De lerwestreek
Watersnood erger dan ooit in onze geschiedenis
MANIFEST VAN
RAMPENFONDS
RONDOM DE GIESSEN
ALBLASSERWAARD ÉÉN WATERVLAKTE
In Papendrecht heerste in de
bange nacht geladen spanning
Stormklokken luidden over ons land
Hoe het ging
Verantwoordelijk Redacteur M A. TIMMERMANS
WAARIN OPGENOMEN
VRIJDAG 6 FEBRUARI 1953
Nummer 5
Verschijnt wekelijks.
Nieuwe «b AtfrertentlekTacf v»Of STle<frecfcl9
Papcndreclit, Giessendam. Hardinzveld eo do
overige plaatsen fa» de Alklasserwaard.
Een nationale ramp heeft Nederland getroffen. Een zware Noord-Westerstorm, die samenviel
met een springvloed heeft het zee- en rivierwater tot ongekende hoogten opgezwiept.
De gevolgen waren ontzettend. Gehele landstreken staan onder water. Dijkdoorbraken waren
legio. Huizen zijn bij duizenden ondermijnd. Zware schade is aangericht aan de oogst te velde
en wat het ergste van alles is: enige honderden mensen hebben tijdens deze watersnood de dood
gevonden. Duizenden stuks vee zijn eveneens verdronken. Ons gehele volk zal jaren en jaren
nodig hebben om deze ontzettende slag te boven te komen. Ook de Alblasserwaard is zwaar
getroffen. Zowel in Papendrecht als in Sliedrecht kwamen dijkdoorbraken voor en het gehele
Alblasserwaardse polderland werd overstroomd. Ook hier gingen duizenden stuks vee verloren.
Monotoon angstig luidden de klokken. Het was 4 uur in de mor
gen van de rampzalige 1ste Februari 1953.
De hoge dgken die het Alblasserwaardse polderland beschutten
dreigen overspoeld te worden. De bevolking wordt in het geweer
geroepen. Hulpdiensten worden georganiseerd. Vrachtwagens
beladen met zakken zand en pakken geperst stro worden naar
de bedreigde punten gedirigeerd. Honderden gezinnen worden
verdreven uit hun laag gelegen stoepwoningen. En buitendijks
staan de huizen tot op de vensterbanken, sommige weldra tot de
dakgoot in het steeds wassende water.
De klokken -tide». In tal van plaatsen
worden de bewoners in de polders door
middel van vliegende kolonnes, sirenes
van brandweerauto's en rijdende omroep
installaties g .wezen op dreigende dijk
doorbraak.
Er wordt koortsachtig gewerkt. Het
meest bedreigde punt is gelegen enige
honderdén meiers ten noorden van de
fabriek Boele en van Eesteren in Papen,
drecht. Hier beukt de golfslag fel tegen
het dijklichaam. Verstèfkingen werden
aangevoerd, doch tegen kfeze kracht hiel
pen geen mensenhanden.
Dijkdoorbraak
Om 5 uur reeds brökkelt de dijk
af en plotseling om half zeven stort
het machtige lichaam ineen. Met
donderend geweld baant het kol
kende kokende water zich een weg,
alles vernielend wat het op zijn weg
tegenkomt. Al ras staat er een ver
val van ruim 4 meter en steeds bre
der wordt het gat, dat spoedig hon
derd meter breed wordt.
Het is angstaanjagend. Duizen
den tonnen water storten in de Al
blasserwaard en steeds hoger stijgt
het water.
Ook in Sliedrecht was de toe
stand Op tai vtttl puntcS: krïtiek.
Het meest kritieke punt was wel
gelegen op de grens van Sliedrecht
en Giessendam. Om 6 uur in de
morgen bezweek hier de waterke-
rende dijk, die de verbinding vormt
tussen Ryksweg no. 15 en de Mer-
wededgk. In een minimum van tijd
ontstond hier een gat van plm. 40
meter en het water stortte zich met
grote kracht op de Rijksweg en
vrat de zware Merwededijk aan,
die al vrij spoedig tot de helft af
brokkelde.
