FRIESE
KOERIER
Wie coördineert de acties?
Aantal slachtoffers nu 1352
ongetemde EHBO-ers
JJ) 1
Geen misverstanden!
Ons dagelijks
weeroverzicht
Tovenaar uit
Washington
Uitgeefster:
Stichting „Je Maintiendrai-Friesland".
Directeur: L. R. Stallinga.
Hoofdredactie: F. Schurer.
Bureau: Heerenveen. Heideburen 11
Onafhankelijk dagblad voor Friesland en aangrenzende gebieden
VRIJDAG 6 FEBRUARI 1953 9e JAARGANG Nr 31
Bureau: Heerenveen, Heideburen 11
Telefoon: Adm. 2696 - Redactie 2231 <K 5130)
Bijk. Gorredijk, Hoofdstraat 290, telel 319 (K 5133)
Abonnementsprijs f 5.45 per kwartaal, f 1.85 per
maand of 42 cent per week. Giro 272334.
mogen geen misverstanden rijzen door het arti-
kei van onze speciale verslaggever, dat wij van
daag op deze pagina en op pagina drie publiceren.
Men moet de zaken namelijk goed onderscheiden en
niet de verschillende soorten hulpverlening met
elkaiar verwarren.
De spontane hulp, die het Nederlandse volk ver
leent, is indrukwekkend en verheugend. Daar loopt
allés op'rolletjes, omdat Nederlandse burgers begrij
pen, dat andere Nederlandse burgers in nood ver
keren.
Helaas is er echter bij de directe hulp (het weg
halen van vluchtelingen en het redden van drenke
lingen uit hun benarde positiehet een en ander in
de war. Het is moeilijk daarvan de oorzaak aan te
wijzen, omdat de toestand overal verschilt en niet
gemakkelijk kan worden overzien.
Het lijkt echter zeer waarschijnlijk, dat een gebrek
aan coördinatie in de top aanleiding geeft tot allerlei
vreemde toestanden.
Wij hopen, dat de ietwat pessimistische beschou
wingen van onze verslaggever hen, die nog niet wak
ker zijn, mogen wekken.
DEN HAAG, VRIJDAG Het is nu nacht. De duisternis is dichtgegaan boven Abbenbroek, 't dorpje
tussen Geervliet en Zuidland op het eiland Voorne. De duisternis is er dichtgegaan over tien
doden, die men nog niet kent, maar die men slechts vermoedt. Het zijn er misschien meer, het zijn er
misschien minder en zij liggen ergens in het donker. De regen vlaagt er over de polder. Water op
water. Het is er koud en de wind is weer opgestoken uit het Westen. Precies als die Zaterdag
nacht. Precies hetzelfde, nog een keer, heviger, onverwachter, erger en verontrustender. De maat was
nog niet vol.
is het allemaal voorbij. Het is nu nacht. Op de Koninginnegracht in
Den Haag staan voor het gebouw van het Hoofdbestuur van het Rode
Kruis twee auto's. Boven branden nog lichten. Er zijn nog mensen. Zij
werken in de nacht na het drama van Abbenbroek. Zij werken met de ge
gevens, die zij hebben en op de beste manier, die zij kunnen bedenken.
Jan Schöutens, de man, die zonder of
ficieel E.H.B.O.-armbandje liep, mocht
daarom niet meer meedoen, toen hij
eindelijk op Schouioen aankwam. De
E.H.B.O. heeft namelijk een echt arm
bandje. Zo zijn blijkbaar de spelregels
bij de hulpactie...... (Eigen foto).
De feestelijkheden in Heemstede
en Haarlem ter gelegenheid van de gro
te internationale bloemententoonstelling
Flora 1953 die 13 Maart opengaat, gaan
volledig door.
(Van onze weerkundige medewerker)
Barometerstand 1009 mb 757 mm).
Tendenz stijgend. Temperatuur max. 3.3
gr. C. (2.5), min. -2.7 gr. C. (-0.8). Aan de
grond -5. Neerslag 0.51 cm sneeuw te
Munnekeburen, Gorredijk en Stiens.
