I Eerste oogst
pas
mo
in
'55
gelijk
Nu mensen gered zijn
is vee aan de beurt
Voedsel voor poes
op strozolder
Waterstaat maakt
sombere balans op
Voorlopig nog geen
belastingverlaging
i
11.000 stuks
rundvee
kwamen om
geen
Zondag
voetbal
Straks verlof
Weer gat in
staartdijk
Herstel vraagt enorme uitgaven
Het ene schip
na het andere
Schouwen-
Duiveland
Clandestiene
zender helpt
HET VRIJE VOLK
VRIJDAG 6 FEBRUARI 1953
PAGINA 8
-
- if
(Van een speciale verslaggever)
Als de telefoon gaat neemt de gemeentesecretaris de hoorn van de haak. ,,Met
het raadhuis van ¥o 1 p h a arts dijk", zegt hij. Er wordt geheld uit Goes. Het
gesprek gaat over de mogelijkheid enkele huizen van het verdronken dorp weer
van electriciteit te voorzien.
,,Met het raadhuis van Wolphaartsdijk", zegt de secretaris. Maar hij bedoelt:
,,Met de ontruimde voorkamer van een van de weinige drooggebleven land-
arbeiderswoningen in ons verwoest dorp".
Burgemeester Van Oeveren zit in een gammele stoel bij de
tafel. Hij heeft rubberlaarzen aan. Wie om inlichtingen vraagt
krijgt een kort bevel van hem: „G'a helpen bij het kleine
dijkje'', of „Ga het noodzakelijke maar uit je woning halen",
alleen klein goed, geen meubilair. De dijken zijn te zwak voor
zwaar transport."
Het nood-raadhuis van Wolphaartsdijk is een kleine woning. Drie meter
er vandaan klotst het water. Aan de deur hangt een vodje papier met blauwe
letters. „Burgemeester" staat er op. De secretarie is tien nieter verder onder
gebracht in een inderhaast gerequireerde woonwagen.
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Uit de woonwagen en het verzakte
huis wordt de hulpactie aan liet dorp
in de kop van Züid-Beveland geleid.
Militairen houden de wacht op de
toegangswegen en controleren de
mensen. De marechaussee heeft reeds
drie mannen gepakt, die uit de wo
ningen Zeeuwse oorijzers en geld
hadden gestolen.
Ondanks alle zorgen en ondanks de
haast waarmee gewerkt wordt, heb
ben de mannen van de opruimings
dienst toch Donderdagmorgen nog
even tijd gevonden een roodharige
Volgens voorlopige ramingen heeft poes. die op de strozolder van een half
de rundveestapel in Zeeland door de weggeslagen en verdronken schuur is
uitgeweken, wat eten te brengen.
Het dier laat zich niet vangen.
Het zit ineengedoken apathisch
naast zijn voederbakje. Het zijn
niet alleen de mensen, die on
noemelijk hebben geleden.
watersnood een verlies van elf dui
zend stuks koeien en jong vee ge
leden.
Van de 10.600 stuks vee op Schou-
wen-Duiveland zijn er zeven duizend
omgekomen, op Tholen twee duizend
en op de Bevelanden 1500. De vee
houders op Walcheren en in
Zeeuwsch-Vlaanderen hebben naar
verhouding veel geringere verliezen Mentallen honden. Velen zijn kreupel
geleden. Naar nu kan worden aan- of hebben wonden. Hun vac lit zit on-
genomen, zijn er in de ergste nood- der de klei. Zij lopen doelloos rond
gebieden alle varkens en de hele
pluimveestapel verdronken. Overal leveml vee
Het verlies aan paarden is bij geen
benadering te schatten. Op Schou- Hoewel dc ergste stortvloed al vier
•n-Duiveland zijn waarschijnlijk dagen achter de rug is. staat er in
dc stallen van de boerderijen nog veel
levend vee.
ivacualie van burgers
nog maar honderd paarden i
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll1
Het bestuur van de K.N.V.B. heeft
alle voor Zaterdag 7 en Zondag 8
Februari vastgestelde competitiewed
strijden afgelast.
Rekening houdende met de wens
van de regering, verzoekt het KNVB-
bestuur ook geen vriendschappelijke
wedstrijden te organiseren.
