STRIJD TEGEN HET WATER
OUDER DAN ONS LAND
TEN GELEIDE
Nederlands componist-organist won het
muzikale hart van de West
Het is niet de eerste maal...
Concerten op zelf
herstelde orgels
Cjeacli te redactie
6
Je \o>!It,sfsraraI van Zaterdag 7 Februari 1953
Een Zeeuwse afsluitdijk?
STEELAND heeft een beroep op Nederland gedaan om het plan tot
f-1 afsluiting van de Zeeuwse stromen boven aan de urgenüeüjsl te
plaatsen. Zeeland wil zelfs niet de hans van één op een millioen lopen,
dat er opnieuw belangrijke dijkdoorbraken zullen voorkomen en dat
opnieuw mensenlevens moeten worden betreurd. Dit is een kreet, recht
uit het hart van iedere Nederlander, die met ontzetting de stroom van
rampzalige berichten heeft gevolgd. Wellicht is deze tijd niet erg ge
schikt om met beide benen op de grond deze zaken te beoordelen; wel
licht zijn er technische en politieke aspecten aan het afsluitingsvraag-
stuk verbonden, die wij op dit ogenblik niet vermogen te overzien.
Dat neemt echter niet weg dat Zeeland, nu noodgebied van de eerste
orde, met recht van de regering opening van zaken kan verlangen.
Hoe staat het precies met de afeluitingsplannen? Welke zijn de wer
kelijke mogelijkheden om herstelplan en afsluitingsplan aan elkaar te
verbinden? Welke feiten bepaalden de noodzaak tot afsluiting binnen
de vijftig jaar waaraan tot dusver werd gedaoht en in hoever zal ver
vroegde uitvoering naar verhouding minder kosten met zich mee
brengen? Niet alleen de Zeeuwen, maar alle Nederlanders, die mee
voelen met het leed van dit volksdeel, hebben recht op een duidelijk
antwoord, omdat de afsluitingsplannen beslissen over Zeelands toe
komst, die thans zozeer is bedreigd.
Natuurlijk is het elke Zeeuw duidelijk dat geen enkele regering, ook
onder de ergste omstandigheden, overijlde beslissingen mag nemen ten
aanzien van zulk een vérstrekkend plan als waarom het hier gaat.
Maar elke Zeeuw voelt in deze dagen ook, dat men er met een tech
nisch uitmuntend betoog niet is. Er is een vuur ontbrand in de harten
van vele mensen overal in de wereld. Zij hebben hulp toegezegd in
velerlei vorm. Het is geen schande om die steun te aanvaarden, wan
neer het leed niet door eigen schuld geboren is. Vandaar dat de fiere
Zeeuw die het denkbeeld van een aalmoes ver van zich afwerpt
•vandaag zegt: smeedt het ijzer nu het heet is. Laat Nederland zijn
afslullingsplannen met spoed ter hand nemen en laat het anderen
vragen te helpen waar ze kunnen. Want al moge de afsluiting van de
zeegaten niet direct nodig zijn om Zeeland te redden, reeds lang be
seffen deskundigen dat binnen vijftig jaar een afsluiting verwezenlijkt
moet worden in verband met het enkele centimeters per 100 jaar stij
gende zeewater en het steeds dieper wegzinkende polderland. Gebeurt
dit niet, dan zal Nederlands strijd tegen het water een hopeloze
strijd worden. Meer dan ooit ziet iedereen nu in, hoezeer veler leven in
gevaar komt door één zwakke plek in een ogenschijnlijk machtig dijk-
lichaam. Nederlands eeuwige gevecht tegen de zee moet verlicht worden
door de zeegaten te sluiten en aldus de lengte van de dijken te bekorten.
„Laten we nu doen wat we toch binnen de vijftig jaar van plan waren
te doen", zo zeggen de Zeeuwen. Terecht, omdat uit de ramp van de
afgelopen week het morele recht is geboren, niet op een telkens op
nieuw bedreigde, maar op een hecht verankerde betere toekomst. Dc
bereidheid om te doen wat mogelijk is, is er zeker, als regering en
parlement Dinsdag dit vraagstuk aansnijden.
Dulles in Europa
TTET aflossen van de wacht in de Verenigde Staten op buitenlands
politiek gebied is niet zonder horten en stoten verlopen. Eisen
hower en Dulles kondigden een krachtiger poiitiek aan, en hun eerste
practlsche aanpak heeft nogal wat wrevel gewekt. Eisenhower's be
sluit met betrekking tot Formosa en de verklaring van Dulles, „dat
Europa één moet worden, andershebben vooral in Londen en
Parijs ongerustheid en bitterheid doen ontstaan. Inmiddels is Dulles
in deze beide Europese hoofdsteden alsook in Bonn geweest. De ge
sprekken onder vier ogen hebben de uitwerking gehad van olie cp de
golven. Bonn was van het begin af tevreden met Dulles' aandrang
op Europa. Alles bijeen moet de wrijving, die er geweest is, niet al
te zwaar worden opgevat. Amerika wil geen grote oorlog in het Verre
Oosten en Engeland is daarvan nu wel overtuigd. Amerika wil wel
meer eenheid in Europa, maar eigenlijk wil Parijs dit ook, al moest
Mayer omwille van de kabinetsformatie indertijd de zaken met een
andere accent voordragen. De lucht is wat opgeklaard en Adenauer,
die in ademnood was geraakt in zijn ren naar het Europese leger,
heeft inmiddels ook wat meer lucht gekregen.
