten over tuigen. Ziften, ziften, de leugens uit mij wegzil'ten, niet mijn eigen leugens alleen, maar ook die welke van binnen uit of van buiten af aan mij kleven als klonters door wier bijeen gehouden schelpen". Tn dit dialectisch onthechtingswcrk gaat •*- de merkwaardige figuur Vitelli zover, dat hij. eens de vrome boetprediker, zich van de illusie van een hiernamaals ontdoet, want is er een hiernamaals, dan is leven geen werkelijk leven, dan is cr meer, en dan is de dood geen einde. En juist dat wil Tj^en ogenblik wordt hij in dit winnen van zichzelf, in dit door de dood uiteindelijk toch nog tot leven komen gestoord door een infernale uitdaging van één van zijn rech - ters, die hem zijn minnares in de armen voert. Het is een schitterende vrouw, die zelfs de heilige Antonius pijnlijk in ver zoeking zou hebben gebracht- De rechter hoopt de boelprediker door middel van deze zinnelijke schoonheid op het laatste ogenblik nog kapot te krijgen. Voor Vitelli. die boet prediker is geworden uit machteloze, onbe antwoorde liefde voor de stralende adelijke Beatrice Strozzi. is de vleselijke uitdaging een verschrikkelijke kwelling, maar hij weerstaat haar. Dit is één van de weinige passages met „handeling" jn hel, boek van Dubois, overigens niet een van de beste. En dan wijdt Vitelli zich overeenkomstig zijn systeem ten dode. Consequent zuive' rend offert hij zijn christelijke voorstelling van de schepping op. God tenslotte nog slechts beschouwend als 'n droom die on vervuld blijft. Als hij zover is, laat Dubois zijn romanfiguur wegzinken in een vorm van nihilisme, die een „enthousiaste begees tering" over hem doet komen. Lelijk gezegd. Een vlek in de overigens toch zo beeldende sonore en weloverwogen taal. waarin de boetprediker zichzelf de laatste biecht af neemt. „Begeestering" is een germanisme en „ent iou' iaste begeestering" is niet alleen vrijwel een pleonasme, maar bovendien een vertroebeling van de situatie, immers „enthousiasme" betekent van huis uit let terlijk „door God bezeten zijn", en Du bois heeft iuist alle moeite gedaan om Vi telli van de Godsdroom te bevrijden! Een tour de force die overigens niet overtuigend lukt. Als de boetprediker zijn geloof offert, waar om peinst hij dan nog door op het thema van de onvergankelijkheid van de geest? Waarom is dat dan geen droom? Maar Dubois geett ons in het zielsproces van Vitelli wel te gevoelen, dat het belang rijkste wat wij kunnen doen is. te trachten PIJPLOOS ORGEL IN KERKEN De zogenaamde pijploze orgels, waarvan het Hammond-orgel een type vertegenwoor digt. winnen meer en moer veid. Op een demonstratie, die de fa Kettner Duwaer te Amsterdam hield, werd er de nadruk op gelegd, dat het Hammond-orgel ook voor andere doeleinden dan het spelen van al lerlei amusementsmuziek, geschikt is. Het beginsel van dit orgel berust op het opwekken van stroomstootjes door draaien de wieltjes in een magnetisch veld. Deze stootjes worden omgezet in tonen, via een bijzondere versterker-installatie. Door het toevoegen van allerlei boventonen aan de grondtoon kan'de bespeler ontelbare klank kleuren en effecten teweeg brengen, die zowel aan het kerkorgel als aan het bio scooporgel verwant zijn. Pierre Paila demonstreerde verschillende mogelijkheden van het instrument. Naar wij vernemen zal in het kerkgebouw van de Apostolische Gemeente aan de Slot boomstraat te Rotterdam een Hammond orgel worden geplaatst, het eerste van dit type in Nederland. In België is in verschei dene kerken zo'n orgel reeds in gebruik. Paul van Kempen neemt positie in Bremen aan Naar een Duits persbureau