Ook de voor Zondag vastgestelde
wedstrijden van de Kon Ned. Schaak
bond gaan niet door.
d. Oude lande en E 1-
lewoutsdijk zo goed als voltooid
is, wordt een begin gemaakt met het
redden van vee. wat een nog zwaar
der karwei is dan het in veiligheid
brengen van mensen.
De dieren, die in dagen geen voed
sel en geen drinken hebben gehad,
zijn krachteloos. Zij staan bewuste
loos tot de bulken in het water. Hun
grote gewicht maakt het vrijwel on
doenlijk ze in boten of op vlotten ie
krijgen en toch moeten ze weggehaald
worden, evenals de lijken van hun
soortgenoten, die verstijfd door de
koude en uitputting op hun zij zijn
gekanteld en verdronken.
In de zak van Zuid-Beveland
opereren nu Belgisch dukws uit
Blankenberghe. die '5 zomers ge
bruikt worden voor toeristen. Het
is schril om de opschriften op de
kleurig geverfde boten te lezen:
„Maak een tochtje op zee", staat
er op. „Kinderen half geld"...
De dukws hebben onder meer cL
taak toebedeeld gekregen levend vee
en kadavers af te voeren.
Zij kunnen de boerderijen haast
niet bereiken en hoe krijgen de be-
mnningen van de amphibievoertui-
gen de beesten uit de stal? Donder
dagmorgen zijn er enkele dukws bij
Oudelande het water ingegaan. Om
vijf uur 's middags waren zij nog niet
met hun eerste ladingen terug.
Vlotten maken
Langs een papperige dijk, op en
kele kilometers afstand van bet
dorp Baarland, varen nog steeds
motorboten met mensen, die er ein
delijk in hebben toegestemd te eva
cueren. Langs de nooddijk van zand
zakken is Marine-personeel met de
hulp van timmerlieden en studenten
bezig vlotten te maken.
Lege benzinevaten worden met tou
wen bijeengebonden. Daar overheen
wordt, een laag planken gelegd.
Zulke vlotten zijn uiterst geschikt,
voor het ophalen van vee. Maar bij
iedere knoop, die er in de touwen
wordt gelegd, sterft ergens in de
polder weer een koe of een paard.
Hoe hard er ook gewerkt wordt, de
dood zwaait zijn zeis met steeds bre
der streek. Ook onder het vee
Bij hetzelfde dijkje wordt op een
kleiner vlot een stervend vaarskalf
aangevoerd Het dier is vrijwel be
wusteloos. Het is onmogelijk het
slappe lijf in de vrachtauto te til
len.
Er wordt een touw aan een van
de achterpoten geknoopt en zo trek
ken de boeren het dier over een
schuinstaande plank in de wagen
Het beest kermt en klaagt niet. Zo
nu en dan heft het even de kop en
vallen de oogleden open, boven de
uitpuilende ogen.
Overal waar boerderijen zijn. luidt
nu het parool: „Eerst de mensen,
dan het levende vee en daarna de
cadavers weghalen."
En of het nu mensen geldt of
dierlijke wezens: de redders varen
staag weer van de met zandzakken
afgedekte dijk de eindeloosheid van
het water op met boten en met
vlotten.
Alle mensen hebben op slag een
en dezelfde mentaliteit: „Alles red
den wat nog leven heeft" Daarom
heeft burgemeester Van Oeveren,
toen al zijn burgers gered waren,
een bootje met wat voedsel gestuurd
voor de poes op de strozolder,
Zodra de toestand is gestabiliseerd
en er tekening is gekomen in de eva
cuatie en de registratie, zullen alle
militairen, die in de door de ramp
getroffen gebieden wonen, een bui
tengewoon verlof met familiebezoek i
krijgen van vier dagen.
Twintig man sjorren uit alle
macht aan een roeibootje dat
door de zuigende slappe klei
over de dijk moet worden ge
trokken om in de ondergelopen
polder mensen te gaan redden.
Het is een haast onbegonnen
werk, maar deze stille redders
houden vol. De foto werd ge
maakt op de dijk voor het
verdronken gebied van Zuid-
Beveland, bij Oostdijk.
In de staartdijk op het eiland Ro
zenburg is Woensdagavond wéér een
groot gat geslagen. Gistermorgen
vroeg is men met man en macht aan
het dichten gegaan. Er dreigt geen
onmiddellijk gevaar.
