Afrekening met verouderde
tradities bij waterschappen
Voorlopige lijst van
slachtoffers
VELE LANDEN
HELPEN NEDERLAND
Ramp kan één winstpunt opleveren:
Op de dubbeltjes:
werd wel eens
te veel gelet
Dijk opzettelijk
doorgestoken
Heiloo: f25.000
voor noodgebied
(en hoe)
Dertig doden van Oude
Tonge begraven in dijk
Honden moeten worden af gemaakt
wegens dreigende typhus
Ik geloof dat ik het nooit
meer koud kan krijgen
Advies reparatie
verdronken auto's
ZATERDAG 7 FEBRUARI 1953
HET PAROOL
3
(Van een onzer verslaggevers)
DE VERSCHRIKKELIJKE RAMP is gebeurd en natuurlijk
vraagt iedereen zich af: had dit niet voorkomen kunnen
worden? Ik geloof, dat het antwoord daarop moet luiden:
neen, want daarvoor waren de omstandigheden in de nacht van
31 Januari op 1 Februari té abnormaal. Critiek is er al van alle kanten
gekomen, critiek, waaraan wij, toen de nood het hoogst was, bepaald
geen behoefte hadden, want napraten kan altijd nog. En nu wij
menselijkerwijs gesproken het gevaar voor verdere uitbreiding der
overstromingen hebben bezworen, kan er worden nagepraat. Wij
kunnen proberen de les te trekken uit de jongste ervaringen en dan
zijn mijn conclusieswij moeten de in de loop der eeuwen gegroeide en
vaak volkomen nutteloze tradities op waterschapsgebied radicaal
doorbreken en nü grotere, degelijke éénheden van waterschappen in
het leven roepen, die technisch ook wat het personeel en de outil
lage betreft niet modern genoeg kunnen zijn."
T- A LLES wat uit de tyd is, moet wor-
yy-tx den opgeruimd. Wanneer het om
waterschapsbelangen gaat, heeft
men niets aan verouderde reglementen
of gekibbel om een uitgave méér of min
der en als men dat eerder had ingezien,
zou men nu heel wat narigheid hebben
kunnen voorkomen."
De man. die dit zegt. kan er waarlijk
wel over meepraten: het is ir J. Ph.
Salomé. ingenieur van het hoogheem
raadschap Schieland. Hij zit nu weer
rustig achter zijn bureau in het statige
Schielandhuis aan de Eendrachtsweg te
Rotterdam. „Vannacht heb ik voor
het eerst weer eens goed geslapen
maar in deze zelfde kamer heeft hij
Zondagavond, samen met twee andere
ingenieurs, gevreesd dat de allerergste
ramp, die Nederland zou kunnen over
komen tóen wist nog niemand, hoe
erg vooral Zeeland al was getroffen
zich zou kunnen voltrekken: een door
braak van de Schielandse Hoge Zeedijk,
die. dwars door Rotterdam, langs Ca-
pelle, Nieuwerkerk en Moordrecht naar
Gouda loopt en het steeds hoger opstu
wende water in de Hollandse IJssel
moest tegenhouden. De ramp heeft zich
niét voltrokken. Maar het is op het nip
pertje geweest. En als het was ge
beurd...
„Als
r ALS het was gebeurd, dan zaten wy
hier nu niet", zegt ir Salomé,
„dan waren wij nu bezig drie
millioen mensen te evaeuëren in plaats
van vijftigduizend, dan stond heel Zuid-
Holland blank van Rotterdam tot Den
Haag en Leiden. En dan waren er dui
zenden doden méér geweest."
Want achter de Schielandse Hoge
Zeedijk ligt geen slaperdijk. Komt
daar ergens een doorbraak, dan is
het water niet meer te stuiten. De
Zuidplaspolder, de Prins Alexander-
polder en tientallen kleinere polders
zouden zijn overstroomd en daar
onder ziin er. waarvan het maai
veld vier. vijf en zelfs zes meter
beneden N.A.P. ligt. En dan te
weten, dat op de 1ste Februari, des
morgens om halfzes in de Juliana-
sluis te Gouda een peil werd afge
lezen van 3.75 meter boven
N.A.P.