meldt, is de Nederlandse dirigent Paul van Kempen be noemd tol „Generalmusikdirektor" van de opera te Bremen. Aan het begin van het komende seizoen, in de nazomer, zou hij, behalve de leiding van de opera, ook de lei ding van het philharmonisch staatsorkest van Bremen op zich nemen. (Advertentie) 99 Beijerlandselaan 31 Goudsesingel 204 R'dam - Tel. 71593 ons leven in overeenstemming te brengen met de waarheid. Ik zeg trachten, want de waarheid is tenslotte toch een ondoorgron delijk mysterie. Hel is natuurlijk niet de opzet van de Nederlandse jury geweest, een roman te kiezen die in Italië speelt. De roman van Dubois, ongetwijfeld een opmerkelijke lit teraire prestatie, is gekozen omdat hij re presentatief is. Hij zou ook gekozen zijn als Vitelli een Spanjaard was geweest, die zich voor de Spaanse inquisitie had moeten verantwoorden. Intussen zal men in Italië ongetwijfeld met belangstelling kennis ne men van de wijze, waarop een Nederlander zich (zijdelings) met 't probleem Savona rola heeft bezig gehouden. W. WAGENER. TNE Franse toneelschrijver en philosoof Gabriel Marcel heeft in zijn drama „Rome n'est plus dans Rome", dat gister avond in De Lantaren door het Théatre Hébertot onder auspiciën van de Alliance Frangaise werd gegeven, het probleem ge steld, of een rechtgeaard Fransman al dan niet moet uitwijken indien West-Europa overstroomd werd door een Sowjet- Russischc vloed. Of liever: hij heeft een aantal figuren laten worstelen met dat probleem. Dat maakt verschil. Zijn eigen standpunt in het nogal theoretisch ge stelde vraagstuk gaat dus schuil. Een goed dramaturg, meent hij, mag zijn eigen stand punt niet laten doorschemeren, mag zijn figuren, of één van zijn figuren, niet als spreektrompet gebruiken. Dat is natuurlijk waar. Maar hij heeft zijn drarna zo vol gepropt met actualiteit, dat het publiek in de loop der bedrijven beslist het standpunt van de schrijver hoopt te leren kennen. Het stuk heeft namelijk al de kenmerken van een „pièce thèse", een soort drama van minder hoog gehalte, waarin een uitspraak van de auteur wel wordt verwacht, zelfs is geboden. Gabriel Marcel stuurt nu zijn pu bliek teleurgesteld naar huis. Hij gaat er prat op. „Rome n'est plus dans Rome" in een ongelooflijk snel tempo te hebben geschreven, zo brandde hem de stof op het hart. Met die trots onthult hij pre cies. dat hij inderdaad beter een „piece a thèse" met een heldere uitspraak, met ten minste eén klare spreektrompet, had kun nen schrijven dan een bezonken drama van groter allure. Wel neemt zijn spel de schijn aan van een drama van groot allure. Het ziet er classicistisch uit. Het telt vijf bedrijven en het is of Racine de scènes en de dialogen heeft ontworpen. Er wordt geducht in ge praat. De p h i 1 o s o o f Marcel heeft zich in elk geval met onbetuigd gelaten. Alle mense nin „Rome n est plus dans Rome" philosoferen. De spreektrompet had de auteur Pascal Laumière kunnen worden, die, wat karakter betreft, de doorsnee Fransman vertegen woordigt. Een slappe figuur dus: élke doorsnee figuur is dat. Niet daarom had hij spreek- tromöet moeten zijn, maar aan hem is het probleem tenminste besteed. Hem had de auteur aan het slot van een „pièce a thèse". na een langdurige worsteling, een duidelijke uitspraak moeten ontlokken. Inderdaad wil Pascal Laumière in de allerlaatste scène tot een uitspraak komen. In een radiorede tot het Franse volk verklaart hij. dat de be roemde woorden van een uitgeweken Ro mein in één van de drama's van Corneille, „Rome n'est plus dans Rome", onjuist is. „Wijk niet uit", beweert hij zijn