Overstromingen in het verleden
Altijd werd Nederland door de zee bedreigd
Springtij, springvloed en stormvloed
a,le werelddelcn ge20n-
MEPPELER COURANT VAN VRIJDAG 6 FEBRUARI 1953
Als wind en water samenspannen
belastingen te Meppel, door mensen
liefde aangespoord, met een schuit
met brood en andere levensmiddelen
in deze gemeente aan. Tevens redde
hij velen uit de huizen welke dreigden
te bezwijken. Zo haalde hij o.a. uit de
herberg „Het Molentje" te Rouveen
13 personen en maar juist oijtijds,
want een uur later stortte het huis in.
Een tweede grote overstroming in de
19e eeuw zaaide dood en verderf. Dat
was in 1861, toen de Bommelerwaard
onderliep.
KONING IN LEVENSGEVAAR. In Januari 1809 werden stormen,
springvloeden en overstromingen gevolgd door zware vorst. Koning
Lodeivijk Napoleon, die zich tijdens zijn korte regeringsperiode zulk
een oprecht vriend van Holland toonde, bezocht de rampgebieden.
Deze oude gravure stelt voor een tafereel op de Dalamse dijk. waar
de koning en zijn gevolg door het. opkruiende ijs in levensgevaar kwa
men te verkeren.
242 doden in Engeland
De Britse minister van binnenlandse
zaken, sir David Maxwell Fyfe, heeft
in het Lagerhuis verklaard, dat vol
gens de laatste officiële gegevens bij
de overstromingen in Zuid-Oost-En-
geland 242 personen het leven hebben
verloren. Het is nog niet mogelijk pre
cies het aantal vermisten te schatten.
Hoe de landbouw
kan helpen
Stichting voor de Landbouw
overlegt
Het dagelijks bestuur van de Stich
ting voor de Landbouw heeft zich be
raden over de wijze, waarop op korte
termijn in het agrarisch bedrijfsleven
de door de Stichting van de Arbeid
voorgestelde maatregelen ter voorzie
ning in de ontstane nood kunnen wor-
tot 1421 terug gaan om een ramp van van deze zware slag zal herstellen,
DE STORMVLOED VAN 1916 zo'n omvang, veroorzaakt door het zoals het dat in de vervlogen eeuwen verwezenlijkt.
water, terug te vinden. Gezien ds gedaan heeft. Dat daarbij de steun van Men heeft zjcd 'baarbij gerealiseerd,
Op 13 Januari 1916 vond een gewei- hulpmiddelen die de mens van heden het gehele Nederlandse Volk nodig is, dat het verrichten van 'overwerk ten
dige stormvloed aan onze Kustdn ten dienste staan kunnen we zelfs wordt gelukkig allerwegen beseft, ter- u„,„_
HET WATER KOMT. We schrijven 22 November 1776. In de dijk
tussen Vollenhove en Kampen zijn geweldige gaten geslagen en in
panische angst vluchten mensen en dieren voor het aanstormende water.
plaats, die op 14 Januari enigë dijk- vaststellen, dat de St Elisabethsvloed wijl zelfs de steun uit andere landen
doorbraken veroorzaakte, waardoor o a. nog overtroffen wordt. belangrijkevormen gaat aannemen.
Van windstilte heeft men in dit
lage oord bij de zee sinds vroege tij
den weinig last gehad. Bijna onafge
broken worden grote hoeveelheden
de Anna-Paulownapolder en het gebied
ten Noorden van Amsterdam tussen
Volendam en Buiksloot onder water
liepen. In Durgerdam stonden de hui
zen tot aan de zolder in 't water, in Eem-
nes, Nijkerk en Zwolle waren de we
gen ondergelopen, in Rotterdam stond
het water 25 cm hoog, in Spakenburg
BROUWERSHAVEN werden huizen verwoest, doordat los
geslagen botters er voortdurend tegen-
was Brouwershaven aan beukten, de Zaanstreek werd be-
DE VAL VAN
bate van het Nationale Rampenfonds
in de landbouw in deze tijd van het
jaar niet wel mogelijk is. Mede daar
om gaan de gedachten van het dage
lijks bestuur van de Stichting voor de
Landbouw uit naar een oproep tot het
ter beschikking stellen van de waarde
van één vacantiedag. Voor de vaste
arbeiders zou dit kunnen worden ge
realiseerd via de werkgever, die te zij
ner tijd de vacantiedag zou moeten
Daar er over de begrippen springtij nacht, doch wat daarbij kwam door die doorbetalen en een bedrag tot dezelfde
en springvloed en stormvloed bij ve- uitzonderlijke storm. hoogte ter beschikking stelt van het
Laten we hopen dat ons land zich Hen lichtpunt in deze donkere tijd.