Als een steeds groter wordende onheils-
vlek overstroomde het landerijen, drong
de binnendijks laag gelegen behuizin
gen binnen en zo werd Sliedreehts nieuwe
woonwijk met zijn ruim 600 woningen
van twee kanten door het water over
spoeld. De veehouders in de Alblasser
waard, die zich immer veilig hadden ge
waand achter hun beschuttende zware
dijken, zagen eerst nu het grote gevaar
in. Duizenden stuks vee werden uit de
stallen losgelaten. Speciaal gevormde
drijversgroepen dreven de koeien naai
de hoge dijken. De varkens en schapen
waren ten 'dode gedoemd. Bij benadering
valt niet te zeggen, hoeveel er door de
stroom zijn verrast.
Sliedrecht had in de vroege morgen
uren reeds enige duizenden stuks vee
tot zich getrokken. Alles werd bijeen
gedreven. Deze vee-evacuatie was al een
probleem op zich zelf.
Evacuatie
De veehouders met hun gezinnen volg
den. Met een bundeltje lijfgoederen kwa
men zij aan. In allerijl werd een eva
cuatiecentrum gevormd.
Want niet alleen de bewoners uit de
lager gelegen dorpen uit de Waard, doch
naar schatting 4000 Sliedrechtse ingezete
nen moesten naar beschuttende plaatsen
worden geleid. Rode Kruis en EHBO
deden wat zij konden.
In het BVL-gebouw alsmede in enige
scholen werden voorlopig de evacui'
ondergebracht. In School III werd een
ziekenzaal ingericht terwijl in het Rode
Kruisgebouw de medische dienst o.l.v. dr
Bicker zetelde.
Treffend was de grote medewerking,
die alom van de Sliedrechtse bevolking
werd ondervonden.
Gemeentepolitie en rijkspolitie te wa
ter deden wat zij konden.
De rijkspolitie te water maakte per
motorboot in de vliegende storm een
tocht naar de behuizingen aan de over
zijde van de rivier. Hier werden met
grote moeite de gezinnen w.o. ook zie
ken gehaald. De koeien, die tot de buik
in het water stonden, moesten worden
achtergelaten.
Prachtig reddingswerk
Een vrachtwagen beladen met een
schouw reed rond en telkens werd de
schouw op en afgeladen en werd langs
de woningen in de stoepen gevaren en
tientallen met verdrinkingsdood bedreig
den werden via dakvensters gered.
Met ware mannenmoed werd door een
politieman een persoon uit een gekap
seisde ark gered.
Er waren ook doden te betreuren.
Een vrouw van plm. 80 jaar vond
bij een poging haar ondergelopen
huis in Sliedrecht te verlaten, de
verdrinkingsdood. In Papendrecht
kwam een baby om het leven. In
Brandwijk verdronken twee man
nen bg het vervoer van varkens.
Het was een bange nacht.
Steeds hoger steeg het water in de
Alblasserwaard. De hoge spoordijk hield
het steeds wassende water in den be
ginnen nog tegen, doch het was slechts
uitstel van executie. De viaducten wer
den spoedig sluizen, waardoor het water
aich een weg baande, cadavers van var
kens en schapen en koeien met zich
voerend.
Velen konden in de aanvang niet ge
loven. dat hun binnendijkse behuizingen
gevaar zouden opleveren. Doch allengs
werd hen de toestand duidelijk en
koortsachtig werd gewerkt om have en
;oed zoveel mogelijk in veiligheid te
jrengen voor het steeds wassende water.
Maandagochtend was nagenoeg de gehele
Westelijke Alblasserwaard één golvende
bruine watervlakte.
Gat werd gestopt
Zondagmorgen reeds werden de
koppen bij elkaar gestoken en be
raadslaagd hoe het gat in Slie
drecht te dichten. Een zandbak
werd naar de doorbraakplaats ge
dirigeerd. In de monding van de
toevoerstroom werd deze tot zin
ken gebracht. Een zinkstuk van
rijshout werd neergelaten tegen
het reeds half afgekabbelde dijk
lichaam, waardoor gevaar voor al
gehele instorting werd voorkomen.