landgeno ten. „U kunt Frankrijk niet met. u meene men". Tot zover is zijn standpunt duidelijk. Maar dan vervolgt hij: „Doch als gij er de kracht niet van voelt, als gij er de kracht niet voor hebtDan krijgt hij een hart aanval en treedt er een priester binnen, die hem verder zal bijstaan. Alles wat aan uit spraak gewonnen leek hangt dan weer in de lucht Gezegd moet worden dat de spelers (in uiterst sobere decors) met warmte en intel ligentie het produel van Marcel hebben ver- Het nut van toevallige valpartijen T\/Tooi, schreef ik verleden week, toen ik ons nichtje hoorde thuiskomen, mooi, nu kan ik haar meteen vragen wat er met Jennie gebeuren moetMaar die vlieger ging niet op, want we leven weer eens in een griepperiode en die blijkt zelfs ras- soclale-werksters te vellen. Ze kwam zo grauw als sladssneeuw de trap opsukkelen en was enkel maar in staat om lijnrecht naar haar mandje te wankelen met die typische griepblik. die woordeloos om veel citroenen, aspirientjes en nog meer om rust smeekt, terwijl de conversatie beperkt blijft tot een enkele droge kuch en een smartelijk gesteun. Hetgeen nu met be paald de gewenste gelegenheid biedt om uitsluitsel te krijgen inzake de juiste ge neesmethode van andere patiënten, ook al zijn dat dan duizendmaal haar bloed-eigen clubkleutertjes. Ik volstond er op dat moment dus mee om haar warm in te stoppen en haar de eerste dosis tegengiften toe te dienen; ver der een wekker te halen, zodat ze zou kunnen zien hoe laat het was en 'm ver volgens weer weg te brengen, omdat ze niet tegen dat blikken getikker kon en het haar ijskoud liet of het middernacht of high noon was. Daarna sleepte lk mijn eigen hebben en houwen naar Wims kamertje, dat nu toch leeg staat, omdat wij bij ons thuis altijd onmiddellijk en principieel elke zieke isoleren, sinds we eens met zes man tegelijk kinkhoest hebben gehad en aan die periode nog de raarste herinneringen bewaren. En eindelijk streek ik neer op Wims praalbed, om de toestand nader on der ogen te zien Dat er voor Jennie wat gedaan behoorde te worden, stond als een paal boven water, maar wal En hoe Het duurde nog drie dagen voor ik weer zakgeld kreeg en ik heb bovendien nog schuld bij Mik, zodat het te bezien stond, of zij niet onmiddellijk haar deel zou opeisen. Dat moet je trou wens wel doen, als je met zo'n stel arme kerkratten bent. je kunt gewoon geen uit staande schulden laten lopen. Aan de an dere kant moest ik aan geld zien te komen, maar hoe veroverde je dat In een roman vind je dan meteen een portefeuille met tien duizend gulden. Die bezorg je prompt terug aan de verliezer, die er z'n naam kaartje met een adellijk kroontje bij voor baat in liet zitten. Hij is dan tot tranen tranen geroerd over zoveel eerlijkheid in een corrupte maatschappij. Omdatic dat bedrag toen toevallig bij één of andere clandestiene roulette gewonnen heeft, maar er in feite helemaal niet om verlegen zit, schenkt hij je zomaar de helft er van en gaat zich voor het geval interesseren en je richt daarvan ten compleet kinderhuis op en in, dat dan komt zingen bij de bruiloft van die millionnair met dat arme, eerlijke meisjeMaar ik heb nooit wat anders gevonden dan een lege portemonnaie, die het oppakken met waard was. 70 stond ik te puzzelen, en als ik dat doe, sabbel ik altijd op iets en opeens ont dekte lk, dat het dat gouden hartje was. dat ik met Sinterklaas heb gekregen van ik weet nog altijd niet wie 1 En ik dacht: ais ik dat nou eens kon verkopen Of belenen, al weet ik niet hoe dat precies gebeuren moet. In elk geval kon ik eens raad gaan vragen bij die