lucht nu eens in deze, dan weer in njet meer dan een dorp, maar na in dreigd en liep voor een deel onder. len enige verwarring blijkt te bestaan, Nu zijn ook zonder de wind de nationale rampenfonds, voor de losse
gene richting over ons landje voort- 1472 stederechten ontvangen te heb- Dit zijn de belangrijkste feiten van zodat sommigen zich zelfs ongerust springvloeden niet alle precies even arbeiders zou hetzelfde kunnen wor-
gestuwd. Nu eens giert de wind door ben> kwam de stad tot rijke bloei en deze overstroming. Bijna een 'ander- maken over het op 16 Februari a.s. te hoog. Zo zou. zonder wind, de spring- den bereikt door het ter beschikking
de telegraafdraden en dan weer zingt werd het een van de 'voornaamste halve maand later op 24 Februari, verwachten springtij, wordt hierover vloed van die bewuste nacht door de stellen van enige vacantiebonnen ter
hij in de hoge sparrebomen een wiege- Zeeuwse steden. In 1500 brak echter stak een Oostelijke sneeuwstorm op,' van de zijde van het K.N.M.I. het vol- werking van maan en zon iets minder waarde van één dag loon.
lied onder een nest met jonge reigers, de pest uit, gevolgd door een vreselijke welke vele huizen de genadeslag gaf gende medegedeeld: hoog geworden zijn dan de voorafge- Voor de nadere uitwerking en orga-
Ontketent de wind zich echter tot een brand in het jaar 1545. Slechte vangst en deze deed instorten. Nederland Er zijn twee oorzaken waardoor eb gane springvloed van 18 Januari en nisatie van deze maatregel, die in be-
onbeheerst geweld en brengt hij het deed een financiële crisis ontstaan, ter- was in deze jaren gemobiliseerd en en vloed langs onze kusten niet altijd dan de volgende van 16 Februari, dit ginsel door het dagelijks bestuur van
water in woedende beroering, pelt hij wijl een Spaanse bezetting in 1575 de het waren ook hier de militairen die gelijk zijn: le de wisselende samen- betekent dus: de Stichting voor de Landbouw is aan-
pannen van de daken en jaagt hij de stad aan de rand van de .afgrond bracht, bijgestaan door talloze vrijwilligers, werking van zon en maan: 2e. de wer- le. dat de stormvloed nog hoger ge- vaard, zijn enkele dagen nodig.
schepen over de zeeën voort, zodat
S.O.S.-seinen door de aether dwarre
len, dan beseft de mens pas hoe nietig
hij is en hoe al zijn knap uitgedachte
en geconstrueerde waterkeringen maar
broze hulpmiddelen zijn. Slaat U maar
eens een historische atlas van ons
land open en U kunt zien, dat de vorm
van ons land zich in de loop van de
eeuwen, door het samen spannen van
water en wind, sterk heeft gewijzigd.
Nederzettingen, die vroeger op be
hoorlijke afstand van de boorden der
Noordzee lagen, worden nu omspoeld
door de golven en een binnenwater
groeide uit tot een zee.
HET WATER KOMT!
