Gevaar drijft zwakken weg uit
KRABBENDIJKE
Treinverbinding over Moerdijkbrug
over een maand hersteld
KvWjTjf
Generaal Ridgway vloog
>dge!>ied
over noo(
DE TAAK DIE VOOR
ONS LIGT
EILAND VAN 3 KM IN T VIERKANT
Tweeduizend mannen bouwen
een barricade tegen bet water
Nieuwe hulp in
vooruitzicht
W
Schouwen en Flakkee pas in herfst droog
schenkt
10.000,-
4
BRABANTS NIEUWSBLAD
Vrijdag 6 Februari 1953
(Van onze verslaggever)
KRABBENDIJKE, Donderdag'.
Iemand vloekte vertwijfeld. Een ander wendde zich zwijgend af
van de kant waar een Rode Kruis-soldaat kwam aanlopen met een
kind in een bundel dekens. De man in uniform droeg het kind in
zijn beide armen. De laarzen van de kleine bungelden slap naar
beneden en glommen van het water. Maar toen de man en het kind
passeerden zag ik dat de blonde kuif van het jongetje droog was.
„Zijn er veel doden in Krabbendijke?" vroegen de twee Ber-
genaren.
„Niet één", zei een man met een Rode Kruis-band om de arm.
„Het is maar een voorzorgsmaatregel".
„En daar", zei er een. Hij wees naar de Rode Kruisman met het
kind, die de Rijksweg langs liep in de richting van Woensdrecht.
„Ja, zieken wel", zei de Rode Kruis-man.
„O. zei de Bergenaar", ik wist alleen maar, lat alle autobezit
ters onverwijld naar Krabbendijke moesten rijden".
„Het is een voorzorgsmaatregel", zei de ander nog eens. „Alle
Strijdlust
Buiten lopen nog steeds men
sen met bundels kleren en klei
ne bezittingen. Door het dorp
schalt de stem van de omroeper
dat tussen zeven en half tien
eten gehaald kan worden bij de
conservenfabriek.
„Dat hebben vliegtuigen naar
beneden gegooid" zegt iemand
mij. Al een paar dagen lang dui
ken er enkele toestellen over het
sportveld om voedsel en zand
zakken uit te gooien. Er was
geen verbinding met andere
plaatsen. Die is er straks, als de
vrouwen en de kinderen weg
zijn ook niet meer. Dan zijn we
op ons zelf aangewezen, op een
stuk grond van drie kilometer in
het vierkant; op een eiland."
Een gevaarlijk eiland is Krab
bendijke, maar er wordt met al
le macht gewerkt voor zijn be
houd. De dijk van de Nieuw-
landpolder móet blijven staan.
Franse militairen sjouwen onaf
gebroken om de barricade
verstevigen. De mannen van
Krabbendijke gaan straks
ploegen meehelpen aan de opho
ging en de verzwaring ervan.
Zij hebben een grote strijdlust.
„Als we die polder konden red
den, dan deden we tenminste
iets" zei er een in de gelag!
mer van café „de Koophandel".
De anderen mompelden instem
mend.
Het ging over zestig koeien,
die in de buurt in een onderge
lopen polder de kop nog net bo
ven water kunnen houden. Maar
de burgemeester wil niet dat
zijn burgers zich blootstellen
aan gevaar. Daarom heeft hij
ook aangedrongen op evacuatie.
Daarom heeft hij grootscheepse
maatregelen gelast voor de dijk
van de Nieuwlahde-polder.
In Bergen op Zoom, Ossen-
drecht, Oosterhout en andere
plaatsen bidden vrouwen om
behoud van de kleine plaats
waar hun mannen en vaders
hun krachten in geweer bren
gen tegen het gevaar van het
water.
vrouwen en kinderen verlaten Krabbendijke". Een paar honderd
meter verder, voorbij de spoorweg-overgang, werden vluchtelingen
uit een vrachtauto getild, die aan de rand stond van het water
waaronder de Rijksweg naar Kruiningen, bedolven ligt.