juwelier in onze buurt. Een gedachte, die me spoorslags naar beneden deed draven en op de fiets sprin gen, want net was al bijna sluitingstijd voor de winkels. Je moet echter nooit met goeie voorne mens op een ijskoude winterdag naar bui len gaan. Toen ik op mijn fiets zat en de wind langs mijn benen voelde blazen en de motregen in mijn gezicht kreeg, begon ik me feitelijk meteen te bedenken. Ik weet wel, dat dit niet held-achtig van me is: Dr Schweitzer of zo iemand zou het natuurlijk doorgezet hebben. Maar van mijn kant bezien: je gooit toch zo maar geen gouden harten weg. Ten minste niet eer, voor je weet van wie het afkomstig is. Verbeeld je nou eens dacht ik dat het toch een heel serieuze en hoogstaande aanbidder is, die me in stilte gadeslaat en die dan ziet, dat ik zijn geschenk niet meer draag en zich met een treurig oog af wendtNou, en toen gaf ik een gil, want uit de zijstraat vloog een andere fiets pal op me in en we sloegen gemeenschappe lijk tegen de wereld, die erg nat en vies was op die plek en mijn uitverkoopnylons, die voor spotprijzen naar me toe waren gevlogen, vlogen nu rechtstreeks door naar de maan. Toen zag ik, dat de ander mijn bloedeigen broer Wim was en ik riep „O, Wim, wat een geluk! Jij kunt me vast wel helpen Ik moet een tientje heb ben, want Jennie is doodziek en d'r vader is van huis weggelopen en nu weet d'r moeder geen laad meer; dat is altijd zo als er iemand wegloopt....!" Opeens herin- neide ik me zijn eigen drama en van pure schrik zat ik opnieuw plat op de gladde straat. „Wat bazel je eigenlijk vroeg Wim broederlijk, terwijl hij me begon op te rapen. Hij zei het op die goedmoedige ma nier, die broers aannemen als één van hun zussen in de soep ligt en ik had met een wel kunnen juichen, want ik voelde intuïtief, dat nu eigenlijk alles al weer in orde was. Dus vertelde ik het allemaal opnieuw en nu wat duidelijker en ik vlocht er een moraal doorheen, dat alle kinderen doodgaan als er iemand wegloopt en hij stond onderwijl zijn eigen stuur recht te buigen en tegen mijn voorwiel te trappen, dat net een Krakeling was en door die be handeling enkel maar een andere krake ling werd. Toen zagen we tegelijk, dat een stuk van mijn been mèt de nylon mee in de prak lag en hij zei: „Kom mee pakte zijn fiets in de ene hand en de mijne over zijn schouder en wandelde naast me huiswaarts. En laat Vader nou op het zelfde moment óók op de stoep staan....! u w» jgigens in Hollywood moet een Teerst nu komt de première van t-J één van de laatste Franse films, waarin Louis Jouvet er ons opnieuw aan herinnert, clat met hein eén der grootste Franse ac teurs te vroeg is heengegaan. Jouvet heeft in zijn briljante filmcarrière een zekere voorliefde aan de dag gelegd voor de rol van politie-inspecteur (o.a. in „Quai d'Orfevres"). In de thans bijna twee Jaren na zijn dood in rou lering gebrachte film: ..Het uur voor middernacht" speelt Jouvet andeimaal de rol van de inspec teur. En wederom moet men hem bewonderen om dat mengsel van cynisme op het randje van wreed heid. scherpzinnigheid en droge humor, waarmee hij een figuur weet te scheppen, die men niet licht vergeet. In deze film worden iwee leden van een luxe-ga ngsters- bende vermoord gevonden door de politie Eén van hen, een zekere Vidauban, blijkt per toeval vol maakt het evenbeeld te zijn van de politie-inspecteur Carrel (Jou vet), die met het onderzoek in deze mysterieuze affaire ls belast, In specteur Carrel kruipt dan In de huid van de (dode) Vidauban en begeeft zich, vertrouwend op de uiterlijke gelijkenis met het slacht offer en zijn