Wel moeten de zeeschepen, die de
Waterweg in- en uilvaren, de groot
ste voorzichtigheid betrachten. De
loodsdienst is daarvoor gewaar
schuwd. Het dichten van de gaten in
de dijk bij de Kroonpolder is in volle
gang. Het gat in de staartdijk is
echter dieper.
(Vervolg van pag. 1'
„We mogen ons gelukkig
prijzen als voor het volgende
I winterseizoen de gaten overal
dicht zijn en het land veilig is.
Daarna kunnep de herstel
werkzaamheden op het land
beginnen, maar pas in 1955 zal
de eerste oogst weer kunnen
worden binnengehaald", aldus
Ie heer Maris.
De directeur-generaal van de Rijks
waterstaat kondigde aan, dat over
een maand vermoedelijk de spoorver
binding met het zuiden via de Moer-
dljkbrug weer tot stand zal zijn ge
komen. Een week eerder echter zal
het waarschijnlijk reeds mogelijk
zijn over de weg via Moerdijk naar
liet zuiden te rijden.
De werkzaamheden aan dc Alblas-
•.erwaard worden met kracht aange-
lakt. Dat is ook van belang voorliet
spoorwegverkeer, omdat dan de lijn
Rotterdam-Gouda-Utrecht naar het
zuiden kan worden ontlast met. de
verbinding Rotterdam-Dordrecht-Gor-
':um.
De heer Maris leek bijzonder be-
:orgd te zijn over de voorziening van
rijshout. Grote hoeveelheden rijshout
zijn uit de Biesbosch en omgeving
weggespoeld. Misschien zal de toe
passing van asphaltkraagstukken
redding kunnen brengen. Hoewel
blijkens de ervaring bij de Zuiderzee
werken deze asphaltbekleding zich
hier en daar niet al te goed heeft
ehouden.
Voor alle werken, die tegelijk
moeten worden aangepakt, is ook de
personeelsvoorziening een moeilijk
punt. Er zullen vermoedelijk niet ge
noeg steenzetters in ons land zijn,
I maar bij gebruik van asphaltkraag-
(Van een onzer verslaggevers)
Waterstaatsdeskundigen zijn alweer
bezig met het lierslel van schade
aan dc waterkeringen waar dat mo
gelijk is.
De Rijkswaterstaat heeft reeds
zoveel doenlijk nagegaan wat de wer
kelijk aangerichte schade aan de
doken in het overstromingsgebied is.
Waar het kon. zijn aannemers reeds
begonnen met herstelwerkzaamheden.
Van de 3300 ha. ondergelopen grond
in Zeeuwsch-Vlaanderen is 2500 ha
reeds weer van het buitenwater af
gesloten. Het uitslaan van het water
's daar begonnen. Ook het zeewater
dat achter de Walcherse duinen
drong, wordt weggepompt.
Op Noord-Beveland blijkt de
schade aan de dijken nog mee te
vallen omdat de gaten hier niet zo
diep zijn dat zij ook bij eb onder
water staan.
De dijk van de Brabantse Bies
bosch tussen Keizersveer en Hank
kreeg zeven gaten, die voorlopig
alweer gedicht zijn. In twee weken
tijds zullen de dijken van de Royale
póldpr aan weerskanten van de Moer
dijk dicht zijn. Een week werkt men
dan aan de verkeersweg naar het
Zuiden en dan nog veertien dagen
om de spoorbaan te herstellen. In
diezelfde tijd denkt men ook de be-
(Van onze parlementsredactie)
De belastingverlichtcnde maatrege
len, die minister Van de Kicft on
langs in de Eerste Kamer heeft aan
gekondigd, zullen vooralsnog op zich
moeten laten wachten, aldus deelde
men ons in bevoegde kringen in Den
Haag mee. De schatkist zal wegens
dc bestrijding van de watersnoodge
volgen grote uitgaven moeten doen,
waarvan de omvang nog in genen
dele vast staat.
Het wordt dan ook onverantwoord
geacht de aanvankelijk opgestelde
plannen ongewijzigd in de minister
raad in discussie te brengen. Woens
dag heeft de Raad voor Economische
Aangelegenheden (R.E.A.) uit de
ministerraad zich met dit probleem
beziggehouden.
Men schijnt de discussie te hebben
uitgesteld totdat meer klaarheid is
gekomen in de financiële gevolgen
van de ramp voor de overheid In
elk geval, zo deelde men ons mede.
ziet het er wel naar uit, dat een
aantal verlichtingen zal moeten wor
den geschrapt.
