HUIVERINGWEKKEND EIND
STAVENISSE
VAN
Water verraste
300 mensen
Dodendorp op eiland
1355
Dodental
Strijd op Voorne bereikte
vannacht hoogtepunt
Dijkbreuken groot
en ontelbaar
Solidariteit
j ^ANGZAAM, tergend langzaam, komt er
ENIGE VERBINDINGSWEG
NAAR ROTTERDAM
r
v
r~
REDDING ONMOGELIJK
Binnen enkele seconden
Verlieslijst
Kosten herstel:
ANDERHALF
MILLIARD
Prins Remhard in
helicopter
Herhalingsoefeningen van
Maart afgelast
Tholen niet ontruimd
Giro-nummers
9575
412739
DUIZENDEN WERKEN AAN DE DIJKEN
Ir. Maris over de toestand:
„We laten niet gauw iets schieten"
VRIJDAG 6 FEBRUARI 1953
Redactie en Adm N.Z. Voorburgwal 225, Amsterdam.
Gem. Giro A'dam T 500 Postrekening no. 412739.
Telefoon 37900—39222 (10 lijnen) Postbus 859
Klachten over nlet-bezorging tussen 19 en 19.30 uur,
Zaterdag tussen 18 en 18.30 uur. Telefoon 37642.
Bankier; Twentsohe Bank, Amsterdam.
Abonnementsprijs 49 cent per week; 6.35 per kwartaal.
Losse nummers 13 cent. Verschijnt dagelijks.
Thotav-
EEFDE JAARGANG No. 2383
Geldig tot Zaterdagavond
VORST
Wisselende bewolking met enkele sneeuwbuien.
Zwakke tot matige Noordoostelijke wind. Lichte tot
matige vorst.
Morgen: Zon op: 8.09 Maan op: 3.46
Onder: 17.40 Onder: 10.58
UITGAVE: N.V. DAGBLAD TROUW
Hoofdredacteur: Dr. J. A. H. J. S. BRUINS SLOT
HET laat zich aanzien dat, op het
ogenblik, de mensen die in direct
■levensgevaar verkeerden zijn gered.
Inmiddels is het getal der doden hoog
opgelopen en zijn er ook nog vele ver
misten, zodat er mee gerekend moet
worden dat dit getal achteraf groter
zal blijken, dan wij thans weten.
Er Is dat is uit alles wat men
heeft kunnen horen en lezen hard
gewerkt door militairen en burgers.
Het moet, bij alle ontzettende leed dat
de redders aanschouwden, een grote
voldoening voor hen zijn, zo velen, die
in angstige spanning de dood In het
gezicht zagen, te hebben kunnen be
vrijden.
Toen wij eergisteren de storm weer
zagen opsteken, bekroop ons een bang
gevoel dat nieuwe onheilen te wach
ten stonden. Vloed en Westelijke wind
in combinatie betekenen bet grootste
gevaar voor verdere rampen.
Het is duidelijk dat door de storm
van Zondag niet slechts nonderden
gaten in de dijken zijn geslagen, maar
dat het hele dijkenstelsel is verzwakt.
Met man en macht wordt er thans
aan gewerkt de gaten te dichten en
de gevaarlijkste punten te versterken.
We mogen wel zeggen da: een inter
nationaal leger zich in deze strijd heeft
geworpen. Nederlandse, Franse, Bel
gische, Amerikaanse troepen vechten
hier gezamenlijk om het behoud van
wat over bleef en om de terugwinning
van het land dat verloren ging.
j IJ willen hier gaarne uiting geven
VV aan ons gevoel van dankbaarheid
voor deze bewijzen van internatio
nale solidariteit. Een solidariteit waar
ook de Britten, die zelf door over
stromingsrampen geteisterd werden,
van hebben doen blijken door het zen
den van reddingsmateriaal.
Trouwens, het is opvallend hoe deze
ramp over heel de wereld de har
ten deed opengaan. Tot zelfs bij onze
tegenvoeters, m Nieuw-Zeeland ex
Australië, werden hulpacties georgani-
Bovenal is het verblijdend dat in het
eigen land de hulpactie, bestaande ln
het verkrijgen van geld en goederen,
met zoveel enthousiasme is aangepakt.
De vorm waarin dit geschiedt draagt
het karakter van spontaneïteit
waardigheid.
Het is echter duidelijk dat er zo veel
nodig is dat wij er alleen met spon
taneïteit niet komen Er zullen dan ook
methoden moeten worden bedacht
waardoor het bijeenbrengen van gel
den wordt opgevoerd.
Het gevaar bestaai dan dat de waar
digheid in het gedrang komt. Maar al
te vaak verneemt men van Liefdadig
heidsmethoden die van wansmaak ge
tuigen.