brutale flair, in het hol van de leeuw, d.w.z. temidden van de bende en haar vrouwelijke aanhang, waaronder een meedo genloze strijd woedt om geld en „liefde". De man. die ontmaskeren wil de inspecteur dreigt telkens zelf ontmaskerd te worden en de voortdurende vrees hiervoor, heeft Inspecteur Jouvet ondervraagt een getuige in „Het uur voor middernacht". Jouvet meesterlijk weten uit te beelden, De opzet slaagt via een reeks van onvoorziene gebeurtenis sen. waaraan regisseur Henrt Dc- coin. talentvol een maximum aan filmische uitbeeldingskracht en spanning wist te verlenen. oud kasteel staan met geheime gangen, ijselijk krakende deuren, vochtige kerkers, folterkelders en was dies meer zij. Minstens tien maal in een jaar wordt dit door filmmaatschappijen met weinig lantasie gehuurd, om er een scena rio. dat nooit van een bepaald schema afwijkt, te gaan verfilmen. ..The black castle" kan ook voor de liefhebbers van dit genre geen ver_ rassingen meer hebben. Zelfs Boris Karloft ontbreekt niet. al zorgt hij voor de (ook al onvermijdelijke) happy-ending. Zijn schijndood- drankje is het enige originele eleT ment in dit samenraapsel van grie zelige nonsens, die zich ergens ln het Zwarte Woud afspeelt op het slot van een Oostenrijkse edelman, die over weinig beschaving schijnt te beschikken. Stephen McNally, overigens geen slecht acteur, heeft zich hiervoor een zwarte lap voor zijn rechteroog gespannen, maar Richard Gieene. een ontdekkings reiziger. die de dood van twee vrienden komt wreken, laat zich niet voor het lapje houden. Be halve het spel. wint hij tenslotte ook de gade van de graaf (Paula Corday). Een nachtmerrie kan incn overhouden van Lon Chaney 'Jr, die de nagedachtenis van zijn vader niet onteert. Capitol. 9 Aan het einde van deze maand zal de Centrale Commissie voor de Filmkeuring het feit herdenken, dat vóór 25 jaren haar werkzaamh-e den en aanvang namen. Deze ge beurtenis zal op sobere wijze wor den herdacht in een algemene ver gadering op Zaterdag 23 Februari te 10 uur in de foyer van het Me- tropole-theatcr in Den Haag. Vuurgevecht ln het Rotsgebergte E^en overval op een duur goud- J transport door een bende, waarvan de leider de broeder is van een „bekeerd" lid van de bende (William Elliot), die als em ployé van een spoorwegmaatschap pij dit goudtransport moet be schermen en verdedigen; een wel knap maar niet biandschoon meisje, dat aanvankelijk als ver loofde van de bendeleider een handje in het complot heeft, doch later haar hart verliest aan de be keerde broeder, ziedaar de con flictstof waannee een spannende Wlld-West-film werd opgebouwd, die onder de titel Vuurgevecht in het rotsgebergte draait in R e x. "jVUemand zal waarschijnlijk pre- i-9 cies kunnen vertellen, hoe \uak Victor Hugo's klassiek geworden „Les Misérables" al op hel witte doek is verschenen, maar in ieder geval iegde de stomme film er reeds beslag op en hebben daarna uiteraard vooral de Fransen, maar ook de Amerikanen hel. avontuur lijke gegeven gebruikt. De Fransen waven daarbij natuurlijk wat voor zichtiger, omdat het tenslotte een niet te onderschatten staaltje van hun litteratuur betrof, maar :«i Hollywood werd steeds het realis me van de galeien, de romantiek van de pleegdochter en de bani- cadenitrijder en de hardnekkige vervolging door politiechef Javert van de vrijgelaten galeislaaf, die zijn erewoord breekt en het tot burgemeester brengt, dankbaar aangegrepen voor het maken van een doorsnee- Amerikaanse film. Ditmaal is er ook weer niet méér uitgekomen, ondanks de regie van Lewis Milestone, die waarschijn lijk ook