De Schielandse Hoge Zeedijk be
schermt Holland al zeker meer dan
zeven eeuwen: in 1272 werd het Hoog
heemraadschap gesticht en toen was die
dijk er al. Op de meeste plaatsen is hy
vier meter hoog en altijd heeft men ge
dacht. dat dit toch wel voldoende zou
zijn. De normale laagwaterstand in de
IJssel is 60 cm beneden N.A.P., de nor
male hoogwaterstand 1.05 plus en er
onder gewone omstandigheden dus spe
ling genoeg. Bij 2.65 meter plus is het
z.g. rijpeil bereikt. Dat wil zeggen, dat
het dan toch tijd wordt er alvast op uit
te trekken om te zien of er zich geen
onraad kan voordoen. Nog dertig centi
meter hoger en het noodpeil is bereikt,
het djjkleger wordt opgetrommeld en
iedereen is op zijn hoede om op het eer
ste sein in te grypen. Maar men heeft
ook rekening gehouden met een theo
retische stormvloed en daarvan is het
Êeil bepaald op 3.55 tot 3.65 -j- N.A.P.
!en slag in de lucht? Och nee, de hoogst
bekende stand van de rivier is 3.34
geweest en dat was in Januari 1916, het
rampjaar van Waterland. En dan is de
vier meter nog niet bereikt, zodat... Ja,
maar gooi alle theorie maar overboord,
want die hoogst bekende stand van 1916
is nu helemaal geschiedenis geworden:
op 1 Februari 1953 bereikte het water
in de Hollandse Ussel een stand van
3.80
Nu weten zij beter
EN was het nu maar zo, dat de dijk
inderdaad overal vier meter hooj
wés. Eén stuk, de Ketensedijk, i
slechts 3.64 meter en ook elders zijn er
verschillen. Maar waarom die dijk dan
niet al reeds lang opgehoogd? Aha, dat
kost geld! En wanneer de laatste wa
tersnood zo'n halve mensenleeftijd ge
leden is gebeurd, let men wel eens meer
op de dubbeltjes, dan eigenlyk verant
woord is. Natuurlyk kost het geld en
deze verschrikkelijke ramp, zou
ttOE RAMPZALIG de gevolgen
H voor Holland zijn, wanneer
■*- de Schielandse Hoge Zeedijk
bezwijkt, zouden wij allemaal
kunnen weten, loant in alle school
boekjes staat immers het verhaal
van heidens ontzet, dat mogelijk
werd, omdat de Prins van Oranje
deze dijk door liet steken en Boisot
met zijn vloot van tweehonderd
platboomde schepen met achthon
derd Zeeuwen naar de belegerde
stad kon varen. Ja, maar in elk ge
schiedenisboekje staat óók, dat het
lage land maar heel traag onderliep
en dat men allerlei dijken en dijkjes
door moest steken om maar meer
water te krijgen. Zou het dan écht
zo'n vaart lopenwanneer de dijk
doorbreekt .-
Dit alles echter gebeurde vier
honderd jaar geleden bijna. En er
is sedertdien het een en ander ver
anderd. De zeespiegel rijst voort
durend en wel ongeveer 20 ö- 25 cm
per eeuw. En hoeveel is sedertdien
het land gezakt? Het verhaal van
Boisots vloot bewijst niets meer,
afgezien pog van het feit, dat er
toen bepaald geen drie millioen
mendtm in Zuid-Holland woonden.
Maar er zijn toch nog altijd slimme
boeren, die met het geschiedenis
boekje in de hand komen aantonen,
dat die waterbouwkundige inge
nieurs er ook maar weinig van af
weten.
van (laten we zeggenzestigduizend
gulden voor een stukje dijk niet eens
moet préten.
Er is wél over gepraat. Lang en
uitvoerig. Of het wel nodig was. Of
de uitgave wel verantwoord was. Of
het niét een beetje goedkoper kon. Of
de ingenieur niet een beetje dl te
voortvarend was. Nü weten ze het
wel beter, nu het bijna te laat was.