Deze kreet heeft reeds bij de aller
eerste bewoners van onze lage landen
schrik, 'ontzetting en dood gezaaid,
maar kon hen toch nimmerbewegen
de grond waaraan zij gehecht waren
te verlaten en hun woonplaats op
hoger gelegen gronden te kiezen. Tal
loze stormvloeden en overstromingen
hebben grote delen doen verzinken,
maar door moeizame inpoldering en
voortdurende strijd werden grotere
stukken teruggewonnen. Een heen en
weer golvende strijd, met nu eens
winst voor de mens, dan weer smar-
RAMP IN DE BOMMELERWAARD. In 1861 overviel het water de
Bommelenvaard. Honderden mensen kwamen om het leven. Velen
redden het vege lijf op ijsschotsen. Op de achtergrond het kasteel
Ammerzoden, dat een veilige schuilplaats bood aan 300 vluchtelingen.
Op 26 Januari 1682 stak er een hevige uit de burgerbevolking, redding
king van de wind op de Noordzee. worden zou zijn als dezelfde storm op Zeer binnenkort hoopt de Stichting
De maan en de zon beïnvloeden bei- 18 Januari of 16 Februari opgetreden voor de Landbouw een concrete oproep
de het eb- en vloedverschijnsel doch zou zijn: hieromtrent ter kennis van de be
de maan het meest. Derhalve zijn eb 2e. dat bij het eerstvolgende spring- drijfsgenoten te brengen,
en vloed het sterkst als de zon precies tij, indien de wind geen complicaties
met de maan samenwerkt, het zwakst geeft, het hoogwater en het laagwa-
als de zon de maan tegenwerkt. Het ter verwacht moeten worden ongeveer
eerste geval treedt altijd kort na volle even hoog te zullen zijn als het hoog-
maan en kort na nieuwe maan op. Men water en het laagwater op 18 Januari,
speekt dan van een springtij. Wel moet verwacht worden, dat de
Het tweede geval treedt altijd kort getijstromen van het in- en uittrek-
na eerste kwartier en kort na laatste kende water sneller zullen zijn dan ge-
kwartier op. Men spreekt dan van middeld.
doodtij.
Springtij is dus een normaal ver- FILM LEGT DE RAMP VAST
schijnsel, dat om de twee weken op- VOOR DE HISTORIE,
treedt. Het bestaat uit een springvloed
en een spring-eb, of een springhoog- Met iedere beschikbare camera legt
water en een springlaagwater. Polygoon-Profilti de nationale ramp
Een springvloed of springhoogwater op duizenden meters filmband vast. zullen zoveel mo-
is dus een hoogwater dat wat hoger is Deze ramp zal mal haar oneindige van het Rode&tus zultenmo
dan het gemiddelde hoogwater, doch droefheid voor het nageslacht be-
het wordt ook onmiddellijk gevolgd waard blijven. Sinds Maandagmorgen ?2reSo?Mrd'ZUkunnenfa
door een springlaagwater dat lager is wordt het kantoor in Haarlem over- S verwanten van' daarop
dan het gemiddelde laagwater. stroomd met telegrammen waarin '?'wf™endaarop
Doch nu komt hier de invloed van filmmaatschappijen uit alle delen van
de wind bij. Het is bekend, dat een de wereld dringend reportage!,lms van u"Z^S,0Xn met"^2? Se m-
storm uit het Noord-Westen een opho- de geteisterde gebieden vragen. Sinds Jen «gouden met het fe t dat^de
ping van water in het Zuidelijk deel Maandagmorgen worden die films per
Verlieslijsten
bij het Rode Kruis
Donderdag heeft het Ned. Rode
Kruis een eerste verlieslost uitgege
ven, waarop meer dan honderd na
men voorkomen van personen, waar
van verluidt, dat zij om het leven
zouden zijn gekomen of vermist wor
den.