Dulles is tijdens zijn bliksemreis door Europa thans in Den Haag
aangeland. Wat Formosa betreft zal hij ook hier kalmerende woorden
hebben gehoord. Dat kan geen kwaad, oolc al lijkt het op het ogenblik
juist, dat Amerika aan Russen en Chinezen even zijn tanden laat zien.
De nuchtere Dulles zal-het gesprek in Den Haag over een nuchtere,
maar positieve opbouw van het éne Europa gewaardeerd hebben. Een
geluk bij de ramp, die Nederland heeft getroffen, is, dat Dulles en zijn
reisgenoot Stassen, die de Amerikaanse hulpverlening aan het buiten
land leidt, bij hun eerste bezoek aan Nederland met eigen ogen heb
ben kunnen zien, hoe zwaar dit land is getroffen. Een land, dat een
onmisbare schakel vormt in de Westeuropese veiligheidsketen.
Dankbaarheid en trots
"Y7ANUIT de militaire vliegbasis Woensdreoht is de operatie „helicop-
ter" geleld, die zestienhonderd mensen redding heeft gebracht,
De wijze waarop deze basis, die geen andere uitrusting bezat dan die
welke noodzakelijk is voor de opleiding van piloten, werd aangepast
aan één der moeilijkste onderdelen der luchtvaart, namelijk operaties,
dwingt bewondering af. In de dankbaarheid die het gehele Nederlandse
volk de piloten toedraagt, dient het gehele personeel betrokken, dat in
de afgelopen nacht voor het eerst een goede rust genoot. Wat er in een
etmaal is volbracht om een efficiënte organisatie op te bouwen, die met
de soepelheid van een lang beproefd en ingewerkt systeem heeft
kunnen draaien, brengt in de gevoelens van dankbaarheid en vreugde
het element van trots. Trots omdat een handvol marine-mensen hebben
getoond een taak aan te kunnen die technisch onmogelijk werd geacht.
Trots ook om de moedige piloten, Belgen, Nederlanders, Engelsen en
Amerikanen, die zonder op eigen vermoeidheid, slaap of honger te
letten het reddingsapparaat bij uitnemendheid dat het hefschroefvlieg-
tuig is, zo voortreffelijk en ondanks de vele waagstukken die vol
voerd moesten worden foutloos hebben aangewend. En om deze
hulde ook een practlsche inhoud te geven: Zou het niet goed zijn
als Nederland zich meer van deze, even lelijke als nuttige, machines
aanschafte dan dit éne, dat nu reeds zulk prachtig werk deed? Bekwa
me piloten zijn er reeds, dat is gebleken.
Ongelukkig en misverstaan
TN het jongste, nummer van „de leidraad door de wereld der reclame,
Ariadne" Is een advertentie van een pagina verschenen over, van en
door de Volkskrant, waarvan de tekst niet zuiver op de graat is. Vrien
delijke collega's van landelijke dagbladen hebben zich gehaast ons daar
op te wijzen, nog yoor de redactie van dit dagblad anders toch herjs
niet zo traag van de tekst, die ze tevoren niet gezien heeft en achteraf
nogal ongelukkig vindt, kennis had genomen. Ongelukkig is dan zacht
uitgedrukt, want welke redactie van een katholiek voorlichtingsorgaan
zou zich verheugen over 'n advertentie-zin die zegt dat „zij allereerst
nieuwsblad is, hongerig naar primeurs. Daarna pas katholiek opinie
blad.met een eigen onafhankelijke mening",.En alsof dat niet verve
lend genoeg was, blijkt dat sommige lezers ook nog menen dat hier ge
zegd wordt dat de krant het nieuwe boven de opinie en de eigen mening
boven de waarheid stelt. De uitdrukking „met een eigen onafhankelijke
mening" wordt door die lezers uitgelegd als een aantasting van het
katholiek beginsel, namelijk dat die mening dit beginsel, en daar
mede het Kerkelijk Leergezag zou verdringen. Toch bedoelde die zin
snede en dat zij hier ter verduidelijking opgemerkt niets anders
dan nog eens nadrukkelijk te zeggen dat de Volkskrant in haar bericht
geving en haar opinie onafhankelijk is van bepaalde maatschappelijke
groeperingen. In het verleden is haar namelijk nogal eens aangewreven
als 'n minder goede eigenschap van een algemeen katholiek dagblad
dat zij zou zijn de spreektrompet van één bepaalde groep in het katho
lieke leven. Het is bij de opstellers van de gewraakte passage zelfs niet
opgekomen dat men er uit zou kunnen èn willen lezen dat de voor
lichting in deze kolommen onafhankelijk zou staan van het katholieke
beginsel en het kerkelijk leergezag. Waarvan acte.
uu Je ^£>lLsltrant van 7 Februari 1928
,,To Nijmegen is overleden in den ouderdom van 72 jaar, de heer -T. R, van
der Lans. bekend journalist en letterkundige. Reeds op zeer jeugdigen loel-
tijd leverde bij bijdragen voor het Katholiek Stuiversmagazijn. De heer Van
der Lans werkte vervolgens mee aan de Katholieke Illustratie, het Huisgezin
en vele andere bladen. Later verschenen zijn zeer bekende historische romans
zooals ..De gouden dubloen". „Maagdenpalmen". ..Karei cn Widuklnd „De
tocht naar Damiate". Van 1S9S tot 1919 was de heer Van der Lans hoofd-
redacteur van de „Gelderlander".