Er komt nog iets bij. De dijk is be
bouwd. Canelle. Niei'wkerk, Moordrecht,
liggen óp de dijk. „Ik kan moeilijk met
een paar bulldozers die plaatsen
kaart schuiven", zegt de inf.
„maar ze hadden er beter niet gebouwd
kunnen zijn. En weet u, dat ze mij daar
altyd weer uitlachten omdat ik zo be
zorgd was? In de huizen op de dijk
moeten vloedplanken aanwezig zijn. Die
nassen precies in de gleuven, die in de
kozijnen van deuren en ramen zijn ge
maakt. Dreigt er gevaar, dan moeten
die planken geplaatst worden, maar als
we. tweern?al in het. jaar. dijkschouw
hielden en ik naar die vloedolanken in
formeerde, d?n dachten die b'i in Moor-
drechtt en Capelle: daar héb je die
gekke ingenieur weer met zijn plankjes.
Maar aan die plankies hebben
drie millioen mensen het te danken,
dat zij nu niet ergens in Denemar
ken of Frankrijk of wie weet waar
als vluchtelingen zitten. Die on
nozele, belachelijke vloedplankies
hebben het water Zondag tegenge
houden!"
Ir Salomé weet nog krassere staal
tjes. Er staat in Moordrecht een garage
op de dijk. Een garage met brede deu
ren. En voor die vloedplanken was een
paaltie nodig, midden in de ingang. Het
paaltje werd omgereden en niet hersteld.
Wat zou dat nou, zeiden ze in Moor
drecht. De ingenieur heeft met zijn vuist
op tafel geslagen en gedreigd, dat als
dat paaltje niet één-twee-drie herplaatst
werd. hijEnfin, als die rare inge
nieur het dan zo graag wou! De Moor-
drechtse garagehouder zal zich in deze
dagen het gesprek misschien nog wel
eens hebben herinnerd.
Maar raar
ZE vinden het ook raar", zegt hij.
„wanneer ik er fel tegen ben, dat
er bijvoorbeeld in de berm van de
dijk een paaltje wordt geslagen. Eén
zo'n paaltje kan toch geen kwaad, zeg
gen de boeren dan. Ze weten niet, dat
het kleinste gaatje de rampzaligste ge
volgen kan hebben. Kijk, je kunt al een
grote doorbraak krijgen bij bladstil
weer, als het water maar hoog genoeg
is gestegen en over de dijk stroomt. De
druk van het water in de rivier veroor-
overstromende water maakt de grond
in de teen van de dijk week, die modder
boel zakt weg en ondergraaft de kruin,
die dan opeens kan wegzakken. En de
ramp is gebeurd. Nu is de beste verde
diging van een dijk beter nog dan
bazaltblokken, beton, asfalt, of wat ook
gewoon gras. Die duizenden wortel
tjes houden de grond stevig bij elkaar.
Maar één paaltje, één molshoop kan
oorzaak zyn van een grote ramp. Er. dat
willen de boeren soms niet begrijpen."
Wat gebeurt er nu met de dijk? Er
is op 14 Februari wéér springtij. Drei
gen dan weer dezelfde gevaren? Ach.
wanneer er dan wéér zo'n orkaan uit
het Westen losbarst. Ja, dan! „Laat
men nu vooral vertrouwen ln ons heb
ben", zegt de ingenieur; „wij hebben
het gevaar bezworen en, nu ja, als de
hemel invalt, zijn we allemaal dood
Wat in de nacht van 31 Januari op 1
Februari is gebeurd, was abnormaal
Theoretisch kan zich dat herhalen. Maar
wij kunnen onmogelijk met Alle eventuele
verschrikkelijke omstandigheden reke
ning houden. De hoogst bekende vloed
in Zeeland is 4.25 geweest. Die dateert
van 12 Maart 1906. Maar op 1 Februari
1953 werd het daar 4.65-f-. Wel doen
vij natuurlijk wat wij kunnen. Wij laten
ïu kaden op de dijk aanleggen van 50
centimeter hoog, zodat de dijk 4.50
wordt. Maar dat werk is natuurlijk niet
in een paar dagen of een paar weken
klaar. En al zou je een dijk maken, die
twe* meter boven de hoogst bekende
vloed uit zou steken, dan durf ik er nog
niet op te zweren, dat hy nooit zal be
zwijken. Er zjjn te veel onberekenbare
factoren."