LICHTE, PLAATSELIJK
MATIGE VORST
Koude lucht uit Scandinavië.
Langs de Oostelijke flank van een
maximum van IJsland tot Ierland is een
storing over onze omgeving getrokken,
waardoor er weer neerslag valt. Aan de
achterzijde van deze storing stroomt uit
het Noord-Óostcn lucht uit Scandinavië
Nederland binnen.
Deze lucht wordt boven het Oostzee
water opgewarmd, maar is er toch oor
zaak van, dat er komende nacht in de
Oostelijke helft van ons land. matige
vorst kan voorkomen. Het weer zal de
komende dagen koud en enigszins onbe-
stendigd zijn met van tijd tot tijd kans op
wat sneeuw.
HOE HET WORDT.
(Vanmiddag tot morgenavond).
Veranderlijke bewolking met kans op
wat sneeuw. Matige of zwakke wind tus
sen Noord en Oost. Komende nacht lich
te. plaatselijk matige vorst. Overdag
temperatuur om het vriespunt.
Op het Binnenhof, in het departe
ment met het torentje, branden ook
de lampen. Daar zijn ze aan het coör
dineren. Ook mét de gegevens, die zij
daar hebben en ook op hun eigen
Binnenlandse Zaken-manier.
De generaal Buurman van Vreeden,
territoriaal bevelhebber is nog niet
naar huis. Hij maakt lange dagen. Hij
wil er bij zijn, wanneer er meldingen
komen van zijn ondercommandan
ten in de noodgebieden. Er komen veel
van die meldingen, met gegevens en
met vragen. Lastige vragen soms. Soms
impertinente vragen. Soms vragen naar
de bekende weg en soms vragen, waar
op geen antwoord gegeven kan wor
den, omdat de situatie er nog niet rijp
voor is.
Op de Wassenaarseweg zetelt de Re
geringsvoorlichtingsdienst. In de spreek
cel op de begane grond brandt een
rood seinlampje. Een man is bezig
boodschappen door te geven naar de
noodgebieden. Over dingen, die nog wel
nodig zijn en over dingen, die niet meer
nodig zijn. En over namen en plaatsen
en feiten, Gebaseerd op de gegevens,
die er zijn en uitgevoerd op de eigen,
dat is de best mogelijke manier.
Twee berichten
IV OG maar enkele dagen geleden. De
stem van dé man klinkt uit de
luidsprekers. Hij zegt: „De commandant
van het 'tweede militaire district gelast
de onder zijn bevel staande troepen
onmiddellijk te beginnen met de eva
cuatie van Abbenbroek. De toestand is
er uitermate kritiek".
Dat zegt de man van de regerings
voorlichtingsdienst om tien uur in de
avond van de vierde Februari.
Hij kon er natuurlijk helemaal niets
aan doen, dat enkele uren eerder een
andere man door de radio heeft ge
zegd, dat de toestand in Abbenbroek
gelukkig niet zo ernstig is. Het dorp is
weliswaar door water omgeven en ge-
isoleerd, maar het valt verder nogal
mee.
In die vier uren gebeurt een hele
boel. De troepencommandanten in de
buurt van Abbenbroek hebben geen
eigen berichtendienst, juist omdat Ab
benbroek geïsoleerd was. Zij luisteren
dus naar de radio en horen die mede
deling van de nieuwsdienst. Zij maken
het zich niet bewust, dat de man, die
de berichten uitspreekt, een andere
man is dan de man, die op de Wasse
naarseweg wat later met die opdracht
van de commandant zal komen.
Zij trekken dus verkeerde conclusies,
omdat zij niet begrijpen, dat de radio
nieuwsdienst wordt verzorgd door eer.
particuliere firma, die zich eenvoudig
aan de radio-unie verhuurt.
Hun conclusies zijn fout, want de
toestand in Abbenbroek is ook om zes
uur al kritiek. De nieuwsdienst kan dat
onmogelijk weten. Abbenbroek is
isoleerd. Als men de mensen iets over
het dorp wil vertellen, kan men niets
anders doen dan afgaan op de verhalen,
die er in de buurt vertéld worden.