Aan het eind van de zij dijk
rechts staan een paar schuren in
een nog droge polder. De grond
van de velden is nog maar pas
geploegd. In een hoek van de
schuur liggen rijke zakken
graan. Over een grote opper
vlakte staan aardappelen in zak
ken bijeen. Daartussen zitten
mensen. Het is een grote onge
rieflijke wachtkamer maar de
vuile regen die buiten neerslaat
komt er niet.
„Kom moeder"
„Ik kom van Waarde" zegt 'n
oude man. „Dat is de tweede
keer nu al, dat ik vlucht. Mijn
eigen boeltje is ondergelopen. Ik
ben nog maar net gered. Nu moet
ik weer weg".
„Kom moeder, we moeten in
stappen, zegt een jonge vrouw
tegen een oudje dat zit te hui
veren onder haar omslagdoek.
Het wordt in het pakhuis een
leger vol landverhuizers. Maar
er komen er andeenr bij. Over
de dijk komt een rij mensen,
jonge en oude, gebukt onder
tassen en zakken, waarin zij 't
hoognodige meeslepen. De wind
jaagt over de dijken en plassen
Ze drijft ijskoude sneeuw voort,
die de gezichten van de vluch
telingen striemt.
Langs de dijk die nog berijd
baar is, rollen militaire vracht
auto's met zand. Bij een bocht
ligt een dorp in het water. Ril
land heette dit eerst. De huizen
rusten met de kozijnen op de
golven. Op verschillende plaat
sen steken kilometerpaaltjes een
oranje kop boven het water uit.
Een paar mannen dromen over
de plas, met berusting in hun
ogen.
„Zou Krabbendijke veel ge
vaar lopen?" vraagt er een. De
ander haalt de schouders op.
„Niet te somber"
De dorpsomroeper van Krab
bendijke, die in de hall van het
gemeentehuisje op de tekst
wacht die hij straks door de stra
ten moet galmen, beantwoordt
die vraag ook met een schou
der ophalen. „We zullen het
maar niet te somber opnemen"
bromt hij. „De vrouw en de kin
deren zijn al weg". Dan loopt
hij plotseling de regen in, om
zichzelf wijs te maken, -dat de
druppels op zijn wangen geen
tranen zijn.
De gemeentelijke autoriteiten
geven geen rechtstreeks ant
woord. Woensdagavond heeft
een ambtenaar van Waterstaat
samen met de burgemeester van
dit veilingsdorp de toestand van
de dijken bekeken. „ïk zal de
vrouwen en kinderen ten sterk
ste aanraden om te evacueëren
zei de burgemeester na deze in
spectie. „Ik zou het maar doen",
beaamde de ambtenaar.
Even tevoren, omstreeks half
acht, was een zendauto van de
P.T.T. overvallen door een on
verhoedse doorbraak bij de Vla-
ke. Men heeft de wagen later
kunnen redden. De chauffeur
wist zich in veiligheid te bren
gen.
Verdedigen
Gistermorgen vonden de inwo
ners van Krabbendijke een bul
letin aan de bomen en aan de
muren, waarop het besluit van
de burgemeester vermeld was.
Wie blijft, doet dit op eigen
risico, kon men er uit lezen. En
de mannen boven de 18 en be
neden de zestig wisten dat zij
zouden moeten blijven om de
eigen grond te verdedigen, te
gen het water, dat het grootste
deel van Krabbendijke's wapen
vormt, maar dat buiten de dij
ken moet blijven van dit dorp
tussen Rilland en Kruiningen.
Drieduizend zielen telde Krab
bendijke. Uit Waarde waren
daar 1500 bij gekomen, uit Ril
land een kleine 200, uit Kruinin
gen eveneens. Minder dan twee
duizend mannen zullen er ach
terblijven. De ouden van dagen,
de kinderen en de vrouwen ver
trekken, op enkelen na.
„Als ik nu naar Wemeldinge
Icon komen", zegt een vrouw
ons. „daar woont mijn zuster"
„Het zal zo'n vaart niet lopen"
zegt een ander. En we zitten
hoog genoeg".