„B. cn W. van Rotterdam zijn bereid mee te -werken aan de stichting van
een nieuw vliegveld voor Rotterdam en Den Haag. op een in gemeenschappe
lijk overleg vast te stellen plaats. De uitgaven van bijna twee millioen gulden
aan Waalhaven moeten dan echter vergoed worden."
Zijn geschiedenis is onze
geschiedenis
OD schiep de gehele wereld, behalve Hol-
^Jr land, want dat hebben de Hollanders
gedaan. Deze oude Franse zegswijze is altijd
onze trots geweest. Maar bijna een week ge
leden zijn grote, kostelijke stukken van deze
schepping met één ruk van de kaart geveegd.
Stukken, in een strijd van eeuwen op de ele
menten gewonnen, gingen in één nacht ver
loren. Even kon het schijnen of de ramp 'on
herstelbaar was, of het toch al kleine vader
landse grondgebied onherroepelijk' was ver
minkt, maar het herstel is al weer op gang.
De herovering wordt met man en macht ter
hand genomen. De slag trof zwaarder dan in
de oorlog: toen werd ongeveer 88.000 ha
geïnundeerd, nü staat ruim 110.000 ha kost
bare grond onder water. Maar met onver
minderde doortastendheid wordt het herstel
aangevat, de strijd voortgezet.
Bij is eigenlijk nooit onderbroken geweest. Jaar
in, jaar uit, al sinds eeuwen wordt hij gevoerd,
hij verschilt alleen in hevigheid. Wat een week ge
leden gebeurde in haast onvoorstelbare omvang,
gebeurt dagelijks in hel klein. Wat nu aan herstel
en versterking moet gebeuren in korte tijd en over
brede fronten, gebeurt anders in rustiger tempo, in
beperkter gebied. Maar nooit heeft dit gevecht in de
geschiedenis van ons vaderland geheel stilgelegen.
Het is een der kenmerken onzer volksont
wikkeling. dat deze strijd ons door alle eeuwen
heen, onder wélke omstandigheden van politieke aard
ook, heeft begeleid. De Tachtigjarige Oorlog kon van
de jonge republiek der Verenigde Nederlanden mili
tair en politiek de uiterste inspanning" vergen, niet
temin valt dit bewo-gen tijdperk samen met zeer be
langrijke successen aan het waterfront: tussen 1500
en 1640 werden ongeveer 30.000 ha land op het onge
stadige element veroverd. Ook, en vooral in dit op
zicht, was de 17e eeuw een waarlijk Gouden Eeuw.
Begin: vroege middeleeuwen
TTET BEGIN VAN DEZE STRIJD ligt vroeger. Sinds
de vroege Middeleeuwen is hij al gevoerd. In
het begin onzer jaartelling was de omvang van ons
grondgebied vrij veel groter dan nu, maar sinds de
aanvang der Middeleeuwen bleek het klimaat zich
merkwaardig te hebben gewijzigd: het kenmerkte
zich door groter vochtigheid en een toenemend 'aan
tal stormen en depressies. De kleine rivieren, die
voordien uit het Oosten en Zuiden over wadden en
kleigronden hun weg naar zee vonden, werden door
machtige getijden uitgespoeld. Op deze wijze ontston
den in de eerste duizend jaar onzer jaartelling de
Zuiderzee, de Doüart en de Biesbosc-h. De oudste be
woners van ons land wierpen terpen op om er in
tijd van nood op te vluchten.
Na het midden uer negende eeuw heeft men naar
andere middelen omgezien. In het jaar 839 werd het
Noorden van ons land getroffen door een verschrik
kelijke stormvloed, die ontelbare mensenlevens eiste.
De ierpen werden toen nog eenmaal opgehoogd, maar
de Friezen zagen sindsdien toch ook om naar andere
mogelijkheden ter beveiliging van hun leven en werk.
De eerste dijken zijn aangelegd, in een tijd
die men nu niet met zekerheid kan vaststellen.
Lange tijd meende men, dat dit omstreeks
het jaar 1000 geschiedde, tegenwoordig meent men
dat het al in de zevende of achtste eeuw gebeurde.
De strijd tegen het water kreeg toen ook een geheel
ander karakter. Vóórdien was hij uitsluitend verde
digend gevoerd, daarné speelde ook het element van
de aanval een rol. Het waren eenvoudige, aarden
dijken, primitief nog, maar aan het begin van de
veertiende eeuw hadden zij toch het grootste deel
van ons land beveiligd: alle onmiddellijk door de zee
bedreigde gebieden waren van dijken voorzien; ook
langs de grote rivieren waren winterdijken aange
legd.
Maar gedurende de vijftiende en de zestiende eeuw
bleek op tragische wijze de noodzaak van omvang
rijker, sterker maatregelen. Nooit is, binnen het tijds
bestek van anderhalve eeuw, ons land door verschrik
kelijker waterrampen geteisterd als toen. De jaren
140-4, 1421, 1530, 1532 en 1570 staan zwartomrand In
de annalen onzer geschiedenis.
In 1404 werd vooral Zeeuwsch-Vlaanrleren door een
verschrikkelijke vloed geteisterd. In November 1421
deed de door een gruwelijke storm opgezweepte zee
een aanval op het Zuidhollandse veengebied. Plet
was de legendarische Sint-Elizabethsvloed, die hon
derden mensenlevens eiste. Ook de Sint-Felixvloed van
het jaar 1530 sloeg vooral Holland en Zeeland; de
ontzettende Cosmas- en Damlanusvloed van 1532
maakte niet alleen het pas begonnen herstel onge
daan, maar eiste uitgestrekte gebieden terug. Noord-
JAN ADRIAENSZOON LEEGHWATER
...Schepper van de Beemster...