Wel is waar zou een deel van de
kosten der bestrijding uit reeds ge
voteerde bedragen kunnen worden
gefinancierd, maar dit zou toch
slechs een gering deel kunnen zijn,
met name wordt hierbij gedacht aan
de extra-bedragen, die voor de werk
verruiming 50 millioen) en voor
de Rijkswaterstaat (ƒ25 millioen).
zijn uitgetrokken.
Men moet er evenwel op bedacht
zijn, dat de voorbereidingen van ver
schillende werken, die met dit geld
zouden worden uitgevoerd, reeds te
ver zijn gevorderd om de gelden on
verkort terug te trekken.
Een andere mogelijkheid is de ver
snelling in de uitkering van de oor
logsschade (ƒ50 millioen) thans te
richten op de nooduitkeringen in
plaats van op het aanvankelijk ge
stelde doel (schepen en gebouwen).
Zoals men weet heeft minister Van
de Kieft gezegd, dat zijn plannen
o.a. betrekking hadden op verlaging
van de omzetbelasting en accijnzen
en op enige verlichting van de ven
nootschapsbelasting.
De omzetbelastingverlaging zou
evenwel verband houden met de ko
mende huurverhoging. Het lijkt dus
niet waarschijnlijk, dat men hier
van zal afstappen.
De Westkappelse zeedijk op Wal
cheren die geen gaten kreeg, wordt
reeds provisorisch hersteld. De beide
doorbraken bij het- Veergat zijn over
twee weken weer klaar en dan volgt
direct; het herstel'van de spoorlijn
naar Middelburg.
De spoorbaan over de Sloedam is
niet beschadigd. De sluizen in Veere
en Vlissingen worden zo snel moge
lijk weer voor gebruik gereed ge
maakt, om zo nodig het. verkeer, dat
anders door het kanaal van Zuid-
Beveland gaat, op te vangen.
De sluizen van dit kanaal hebben
veel geleden en herstel kan nog wel
even duren.
De vele gaten in de Zuidbevelandse
dijk zullen moeilijker te dichten zijn
Vooral in de „hals" van dit eiland
zal het werk moeilijk en. van lange
duur zijn.
De toestand van de diiken rond
Tholen en St Philipsland is ernstig.
Daar wacht nog groot werk dat lang
kan duren.
Schouwen
Het moeilijkst zal wel de bedijking
van Schouwen en Duiveland zijn. De
tientallen kleinere gaten daar zijn
al onder handen. Maar er zijn daar
ook vele grote en zeer grote gaten,
waarvan men nog geen gegevens
heeft.
Voor Zuid-Holland gaat het er In
de eerste plaats om de binnendijken
te verzekeren om uitbreiding van de
overstromingen te voorkomen. Dien-
ten van de gaten in de dijken van
Voorne-Putten is een omvangrijk-
karwei, dat bij Oudenhoorn al in
volle gang is.
De schepen op de Waterweg heb
ben de voorlopig herstelde dijken van
Rozenburg opnieuw kapotgemaakt,
Op Goeree-Overflakkee zal Dirks-
land, dat droog bleef het centrum
zijn vanwaar het herstel van vele
grote, moéilijke gaten zal beginnen.
Het gat in de Zuidelijke dijk bij Oud
dorp is al onder handen.
De ringdijk van de Alblasserwaard
hoopt men deze week nog te slui
ten. Dan komen de pompen aan de
beurt. Dc Hoeksche Waard heeft op
drie plaatsen grote karweien voor de
dijkbouwers: bij 's-Gravendeel, bij
Numansdorp en bij de Eendrachts-
polder.
Voor het overige zi.in er op tal van
plaatsen langs de kust nog werken,
als gevolg van duinafslag en dijk-
schade.
Wanneer men boven de Schelde
vliegt., ziet men één onafzienbare
stroom schepen, die naar Schouwen
Duiveland varen, om te helpen bij
het reddingwèrk. (Luchtfoto ANP)
stukken zal dit probleem misschien
ook niet zo dringend zijn.
Toch dacht de directeur wel het
voorlopig zonder materiaal, materiaal
en personeel van de Zuiderzeewerken
te kunnen klaren, zodat de Zuider
zeewerken geen vertraging zullen on
dervinden.