Nergens zoveel ellende
Maar de meesten vertrekken,
met weinig bagage en veel ge
praat, alsof het een vacantie-
reisje geldt Men moet zich daar
"echter niet door laten misleiden,
Dat praten houdt de tranen weg.
„Tot gauw" zegt een jonge
vrouw, tegen haar man. als zij
in de duck stapt. „Ja", weet hij
alleen maar te zeggen. Zij gelo
ven het geen van beiden, alleen:
ze hopen het vurig.
In café „de Koophandel" zit
ten de manskerels peinzend
rond de tafel voor de kachel. Nu
en dan komt er een gesprek los.
„Mijn buren wilden naar We
meldinge" zegt er een. „Die kant
zou ik nooit op gaan". In Bra
bant is het veilig, maar hier niet.
Als de Amalia-polder over
stroomt dan is er alleen maar
Oosterschelde en Westerschelde
en geen Zuid-Beveland meer.
„Er wordt nergens zoveel el
lende geleden als in Zeeland".
Er wordt nog eens gepraat
over de ramp van Oostdijk. „Er
zat een jongen in een boom,
naast het huis waarin zijn ouders
op zolder zaten. Plotseling zag
hij de woning wankelen en in
de golven verdwijnen. Maar de
ouwelui zijn toch nog gered".
„Witte en zijn 3 zoons hebben
hen gered", zegt een ander. „Dat
waren heldendaden. Met een
touw om hun middel zwommen
zij naar de drenkelingen, dwars
door de woeste golven, waarop
geen boot het houden kon". ,,lk
dacht eerst, dat loopt zo'n vaart
niet", zegt Sinke, de broer van-
de kastelein. In de oorlog, toen
de Kruinïngse polder over
stroomde hebben we er toch ook
geen last van gehad. Maar als ik
niet zo dicht bij de dijk gewoond
had, had ik het niet gehaald.
DEN HAAG, 5 Febr. (AP).
Generaal Ridgway, de opperbe
velhebber van de NATO-strijd-
krachten, heeft vandaag een be
zoek gebracht aan Nederland om
zich persoonlijk op de hoogte te
stellen van de omvang van de
overstromingsramp en om maat
regelen te bespreken, die even
tueel in NATO-verband genomen
kunnen worden voor verdere
hulp.
De generaal was 's morgens
met z'n vliegtuig uit Parijs ver
trokken om vervolgens over de
geteisterde gebieden naar Schip
hol te vliegen. Van Schiphol
ging de gneraal naar Den Haag,
waar hij zich door deskundigen
liet voorlichten over de toestand
in de noodgebieden.
Na rapporten te hebben aan
hoord van officieren van leger
en luchtmacht, die hem de ge
troffen gebieden en gevaarlijke
punten aanwezen op een kaart,
welke was opgehangen in de ka
mer van de missie, zeide gen.
Ridgway: „Ik wens U allen ge
luk en ik geef uiting van mijn
grote tevredenheid over de geest
en het initiatief waarvan gij
blijk hebt gegeven.
VIJF dagen na de verschrikkelijke ramp, welke Nederland heeft
getroffen, is het nog steeds niet mogelijk de gevolgen geheel te
overzien.
Hoeveel mensenlevens heeft deze catastrophe geëist? Het officiële
cijfer passeerde gisteren de dertienhonderd. Officieel is echter nog
geen enkele polder doorzocht, honderden hofsteden en behuizingen
zijn eenvoudig niet bereikbaar, zo ze al nog bestaan. Pas later, na
weken of misschien wel maanden, zullen we de volle waarheid
kennen.
Ook de materiële verliezen zijn ontstellend groot, té groot eigen
lijk voor een verarmd land om ze alleen te dragen. Een gebied zo
groot als een gehele provincie - bijna 200.000 hectaren - is door
het water overspoeld, en dat gebied omvat juist de vruchtbaarste
gronden van Nederland.
Om te begrijpen wat dit voor de landbouw en veeteelt betekent,
zij er aan herinnerd, dat tijdens de oorlogshandelingen iets meer
dan een derde van deze oppervlakte - 77000 hectaren - door zout
water werd overstroomd.
