THOLEN....
de gemeente die hulp kon bieden
en dat ook deed.
Oud-Vossemeer
gered door Nieuw-Vossemeer
ST. ANNALAND
Toen de vloedgolf
de bescherming wegvaagde
Royaal gebaar ten bate
van Neerlands gebitsverzorging
IN ST. MAARTENSDIJK
bezweek de hoek Meulstee
VEEL AFSLAG,
Poortvliet,
Het waren niet alleen, maar toch vooral de schippers en vissers,
die er zo spoedig mogelijk, nadat de naburige gemeenten, waarvan
inzonderheid Stavenisse, in een noodtoestand waren geraakt, op
uittrokken om de zo begeerde hulp te bieden.
Dat gebeurde in beginsel reeds in de Bergse polder, waar de ramp
nacht ook al slachtoffers had gemaakt.
We merkten op, dat het niet alleen deze categorie was, nee er is
door honderden Tholenaars daadwerkelijke en morele hulp ver
leend, waardoor veel nood gelenigd kon worden.
We zijn hen allen daarvoor zeer erkentelijk, zowel als degenen
die als stille werkers iets groots tot stand brachten. Denk maar aan
de Waterleidingmensen, waardoor Tholen en Oud-Vossemeer
Dinsdag weer leidingwater had, denk aan de P.Z.E.M.-mensen die
uitkomst brachten door na een geweldige krachtsinspanning te zor
gen, dat Woensdagavond 4 Februari om kwart voor acht de stroom
werd ingeschakeld, denk aan de politie, het Secretarie-personeel,
de mannen en vrouwen in scholen of distributielokalen, chauffeurs,
of waar ook, die in dit etmaal nauwelijks een paar uur rusten om
steeds maar weer te helpen waar nodig was.
Zeker, Tholen bleef voor veel ellende gespaard.
Zeker, het is onze christen- en naastenplicht. Maar toch mag men
daarvoor erkentelijk zijn. evenals voor de voorkomendheid, die
zelfs door oververmoeide personen werd in acht genomen.
Tholen, ga zo door. Verminder daarin niet, zolang van U dit alles
wordt gevraagd.
TIJDENS DE RAMPNACHT
Daags tevoren waren al veel mensen op
de been Zaterdagmiddag om te kijken
naar de hoge waterstand, 's Avonds nam
de wind nog toe en omstreeks 3 uur brak
de dijk door aan de Brabantse zijde, waar
door de gehele Bergse Polder onder water
ging, zodat sommige huizen tot het dak in
het water kwamen te staan en verliezen aan
beesten en mensen te betreuren waren. Het
licht functionneerde niet meer, toen de
alarmklok werd geluid om 4.10 uur.
Direct stroomden de mensen de straat op
en het bleek dat bij de coupure (werf Dui-
vendijk) water doorvloeide. Direct werd
ts gedaan om het critieke punt te ver-
Het was inderdaad rritiek zoals
^^^^es ge
een behoorlijke^ engte gescheurd was.
in de loop van de dag werd ze versterkt.
In de vroege morgen trokken de Thoolse
vissers de Bergse polder in om hulp te bie
den waar dat dringend vereist werd, niet
tegenstaande de nog zeer harde wind. Er
waren ook daar slachtoffers, maar toch kon
dank zij de hulp een groot aantal naar de
vaste wal worden overgebracht Inmiddels
waren ook alle verbindingen met de plaat
sen buiten het eiland verbroken. Telefonisch
kon nog bereikt worden Poortvliet, Scher-
penisse, St Maartensdijk en Oud-Vosse-
meer.
Droevige berichten uit het eiland kwamen
binnen (zie de betreffende verslagen). Naar
aanleiding daarvan werden direct maatrege
len getroffen om evacués te kunnen opne
men. Onder meer werd de O. L. School in
gereedheid gebracht Een ambulanceploeg
werd gevormd en de schippers gingen
"s Maandagsmorgens naar Stavenisse. De
zelfde avond kwam er een mobilofoon op
het gemeentehuis om verbinding te krijgen
met de andere gemeenten, 's Middags arri
veerden de eerste evacués uit Stavenisse.
direct liefderijk opgenomen. Vliegtuigen
dropten voedsel en geneesmiddelen. Op het
gemeentehuis zorgde een staf van personeel
voor doorvoering naar die plaatsen waar
nodig was. Beschikbare auto's en ander
materieel werd ingeschakeld. Roeiboten gin
gen op vrachtwagens om mensen en vee te
kunnen redden. Naar Poortvliet trokken
talrijke personen om de dijken te versterken.