Beveland vond geheel een einde in de golven. Het
was de overlevenden onmogelijk tot herstel over te
gaan en ongeveer een eeuw lang bleef liet een ver
loren gebied.
Al deze rampen werden overtroffen door de
Allerheiligenvloed van 1570. Een onbeschrijfe
lijke orkaan uit het Noorwesten joeg het zee
water in het Zuiden tot voorbij Gent en Brugge, de
Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden werden totaal'
overstroomd, grote delen van Friesland stonden
blank, zelfs Leeuwarden en Sneek werden bedreigd.
Ook Holland werd niet gespaard, want op verschillen
de plaatsen, bij Schevenir.gen en Petten, bezweken
de duinen. Het aantal mensenlevens dat toen te be
treuren viel, wordt op rond 25.000 geschat.
Reeksen overstromingen
IN DE ZEVENTIENDE EEUW zette deze rampen
reeks zich voort. Overstromingen in 1610, 1625, 1665
en 1675 dompelden vooral het Noorden in leed, Maai
de strijd tegen het water had toen een geheel ander
karakter gekregen. De beste verdediging zegt een
oude waarheid is de aanval en deze stelling werd
op grootse wijze in werkelijkheid omgezet.
Aan deze veranderde strijdwijze, die ons land tot
onschatbare zegen zou zijn, is onverbrekelijk de
naam van Jan Adriaenszoon LEEGHWATER ver
bonden, In 1605 demonstreerde hij voor het Stad
houderlijk Hof in Den Ilaag zijn duikerklok, een van
de vele uitvindingen die hij op waterstaatkundig ge
bied deed. Molenmaker was hij van beroep, geboren
in De Rijp, in het hart van het Noordhollands water
kwartier, beter dan wie ook met de strijd tegen
Hollands erfvijand,vertrouwd. Overal, wéér hij kon,
ging hij die vijand bestrijden: hij werkte in Gronin
gen en Friesland, Zeeland en Brabant, hij werkte
aan inpolderingen bij Bordeaux en in Vlaanderen.
De windmolentechniek, die hij zeer belangrijk ver
beterde, betekende een enorme vooruitgang. De
schepping van de Beemster heeft zijn roem op on
omstreden wijze gevestigd.
Massale herovering
HET ONTSTAAN VAN DE BEEMSTER, Purmor,
Wormer, Hccrhugowaard en Schermer, hst
ontstaan ervan ligt in het tijdsbestek der Gouden
Eeuw en vormt de eerste, werkelijk massale her
overing van het eens verloren land. De Zijpe cn de
Wleringerwaard waren toen al bedijkt; het Hollands-
Utrechtse veengebied was ingepolderd. De toestand
werd min of meer gestabiliseerd, het tempo der
droogmaking nam af. Leeghwatcr ontwierp zijn
grootse plannen voor de Piaarlemmermeer, maar het
zou twee eeuwen duren voor men ze durfde te ver
werkelijken. De voornaamste maatregelen vielen op
bestuursteehnisch gebied: men begon het nieuwe
land deskundiger te beheren. De aanval werd min of
meer stilgezet; men trok zich in de verdediging
terug. Dientengevolge kon de schade der stormvloe
den ook minder zijn dan zij voorheen was.
De rust aan het waterfront was slechts schijn
baar. De zee zou zich niet zonder meer,
slapend, haar gebied laten ontroven, zij zon al op
wraak en was reeds begonnen aan een traag slepende,
uithollende aanval. De opgeworpen dijken hadden
voornamelijk houten paalschoeiingen: de paalworm
vrat ze stuk en de gevolgen bleven niet uit. Grote
stukken houtwerk begonnen vrij plotseling te be
zwijken. Friesland stond irï het eerste kwart der
achttiende eeuw voor een ramp, die slechts door dras
tische gezamenlijke krachtsinspanning kon worden
afgewend. Men bezwoer het gevaar door steenstor
tingen en bazaltbeschoeiirigen, sindsdien algemeen en
op steeds groter schaal toegepast.
Nieuwe rampen, nieuwe strijd
]7EN ANDERE VERZWAKKING van het water-
front betekende de toenemende vervening, die
het land als het ware van binnen uitholde en die
omwille van de opbrengst slechts met moeite kon
worden beteugeld. De strijdlust tegen de oude vijand
scheen verzwakt en nieuwe rampen in de negentien
de eeuw moesten komen in 1820, 1825 en 1861
om hem weer te versterken. In dit opzicht kan de
negentiende eeuw gelden als een tweede Gouden
Eeuw: opnieuw werd de droogmakerij ter hand ge
nomen.. De Zuidplas en de Haarlemmermeer werden
drooggelegd, de IJpolders ontstonden. Deze opbloei
der Nederlandse waterstaatsactiviteit vond zijn rijkste
bekroning in de plannen tot droogmaking der Zui
derzee.
Gedurende de eeuwen van deze onafgebroken, vaak
•wisselvallig! strijd, heeft Nederland ongeveer 425.000
ha cultuurgrond aan zijn gebied toegevoegd. Dit be
tekent een winst van 12J^ percent. Wanneer alle Zui-
derzeegronden zijn drooggema'en, zal deze winst on
geveer 25 percent bedragen. Voegt men hieraan de
resultaten der polderbemaling toe, die niet altijd
winst, maar toch zeker behoud betekenden, dan komt
men tot nóg trotser cijfers.