Afsluiting zeearmen
De wenselijkheid van afsluiting van
de zeearmen is door deze ramp wel
heel sterk naar voren gebracht. Maar
de heer Maris meende te moeten op
merken, dat zulks wel niet gauw een
realiteit zou kunnen zijn. Het is be
slist geen kinderachtig werk, zo
drukte de directeur-generaal zich uit.
De afsluiting van verschillende
armen moet gelijktijdig geschieden,
omdat anders ongewenste stromingen
kunnen ontstaan Het zullen grote
en diepe sluitgaten zijn met een ge
tijbeweging van -erschillende meters.
Abnormaal
De oorzaak van de ramp zit niet in
de kracht van de wind, die Zaterdag
nacht over ons land woei er zijn
stormen geweest met hardere wind
stoten maar in de spreiding over
het gehele Noordzeegebied. Het abnor
male was, dat de volle kracht van de
wind gelijkmatig over een zeer groot
oppervlak tot uiting kwam. waardoor
het water overal werd opgejaagd.
De directeur-generaal prees het
KNMI voor zijn paraatheid. Ook zijn
vertrouwen in het gedecentraliseerde
waterbeheersysteem van ons land
(polderbesturen, waterschappen. Pro
vinciale Waterstaat, Rijkswaterstaat)
.bleek ongeschokt. De aandacht van
de gewone polderbewoner in een
streek, die generaties lang geen dijk
breuken heeft gekend, was verslapt.
Men heeft zich, begrijpelijk overi
gens. zo verklaarde de heer Maris,
niet voldoende rekenschap gegeven
van het risico dat men nu eenmaal
loopt in een gebied dat lager ligt dan
de zeespiegel.
Wij zijn nu hard aan de oren ge
trokken. maar dit is nog geen aanlei
ding om door te slaan naar een soort
paniekstemming naar de andere
kant.
De directeur-generaal van Rijks
waterstaat legde er voorts nog de na
druk op, dat het onderhoud van de
waterkering in de waterstaat boven
aan staat. Hij had het gevoel, dat de
onderhoudkosten in de laatste Jaren
aan de dijken e.d. naar verhouding
niet lager waren geweest dan vroeger.
(I 'SBd UUA S[OAJ3A)
Ook Zierikzee zelf de vluchtheu
vel vun Duiveland is practisch
geëvacueerd. Woensdagavond. Woens
dagnacht en gistermorgen op hoog
bevel. Boot na boot is naar Bergen
op Zoom gevaren, naar Dordrecht en
naar Rotterdam. Eerst de zieken en
cuden van dagen, toen de anderen.
Op dit ogenblik zijn in Zierikzee
en omgeving alleen nog weerbare
mannen achtergebleven, dijkwerkers,
die met man en macht bezig zijn
dwars over het eiland, in de richting
Brouwershaven, de dijken te herstel
len. De bedoeling schijnt, om ten
minste Duiveland zo spoedig moge
lijk weer droog te maken.
Droeve plichten zijn op Schouwen
Duiveland vervuld. In stilte en zeer
provisorisch, zijn zoveel mogelijk do
den begraven, op die plaatsen waar
het redelijkerwijs mogelijk en ver
antwoord was Soms was dat 'egen
de binnenkant van de dijken...
Nu de overlevende mensen gered
zijn, is het overlevende vee aan de
beurt. Donderdag voeren overal rond
Schouwen Duiveland schepen met
koeien, paarden en varkens aan
boord naar alle mogelijke geschikte
havens. Bij dit werk is voor de con
trole op het eigendomsrecht onder
andere het personeel van de Cultuur
Technische Dienst ingeschakeld.
Legio aanvragen van getroffen
gemeenten om toezending van
radio zend- en ontvangstinstalla
ties konden de afgelopen dagen
door de gemeente Hilversum wor
den ingewilligd. De NSF. de
Radio-Unie. het marinekamp. za
kenlieden en amateurs stonden
zonder aarzelen hun appara
tuur af.
Maar soms stokte de aanvoer
en kon dus aan een aanvrage niet
snel genoeg worden voldaan. Het
was op een van die ogenblikken,
dat een Hilversumse marineman
de organisatoren te hulp kwam.
„Mijn clandestiene zender is pas
in beslag genomen door de politie
en staat op het Soester politie
bureau."
Het apparaat, boven een der
getroffen Zeeuwse gemeenten ge
dropt, wordt nu al vele uren druk
gebruikt ten behoeve van de hulp
verlening...