Het is slechts een provisorische be
veiliging, doch men heeft er dit
mee bereikt, dat door dit gat na
genoeg geen n. r in de Al-
blasALT". .oirtt, r-.vjjt
oorspronkelijke Oostelijke isolering
van Sliedrecht kon worden opge
heven.
Maandag kreeg de autobusdienst „De
Twee Provinciën" vergunning de dienst
tussen Papendrecht, SliedrechtHardinx-
veldGorcum via de Dijk te hervatten.
Een uurdienst werd ingesteld. Kwart
voor het hele uur wordt van Papendrecht
vertrokken, vijf over het hele uur van
Sliedrecht en kwart over het hele uur
van Neder-Hardinxveld. Van Gorcum
wordt vertrokken een half na het hele
uur en van Sliedrecht richting Dordrecht
10 minuten na elk heel uur.
Rotterdam is dus nu slechts alléén te
bereiken via het pontveer Papendrecht
Dordrecht, alwaar men via de RAGOM-
dienst verder kan reizen.
Zondagmorgen hebben wij de door
braak in Papendrecht in ogenschouw ge
nomen.
Hier is een gat geslagen van 100
meter en is het dijklichaam volko
men over deze breedte verdwenen.
Het water kolkte en raasde
stortte als een kokende bruisende
waterval in de Alblasserwaard.
Het is bepaald angstaanjagend.
Het is volkomen begrijpelijk, dat het
leven in de dijkdorpen de gehele week
in het teken van de Nationale ramp heeft
gestaan.
De Sliedrechtse brandweer heeft zich
Maandagochtend onmiddellijk met vier
jloegen beschikbaar gesteld voor het
eegpompen van de vele ondergelopen
kelders. Van vele kanten werd spontaan
Foto van het geslagen gat in de
Noordhoekin de Papendrecht se
Dijk. Met een verval van Jf meter
stort het water als een bruisende
kokende waterval zich in de Al
blasserwaard.
hulp geboden.
De Sliedrechtse veehouders verkasten
hun vee en vele pakhuizen en garages
werden als stallen ingericht.
Treinverbinding gestagneerd
De geëvacueerden trachtten nog uit hun
bedreigde huizen te redden wat te red
den was. Veel lof verdient het adbtena-
ren- en werkliedenkorps van de'gemeen-
te. waarvan velen zich reeds in de „bange
nacht" eigener beweging meldden en de
gehele Zondag hun uiterste krachten ga
ven om alles in goede banen te leiden.
De spoorverbinding in de richting Dor
drecht en Rotterdam is geheel gestremd.
De spoorlijn tussen Baanhoek en
Dordrecht is over een groot gedeel
te verzakt. Zulks is ook het geval
met het gedeelte SliedrechtGies
sendam. De treinen rijden tot Gies
sendam. Het zal geruime tijd duren
voordat het treinverkeer weer nor
maal zal kunnen geschieden.
In Giessendam werd de watertoevoer
onderbroken. De hoofdbuizen waren ver
zakt. Doch reeds Maandag kon de water
leverantie worden hervat.
Papendrecht was verstoken van gas,
licht en water.
Sliedrecht bood ook hier de helpende
hand en verbond zijn waterleidingnet met
dat van Papendrecht.
De bewoners binnendijks in Giessendam
en Hardinxveld kregen Zondagavond
reeds last van het steeds opkomende wa
ter in de Alblasserwaard. Ook hier her
haalden zich dezelfde toestanden, die zich
reeds Zondag in Sliedrecht en Papen
drecht voordeden.
In de Oostelijke Alblasserwaard werd
een evacuatiedienst voor het vee inge
richt. Zondagavond werd ook in Gorcum
een aanvang gemaakt met de volledige
ontruiming van de woonwijken, die in
het Alblasserwaardse gebied zijn gelegen.