Wèl hoopt ir Salomé, dat deze ramp
tenminste één positieve winst oplevert:
dat er nu eens radicaal wordt afgere
kend met al die verouderde tradities,
aaraan wij die duizend-en-één polder
besturen, waterschapsbesturen, enz. te
danken hebben, die allemaal graag auto
noom willen zijn en geen inmenging van
wie ook dulden en die menen het zelf
het beste te weten. Hij heeft jarenlang
in Zeeland gewerkt: déAr heeft het
provinciaal bestuur kans gezien (in
Zeeuwsch-Vlaanderen) 86 bestuursVin
heden van polders en waterschappen te
verenigen tot één lichaam. Zo moet het
elders ook gebeuren. En geef dan het
bestuur van zo'n grote eenheid een
stevige, kundige technische staf. Geef
die technici bevoegdheden om te doen,
wat zij nuttig en nodig vinden. Geef ze
de middelen om dat wat nodig is te
doen óók, want wanneer ergens de zui
nigheid de wijsheid bedriegt, dan is dat
wel op dit gebied.
Bijna was de Schielandse Hoge Zee
dijk daarvan een verschrikkelijk bewijs
geworden.
(Van onze correspondent)
ALKMAAR, Zaterdag De gemeente
Heiloo geeft 25.000 voor de noodgebie-
den, zo besliste gisteravond de raad in
een buitengewone vergadering. Maar het
heeft moeite gekost. Omdat de leden van
de raad eerst hun critiek op de houding
van hun burgemeester wensten te uiten,
zo zeiden zij, niet het initiatief had
genomen om de vergadering uit te schrij
ven en zelfs aanvankelijk met een perti
nent „nee" op een verzoek had gerea
geerd. Bovendien zou hij zich niet aan
het hoofd hebben gesteld van de Zondag
avond opgezette hulpactie.
De burgemeester deelde mee, dat hy
een dringende afspraak had en niet be
hoorde „tot degenen, die de gehele dag
de radio hebben aanstaan" en dus nau
welijks wist wat er was gebeurd. De
openbare vergadering werd daarna ge
schorst, men ging over tot geheime zit
ting.
Soldaat vermist
Als vermist is opgegeven de dienst
plichtige soldaat W. M. de H'aas,
legernr. 321107137, dienstdoende bij de
kokschool te Leiden en afkomstig uit
Rotterdam. Hij is Maandag het laatst
gezien bij reddingswerk te Abbenbroek
Wy publiceren hierby de derde lijst van slachtoffers, verstrekt door het
Rode Kruis. Het Rode Kruis kan in verband met de omstandigheden waar
onder de gegevens van deze verlieslost «orden verzameld niet de volledige
garantie geven voor de betrouwbaarheid. Het is dus mogelijk dat een enkele
wijziging achteraf noodzakelijk zal blijken.
DORDRECHT: Elia van Balkom—
Peren, 9.1.94.
KERKWERVE: Leendert Kloet,
19.11.88; Hendrina Kooman, 23.10.64;
Cornelis van der Byl. 16.3.69.
KLUNDERT: Leen van Wensen,
mevr. WensenTolenaars en zeven kin
deren: E. Kasan, dpi. sold, uit Amster
dam N. F. Berg, dpi. sold, uit Den Haag
(vermist); A. warts, dpi- sold, uit Delft
(vermist).
NUMANSDORP(geïdentificeerde
slachtoffers): Jan Hoek. 11.5.1904; Jo
hannes Dirk Hoek 26.51936: Dirkje E.
Hoek, 12.11.1940; Euft Hoek. 29.11.1905.
Johannes Hoek. 8.4.1934; Jannetje M.
Bezemer. 29.6.1924: Elisabeth C. M. van
der Ree, 10.1.1950; Arie Herweyer.