Een voorbeeld van een goede me
thode is de opzet van de „Vereeniging
tot Bevordering van de Belangen des
Boekhandels" Deze vereniging, waar
in alle erkende uitgevers en boek
handelaren zijn verenigd, gaat een
boekwerk uitgeven getiteld „De
Ramp" Dit boek wordt de enige
nationale uitgave waarin de ramp
wordt beschreven. Hare Majesteit de
Koningin zal een woord vooraf schrij
ven. Dit boek wordt, gelijk reeds in de
pers gemeld werd, geheel gratis ver
vaardigd en belangeloos verkocht.
Hierdoor Is het mo-gelyk dat de ge
hele opbrengstbestemd kan worden
voor het Nationaal Rampenfonds.
Intussen moeten wij er ons wel be
wust van zijn dat alles wat op deze
wijze bijeenkomt in wezen maar een
druppel op een gloeiende plaat ls. Het
is dan ook van het grootste belang dat
ons volk in al zijn geledingen een ware
offerzin blijft tonen Dat betekent dat
men op een gegeven moment dingen
of geld gaat weggeven waarvan men
het gevoel heeft dat men ze eigenlijk
niet kan missen. Alleen als dat ge
beurt, zal het werkelijk nodige kun
nen geschieden en zaj er uit onze
gezamenlijke betrekkelijke weivaart
een stuk worden uitgebroken dat aan
onze van alles beroofde landgenoten
ten goede komt.
Wy hopen dat de uiteindelijke tn-
komsten van het Nationaal Rampen
fonds zullen aantonen dat dit werkelijk
is geschied Dan zullen de slachtoffers
nog op geen stukken na geholpen zijn
De Staat zal en de regering heeft
dit reeds aangekondigd moeten bij
springen HU zal dat doen ongeveer op
de wijze als de oorlogsschade ls ge
regeld. Maar dat. maakt de zelfstandige
activiteit van ons volk niet overbodig.
Integendeel En misschien ls dit nog
wel het belangrijkste dat deze actie
(Van onze speciale verslaggever)
Onze militairen doen in het gebied
van de ramp kranig werk. Liefderijk
worden de vluchtelingen door de sol
daten verzorgd en naar een veilige
haven gebracht.
thans tekening in een drama zoals zich
wellicht nimmer tevoren in ons land heeft
voltrokken. De gebeurtenissen, die gisteren
plaats vonden, verdwijnen in het niet tegenover
het verhaal van het uitgestorven dodendorp
Stavenisse op Tholen, nu in huiveringwekkende
taferelen verteld. Het dorp is geheel verlaten
en hermetisch van de buitenwereld afgesloten.
Afgesloten door een cordon van marechaussees.
Een detachement van 125 militairen is gisteren samen met
25 burger-vrijwilligers begonnen met de berging van de bijna
300 doden, die Zondagmorgen om vijf minuten over zes
binnen enkele minuten verdronken, toen een zes meter hoge
muur van zeewater met daverend geweld het land verpletterde.
Er zijn eigenlijk geen ivoorden te vinden voor het verhaal van
Stavenisse. De dorpswijk rond het havenhoofd is geheel van de
aardbodem weggevaagd. Slechts hopen puin en ronddrijvend wrak
hout geven de plaats aan van de huizenblokken. En achter de hoge
dijk. tvaarop het gemeentehuis en enkele woningen de overweldiging
door de. springvloed overleefden, is de verwoesting zo mogelijk nog
verschri kkelijker
Een paar kwartier voor het geweld over Stavenisse losbarstte,
luidde de Klok in de toren van de thans ingestorte Hervormde kerk.
Niets vermoedend, spoedden de bewoners zich in nachtkleding naar
het gemeentehuis en daar vertelde de politie dat er hoog water dreig
de en iedereen de huizen uit moest.
Verzameld in het hoog gelegen raadhuis, zou men de springvloed
afwachten.
Huiverend ln de orkaan, keerde men terug naar het huis, met de
vrouwen en kinderen en zocht haastig naar wat onmisbare spullen
om mee te nemen.
Toen moet bet gebeurd zijn.
Binnen enkele seconden brak de zee door de zware dijk over een
lengte van anderhalve kilometer en een watermuur van zes meter
hoogte daverde met een snelheid van een trein over het niets ver
moedende dorp. Door het gegier van de wind moeten de mensen er
niets van gehoord hebhen. Zij werden midden in hun gehaaste bezig
heden overvallen.
Plotseling werdeD deuren en vensters naar binnen gedrukt en
op datzelfde moment waren de eerste vijftig woningen rond het
havenhoofd in de golven verzwolgen.
Het aantal slachtoffers, over
wie zekerheid bestaat, dat zij
zijn omgekomen, was vandaag
gestegen tot 1355. Het aantal
vermiste personen is niet be
kend.