Deze lijsten, zo vernemen wij van de
directeur van het informatiebureau
derlandse kust veroorzaakt. Is deze den.
verhoging van waterpeil door de storm Al Maandagmiddag werd in alle gro-
.- - ,-r m -.1 - groot, dan spreekt men van een storm- te bioscopen van ons land de eerste 7
telyk verlies, vooral aan mensenlevens, storm op en de aarde scheen te bewe- velen brachten. Toch gingen nog vele vloed Treft nu een uitzonderlijk zwa- minuten durende film over de ramp
Zware zeevloeden deden in de jaren gen. Onder donderend geweld brak de mensenlevens verloren en kwamen - - - - -
1219 -tot 1251 het eiland Wieringen zeedijk door en de weg voor de water- honderden stuks vee in het meedogen-
ontstaan, dat van het vaste land werd wolf naar Brouwershaven was vrij. loze water om.
afgescheurd. De geduchte Kerstvloed Huizen, poorten en bruggen werden
van 1277, bij de mond van de Eems in verwoest. De val der stad was volko- EN THANS
Groningen, verslond 1 stad, 33 dorpen, men.
2 kloosters en enige gehuchten en
buurten en deed de eerste oorsprong
van de Dollart ontstaan. In 1282 wordt
de landengte die Friesland aan Noord-
Holland verbindt, doorbroken en ont
staat de Zuiderzee. Veertien dorpen op
Het is nog maar kort geleden dat
STEEDS TEISTERT HET Walcheren door oorlogsgeweld door de
WATFR golven werd overspoeld en dat de
Wieringermeer door een vandalendaad
Het wordt 'n eentonige geschiedenis. S^een ™aer dit
het eiland Kadzand in Zeeland worden Steeds weer doen water en wind een beurd De le Februari 1953 ?al een
in 1337 door de Noordzee verslonden, aanval en zetten landen, steden en - le eorulirl 1SM 'a' een
dorpen blank. De 12e en 13e Novem-
droevige bladzijde blijven vormen in
Ko iK«R ,,Vrrri <wFriJcTond de-historie van Nederland en zoals uit
ber 1686 werd, behalve Oost-Friesland, di, overzicht wel blykl> moelen we
DE SINT ELISABETHSVLOED de provincie Groningen door een hevi
ge vloed geteisterd. Alleen daar von-
De 19e November 1421 werd een den 1558 mensen hun graf in de golven,
zwarte dag in de geschiedenis van de terwijl 1387 paarden en 7861 koeien
lage landen bij de zee. Woest drong verdronken. Dat nog 631 huizen wer-
't watergeweld bij Dordtrecht het land den vernield, was hier bijzaak,
binnen, rukte deze stad van het vaste- In 1717 had op het Kerstfeest weer
land af en verdronk 72 dorpen en ge- een geduchte watervloed plaats, welke
huchten, waarvan e>r 20 nimmer bo- zich langs de gehele Noordzeekust
ven het water verrezen. Met deze vloed uitstrekte en ook in Overijsssel grote
werd de verdronkene Zuidhollandse schade veroorzaakte. Het aantal ver-
Waard of de Biesbosch gevormd. Bijna dronkenen wordt hier op 12.000 ge-
geheel Zuid-Holland werd tegelijker- schat.
tijd door het water overstroomd en De 14e en 15e November 1575 trof
oude kronieken maken melding van een vloed de Noordelijke provinciën,
100.000 doden. waarbij Overijssel ook veel te lijden
Vele verhalen en legenden uit die had en talloze mensen verdronken,
tijd zijn tot bp heden bewaard geble- Op 20 en 21 November 1776 werd Over-
ven. Zo kwam te Dordrecht een kind ijssel nogmaals zwaar door 't water ge
in een wieg aangedreven. Op de kap troffen, terwijl ook de- andere Noorde-
zat een poes, die telkens als de wieg lijke provincies hun deel kregen. Ge-
naar een kant dreigde om te slaan, lukkig waren er nu minder slacht-
naar de andere zijde sprong, zo het offers, wellicht dank zij de onder-
evenwicht herstellende. Men gaf het vinding van het vorige jaar.
geredde meisje de naam van Beatrix In 1784 vond een dijkbreuk bij
Gelukkige en het werd de stam- Zutphen plaats, welke veel ellende
moeder van verscheidene, aanzienlijke veroorzaakte, terwijl 1 Februari 1799
Dordtse families. ijsgang en dijkbreuk te Vuren bij Go-
rinchem een nieuwe rampspoed ver-
ZEELANDS WORSTELING Januari 1809 vonden tal van dijk-
MET DE BAREN breuken plaats, eveneens door hoog
water en het kruien der ijsschotsen.