13.4.1907; Elisabeth A. Herweyer.
29.11.42; Cornelis P. Herweyer 19.7.1929;
Christina G. HerweyerKnops 3.9.1932;
Teuntie M. Herweyer. 7.7.1952; Leen
dert Beider 9.1.1872; 't Hoofd—Beider.
9.1.1872: WillemUntje Beider, geboren
Schuitman. 2.6.1899; Jan Cot, 6.3.1890:
Wilhelmina Cot—Beider. 13.1.1899; Arie
Rietveld. 10.5.27: mevr. Rietveld—Her
weyer 12.9 1931: Cornelia T. Rietveld,
3.5.1951: Pieter Herweyer. 28.12.18S2;
Adriana M. Herweyervan der Ree
29.12.1884; Anthonie Groeneweg
7.12.1900: Jobstie B Groeneweg—De
Jongste. 25.12.1905: Hendrik J. Rusten-
hoven, 26.11912; Ida A. Rustenhoven
van der Ree. 6.1.1913: J. Rustenhoven.
6.10.1933: Teuntje N Rustenhoven,
7.9.36; Neeltje T. Rustenhoven. 10.10 37:
Willem A. Rustenhoven. 6.11.1939:
Adriaantje A. Rustenhoven. 11.2.1941:
Aaltje J- Rustenhoven 30.6.1942; Hen-
drika Rustenhoven, 9.4.1947; Pieter A.
Rustenhoven. 9,11.1949: Pieter de Jong
ste, 7.1.1909 :Kornelia N. De Jongste
Kramp 20.7.1915; Dirkje N. de Jongste.
9.9.1941: Neeltje D. de Jongste. 3.4.1945;
Hendrlka L. de Jongste 25.10.1946; Hen
drik de Jongste 17.3.1951; Jacob Kramp.
13.11.1921; Maria A. KrampFortuin,
9.7.1922; Hendrik Kramp. 17.5.1948;
Neeltje Kramn 15.5.1950; Arie van Gee-
mert, 17.12.1927; Johanna C. van Gee-
mertvan 't Noordeinde. 1910.1929;
Cornelia M. van Geemert. 22.9.1952;
Adriaan, Putters, 7.11.1905: Maria Put
tersvan Eekelen. 11.6.1921; Jacob
Putters, 26.8.1948: Jacob Notenboom,
8.9.1867; Philippus Notenboom, 24.9,1899;
Lena Biesheuvel.
OUDELANDE (te Goes geïdentifi-
ficeerd). Cornelia MolJansens.
19.10.1875.
OUDE TONGE (geïdentificeerde
slachtoffers): Pleuntje van Noord-Van
der Baan. 25.10 1921; Francina Johanna
Van Noord. 5.7.1951; L. M. van Polanen,
korporaal, legerno. 310419285.
ST. PHILIPSLAND. verdronken: An-
dries A. van der Est. 18.11.14; Willem
Marinus Faasse. 30.1.87; Jan Ligtendag.
6.11.15Jacobus Geense. 7.8.1884.
(Omgekomen, nog niet gevonden):
Maatje Ligtendag-Den Haan, 3.3.73;
Cornelis J. Suurlant. 21.11.34; Jan J.
Suurlant, 25.3.29; Jan. M. Suurlant,
20.S.9S: Laurens Vroegop, 27.2.40.
POORTUGAAL Jan Verhey. 16.7.1883:
Neeltje Verhey-Van Kampen. 22.5.1887;
Arie Verhey. 20.2.1913; Klaas Venneman,
12.1.1918; Maria Verhey, 15.8.25; Pieter
Venneman 29.11.194S.
STAVENISSE (geïdentificeerd te
Bergen op Zoom.) J. Hage. 60 jaar.
laatste adres: Stavenisse. Wïlhelmina-
stgaat; W. J. Hage-Sauke ca. 50 jaar,
laatste adres: Kerkweg. Stavenisse,
echtgenote van J. Hage; Petronella Jo-
sina Hage-Koeman. laatste adres: Sta
venisse. A 200.