niet op kon tegen het fragmentarisch scenario en de af zichtelijke décors. Er wordt wel fraai op los geacteerd, met veel dramatisch vertoon: door Michael Rennie, als de veroordeelde Jean Valjean. Indrukwekkender zonaer dan met baard, door Robert New ton, als de bikkelharde Javert, die na een lange tocht door Parijs- ondergrondse riolen pas ontdooit, door Edmund Gwenn in een kiem rolletje als een bisschop, en door.. Sylvia Sidney, verrassend terug te zien als de moeder van de pleeg dochter. nadat zij sinds haar vóór oorlogse optreden in enige films Onuitroeibaar" Uet is niet de eerste keer, dat de Tante van Charlie van het toneel stapt om haar dolle caprio len op het witte doek met het zelfde élan uit te voeren als op de planken. Charlies rente is echter onuitroeibaar! De geestige En gelse operette is thans weer voor de film bewerkt door John Monks Jr. die zich geheel geschikt heeft naar de eisen van Hollywood, die de tante in technicolor opnam. Het resultaat is half-operette. half-fUm geworden, maar wie Charlie, alias zijn tante. r,og niet in HOW-dÓ- you-do hoorde lispelen zal de ken nismaking best bevallen. Ray Bol- ger. wiens gezicht even beweeglijk i* aK zijn benen (hij is een tap- dancer. die in show-films zijn spo ren reeds heeft verdiend) speelt voor zichzelf en voor zijn tante op een kostelijke manier. Aardige openette-muziek en een kleurig ballet completeren de show. DE WATERSNOOD VERFILMD "ÏTan de ontzettende ramp, die de V afgelopen week ons eilanden- gebied en een deel van Noord-Bra bant heeft getroffen, geven onze bioscbpen reeds een goede repor tage. die in de komende week nog zal worden uitgebreid. Er zal dan een journaal zijn sa mengesteld. dat door de omstan digheden werd verheven tot een documentaire van menselijk leed, die een diepe indruk achterlaat. Wat door de talrijke foto's in de dagbladen reeds tot ons kwam. wordt hier nog versterkt door het filmische uitdrukkingsvermogen van het bewegende beeld, dat in slaat is de woedende kolkende golfslag als in werkelljheld weer te geven. De film laat zien hoe het water de velden tot één grote bin nenzee heeft herschapen en hoe welvarende dorpen werden wegge vaagd. Door deze droeve reportage wordt men geconfronteerd met het naamloze leed van de duizenden vluchtelingen, van wie vele rou wen om het verlies van hun ver wanten. De ravage, die in Enge land en België werd aangericht, doen tevens gevoelens van mede leven uitgaan naar de getroffenen ln deze buurlanden De filmrepor tages van Polygoon-Profilti draaien thans reeds ir duizenden biosco pen over de gehele wereld, waar voor ter vertoning in de Neder landse theaters alleen reeds 125.000 nieter film werd geproduceerd. Michael Rennie. onherkenbaar na tien jaar galeiendienst, met de symbolische zilveren kande- wordt vertoond :n De overige films I van deze week 1 3 Prolongaties: „De verbo- den vrucht" met Fernan- J dele zowel in Cineac als Victoria: „Het wonder van g Milaan", De Siea's film- sprookje in 't Venster; en J „Operatie Cicero" van j Mankiewicz In Luxor. cy Reprises: „Mandy", de ontroerende film over de opvoeding van een doof- j stom meisje, in Harmonie i en „De Arend van Maas- gascar" met Errol Flynn i in Colosseum. dedlgd. Jean Deschamps, die in Frankrijk de rol van Pascal Laumière creëerde, was ver vangen door Marcel Josz, die anders de communist Robert Velars speelde. Josz gaf Pascal's twijfel heel gevoelig. Bijzonder mooi tegenspel bood Michel Bernardy in een jongensrol. Germalne Lafaille en Af lette Granger plaatsten zeer contrasterende vrouwentypen op het toneel. De opkomst van het