De hoogste stand van het water in Slie
drecht Zondagnacht gemeten bedirneg :).94
A.P., -0;? 'J7 cjn..lio:;er«dAr é- hot.r.s!,:
stand m 1916. j
Het is begrijpelijk, dat tal van onge
vallen zich voordeden. Vele ruiten en
dakpannen sneuvelden, doch dit alles ver
zinkt in het niet bij de grote ramp, die
ons land heeft getroffen.
Coaster in polder
Eerst Maandagochtend vernamen wij,
dat een kustvaarder in de „bange nacht"
over een afsluitdijk van een der polders
aan de zuidzijde van de rivier is gevaren.
De coaster zit een heel eind in de pol
der en moet als verloren worden be
schouwd. Persoonlijke ongelukken deden
zich hierbij niet voor.
Van alle kanten hulp
Van alie kanten werd hulp aangeboden.
Zo kwamen Zondagavond 50 studenten
uit Amsterdam uit eigener beweging naar
Sliedrecht. Hier werd hen onderdak ver
schaft en de Volgende dag werden zij ge
dirigeerd naar Kloosterzande.
120 Mannen uit Den Haag kwamen feich
eveneens in Sliedrecht aanmelden. Ook
deze ploeg werd naar zwaardere getroffen
gebieden doorgezonden.
De afdeling Schoonhoven van het Rode
Kruis en de EHBO kwam de mensen van
de medische dienst aflossen en verrichtte
de nachtdienst.
Een partij dekens arriveerde uit Gro
ningen, kleding kwam reeds Maandag
aan uit Utrecht en Hilversum.
Evacuatiedienst Alblasserwaard
Maandag werd in Sliedrecht een red-
dings- en ravitailleringsdienst o.l.v. de
voorzitter van het Rode Kruis. dr. Ster-
kenburg, in het leven geroepen.
Een tweetal verkenningskolonnes gin
gen met roeiboten met aanhangmotoren
de Waard in. Aan de hand van hun rap
porten werd besloten Dinsdag ankeraken
en vlotten uit te rusten om te trachten
veel vee, dat nog op droge plaatsen is
achtergebleven te redden. Ook zou een
poging worden gewaagd door het gat van
de dijk in Papendrecht zolderbakken te
laten drijven, om ze aan de andere zijde
met motorbot verder te dirigeren naar
plaatsen waar vee op redding wacht.
Zeer veel vee is verloren gegaan.
Deze foto laat zien hoe gevaarlijk
ver het dijklichaam nabij het via
duct tussen Sliedrecht en Giessen
dam werd afgeknabbeld door het
water, dat met grote kracht door
het geslagen gal van de verbin-
dingsdijk stroomde.
Sliedrecht
Overstroomde gebied
verboden terrein
Met ingang van Dinsdag j.l. 7 uur
v.m. is het overstroomde gebied door de
burgemeester als „verboden" gemerkt.
Het „watergebied" ten noorden van
de rivierdijk werd derhalye door de po
litie afgezet. In het overstroomde ge
bied varen 2 met pontonniers bemande
boten teneinde een stipte naleving van
dit bevel te verzekeren.
Deze maatregel is getroffen om de
eigendommen van de vele geëvacueerden
voor diefstal of roof te vrijwaren.
Het betreden van dit verboden gebied
is alleen mogelijk tussen 10 uur v.m. en
5 uur n.m. met schriftelijke toestem
ming van de burgemeester en onder be
geleiding van een helper of helpster van
het Ned. Roode Kruis.
Sliedrechtse
steenzetters naar
Oostburg voor
dijkherstel
Maandag kreeg het Arbeidsbureau al
hier van de Provinciale Rijkswaterstaat
in Zeeland het verzoek met de meeste
spoed steenzetters naar Oostburg te di
rigeren voor hersel van dijken.
Dinsdagochtend half zes reeds ver
trokken per autobus 40 steenzetters via
België naar Oostburg. Van velen van
hen stonden de huizen in het water ter
wijl zö met hun gezinnen waren geëva
cueerd. Ondanks dat boden zij spontaan
hun diensten aan. Sliedrecht op zijn
best!