CN de oorlog - niemand zal het bestrijden - was menselijker en
milder dan de natuur.
'Niet slechts de mensen, zelfs het vee en de huisdieren kregen
bij de gedwongen inundatie de gelegenheid zich tijdig in veilig
heid te brengen.
Ook keerde de onderwaterzetting zich niet tegen de diiken, de
kunstwerken en de privébezittingen van de bevolking. Veel kon
tevoren geborgen en opgeslagen worden.
Desondanks heeft de inundatie grote verliezen en enorme ver
woestingen aangericht, maar ze halen niet bij de chaos, die is ach
tergebleven na één dag natuurgeweld.
Het Bijbelwoord, dat spreekt van „de gruwel der verwoesting",
is hier van toepassing. Het geldt voor mens en dier, voor huis en
bezit. Dat zoiets gebeuren kon. iets waardoor tenaastebij de kaart
van Nederland gewijzigd wordt, wie heeft dat vonr mogelijk ge
houden?
ONS volk zal ook deze slag te boven komen - niettemin. Zoals
die Zeeuw uit Rilland het zei - een grijsaard van in de tachtig -
toen hij met opengeriemde handen zijn boot verliet: „Het leven
hebben we nog en dat dorp daar zal heus wel weer opgebouwd
worden".
Luctor en emergo - maar wij mogen ons toch niet verhelen, dat
de taak die nu vervuld moet worden verre van licht zal zijn.
Wederopbouw, dat zich beijvert overbodig te worden, heeft er een
karwei voor jaren bijgekregen. Waterstaat ook. Het Rijk zal op
nieuw diep in de beurs moeten tasten om de gevolgen goed te
maken en het leven in de geteisterde streken weer op gang te
helpen. Het zal dit moeten doen'ondanks aanzienlijke verslechtering
van handels- en betalingsbalans, want de exporten zullen ongetwij-
feld dalen, de importen daarentegen stiigen. Realiseren wij ons ver
der wat er aan grondstoffen en voorraden is verloren gegaan, welk
een kapitale verliezen aan bedrijfsschade er zijn geleden en nog
geïncasseerd moeten worden, niet enkel in de getroffen streken
maar ook elders waar men ten dele op die streken aangewezen
was, en wat het betekent voor de economie van het land en voor de
schatkist wanneer niet minder dan 50.000 mensen naar elders
moeten worden geëvacueerd. Voor hoe lang wellicht?
'IJ moeten daar overheen en er weer bovenuit zien te komen.
Ook als het nog tal van jaren mag duren, toch ,,'t sal waer-
achtig wel gaen".
Er blijft iets van bitterheid achter, als wij bedenken, dat deze
ramp minder pijnlijk had behoeven te wezen en zelfs vermeden
had kunnen worden. Wij hadden wèl een Rampenfonds maar géén
Rampen organisatie, die ingreep vanaf de eerste minuut. Wij
hadden ook een stout droogleggingsproject, dat misschien maar
net zoveel zou hebben gekost als heel deze catastrophe, die erdoor
voorkomen had kunnen worden, maar pas vandaag wordt de aan
trekkelijkheid en de noodzakelijkheid ervan ingezien.
Maar laten we geen putten dempen achteraf. Er ligt een grote
en grootse taak voor Nederland, die moet aangevat worden. Moge
het de geestkracht en de verbeelding opbrengen om oplossingen
te bedenken en te verwezenlijken in een stijl die bij de nieuwe
problemen past. De schade moet hersteld en de welvaart weer
verzekerd worden. Maar bovenal is het nodig geworden, dat de
natie beschermd wordt. De ramp van 1 Februari mag zich nimmer
meer herhalen,
Gij hebt mijn hoogste ver
wachtingen beantwoord en ik
ben er zeker van, dat gij allen
van gevoelen zijt, dat dit een
groot voorrecht is en een zeer
schone gelegenheid om diensten
te bewijzen aan een bondgenoot
in de NATO, 't Nederlandse volk
dat een groot vriend van het
Amerikaanse volk is".
De opperbevelhebber is later
na een onderhoud met minister
Staf naar Parijs teruggestuurd.