De stijgende lijn van deze curve vertoont nu sinds
een week een plotselinge, scherpe daling. Maar deze
daling is al weer tot stilstand gekomen en het eerste
begin van een nieuwe stijging kan reeds worden
vastgelegd. De strijd gaat voort, de techniek zegeviert
ook hier, bestuurd als zij wordt door een machtige
wil tot herovering en opbouw.
'Altijd zal mensenwerk kunnen bezwijken
onder de ontzaglijke krachten der natuur,
want de mens kan niet alles beheersen, maar
de strijd» om deze beheersing is de taak van
zijn leven. In Nederland is hij dat op een
zeer bijzondere wijze en heeft hij grotendeels
het volkskarakter bepaald. Daarom zal geen
échte Nederlander wanhopen. Hij slaat de
hand aan de geschonden dijk om straks weer
trots de hand aan de ploeg te slaan. In de
naam van Hem, die de schepping van dit
wonderlijk stukje wereld aan hem overliet.
(Van een correspondent
WILLEMSTAD, 27 Jan. Dr Antiion
van der Horst, de vermaarde Nederlandse
organist, componist en dirigent, is op het
moment, dat wij dit schrijven op de te
rugweg naar Nederland van een tournee,
over de Nederlandse Antillen, Venezuela
en Suriname een tournee, dat cn voor
hem zelf én voor de organisatoren niet
anders genoemd mag worden dan een
overweldigend succes. Honderden heb
ben zijn voordrachten gevolgd en enkele
duizenden hebben zijn concerten bijge
woond. En wat het voornaamste is: hij
bleek een van de belangrijkste culturele
ambassadeurs te zijn. die Nederland naar
de West kon afvaardigen.
Op Curasao waren eigenlijk maar twee
pijporgels 'in bruikbare staat; allebei in
een' katholieke kerk. Op Aruba was et-
één, splinternieuw in de nieuwe protes
tantse kerk van Oranjestad. Het fraaie
orgel van de Pictermaaikerk wordt on
der de Hoogmis bespeeld door een heel
muzikale en heel welwillende en ijverige
dame, maar die de pedalen bijvoorbeeld
helemaal niet of nagenoeg niet gebruikt.
Jarenlang zijn verschillende registers
potdicht gebleven omdat er niemand was
die wist wat hij ermee moest aanvangen.
Eén maal, gedurende de oorlog, waren er
toevallig een paar militairen op doorreis
op het eifand, die verstand zeiden te
lu bben vari orgelbouw en met heel veel
moeite konden zij toestemming krijgen
een week hier te blijven om het orgel
van Pietermaai na te kijken en schoon
to maken. Daarna zonk het weer weg
in de verwaarlozing. In de open kerk
alles is hier in de tropen open gebouwd
sloeg hot stof in de pijpen en soms de
regen. Niets aan te doen. Of liever:
niemand, die wist hoe er iets aan te doen.
Gelukkig was er de laatste jaren één pater
toevallig aan de Pietermaaikerk verbonden,
die zich van buis uit voor orgels interesseer
de en die. hoewel geen gediplomeerd orgel
bouwer. toch de moed had in die warwinkel
van bijna 2000 pijpen te klimmen en ze
voor een te demonteren om te kijken wat
aan mankeerde, Hij trad in 'correspondentie
met de Nederlandse orgelbouwer Vermeulen,
die hem met .bewonderenswaai-dige bereidwil
ligheid adviseerde, hem tekeningen stuurde
en aanwijzingen gat': die ook nieuwe pijpen
stuurde als dat nodig was. Maar ja, het orgel
bleef een zorgenkind. Pater Lcnsen moest at'
en- toe zelf maar een oplossing zoeken met dc
middelen, waarover hij beschikte. Hij prutst!
zelf kleine blaasbulgjes van plastic in elkaar:
hij stemde met oer, niet al te vals grarnofoon-
plaatje enfin, zo goed en zo kwaad als het.
ging. Wanneer hij zelf de Hoogmis speelde,
DR ANTHON VAN DER HORST
allez, dan ging het. Maar een orgelconcert
van dr Van der Horst! De pater werd zenuw
achtig, alleen bij het idee. In de dagen tussen
Kerstmis en Nieuwjaar zat hij dagen achter
zijn orgel. Maar het wilde niet zoals hij liet
wilde.
Toen kwam dr Van der Horst. En
begrijpe men goed: het wils een risico
voor nèm. Wist hij, waar men hem op
zou laten spelen! Maar het was ook
•.en risico voor de organisatoren. Wisten
zij wat voor een man dr v. d. Horst
was? Een kunstenaar bij de gratie Gods.
maar hoe kieskeurig zijn zulke kunste
naars vaak ten aanzien van hun instru
ment! Zo'n half bij-geprutst orgel: mis
sehien zou mijnheer Van dei' Horst Wel
zeggen: jullie kunt het me doen, maar
daar speel ik niet op. Of zijn excu""
maken en zeggen: dames en heren,
moet maar niet te veel verwachten vi
mijn kunst op zo'n kast!
Restauratie
Niets van dit alles ec-hter! Van. het
eerste ogenblik, dat hij voet op het
pedaal zette, stelde hij iedereen gerust'
we zullen er aan moeten werken, maa:
het zal wel gaan!