publiek was gering, maar men heeft de spelers warme hulde be tuigd. W. WAGENER De ouderdom der aarde BIJ Kok te Kampen verscheen een tweede druk van bovengenoemde bundel, waar van de uitgave tot stand kwant ondei de aus piciën van de Chr. Vereniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland. Het scheppingsverhaal uit de Bijbel is uiter aard sterk betrokken bij de diverse onder werpen van deze bundel. Men verwachte van deze bundel niet een populaire uiteenzetting der problemen, nog veel minder een poging om het bijbelse scheppingsverhaal natuur wetenschappelijk te verklaren of te coördi neren met de huidige stand der wetenschap. Prof. dr G. J. Sizoo schreef over „Het schep pingsverhaal en de historische geologie", ter wijl over de ouderdomsbepallng der aarde ge schreven werd door drs J. R. van de Flierl, dr C P. Koene en dr J. Verseveld; over de ouderdom der sterren leverde drs M. Eilander een bijdrage Een interessante bundel voor wie zich in teresseert voor de natuurwetenschappelijke vraagstukken ten aanzien van de ouderdom van onze planeet. ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST Cherkassky, heksenmeester op de vleugel TT ET was een treffend ogenblik gister avond in de Schouwburg, toen het Rot terdams Philharmonisch Orkest het concert begon met het slotkoor uit Bachs Matthaus- Passion „Wir setzen uns mit Tranen nieder". In het bijzonder voor Eduard Flipse, die immers een Zeeuw van geboorte is, moet dit een zeer ontroerend moment zijn ge weest. Ook de stilte, die daarna ter her denking van de slachtoffers door allen staande in acht werd genomen, maakte een diepe indruk. De Ouverture-Fantasie „Romeo en Julia" van Tsjaikofsky sloot hierbij goed aan, want vert.elt het verhaal niet van de liefde, die het uiteindelijk van alle strijd wint? Zo ook zal in de bittere tijd, die ons land nu doormaakt, de liefde tot de medemens, lot ons volk en tot het leven het tenslotte winnen. Ons orkest heeft de mengeling van brede melodieën en hartstochtelijk felle gedeelten prachtig gespeeld, cn dat kan ook gezegd worden van de zeer moeilijke muziek, die de Armeniër Aram Khatsjatocrian het orkest in zijn „Pianoconcert" heeft toe bedeeld. Maar het moet óók worden gezegd. HEEL wat volgende veertien dagen staan in het teken van de hulp aan de slachtoffers van de overstromingen. Zo heb ben hoboïst Jaap Stotljn, flui tist Dirk Alma en pianist Sns Bunge de opbrengst van het concert, dat zij vanavond tn de Aula van Boymans zullen geven, afgestaan aan nel Nationaal Rampenfonds Er zullen werken worden ultge- Tolemann, dlson. Onder auspiciën van het Protestants Christelijke Cul tuurwerk geeft drs Joh. Lutjkenaar Francken van avond In de Tidemanstraat- kerk een Improvisatle-Con- cen ln verschillende stijlen. De baten van de programma verkoop en van de collecte zijn voor het Nationaal Ram penfonds. Zondagmorgen voert het Rotterdams Thilharrnonisch O.Ues" onder leiding van Eduard Fin se in het Colos- scu.n-Thcwter een „Rouw- en HeMenliirgsprogramma" uit. de He' orkest f cerio grusso f' 8 lil c" van HSndel. het Koraalvoorspel „O, Mensch, bewein dein' Siinde gross" van Bach en de „Vijfde Symphonie" van Beethoven. De bariton Lau rens Boglman zal zingen con aria uit de Cantate no 56 „Jch will den Kreuzstab gerne tra- gen" van Bach en de „Vier ernste GesSnge" van Brahms. Maandagavond treedt in de aula van de School aan het Bosje op Prins Roland Br.ro- caccio. die Napolltaanse lie deren zal zingen cn zal toe lichten. Hij wordt begeleid door Ceserine Buonerba. Dit concert staat onder auspiciën van de Vereniging „Ur.nie