Op zijn terugreis landde hij
ook nog op Gilze-Rijen om te
spreken met officieren van de
Amerikaanse luchtmacht. Het
bezoek van Ridgway gold name
lijk in de eerste plaats de steun,
die de Amerikanen verlenen, of
nog zullen verlenen.
Véle behulpzame handen staan gereed om dc sl achtorfers van dc overstroming bij te staan bij
de ontscheping.
(Van onze verslaggever)
DEN HAAG, 5 Februari Met twee dingen kan, aldus is
ons uit verklaringen van de directeur-generaal van de Rijks
waterstaat, ir A. G. Maris, gebleken, rekening gehouden worden,
In de eerste plaats dat er niet aan gedacht wordt ook maar een
onderdeel van de noodgebieden aan het water blijvend prijs te
geven. Maar ook, dat omtrent het herstel van enkele der zwaarst
getroffen eilanden - Schouwen-Duiveland en Goeree-Over-
flakkee - voorbarig optimisme beslist uit den boze is. De gaten
in de zee- en binnendijken zijn daar zeer groot en zeer diep,
bovendien zo talrijk, dat de directeur-generaal zich niet aan het
noemen van een getal waagde. Als de dijken op de twee eilanden
voor het volgend winterseizoen gedicht zijn, zal men bij de
Rijkswaterstaat niet ontevreden zijn.
Schouwen-Duiveland staat voor
negen tiende onder water en op
Goeree-Overflakkee is het niet
zo heel veel beter. De evacuatie
van de bevolking zal er in dit
gebied dan ook wel van een lan
gere duur worden. Zolang de
dijken niet gedicht zijn, staat
ander weder opbouwwerk gelijk
met het paard achter de wagen
spannen. Een deel der mannelij
ke bevolking wordt gevraagd op
de eilanden achter te blijven om
het noodzakelijke werk te ver
richten. Hun aanwezigheid is al
leen hierom reeds dringend ge
wenst, waar er gewaakt moet
worden dat de dijken niet in een
nog verdere staat van verval ge
raken. De gedachte is geopperd
om Schouwen bij gedeelten
droog te leggen, daarvan kan
echter geen sprake zijn, Schou
wen-Duiveland moet in een stuk
hersteld worden. Precies zo
staat ook Goeree-Overflakkee
ervoor, waar men overigens al
begonnen is het gat in de zeedijk
bij Ouddorp te dichten.
In Brabant wordt
bard gewerkt
Hard wordt er gewerkt aan 't
herstel van het ondergelopen
land tussen Dordrecht en Ber-
Veilig in goede handen van hel Rode Kruis, doch het verlies van
have en goed nog lang niet te boven, wacht deze oude vrouw in
teresseloos de verdere dingen die komen gaan, af.
gen op Zoom. Practisch is er
provisorisch weer een waterke
ring tussen Keizersveer tot Nieu-
wendijk, waar een groot en een
tiental kleinere gaten geslagen
waren.
Ten Noorden van .Nieuwen-
dijk, bij Kille, gaapt echter nog
een gevaarlijke bres van zeven
tig meter lengte en ru:m wer
meter diepte. Pas als dit gedicht
is, zal daar het water kunnen
zakken.
Aan beide .kanten van de Moer-
dijkbruggen worden de gaten in
de Royale Polder gestopt, Is dit
werk klaar - vermoedelijk over
twee weken - dan kunnen de
wegen naar 'het Zuiden en de
spoorlijnen wox'den gerepareerd,
op het eiland van Dordrecht is
men tegelijkertijd aan de slag
gegaan.
Als alles mee zit, kan wel
licht over drie weken de ver
keersweg en over een maand
de spoorlijn weer voor gebruik
worden opengesteld.
Op het eiland van Dordt ligt
de Biesbospolder al weer droos,
wat door een gat in de Wiel-
dreebtse zeedijk ten Zuiden daar
van jammer genoeg nog niet het
geval is.