Vals alarm
Wat de gevolgen van een vals
alarm in tijden van nood kunnen
zijn, ondervond een landbouwer in
Wijngaarden. Deze had gehoord,
In Papendrecht waar de catastrophale doorbraak van de Noorddijk om half zeven Zondag
morgen plaats had, heerste reeds vroeg een geladen spanning.
Om drie uur was de toestand zo cri-
tiek, dat alle genieentenaren door middel
dat de dijk nabij de Tolsteeg in van ',r bramhveewlrene "'"den gewaar-
j li* schuwd voor het hoge water. En het
Wijngaarden was doorgebroken. In
plaats zijn vee Oostelijk te drijven,
nam hij de Westelijk gelegen route
over de Mateua. Hier verzeilde hij
rechtstreeks in het opkomende wa
ter. Van de 91 koeien verdronken
er voor zijn ogen 84.
V?t» wordt weggevoerd
Enige duizenjjën kfeelen van vee-
grote fabriekloods aan de Industrieweg
hoge
water bleef met een verbazend tempo
stijgen. De veerpont op Dordrecht had
reeds om 10 uur moeilijkheden met het
aanleggen aan de Papendrechtse kant.
Vrijwilligers in actie
Om 4 uur werden vrijwilligers ge
vraagd om de toestand in het Westeind
en Hogendijk te verkennen. Onder aan
voering ifan de heer v. d. Oever werd per
auto de verkenningstocht ondernomen.
/..„„j j- auw ue AvecjwsiinwigsLUCKi, unuemonien.
VHM# HA vr,
Boelen en Van Eesteren was de 'dijk aan
te Sliedrecht werden Maandag en Dins-1 de binnenkant tot op de helft weggesla-
dag successievelijk door middel van vee- gen over een lengte van ongeveer hon-
wagens afgevoerd naar Gorinchem. wel-jderd meter. De verkenners konden langs
k plaats aoor de Voedselcommissans als het muurtje nog juist passeren. De te-
rugtocht werd oïer de rijksweg gemaakt.
zen. De gezichten van de Veeboeren waren
strak gespannen.
Bovenstaand verslag is gebaseerd op
gegevens, welke ons tot Maandagmiddag
4 uur toekwamen.
De boeren werden gewaarschuwd hun
vee naar de dyk te brengen, want ieder
ogenblik kon de dijk het begeven. Som
migen zagen de toestand niet zo donker
S»r-;y.
De doorbraak ran de vcrbindings-
dijk gelegen tussen Rijksweg no.
15 en Sliedrechtse Dijk. Met grote
kracht stroomt het water in de
„viaduct-kuil" en tast ook het li
chaam van de Sliedrechtse dijk
aan. Via de rijksweg stroomde het
water de polder Sliedrecht in.
Er is in de bewuste bange nacht
daar in Papendrecht door de dijk
bewoners hard gewerkt om het ge
vaar te bezweren. Op drie plaatsen
dreigde gevaar. Duizenden zakken
zand, telkens van 60 kilo werden in
de groeiende gaten geworpen. Tijd
om de ruggen te strekken was er
niet wanneer men het water
baas was gebleven want aan de
Noordhoek was nog een gevaarlij
ke aanval gaande.
Hier bleek helaas de overmacht
te sterk. Een van de omwonen
den vertelde ons, hoe hij plotseling
uit het midden van de rivier een
bonk water zag opkomen als de
dreigende rug van een monster.
Het stormde op de dijk aan, sprong
er hoog overheen en toen ging ai-
les zo gauw in zgn werk, dat er
niet meer aan viel te denken succes
te verwachten van dichtstoppen
met zakken zand. Toen eenmaal de
binnenkant diep was weggegraven,
scheurde het asfaltenwegdek en
spoelde in grote stukken de polder
in. De gleuf verbreedde zich allengs
en toen moest ook de glooiing van
jbazalten zuilen eraan geloven. Een
gapende wond van ongeveer tach-1
tig meter breed vormde zich en me- j
ters diep gierde het rivierwater]
naar beneden.
in en keken eerst de kat uit de boom. de duisternis misleid kwam hij in een
Zij, die direct hun maatregelen namen,
waren het best af. De boeren achter de
rijksweg dreven hun vee naar de spoor
lijn bij Sliedrecht. Intussen bleef het wa
ter stijgen en raasde de orkaan over de
aardoppervlakte.