Vooral in de 16e eeuw heeft Zee- Weer was de streek van Gorinchem
land enorm van het water te lijden hier het slachtoffer. In de strenge
gehad. Op St Felixdag (5 Nov. 1530) winter 1819—1820 herhaalde zich deze
werd een groot gedeelte van Zeeland ramp en maakte veel slachtoffers,
blank gezet, met groot verlies aan
de Kruis. Men gelieve deze afdelingen
n i e t op te bellen voor informaties.
In Zeeland en op de Zuid-Hollandse
re en langdurige Noord-Westerstorm vertoond Onmiddellijk na deyerto- ^^Rode K?llfbezfgmeLhSS
over de Noordzee bovendien nog sa- mng van deze extra editie wordt m de gegevens Sommise daar-
men met een springvloed, dan kunnen bioscopen gecollecteerd. Niemand laat zuiien verstrek! ziin door^no" ter
de gevolgen catastrophaal worden. Dit de bus passeren zonder iets te offeren. aïnXezieeautonteite£ andere
-U h^_v=l de^acb, va„ 31
militairen en burgers^ die helpen aan
de bestrijding van de ramp en haar ge
volgen enz. Daar het onder de huidige
omstandigheden ondoenlijk is de ver
strekte gegevens alle op korte termijn
te controleren en op hun betrouwbaar
heid te toetsen, kunnen genoemde ver
lieslijsten dus alleen beschouwd* wor
den als een voorlopige informatie, die
voor correctie vatbaar is.
nu was net gevai m ae nacnt van oi n uensudg vuiguc uc afb-nm<;tio
Januari op 1 Februari. Het bijzondere der reportage, waarin de eerste lucht- m.|.birp°
was dus niet het springtij van die opnamen voorkomen.
St. ELISABETHSVLOED? Deze zeer oude, primitieve tekening is ver
moedelijk een voorstelling van de verschrikkingen van de St. Elisabeth-
vloed, die op 18 November 1421 de lage landen van Oost-Brabant teis
terde en de Biesbos deed ontstaan. 100.000 mensen verdronken en 34
dorpen werden weggevaagd.
MEPPELER TREEDT ALS
REDDER OP
mensen en dieren. Nauwelijks was
was men van deze ramp bekomen of
op Allerheiligen 1532 werd alles op
nieuw door het water vernield. Hele
streken gingen voor lange jaren ver- De stormvloed van 1825, waarbij
loren. In 1553 kwam een nieuwe over- vooral Overijssel weer het kind van
stroming, welke echter nog werd de rekening was, is al uitvoerig he-
overtroffen door de Allerheiligenvloed schreven in onze bladen van 11, 13 en
van 1570, waarbij ook grote gedeelten 18 Januari 1950, waarbij we nog willen
van Holland en Friesland door het memoreren dat alleen in deze provin-
water verzwolgen werden. Aan de cie 305 mensen verdronken, terwijl
Damsluis te Amsterdam herinnert een 13073 runderen, 525 paarden, 1571
steen aan dit rampzalig gebeuren, schapen, 1058 varkens en 1482 korven
waarbij de helft van Scheveningen met bijen door het water verloren
werd vernietigd. gingen. 574 huizen en gebouwen wer-
„Het Jaer en peil, hier aangeweesen is den weggespoeld, terwijl 2284 huizen
Hoe op November De See gereesen 's". onbewoonbaar waren of zwaar be-
Noord-Beveland werd door de over- schadigd.
stroming van 1530 en 1532 zo zwaar Vooral Rouveen was zwaar door het
getroffen, dat het meer dan een halve water getroffen en op de 6e Februari
eeuw onder dé golven bleef. kwam de heer G. Noot, controleur der
A
mÊmÉmÊÊÊÊÊ}