Nu: gewerkt hééft hij eraan! Dagen
lang kroop hij van 's morgens tot
s avonds in een overall samen met
pater Lensen op en in het orgel. Tien
tallen pijpen werden er een voor een
uitgehaald, bekeken, bijgewerkt, ge-
itemd. Hij ontdekte zelfs een heel nieuw
register, dat bij een vorige gelegenheid
door de stemmers was weggewerkt. Van
der Horst gaf zich helemaal! Geen
moeite was hem te veel; geen uur was
hem te laat.
Het succes van de twee orgelconcerten,
die hij op Curasao gaf en die beide door
honderden mensen, Nederlanders zowel
als Curaeao-ers, blanken zowel als ge-
kleurden, werden bijgewoond, was niet
alleen een succes van zijn kunstenaar
schap, maar ook van zijn handen. Dc
pastoor van Pietermaai kende zijn eigen
orgel niet meer terug'. En menigeen, die
in de meest perfecte stilte dc politie
iad zelfs het verkeer omgeleid om deze
stilte te verkrijgen) toeluisterde erkende,
dat hij dit op Curagao niet voor mogelijk
had gehouden.
Van'der Horst heeft méér gedaan. Hij
niet hoog in zijn orgel blijven zitten.
Hij heeft ue meest levendige interesse
n de dag gelogd voor de eigen Anti 111-
nse muziek. Hij heeft getracht in haar
geheimen door té dringen en dat is
nem wonderwel gelukt. Hij heeft ze alle-
naal ontmoet, de Curagaose musici en
componisten: de oude heer Boskaljon,
de leider van het orkest, de componist
Edgar Palm op Curacao, de componist
Pacfu Lampe op Aruba en de grootste
an geniaalste van allen: de oude heer
Coco Palm, de bescheidenheid zelf, die
met een ongelofelijke virtuositeit het ty
pisch Curacaose rhythme beheerst. Hij
neeft naar 'hen geluisterd, van hen ge
leerd en met hen samen quatrc-muins ge
speeld. Mij heeft met een spijker op cle
iri gekrabd en de mooiste' maracca's
itgezocht om mee naar Nederland te
nemen. Hij heeft geïmproviseerd in het
CuËgeaose rhythme tot daverend en
thousiasme van honderden leerlingen
"in de middelbare scholen!
Anton van der Horst heeft de weg
naar liet muzikale hart van dit volk ge
zocht en naar ieders overtuiging stor
menderhand, gevonden.
OLIVER ALS KONING LEAR
LONDEN,
Oliver, de
heeft medeg
„King Lear'
de hoofdrol
Shakespeare
let" hebben
6 Febr. Sir Lawrence
Engelse acteur-regisseur
;edeeld dat hij Shakespeare':
gaat verfilmen. Hij zal zelf
vervullen. Zijn twee andere
'-films Henry V" en „Harn-
inclertijd voel succes geoogst.
Nationaal Rampenfonds
1giro 95751
Watersnood-belasting
Ia deze dagen van persoonlijk Initiatief heb ik
n nieuwe belasting ingevoerd, zo maar buiten de
weering enz. om. Zelf ben ik inspecteur, ontvanger,
"vs l van beroep en nog een paar dingen. Salaris kan
ook verdiend worden, maar dan moet ik liet zelf
Uilen. Deze belasting ia geregeld ln heel weinig
i-Likelen en is makkelijker te snappen dan een boel
.ndere, En bovenal, ieder bepaalt voor zicli zelf of
dj er onder valt en voor welk bedrag. Het werkt zo:
Als ik een pakje sigaretten koop dan hef ik van me
rit tegelijkertijd een gulden. Ga ik in de toekomst
mar een schouwburg, pik ik een bioscoopje of dno
.ndere dingen, die ik in deze tijd min of meer als
i'.xe beschouw, dan gaat dat ook weer gepaard met
icffingen. Wat er precies onder zal vallen en welk
aricf voor .--ik geval zal gelden, weet ik nog niet,
naar dat komt nog wel. Al die heffingen gaan in oen
part vakje van de portemonnalc en worden eenmaal
,>er maand afgedragen aan het Nationaal Rampen
fond s.
Is dit misschien ook wat voor u?
Ieder bepaalt voor zich zeil' waarover hti of zij wil
lieffen en wat het tarief is.
Iemand, die niet rookt of de bioscoop niet kan luch
ten, vindt wel wat anders om over te heffen.
Dames, die niet roken, zouden bijvoorbeeld het per
manentje als luxo kunnen nemen. Niet kwaad wor
den dames, omdat ik dat luxe durf te noemen! U be
hoeft liet er niet moe eons to zijn. als u dan maar wat
anders vindt. Ik kan me indenken, dat die mooie
haargolven een eerste levensbehoefte zijn. Misschien
komt aankoop van een paar nylons ln aanmerking.
Wanneer u vindt, dat een man daar in aesthetic, he
ntn ook van geniet, dan lijkt liet me gemotiveerd om
hu zo'n aankoop niet alleen van u zelf te heffen maar
ook vnn man of verloofde. Desnoods met aanmaning
en dwangbevel.
Maar zoals gezegd, al die dingen bepaalt u zelf en
u bepaalt ook het tarief voor elk geval.