Toen ook kwam er militaire hulp met rub
berboten, enz.
Zieken en krankzinnigen werden naar
Bergen op Zoom gebracht onder zeer moei
lijke omstandigheden. Schijnwerpers verlich
ten de Bergse polder. Dag en nacht werkte
alles door. Er werd een enorme hoeveelheid
zandzakken opgeslagen, melkafvoer werd
g-regeld en van de telefonisten werd het
uiterste gevergd.
Centrale posten van Waterstaat en Ge
nie werden gevestigd. Steeds meer mensen
en daarmee steeds meer ellende kwam uit
Stavenisse via de schepen. Kleding, voedsel
en schoeisel werd verschaft. Het gonsde in
Tholen van een hulpvaardige bedrijvigheid
die zich naarmate de week vorderde steeds
meer uitbreidde tot een groot arsenaal van
liefdewerk en organisatie.
Tholen was dankbaar voor haar behoud.
Menselijk gesproken had ze dat te danken
aan de doorbraak van de Bergse polder,
waardoor de druk sterk verminderde.
Tholen toonde haar dankbaarheid door te
doen wat mogelijk is. En we geloven dat ze
daar niet mee zal ophouden zolang
dit nodig is.
GRATIS VOEDSEL
De stad Tholen, als zodanig in feite geen
noodgebied, kreeg door een plotselinge over
tollige hoeveelheid deze week gratis brood,
dat door het Rode Kruis was aangevoerd
voor de noodgemeenten, waar het op dat
ogenblik niet meer nodig was.
Tholen kan niet anders doen dan dit gra
tis broodje aanpakken. Natuurlijk. Tholen
zal, nu het zoveel reden tot dankbaarheid
heeft, dit toch niet als een blijvend gratis
geschenk accepteren en zal dit zeker ver
goeden in de vorm van een gift aan het
Rode Kruis. Dank U.
Zaterdagnacht werd ongeveer om 2 uur
gewaarschuwd voor gevaarlijk hoog water.
Met zeer grote spoed moesten de vloed-
balken worden aangebracht, hetgeen slechts
op het nippertje gelukte.
Zeer snel stond het water aan de bo
venste balk, toen om ongeveer kwart voor
vier het water met ca 25 cm zakte, hetgeen
veroorzaakt bleek te zijn door de diverse
doorbraken in de dijk van Nieuw-Vosse
meer. Zou dit niet gebeurd zijn dan zou de
situatie er voor Oud-Vossemeer heel an
ders uitgezien hebben.
De enige belangrijke schade aan de dij
ken was een gat, dat in de kruin van de
zeedijk van de van Haaftenpolder was ge
slagen. Met man en macht is hier aan ge
werkt met als gevolg dat dit behoorlijk ge
dicht is.
Alle sluizen van de binnendijken zijn
reeds Zondagmorgen verzegeld.
Reddingswerk: Door veerschipper Pols is
met een groep mensen prachtig werk ver
richt bij het reddingswerk van mensen uit
Nieuw-Vossemeer. 169 mensen werden van
de zolders en daken gehaald, waarvan het
grootste gedeelte naar Steenbergen werd ge
transporteerd.
Bij het stoppen van de sluizen in de
Hikkepolder was een aldaar wonende land
bouwer niet genegen zijn bijdrage te leveren,
alhoewel die toen wel zeer minimaal ge
noemd kon worden, n.l. 10 zakken.
Nadat Maandag in de Weihoek nog veel
werk was verzet, zijn Dinsdagmorgen een
groot aantal mensen naar St Maartensdijk
getransporteerd, terwijl rond de middag nog
velen naar St Annaland werden gebracht
op een noodkreet die uit die gemeente was
binnengekomen. Het gevolg was dat er
practisch geen man in de gemeente achter
bleef.
Dinsdag ongeveer 1 uur werd bij Nieuw-
Vossemeer een boot over de dijk gebracht
om de P.Z.E.M.-monteurs in de gelegenheid
te stellen aan de transformator op Nieuw-
Vossemeer te gaan werken. Hoop bestaat
op een verbinding van het electriciteitsnet.
Met een 7-tal landbouwtractoren, die uit
Oud-Vossemeer naar Poortvliet werden ge
dirigeerd, kon aldaar nuttig werk worden
verricht.
Het aantal evacué's uit verschillende
plaatsen bedraagt thans ruim 200.
Te Oud-Vossemeer zijn tot op heden
door de watersnood geen mensenlevens te
betreuren.