Na Donderdagmiddag één uur
kwamen uit de volgende plaatsen
meldingen van slachtoffers bin
nen: Halsteren 2, Tiengemeten 2,
Vliddelharnis 16, Nieuwe Tonge 12,
Zijpe (aangespoeld van elders) 3.
Wij publiceren op pag. 4
de tweede lijst van de ver
liezen, uitgegeven door het
Nederlandse Rode Kruis.
II
„Hoewel ik mij nog geen volle
dig beeld heb kunnen vormen van
de schade, komt het mij voor dat
er ten minste anderhalf milliard
met het herstel gemoeid zal zijn."
Dit verklaarde de minister van
Economische Zaken, prof. Zijl
stra, ons gisteravond tijdens een
kort oponthoud in Bergen op
Zoom.
De minister heeft in gezelschap van
de minister voor Maatschappelijke
Zorg, mr. F. J. F. M. van Thiel een
oriëntatiereis door de verwoeste ge
bieden gemaakt. Minister Zijlstra
achtte de mogelijkheid geenszins uit
gesloten, dat een nog aanmerkelijk
groter bedrag nodig zal blijken voor
de herstelwerkzaamheden. Hij was van
mening dat het particulier initiatief
een zeer grote rol zal kunnen spelen
in de financiering van de herstelwerk
zaamheden.
Z.K.H. prins Bernihard is heden op
nieuw naar de rampgebieden vertrok
ken. Hy zal per hefschroef vliegtuig die
plaatsen bezoeken, welke niet op an
dere wyze te bereiken zijn.
Ook gisteren heeft de Prins op deze
wijze contact gehad met enige geheel
afgesneden dorpen en hun burgemees
ters.
Laat in de namiddag zal de Prins
weer een vergadering van het Ram
penfonds presideren. Het ligt in de be
doeling van Z.K.H. deze dagindeling
de eerstkomende dagen, met uitzonde
ring van de a.s. Zondag, te handhaven.
PUINHOPEN ENIGE
HERINNERING
De puinhopen zyn de enige berin
nering aan het menselyk leven dat
hier enkele seconden tevoren nog was.
En de zee stroomde voort. Op andere
plaatsen in het dorp zagen overleven
den hoe huizen werden opgenomen en
300 meter verder werden neergesmakt.
Op de Kerkweg in de polder zag een
vrouw, die wij ln de legerplaats
Ossendrecht spraken, hoe haar neef,
waar zy Innig van houdt, over de we-g
voortholde en ln doodsnood gtlde om
hulp. Een watermassa van drie meter
hoog en honderden meters breed zat
hem op de hielen, haalde hem ln en
leurde de jongen mee.
De binnendijken begaven net, het
water stroomde en raasde voorwaarts
en toen het tot staan kwam zagen de
overlevenden vanaf de daken van de
huizen hoe de aarde rondom woest en
ledig was geworden. Zij hoorden het
niet slechts voor de stachtotiers goed smartelyk gehuil van het verdrtnken-
ls, maar vooral voor ons volk als ge- de vee, zy zagen hoe er hulzen boven
heel, voor de gevers zelf. Zie verder pag. 2, le kol.)
In verband met de noodtoestand
lieeft de minister van Oorlog het vol
gende bepaald:
De herhalingsoefeningen worden af
gelast voor die oorlogsonderdelen van
de Koninklijke Landmacht die in de
eerste helft van de maand Maart 1953
onder de wapenen iDenen te komen.
Alle reserve-offici -en, dienstplich
tige onderofficieren en dienstplichtige
korporaals van de Koninklijke Land
macht, die een oproeping hebben ont
vangen om op 2 Maart of 5 Maart a.s.
voor 'herhalingsoefeningen onder de
wapenen te komen en alle dienstplich
tige korporaals en dienstplichtige sol
daten van de Koninklijke Landmacht,
die een oproeping hebben onvangen om
op 16 Maart a.s. voo: herhalingsoefe
ningen onder de wapenen te komen,
behoeven aan deze oproeping geen
gevolg te geven.
De raad van Wieringermeer heeft beslo
ten, in overleg met de vereniging van Ned.
gemeenten, een gemeente in het noodge-
bied te adopteren en daarvoor vijftigdui
zend gulden te voteren,
(behalve Stavenisse)
De commandant van het Rode Kruis
op Tholen deelt mee dat het eiland
Tholen met uitzondering van Stave
nisse niet is geëvacueerd. De polders
om Stavenisse en een polder bij
Poortvliet staan onder water, alsmede
de toegangsweg tot het eiland.
Sint Annaland heeft geen doden te
betreuren. Electriciteit, drinkwater
voorziening en telefoon functionneren
vrywej normaal.