Nu zie ik al bedenkelijke gezichten: als bepaalde
artikelen zo'n extra bedrag gaan kosten, ook al legt
zich deze kosten vrijwillig op, dan zal er mlnd-r
gekocht worden. Producenten cn handelaren in
artikelen zijn dus de dupe; zij betalen het gelag,
•n we hier één dilig filet vergeten: heel Neder
land ia m materiele zin armer geworden door de sva-
rsnood en niet enkel de direct getroffenen. Maar
o zijn geestelijk rijker geworden door de geest van
üihuld en de wil wat voor anderen te doen. En teil
een het in andere dingen zoeken dan de
andi
Wie wat
eit v
dit systeem: probeer het
Jakhalzen
Nu voor het gehele Nederlandse volk de omvang
van de ramp enigszins overzichtelijk gaat worden; nu
blijkt hoe groot het medeleven is van iedereen;
hoe groot Nederlands goodwill is ln het buiten
land gezien de financiële, materiële en morele steun
welke ons bereiken, nu moeten wij echter ook met
schande bemerken, dat er onder ons mensen zijn, die
de MOEI)'.'? hebben, zich te vergrijpen aan de eigem-
immen van de getroffenen.
Hiervoor zijn geen woorden te vinden, hiervoor ook
kan geen straf te groot zijn. Deze mensen moesten
net naam en toenaam genoemd worden in alle kran
en van Nederland. Openlijk het schandblok be
taal .niet meer berecht en uitgebannen worden uit
nze maatschappij. Immers, mensen, die dusdanig
gedegenereerd zijn, dat zij zich willen verrijken met
materiaal, bestemd voor de getroffenen, behoren niet
meer in onze samenleving thuis.
AMSTERDAM. II. v. A.
Jakhalzen (11)
Nooit vroeg ik om 'n stukje op te nemen, maar nu
ben ik gedwongen door 'n gevoel van afgrijzen. Ik
oorde door do radio Woensdag 4 Februari: le J3e-
•aking blijft, achter in Bruinisse (voor eventuele jak-
aizen). 2e De burgemeester van Abbenbroek zou om
één reden niet gaarne tot evacuatie overgaan (van
wege de misschien te verwachten diefstal). 8e 'n Half
jaar gevangenisstraf geëi3t voor 't stelen van 3 jassen
istemd voor geëvacueerden. Do officier kon jammer
:noeg niet méér eisen vanwege de wet „Diefstal bij
Rtörsnoort". De officier kon voor zo'n persoon geen
kwalificatie vinden.
Kan de regering deze wet niet tijdelijk veranderen?
Deze nationale ramp treft zeer velen zo diep dat zij
't met mij eens zullen zijn dat bij ernstige vergrijpen
iedere straf te weinig is.
MAASTRICHT. U. Vink
Requiem
Wij staan ontsteld over de ramp die ons land ge
troffen heeft. Wij staan verbijsterd over de grootse
hulp, die spontaan uit binnen- en buitenland wordt
geboden. Wij zijn daarover verheugd en dankbaar.
Maar vergeten wij niet bij de- materiële hulp ook de
geestelijke hulp aan de gestorvenen van deze ramp.
Zou iedere pastoor nu niet een plechtig Requiem wil
len opdragen? En dan niet in de morgenuren? Want
dan kunnen velen niet komen. Wel in de avond. Nu
de Paus zoveel faciliteiten heeft verleend en zelfs in
bijzondere gevallen de avondmis heeft goedgekeurd,
hopen en verwachten wij van onze bisschoppen even
welwillend te willen zijn. Dit leeft in veler gedachten
en gesprekken.
AMSTERDAM. c. van Lingen.
De vrijde polder
Ik zal nooit de dag vergeten, dat ik op de dijk van
Volendam stond en over het IJselmeer naar Marken
keek. Dc grote droom, dat dit eiland op zekere dag
deel zou uitmaken van een Wijde, rijke polder, was
moeilijk voorstelbaar voor een vreemdeling- Maar toen
ik me realiseerde, dat ik op grond stond, die eens on
der water was geweest; dat op dat ogenblik krachtige
Nederlandse werkers zwoegden aan het herwinnen
van Walcheren en de Wieringernieerpolderdat an
dere werkers deze droom ook onvermijdelijk tot wer
kelijkheid zouden maken, was het bijna onmogelijk
voor ine om de polder tot aan de horizon voor me te
zien liggen.
Het is voor ons, veilig in het midden van een gren
zeloos werelddeel, onmogelijk om ons voor te stellen
hoe 'n grote catastrophe Nederland overvallen heeft.
Ik zal morgen de Mis opdragen voor de levenden
en de doden van het volk, dat na hot mijne, de groot
ste plaats in mijn hart inneemt.
SAINT LOUIS, MISSOURI. Francis J. Corloy, S.J.
De radio
Hulde aan de omroepverenigingen voor liet vele
werk in deze zvvare dagen voor ons volk gedaan Jam
mer, dat de regeringscommissaris voor hot omroep-
wezon de AVRO heeft moeten bevelen om zendtijd ter
beschikking van de Regeringsvoorlichtingsdienst te
stellen Waarom moet de AVRO. nu wij allen achter
regering moeten staan om het grote leed te hel
pen verzachten, zijn eigen wil doordrijven?
DEN HAAG. C, N. de Graaff.
Zoden aan de dijk
De AVRO heeft met haar houding tijdens de ramp
dagen alle Nederlanders beledigd. Wij behoeven onze
getroffen landgenoten niet te steunen met Botch a
rue's" „Blue Tango's" enz. Wij doen dit op waar
diger wijze dan de heer De Clei'Cq cn hebben daarbij
de'AVRO niet nodig. AVRO-propaganda te verbinden
met dezo afgrijselijke ramp, is 'n schande. Het zou do
heer De Clercq nög meer leden kunnen kosten. Zet
bij de AVRO geen „zoden aan de dijk". Steunt alleen
het Nationaal Kampenfonds rechtstreeks.
AMSTERDAM. Eén uit velen.