Doordat de dijk steeds verder afbrok
kelde achtte men het noodzakelijk de
dorpen in de Alblasserwaard te waar
schuwen. De boeren uit Wijngaarden
brachten hun vee in veiligheid in Slie
drecht. En dat deze voorzorg niet \jdel
was, zou weldra blijken
De dyk breekt door
Tc ^ngevoey hal*' SfrVen brak dc dijk
door en stroomde het „water met donde
rend geweld de Alblasserwaard binnen.
Met een ongelofelijke snelheid steeg het
water in de Alblasserwaard. Zij. die tij
dig hun maatregelen hadden genomen,
bleken juist gezien te hebben. Sommigen
kwamen tijd te kort en zagen hun koeien
en varkens verdrinken. Gelukkig is dat
percentage niet groot.
Kindje verdronken
De heer Kraal had juist zijn laatste
koe losgesneden en de dijk opgestuurd.
Hy pakte zijn halfjarig dochtertje uit de
ieg en rende er mee naar buiten. Door
sloot terecht, verloor het kind, dat jam
merlijk verdronk. Het kind is nog steeds
niet teruggevonden.
Alle inwoners zrjn verstoken van licht,
gas en water. Met de gemeente Slie
drecht werd een overeenkomst aange
gaan water te leveren. Met een tankwa
gen zal aan ieder gezin een emmer wa
ter verstrekt worden.
Pontonniers helpen
De inwoners binnendijks kregen op
eens zoveel water in hun woningen, dat
zij geen kans meer zagen zich in veilig
heid te stellen. Het korps Pontonniers
zond onmiddellijk platboomde vaartui
gen, zodat zij. die in moeilijkheden waren
gekomen, met deze vaartuigen werden
afgehaald. Ook zieken werden naar ken
nissen of familieleden overgebracht.
De mensen uit de Veerstoep, Veerweg,
Weteringsingel, Boezemsingel, die het
water van 50 tot 70 cm in hun woningen
hebben worden geëvacueerd.
Bij een rit langs de dijk van Oost naar
West heerste er een ontzettende verwar
ring. We zagen verdronken koeien, var
kens en andere dieren. Van vele erven
waren materialen weggespoeld, die in
een chaos dooreen lagen.
NOOD IS NEERGEDAALD OVER ONS VADERLAND. HELP. HELP
DIRECT. Krachten, machtiger dan welke menselijke machtsconcentraties
ook, hebben in enkele uren tijds grote delen van ons land in rouw ge
dompeld. Duizenden mensen werden in nachtelijke uren door het wrede
water van huis en haard verjaagd. Werk van eeuwen werd in luttele
ogenblikken te niet gedaan.
Onbeschrijfelijk is het leed, dat mensen en dieren heeft getroffen. Met
geen mogelijkheid te overzien de materiële schade, die met name het
Westen van ons land is toegebracht.
HULP IS PLICHT
Onder deze tragische omstandigheden is hulp aan de getroffen gebieden
plicht van iedere Nederlander. Hulp in goederen, maai- ook en vooral,
hulp in geld.
Veel geld, zeer veel geld om de geteisterde bronnen van onze welvaart,
die ook uw welvaart is. met de grootst mogelijke spoed te herstellen.
Tast diep in uw buidel ook als dit een offer voor u mocht betekenen.
Offer in het diepe besef, dat het gaat om uw medemensen, om uw vader
land en uiteindelijk om uw eigen belang.
DOE HET DIRECT. Stort uw bijdragen op postgiro 9 5 7 5 van het
Nationale Rampenfonds Den Haag of stuur een postwissel naar het
secretariaat Statenlaan 81.