Er spoelt iemand aan op een stuk
wrakhout. Hij komt aan land en ieder
een vraagt hem honderd uit. Als ieder
een dat dan weer vertelt aan iedereen
anders, groeit het verhaal van de man
op het wrakhout uit tot een dramatisch
verslag van ongelooflijke gebeurtenis
sen of verebt het tot de simpele me
dedeling dat er wel water staat, na-
Bij de bovenste foto:
Dit verwoeste dorp is Nieuwekerk op
het eiland Schouioen. Onze fotograaf
ging mee met de eerste duck, die Dins
dag naar het dorp vertrok. Men wist
tooi nog niet veel meer van de toestand
daar, dan dat het aantal slachtoffers
huiveringwekkend groot was. Deze foto
laat zien u at er overbleef van de huizen
aan de Burgemeester Bouman laan.
Soldaten van de commandotroepen en
van de artillerie, die op Schouwen een
indrukwekkende prestatie leverden, be
groeten de eerste Amerikaanse duck.
(Eigen foto'sJ
tuurlijk, maar dat er geen dóden zijn
en dat de toestand dus redelijk lijkt.
Wel erg
U OE het geweest is weet niemand.
Ineens is er dat bericht: in Abben
broek is het nog niet zo erg. Dat ver
tellen de mensen elkaar en zij, die er
familie hebben, voelen iets van dank
baarheid, van opluchting.
Ten onrechte. In Abbenroek is de
toestand wèl ernstig. Uitermate ern
stig. Zo kritiek, dat er midden in de
nacht geëvacueerd moet worden.
In het duister zijn de weggetjes bijna
niet terug te vinden. Zij staan wel op
de stafkaarten en men kan ze bij dag
licht nog wel zien, door nauwkeurig op
de bomen te letten en op de stromin
gen van het water. Maar in het duister
van de nacht is dat allemaal niet zo
duidelijk.
Het is bovendien niet eenvoudig,
die .evacuatie, want er zijn mensen,
die er niet meer op gerekend hebben.
In Abbenbroek is het immers rede
lijk.
Tien mensen zijn er dood, of vijf, of
twintig. Wie zal het zeggen? Maar er
zijn doden gevallen.
Waarom? Alweer: wie zal het zeg
gen?
Misschien omdat zij zelf te lang
gewacht hebben met de evacuatie,
omdat zij niet wilden geloven, dat het
ernst was, omdat zij te gehecht waren
aan hun huis, hun bezit, hun grond;
omdat zij bang waren voor plunde
ring; omdat.... omdat misschien die
paar mensen, die het beter hadden
moesten weten, het niet eens goed
wisten.
Het is niet zeker. Het kan heel best
anders geweest zijn. Er zijn geen be
wijzen voor, die elke andere opvat
ting uitsluiten. Er zijn geen schrifte
lijke verklaringen van troepencom
mandanten, geen getuigenissen van
de doden, geen corpora delicti, al is
dat delict misschien een wat groot
woord. Nu nog tenminste.
Huiveringwekkend
IV EEN, zekerheid is er niet. Er is
alleen maar een vermoeden, een
mogelijke verklaring voor een groot
aantal verschijnselen. Maar die ver
klaring is zo triest en zo huivering
wekkend, dat het moeite kost haar in
een verantwoorde vorm te uiten.
Eerst moet. daarom bij wijze van
inleiding de twijfel weggenomen wor
den, die misschien nog wel hier en
daar heerst. Er is geen sprake van, dat
men bij de hulpactie niet zijn best
zou doen. Het staat zonder meèr vast,
dat iedereen, die daarbij betrokken is.
van goeden wil is en dat allen van de
vroege morgen tot de laat in de nacht
bereid zijn te werken als paarden.