Géén verjaardag
Folklore in Nederlandse
lichte muziek
AMSTERDAM, 6 Febr. De stichting
,Onze lichte muziek" heeft een commis
sie geïnstalleerd, die zal onderzoeken of
er in de Nederlandse amusementsmuziek
typisch nationale elementen te vinden
zijn en hoe deze tot verdere ontplooiing
gebracht zouden kunnen worden. Het is
een feit, dat in landen als Spanje, Zuid-
Amerika, Frankrijk, Italië, Hongarije,
Zweden en Zuid-Afrika folkloristische
motieven een grote rol in de amuse
mentsmuziek spelen. De commissie
prof. rar Jaap Kunst, Joan Fresco. Anton
Kersjes en Jan Vogel verwacht nog
voor Maart met haar studie gereed té
zijn. Zo mogelijk zal het rapport daar-
an worden gepubliceerd.
Maandblad „Handenarbeid"
•yERSCHENEN is het eerste nummer
van „Handenarbeid", maandblad van
de heropgerichte katholieke vereniging
van dezelfde naam. Dit eerste nummer,
reeds een goed voorbeeld van wat gebo
den zal worden aan practlsche handlei
ding en modellen bij min of meer artis
tieke school- en huisvlijt-met-de-handen,
wordt ingeleid door de voorzitter van het
Katholiek Onderwijzers verbond, welke
organisatie zich uit sympathie voor de
herboren vereniging garant stelde
yoor het- uitgeven van de eerste num
mers. „i'n het geheel der vernieuwing
van het onderwijs," aldus K.O.V.-voorzit-
ter Joh, Derksen, „speelt handenarbeid,
als appnrt leervak en ais hulpmiddel
bij de verwerking van de leerstof van
zo goed als alle vakken, een zeer belang
rijke rol. Is men overtuigd, dat deze on
derwijsvernieuwing gegrond moet zijn op
en verbonden met onze levensbeschou
wing, dan zal het geen moeite kosten
om zich ook te laten overtuigen van de
waarde en noodzakelijkheid ener vereni
ging voor handenarbeid op deze zelfde
vaste basis." Het maandblad wordt gere
digeerd vanuit de zetel der vereniging,
Tongerseweg 135, Maastricht.
Wat kan ik geven, vragen velen zich nu af. Ook
ilc stelde .-nij deze vraag. Mijn man is wegwerna
bij do Spoorwegen. Iedereen weet dat hij dus niet
veel verdient. Toch wilde ik ook graag iel" doen.
Mijn man is deze maand jarig. Dat wordt altijd 'n
beetje gevierd, kalmpjes, want het kost 'n extra
uitgave, De onkosten van deze verjaardag heb ik nu
het Rampenfonds gegeven. Kan dit een tip zijn
andere huismoeders, die er net zo voor staan
als ik?
VLAARDINGEN. C. G. van L.
Politieke munt
Gaat dat zo maar? Communisten doorkruisen dc
-oto actie om de slachtoffers van de watersnood te
weiden, om er politieke munt uit te slaan. Kritiek op
Droes is gemeen. Laat de Overheid hier direct op
treden, De ontstemming onder do gewone mensen is
groot,
AMSTERDAM. C. M. K,
Dansverbod
Dezelfde dag dat er zo'n grote ramp over Neder
land is gekomen, was er in heel Nederland volop ge
legenheid om naar de bioscoop te gaan en te dansen.
Hadden de burgemeesters dit niet moeten ver
bieden?
CASTRICUM. A. de R.
NASCHRIFT: In ieder geval zijn komende
Zondag alle bioscopen gesloten. Voor het overige
is dit vooral een kwestie van wat men persoon-
'Ijk meent te moeten nalaten. RED.
Drie$te fietsers
Het wordt do hoogste tijd dat dc politie krasse
maatregelen treft, tegen liot steeds driester optredei.
van een bepaald soort fietsers. Elke .auto schijnt von.-
deze lieden een voortuig dat dwarsgezeten dient te
worden. Met gezichten van „je doet ine toch niets"
tarten zij de meest elementaire verkeersregels cn
nemen zelfs van links komende de voorrang die
zij ten opzichte van liet snelverkeer niet hebben. Tot
welke gevolgen dat kan leiden bewijst weer het ern
st) go verkeersongeval dat Zaterdag op de Middenweg
in Amsterdam gebeurde. Wanneer de hier bedoelde
categorie fietsers de auto als een vijandig kapitalis
tisch Dienster ziet. dan moet ze dat voor zichzelf
weten. Maar wanneer deze domheid ontaardt m een
levensgevaarlijk „spelletje" dan behoort hun dat
onfatsoen met gevoelige middelen afgeleerd te worden.
AMSTERDAM. Chauffeur.
Friese hardnekkigheid
In de VOLKSKRANT van 1G Januari staat een
richt over een rechtszaak. Do lieer J. Hem werd'
verzocht zich van de Nederlandse taal te willen be
dienen. Hij weigerde met Friese hardnekkigheid. I-ioq
denkt deze lieer zich verstaanbaar te maken, inrtleï,.
hij in Limburg of Twente vertoeft In Twente zal men
hem in leder geval niet verstaan. En hoe zou hij en
over denken als een Twentenaar hem in liet echU,
Twents t.e woord zou staan? Gelukkig zijn wü hie::
In Twente wél zo beleefd, vooral wanneer er om
verzocht wordt, iemand in de Nederlandse taal te ant
woorden.
BORNE. Th. Ganzeboom.