TEXEL (omgekomen): W. Bernardus
uit De Waal; W. Djjker (38 jaar) uit
Waal; D. Kuip (36 jaar) uit De Koog.
R. IJkse (52 jaar), uit De Waal, D.
Kuin. 36 jaar, uit De Koog.
YERSEKE (woonplaats van deze
slachtoffers onbekend.) (geïdentifi
ceerd): Tannetje Brieve. 23.12.1892. te
Kruinlngen. Thea Hofmeijer, 31.8.1952 te
Kruingen Thea Hofmeijer, 31.8.1952 te
KruiningenJacob Hendrikse 31.3.31 of
13.3.31 te Ouwerkerk; J. Danker 28.3.'79
te Kruiningen; Maria Joh. van Iwaar-
den. geb. 6.1.1896 te Kruiningen.
IJSSELMONDE (overleden): Evert
Kooiman de Goede. 7.9.1873.
RECTIFICATIES
2e lyst, blz. 2. KORTGENE: Ende-
waard moet zijn: Engelvaart, Johannes
Marinus. 25.6.69. te St. Philipsland;
Clement. Jan Jacob, 18.1.43, te Kortgene
is in leven en woont thans te Kamper-
2e' lyst. TIEN GEMETEN Dingeman
Ordon.; Gerrit Ordon.juiste naam:
Dingeman Ardan, Gerrit Ardon.
2e lijst ZUIDLAND. Kapel. 2 gezus
ters. wonende Kerkweg; juiste namen:
Maartje Kapel-Overgouw; Adriaantje
Kwak-Overgouw. Laatste adres: Kerk-
(Van een onzer verslaggevers)
OUDE TONGE (Overflakkee)Vrijdagavond. In de barre ver
latenheid van de watervlakte, waarin het zwaar getroffen plaatsje
Oude Tonge ligt, stond vanmiddag een groepje van misschien 60 a 70
mensen samen op de helling van een dijk. Het was een nietige ver
zameling mensen in de eindeloze massa goor water. Bijna alle mensen,
die op het ogenblik nog in Oude Tonge wonen.
Uit hun midden klonk één stem, tegelijk ontroerd en ontroerend.
Dat was de stem van de pastoor van het dorp, die het ,,Onze Vader"
bad voor de dertig mensen, die daar werden begraven. Dertig slacht
offers van de ramp, begraven in een dijk, omdat het kerkhof nog een
meter onder water staat. Het was een korte plechtigheid. Een vloot-
predikant las een stuk uit de bijbel en bad voor die dertig mensen.
Toen liep iedereen de honderd meter
over de dijk terug naar het dorp. Dertig
slachtoffers, de eerste dertig. Niemand
in Oude Tonge weet, hoeveel mensen in
die gruwelijke Zaterdagnacht zijn ver
dronken. Men schat het aantal tussen
de 300 en 500.
De mensen van Oude Tonge zijn er
nog lang niet aan toe te denken over
het verdrijven van het water, de tweede
fase. Hier zit men nog helemaal in de
eerste ellende. Van de 3000 inwoners
zijn er nu 2500 geëvacueerd, enige hon
derden dood en nog honderd aanwezig.
In het dorp kan men alleen nog lopen op
de dijken, twee of drie straten en een
pleintje bij de haven. Alles staat verder
nog onder water.
Af en toe klinken er schoten op
straat. Ik ben er een paar keer op
afgegaan, maar vond dan een dode
hond. Ik heb gevraagd, of dat nu wel
werkelijk nodig is en ik weet nu, dat
het moet. Die mannen van de rijks
politie hebben mij meegenomen naar
de plaatsen, waar de cadavers van
koeien en paarden drijven. Al die
REDDER, TERUG UIT NOODGEBIED:
men zeggen, dat men over een bedrag zaakt die breuk dan niet.
(Van een onzer verslaggevers)
„Ik heb het gevoel, dat ik het nooit
meer koud kan krijgen." Het was Ton
Timmerman, een scheepsbouwkundig
tekenaar uit Amsterdam Noord, die ons
dit Donderdag in zijn behagelijk warme
woning aan de Nieuwedammerdijk ver
telde. Hij was net terug uit het nood
gebied in de buurt van Tholen, waar hij
van Maandag af, samen met drie vrien
den, in de vijfenhalfton-barkas „Jager"
van de Holland West Afrikalijn zwaar
WOERDEN
slag had geleverd tegen het pekelzoute
water, dat het Zuid Westen van ons
'and in een paar uur in een gebied des
doods beukte.