Het is zeker, dat zij allen fatsoen
lijke, betrouwbare, opofferingsgezinde
mensen zijn. Zij kunnen fouten ma
ken, maar dat is geen bijzonderheid,
die nog vermelding behoeft. Zij zijn
groot aantal medemensen murw gesla
gen heeft. Zij willen wel, zij kunnen
soms wel, zij kunnen soms ook niet,
daar zijn het mensen voor.
(Vervolg op pagina
drieeerste kolom)
DE overstromingsramp heeft
reeds 1352 slachtoffers geëist.
Gistermiddag telde de droeve do
denlijst de namen van 1320 per
sonen. Daarna kwamen uit Hal
steren, Tiengemcten, Middelhar-
nis en Nieuwe Tongc de namen
van nog 33 mensen. De burge
meester van Stavenissc seinde het
ontstellende bericht, dat ook zijn
gemeente 300 doden telt. Oude
Tonge en Stavenisse samen 600
doden
Drie nieuv^e dijkdoorbraken op
Schouwen-Duiveland maakten 't.
nodig, het reddingswerk in het
bijzonder op Noord-Gouwe te rich
ten. Voor de bewoners van dit
dorpje dreigden nieuwe gevaren
en de ganse luchtactie van de
basis Woensdrecht werd hierop
geconcentreerd.
50.000 Evacué's
De internationale luchtvloot, die voor
het reddingswerk wordt ingezet, groeit
voortdurend. Gisteren namen aan deze
aciie 220 toestellen deel, waaronder 25
helicopters. Ook de vloot van 2000 vaar
tuigen van allerlei aard bleef in actie.
Van de bedreigde punten op Schouwen-
Duiveland en Goeree en Overflakkee
werden de bewoners geëvacueerd en
op beide eilanden is nog maar een klein
deel van de bevolking gebleven. Een
stroom van vluchtelingen komt aan in
de centra aan de rand van het noodge-
bied, met name in Schiedam, Rotter
dam en Bergen op Zoom. Men schat
het aantal personen, dat noodgedwon
gen huis en haard moet verlaten, op
50.000.
Wanneer wij de situatie van dit ogen
blik samenvatten, dan kan worden ge
zegd, dat een dreigende dijkbreuk bij
Heenvliet op Voorne-Putten tot dus
verre kon worden voorkomen. De dijk
langs het Voornse kanaal werd met
tienduizenden zandzakken versterkt.
Op bevel van militaire autoriteiten zijn
de plaatsen Oude- en Nieuwe Tonge op
Goeree-Overflakkee gisteren ontruimd.
Schouwen-Duiveland staat voor 9/10
deel onder water. In het zwaar geteis
terde Zierikzee zijn hele huizenrijen
door de vloedgolf ontruimd.
Noord-Beveland staat voor de
helft blank. In Zuid-Beveland is de
situatie gunstiger, een achtste deel
staat onder water. Nadat bij Krab-
bendijke de toestand kritiek was
geworden, heeft men alle vrouwen,
kinderen en ouden van dagen ge-
evacueerd. Tholen staat voor een
derde onder water en St. Philips-
land is geheel overspoeld. In het
land van Heusen en Altena heb
ben de dijken het gehouden en is
de toestand bevredigend.
TTet schijnt dat het oude Europa het
steeds meer niet alleen in de eco
nomie en in de techniek, maar ook in
de diplomatie tegen de Verenigde Sta
ten moet afleggen. Amerika neemt zijn
rol van leidende natie in het wereld
bestel wel met een zeer grote zelfverze
kerdheid op zich.
Zelfs de Britten, die zulk een eeuwen
oude traditie van zelfstandigheid en
onaantastbaarheid voeren, ontkomen
niet aan de macht en de invloed, die
van over de Atlantische Oceaan de oude
moederlanden imponeert.