Tussen Willemstad en Roode-
vaart zitten er tien gaten in de
dijk. Verkenningen zijn hier
druk aan de gang en de gemeen
te Willemstad heeft reeds een
aannemer gecharterd om zo snel
mogelijk het achterland te kun
nen bevrijden van het allesbe
halve welkome water.
Walcheren zonder
wonden
Walcheren heeft de spring
vloed uitstekend doorstaan, scha
de bij Oost en Westkapelle is
provisorisch hersteld. Binnen
twee weken hoopt men ook de
gaten bij het veergat gedicht te
hebben, waardoor tegen het
heropenen van de spoordiensten
van die kant uit geen enkel be
zwaar meer zou bestaan. Jam
mer genoeg bedei'ft het Ooste
lijk deel van Zuid-Beveland 'de
ze plannen, want beschadigin
gen aan de dijken bij Kruinin
gen en Rilland zullen zoals het
zich nu laat aanzien zeer veel
tijd vergen.
Een andere moeilijkheid op
Zuid-Beveland voorspelt de
slechte situatie bij de Sluis in
Hansweert. Onder het buiten-
hoof d van de Midden sluis loopt
water.
Er is al aan een aannemer op
dracht gegeven de sluizen bij
Vlissingen en Veere in gor de
staat te brengen, om, zo nodig,
op grote schaal over het kanaal
door Walcheren te kunnen be
schikken.
Betrekkelijk goed zijn Noord-
Beveland en zeker Zeeuws-
Vlaanderen eraf gekomen. Aan
het droogleggen van de Neuzen-
polder wordt al gewerkt, de
overige gaten bij Kloosterzande
en Ossenisse - tien in getal - be
tekenen vergeleken bij wat de
rijkswaterstaat bijvoorbeeld op
Schouwen wacht, Jeinderspel.
Donderdagavond was erm^-Suf
geval van de 3300 ha welke irf
Zeeuws-Vlaanderen blank ge
staan hebben, al weer 2500 ha.
van het buitenwater afgesloten.
Noord-Bevelan:ds herstel wordt
een kwestie van wat men in vale
termen noemt „droog werk", de
rijkswaterstaat kan dit karwei
volledig overlaten aan de Ne
derlandse Heidemaatschappij.
Zwaarder „kluiven"
Moeilijker is voor de rijkswa
terstaat de opgave welke Tholen.
en St. Philipsland stellen. De si
tuatie is nog erg onoverzichte
lijk, maar het wordt in elk ge
val werk van lange duur.
De burgemeester van de stad
Tholen is aangeraden de be
bouwde kom van zijn gemeente
door een voorlopige dijk te om
ringen, om daar tenminste weer
langzaam te kunnen terugkeren
tot het normale leven.
Ligt het eilandje Tien-gemeten
geheel onder wafer - ook dit zal
in strijd met lopende geruchten
niet worden opgegeven - op
Beierland en Voorne-Putten kan
direct worden aangepakt. Op
Putten schiet het dichten van
een reeks kleinere gaten goed
op, een grote bres bij Oude
Hoorn wordt echter een meer
tijdrovende bezigheid. Met groot
materiaal werd tegelijkertijd be
gonnen bij 's-Gravendeel, Nu-
mansdorp, en de Eendrachtpol-
der in de Hoekse Waard. De
evacuatie van bevolking - in zo
verre hier daartoe werd over
gegaan, - zal onverhoopte tegen
spoed buiten beschouwing gela
ten. beslist niet zo lang behoe
ven te duren.
Op IJsselmonde vlot het werk
eveneens goed. En Rozenburg
ware na Maandag droog geble
ven als door het „haalwater"
van snel-varende schepen de
dijk op het Oosten van dit een
zame eiland het niet andermaal
begeven had.
ROME, 5 Febr. (AP) De be
roemde tenor Benjamino Gig-li
heeft een millioep lire (1! 10.000)
geschonken voor de slachtoffers
van de watersnood in Nederland
en België.
De zanger zal binnen enkele
dagen naar Engeland vertrekken
om een reeks concerten te ge
ven, waarbi.j hij zijn medewer
king zal aanbieden voor elk ini
tiatief ten bate van de beproef
de bevolkingen.