„Hoeveel mensen we van de daken en
uit de bomen hebben gehaald, ik weet
het niet. Het kunnen er 80 zijn, maar
ook tweehonderd. In die omstandigheden
verlies je alle gevoel van tijd en de
keren, die je heen en weer vaart, tel je
niet."
Een radio-oproep van het Rode Kruis
had de verteller, de chemisch arbeider
L. van den Brun, de scheepskok M. Blok
en J. Jansen, technisch ambtenaar van
de H.W.A.L., alle vier mannen uit Noord,
bij elkaar gebracht op een truck, die met
de barkas naar het Zuiden reed.
In Bergen op Zoom begon de strijd.
Bij afgaand tij gleed het acht-en-halve
meter lange huikje de haven uit en be
gon de strijd van de vier tegen het zoute
water, dat hun gezichten tot rauwe hom
pen sloeg, het brood in hun handen on
eetbaar maakte en door hun kleren op
hun huid prikte. Zij vochten door, samen
met het leger van andere redders in pra
men, boten, vlotten en in de lucht.
Van 's morgens heel vroeg tol
's avonds bij elven, als ze van het tij ge
bruik maakten, om weer bij Bergen op
Zoom naar binnen te slippen, „pendelde"
de barkas tussen de wanhopigen op de
geïsoleerde ruines en schepen, die de
drenkelingen konden overnemen. Brui-
|nisse, Tholen, Schouwen, Zijpe, Stave
nisse, het zijn voor deze mannen begrip
pen van verkrampte doden, zich met
door zoute gesels kapot geslagen handen
vastklampende levenden en van een
voorbijdrijvend kinderwiegjeleeg.
Het gebeurde, dat ze voorbij een ver
laten dak voeren, met een koevoet een
gat hakten en een vliering zagen met.
een oude boer en boerin, die niet weg
wilden uit het huis, waar ze gelukkig
waren geweest.
Vol lof zijn de vier over de nolitie, de
burgers en het Rode Kruis in Bergen op
Zoom, iets minder goed te spreken over
een naar officieren.
„We kwamen in een kazerne, om wat
droog goed te vragen. Het onze was
doorweekt. Een luitenant weigerde ons
de gevraagde broeken, want dan zou hy
ze zelf moeten betalen."
cadavers zijn aangevreten door de
honden. De typhus dreigt hier. Alle
honden moeten worden afgemaakt.
Zelf moest ik ook een injectie hebben,
voor ik op Overflakkee werd toegelaten.
Iedereen is hier ingeënt.
In die enkele straten van Oude Tonge
is het druk. De honderd dorpelingen en
ongeveer evenveel hulptroepen van de
strijdkrachten en het Rode Kruis lopen
bedrijvig heen en weer. Zij proberen
orde te scheppen, te redden, wat er te
redden valt. Elke paar minuten landt
een helicopter of stijgt er een op.
De evacuatie is afgelopen, maar er
worden voortdurend medicamenten en
voorraden aangevoerd. Het voedsel voor
al die mensen komt elke dag met vier
grote dekschuiten. Want eten is er niet
meer in Oude Tonge. De winkels zijn
gesloten. De voorraden zijn wegge
spoeld en de oogst is verloren gegaan.
Hard werken
Die mensen in het dorp werken hard.