Het besluit van Eisenhower, om For
mosa te deneutraliseren, heeft aanvan
kelijk in Groot-Brittannië verzet en er
gernis gewekt, en men heeft deze reac
ties in het Lagerhuis zomin als in de
pers onder stoelen of bankèn gescho
ven. Natuurlijk, liet neutralisatiebesluit
van 1950 was een daad van Amerika
alleen, die dus ook door Amerika weer
ongedaan kon worden gemaakt. Maar
in deze situatie was Engeland zo nauw
als belanghebbende bij deze zaak be
trokken, dat het toch zeker geraad
pleegd had moeten worden. Dat was de
algemene opinie, en Anthony Eden heeft
haar ook in het Lagerhuis vertolkt en
uitdrukking gegeven aan zijn ongerust
heid, dat dit besluit het gevaar voor
complicaties in het Verre Oosten zou
vergroten. Men was benieuwd wat
Churchill zou zeggen; in hoeverre was
hij op de hoogte, en wat had hij over
deze zaak met Eisenhower verhandeld
bij zijn bezoek aan de V. S.? Maar
Churchill zweeg; hij liet zich tot dusver
niet uit zijn tent lokken.
IP|e Amerikanen hadden zeker in deze
omstandigheden geen beter missio
naris voor de bekering van Europa
kunnen zenden dan John Foster Dulles.
Bij zijn komst in Londen gewaagden de
bladen van een koele ontvangst. Maar
op die koele ontvangst is een hartelijke
samenspreking gevolgd, waarin de
Amerikaanse minister van Buitenland
se zaken al zijn diplomatiek talent heeft
ontplooid; meL gevolg, men zou haast
zeggen met verrassend gevolg. Als bij
toverslag veranderde Eden; hij ver
klaarde zich gister in liet Lagerhuis
volkómen overtuigd, namens de rege
ring, dat de nieuwe Amerikaanse poli
tiek ten opzichte van Formosa geen
agressieve bedoelingen inhoudt ten op
zichte van continentaal China. De Brit
se minister van Buitenlandse Zaken
weet intussen zeer wel, dat tegelijker
tijd reeds militaire besprekingen op
Formosa gaande waren, en dat zelfs het
object vbor luchtaanvallen op de Chi
nese. republiek reeds was uitgezocht.
Maar desniettegenstaande heeft Dulles
hem weten te overtuigen dat er geen
stappen zullen worden gedaan die ver
strekkende internationale weerslag zul
len hebben, zonder dat Groot-Brittannië
er in gekend is. Zulks, nadat de princi
piële stap immers reeds is gezet, zonder
dat daarop verhaal mogelijk is.
Ti/Taar de grote tovenaar van Washing-
-L'A ton kon nog meer. Had hij in
Londen geruststellende woorden gespro
ken, in Bonn kreeg zijn taal de klank
van een scherpe waarschuwing; het
moest nu met die Europese integratie
voor een bepaalde datum menens wor
den, en anders zou de financiële hulp
van Amerika op losse schroeven komen
te staan. Vooral tegen de socialistische
oppositie richtte zich dit vermaan. Dul
les wist hier de Europese Verdedigings
gemeenschap voor te stellen als de weg
naar de Duitse eenheid, het grote argu
ment der oppositie. En hij verbaasde
kanselier Adenauer door de medede
ling, jlat Groot-Brittannië reeds een be
slissende stap had gezet in de richting,
waarvan het tot nu toe nog steeds af
kerig was geweest.
De missie van Dulles en haar opval
lende resultaten zijn wel een bewijs voor
de sterke positie van Amerika, dat niet
alleen Europa naar zijn hand gaat zet
ten, maar bovendien zijn eigen Aziati
sche politiek voor datzelfde Europa
aannemelijk weet te maken. Dat is voor
een groot deel te danken aan de diplo
matieke tovenaar Foster Dulles. Zeker.
Maar de diplomatie ontleent ook hier
haar toverkracht minder aan de overtui
ging der logica, dan aan de zeer reële
macht, die zij vertegenwoordigt. De
macht, die kan overtuigen en desnoods
dicteren, is niet meer het monopolie
van Londen. Washington heeft haar
overgenomen.
Zeeland rekent ook op U
Wacht niet langer, doe het nu!
Nat. Rampenfonds
Den Haag - Giro 9575