Alighieri" en dc Vereniging van Leerlingen van het Rot terdams Conservatorium. In de Schouwburg geeft de Nederlandse Opera die avond een voorstelling >an „La Traviata" van Verdt. Op het eerste concert, dat ten bate van het Studiefonds van het Rotterdams Toon kunst-Conservatorium in de aula van hel Museum Boy* mans Woensdagavond word: <c'geven, zal de sopraan Vincent, begeleid door Em i c van Eden. liederen van Schu bert. Moessorgsky en Wolf se'ngen. In de Koninginnekerk is er die avond een solistenconcert onder auspiciën van bel Rot terdams Muzieklyceum, waar aan mede zullen werken: de sopraan Sophie Both-Haas, de pianisten Adri Slootmaker en Bram Boelee, de violist Cor de la Blje. de fluitist Wim Clemens de voordrachts kunstenaar Albert Vogel en het notterd3ms Philharmo nisch Sextet. De opbrengst van dit concert is voor het Nationaal Rampenfonds Donderdagavond geelt het Rotterdams Kamerorkest ln de Schouwburg een concert onder leiding van Piet Ket ting met medewerking van Jaap Stotsjn, hobo, Louis stotijn, fagot. Berthe Kalif. viuul en Martin Zagwijn, cello. Er zullen worden uitge voerd: de „Suite in G voor strijkorkest en clavecimbel" van Telcmann, de „Haffner- symphonie" van Mozart, de „Symphonie concertante voor hobo, fagot, vlooi, cello en orkest" van I-Iaydn, en „Le Tombeau de Couperln,' van Ravel. dat de componist bij die bedeling eerlijk te werk is gegaan, want de pianopartij kan alleen door een heksenmeester op de vleu gel worden gespeeld. Zo'n fenomenaal pia nist bleek Shura Cherkassky te zijn, wiens formidabele techniek en temperamentvolle muzikaliteit het werk meer diepte gaven, dan het bij meermalen horen misschien zal blijken te bezitten. Eigenlijk kon ons het „Andante con anima" alleen maar volledig boeien door een schat van melodieën en een schitterende instrumentatie. Maar in de hoekdelen is de componist wel wat erg van de hak op de tak gesprongen, en vooral het eerste „Allegro ma non troppo en maestoso" werd een ware lappendeken, waarin zelfs de klank van de gamelan was vertegen woordigd. Wij geloven dan ook, dat de langdurige ovatie aan het slot meer de uitvoerenden gold die dit succes meer dan verdiend hadden! dan het werk. Een bijzondere pluim hebben Flipse en zijn musici nog verdiend voor hun uit voering van de „Eerste Symphonie" van Brahms na de pauze. Dit was musiceren, dat de muziek tot de „holde Kunst" maakt, waar Schubert zo onnavolgbaar van heeft gezongen, en zij, die troost van node had den, hebben deze in die stroom van schoon heid zeer zeker gevonden. G. M. DERSJANT. s Dit woord: BOEK TTe Romeinse geschiedschrijver Taci- g -*-7 tus deelt mede dat de oude Ger- j manen hun runen krasten op takken 5 van vruchtdragende bomen. Dit maakt 5 het zeer waarschijnlijk dat het woord s 5 boek hetzelfde is als beuk. Boek is dus: schrijftafeltje van beukenhout. ln het Gotisch bestaat boka: letter 5 waarvan het meervoud bokos: docu- 5 ment. brief, boek betekent. Het Mid- delnederlands duidt wat wij: letter s aan met het woord boecstaf, dat wij nog over hebben in het werk- i woord boekstaven: schriftelijk vast- leggen en dat het Duits als Buch- srabe kent. Een boecstaf is dus eigen- lijk: een staf of stok van beukenhout. waarin dc runen, de oudgermaanse i lettertekens, gekrast werden. Daarna j uierd de betekenis overgedragen op die lettertekens zelf en ten slotte op de gezamenlijke lettertekens die een geschrift vormen. En dan zijn wij al i een heel eind op weg naar de huidige betekenis van het woord boek.

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - kranten | 1953 | | pagina 8