Nat. Rampenfonds
„Trouw"
(Voor slachtoffers van
de watersnood
(Van een speciale verslaggever)
Vannacht heeft de strijd op Voorne een hoogtepunt bereikt. Hon
derden vrijwilligers waren toegestroomd om de enige verbindings
weg naar Rotterdam veilig te stellen. De dijk langs het Voomse
kanaal is zeer zwak, zo zwa-k zelfs, dat het water er op sommige
plaatsen reeds doorheen komt. En dat mag niet. Want een dijk
breuk op deze plaats zou een nieuwe ramp betekenen. Honderden
hectaren truchtbaai polderland op Voorne liggen nog droog en
vormen een toevluchtsoord voor duizenden uit Putten. Maar Voorne
is ook in ander opzicht belangrijk. Het vervoer van evacué's moet
via dit eiland lopen, wil het een vlot verloop hebben. Daarom moet
Voorne behouden blijven. Gelukkig heeft de dijk langs het Voornse
kanaal, versterkt door tienduizenden zandzakken, het tot nu toe
gehouden.
Bij bel licht van machtige schyn-
werpers werken de militairen en bur
gers met verbeten gezichten aan een
nooddam. Er worden palen in de
grond geslagen en achter deze paien
verryst een dam van zandzakken. Deze
dam is echter niet voldoende. Het wa
ter is te stenk. Aan de overzyde van,
het kanaal wordt daarom een tweede
dam gebouwd. Deze zal als de eerste
dam het zou begeven, het water moeten
keren.
De mannen aan de dijk hebben gis
teren versterking gekregen van zwaar
materiaal. Kranen uit de Rotterdamse
haven, in aller yl op lichters geplaatst,
zyn binnendoor naar het bedreigde
punt ge%oerd en werpen nu de klei en
het zand by tonnen op de zwakke, dyk.
Langs de weg raast het verkeer: mi
litaire colonnes, begeleid door motor
ordonnansen, bussen met evacué's, par
ticuliere auto's, die ten dienste van de
autoriteiten zyn gesteld, enz.
Al dit verkeer betekent een zware
belasting voor de binnendijken, die er
in het geheel niet op berekend zijn.
Het is dan ook heel goed mogelijk, dat
wanneer men de bedreigde punten
heeft versterkt, men in aller ijl naar
andere punten moet Reeds zijn ver
schillende wagens, geladen met zand,
weggezakt en omgeslagen
Vliegtuigen zoemen door de lucht.
Zy controleren de dijken by het hcht
van de schijnwerpers.
(Van onze Haagse redacteur).
Het herstel van Schouwen-Duiveland is het moeilijkste werk, dat
in Zeeland verricht moet worden, misschien is het wel het moei
lijkste probleem van alle geteisterde gebieden. Het zai lang duren
eer de geëvacueerde bevolking daar kan terugkeren. Laten wij ons
gelukkig prijzen als we het eiland voor het aanbreken van het
volgende winterseizoen veilig hebben. Negen-tiende gedeelte van
Schouwen-Duiveland is geïnundeerd. Details van de schade aan de
dijken zijn nog niet bekend. Indien een ranglijst mogelijk zou zijn,
zou Goeree-Overflakkee als tweede probleem genoemd moeten
worden, maar het is nauwelijks te zeggen, welk van deze twee
gebieden het moeilijkste te herstellen zal zijn. Op beide eilanden is
het aantal gaten in de dijken ontelbaar en de gaten zijn zeer groot.
De totale dijklengte, die bii de ramp
van de afgelopen dagen vernield of
beschadigd is, is zó groot, dat een
balans nog niet opgemaakt kan worden.
Evenmin is bij benadering te zeggen,
welk bedrag met de herstelwerkzaam
heden gemoeid zal zyn. Nog veel moei
lijker is het voorlopig de totale schade
aan dijken, dorpen, openbare gebou
wen, landbouwgronden enz. te schatten.
Dit verklaarde ir. A. G. Maris, direc
teur-generaal van de Rijkswaterstaat,
gisteren toen hy een overzicht van de
stand van zaken gaf. Ir. Maris deelde
mede, dat sommige gaten in de dyken
reeds gedicht zyn. Op tal van plaatsen
wordt reeds hard gewerkt. Voorlopige
contracten met aannemers zyn afge
sloten, zodat zy aan de slag kunnen
gaan.
Op de vraag, of enig gebied prys-
gegeven zal worden, antwoordde ir.
Maris: „We.laten niet gauw iets schie
ten. Wé hebben na de oorlog ook Wal
cheren niet prijsgegeven, hoewel onze
outillage toen heel wat minder was dan
thans."
Op Noord-Beveland en het Westen
van Zuid-Beveland schynt de situatie
niet zo somber te zyn als men zich had
voorgesteld.
G. Marlsdirecteur-generaal van
cle Rijkswaterstaat.
In Tholen en Sint Philipsland is de
toestand ernstig. Details zyn nog niet
beschikbaar, maar zeer grote werken
zuilen daar uitgevoerd moeten worden.