De geschillen van een week geleden zyn
allang vergeten en er heerst een een
dracht, die wij ons nog herinneren van
de oorlogsjaren. Het bureau van
burgemeester, de heer A. D. van Dijk
staat nu in de secretarie op de boven
verdieping van het raadhuis en om hem
heen krioelen vijftien, twintig mensen,
die orders afwachten, of hulp of inlich
tingen willen hebben. Het is een heksen
ketel in het raadhuis, die slechts even
onderbroken wordt, als iedereen zich
gaat verdringen om een paar kranten,
die net zijn aangekomen. Want sinds de
vorige week Zaterdag is Oude Tonge
geïsoleerd geweest; er is alleen een
radiozender en -ontvanger van het leger
en niemand weet, hoe de situatie buiten
dit ene dorpje is. Alleen heeft men iets
gehoord van Nieuwe Tonge, waar de
toestand zo mogelijk nóg erger schijnt
te zijn. Daar is de hele overlevende be
volking geëvacueerd en er verblijven op
het ogenblik alleen nog een paar rijks-
politie.mannen, die de honden afmaken,
nog wat achtergelaten bezittingen pro
beren te redden en plunderen tegen wil
len gaan.
Maar er zal in Nieuwe Tonge
niet geplunderd worden; het is
bijna onmogelijk er te komen.
Auto's kunnen niet door het water
en de daaronder liggende kapot
geslagen wegen, en de meeste
boten steken te diep om over de
weilanden en hekken te varen.
Alleen een helicopter kan daar
helpen.
De KNAC geeft het volgende advies
aan de eigenaars van personenauto's in
het getroffen gebied, die geheel of ge
deeltelijk in het water hebben gestaan:
Tracht de motor niet in beweging te
brengen, en verplaats ook het voertuig
niet, als dat niet strikt noodzakelijk is.
Verwijder het water voor zover moge
lijk, tap met name motorcarter, versnel
lingsbak en achterbrug af. Maak ge
bruik van de roestwerende middelen, die
de smeerolie-maatschappijen in het ge
troffen gebied leveren. Maar houdt er
niettemin rekening mee, dat het mecha
nisch gedeelte van een verdronken
automobiel in zeer vergaande mate moet
worden gedemonteerd en technisch ver
zorgd voordat de wagen weer rijklaar
zal zyn.
ROME Het me(Ieleven van het buitenland en de w'yze waarop
deze landen onze getroffen gebieden te hulp schieten is
ongekend. In Rome, Parys, New York, in Londen, Kopenhagen en Oslo en
in nog vele andere steden zyn er comité's opgericht ter leniging van de
Nederlandse slachtoffers van de watersnood. Via de landelijke Rode Kruis
organisaties komt het dan naar Nederland waar het Nederlandse Rode
Kruis voor verdere distributie zorgt. In het vorig jaar eveneens zo door
het water geteisterde Italië laadt men thans kratten met sinaasappelen
in een door de Italiaanse regering speciaal daarvoor ter beschikking ge
steld vliegtuig. Deze sinaasappelen zyn een geschenk van het Italiaanse
volk.
NFW YORK Benjamin Bernett (links) bracht de Nederlandse consul-
generaal Baron J. A. de Vos van Steenwyk Woensdag
een pakket kleren. De goederen staan sinds enige dagen hoog opgetast
in het gebouw van het Nederlandse consulaat, ondanks het feit dat de
KLM dagelijks zendingen naar ons land vliegt.
p \TJTTC De Franse hoofdstad heeft een spontane actie ingezet.
Op vele pleinen staan bussen gestationeerd die dienen
als verzamelplaats van in te zamelen goederen. Zoals onze correspondent
dezer dagen meldde, hebben de Paryzenaars voor deze bussen in de ry
STOCKHOLM Pr'nses Christina van Zweden liep aan het hoofd van
de groep schoolkinderen die dezer dagen bepakt en
bezakt by het Nederlandse consulaat te Stockholm binnenstapten. In twee
dagen tijds heeft Zweden, waarvan wy ons nog het witbrood en de mar
garine in 1945 zeer goed herinneren, een bedrag van 750.000 gulden bijeen
gebracht. Daarbij voegde de Zweedse Coöperatieve Unie nog eens 375.000
gulden en besloot de regering 100.000 dekens te sturen. Ileel het land leeft
mee met onze getroffen gebieden. In Köeping, een klein stadje in Midden-
Zweden, moet ieder die dit weekeinde een van de zes bruggen passeert
tol betalen. En die tol-opbrengst is bestemd voor Nederland.