Opvallend is dat, terwijl reeds Zondag
middag vanuit Tholen een mobilofoonver
binding met Bergen op Zoom bestond.
Maandagmorgen de te Oud-Vossemeer ge
lande piloot van het vliegveld Woensdrecht
niets omtrent de toestand op het eiland
bekend was.
DE WONDERIJKE BEWARING
Menigeen ging in de nacht van Zaterdag
op Zondagnacht niet rustig naar bed. Ve
len was dat zelfs onmogelijk door dringende
werkzaamheden en anderen hadden daartoe
niet de moed of wensten af te wachten wat
het worden zou. Er was immers gewaar
schuwd voor gevaarlijk hoogwater en de
noord-wester-storm ontketende van uur tot
uur een groter geweld. Men kan niet zeg
gen, dat niet alle maatregelen genomen wa
ren. Integendeel, de havenbewoners hadden
al een behoorlijk hoog tij achter de rug en
verstevigden alles nog eens extra voor de
nacht
De Waterbouwkundig ambtenaar en al
zijn medewerkers werkten de gehele dag en
zelfs voor dat te verwachten „gevaarlijk
hoog water" leek alles zoveel als mogelijk
was, verzekerd. Het was om l uur ondenk
baar wat om 3 uur werkelijkheid was. Ze
ker, het zou een zeer hoog tij worden, maar
ernstige ongerustheid bestond er toen nog
niet
Toen we om 2 uur de waterbouwkundig
ambtenaar spraken, merkten we bezorgdheid
bij hem op. Er stonden al twee vloedplan
ken vanaf de hoek hotel Rijnberg naar het
oude gemeentehuis (ter bescherming van de
Langestraat en het overige dorpsgedeelte
in die lijn) en het water steeg zo onrustba
rend, dat het er 3 moesten worden.
Waterschapsbestuurders, zo nog niet aan
wezig, werden gewaarschuwd. De burge
meester werd op de hoogte gebracht van de
al meer dan ongewone toestand. Men had
immers nimmer te voren 3 vloedplanken op
dat gedeelte nodig gehad. Van 2 tot half
drie scheen het gevaar te luwen. Er waren
tussenpozen in dit half uur dat het water
nauwelijks steeg. Na half drie werd dat
weer erger en het stond toen al vast, dat
een vierde plank nodig was, een getij die
nimmer te voren was geregistreerd. Eer het
drie uur was, werd de klok geluid, wat voor
hoog water in geen tientallen jaren was
voorgekomen. Het was de noodklok, waar
van de nood nog lang niet in volle omvang
beseft kon worden, maar wat op dat ogen
blik al angstaanjagend genoeg was.
Tevoren reden al zoveel vrachtwagens
in het dorp rond, dat menigeen het bed uit
was. Bij het luiden stroomden honderden
mensen naar de haven. Dé wind was ge
groeid tot orkaankracht. Het water sloeg
met donderend geweld tegen de woningen
op de haven, waarin nog zo goed als alle
bewoners aanwezig waren. Toch begonnen
de eersten toen te evacueren, ook uit de
Suzannaweg. Met nog twee uur vloeien was
de situatie zo dreigend, dat deskundigen
toen al overtuigd waren van een te wachten
catastrophe.
Men zat immers niet alleen met de be
scherming op de haven voor Suzannaweg,
Langestraat en Oostelijke Achterweg (bij
het zgn. tonhuis) men zat misschien nog
meer in angst over de buitendijken. Een
landbouwer uit de omgeving van de Grote
Nol vroeg dringend hulp voor de buitendijk
daar. Er ging iemand met hem mee. Beiden
zijn later in een verschrikkelijke situatie ge
raakt, waaruit ze toch nog zijn ontsnapt.
Op de haven stond er toen zo'n water
massa, dat het mét die orkaan hopeloos
ging worden. Onmenselijk werk werd ver
zet. Zou het toch nog lukken met 5 kwar
tier vloeien Nam de stijging toch weer iets
af? Werd het toch weer wat geleidelijker?
Het was 10 minuten voor vier, toen de ramp
zich voltrok. Nog met man en macht aan
het werk begon er water door de bescher
ming van de Langestraat te borrelen, een
bescherming die nimmer te voren zo hoog
was aangebracht. En vrijwel onmiddellijk
na dat borrelen klonken de noodkreten als
waarschuwing: Berg je mensen, daar komt
het.
Het kwam niet. Nee, het barstte los in een
waterval van een niet te beschrijven om
vang en met een geweld dat voor de daar
wonenden elk bombardement te boven moet
zijn gegaan. De door de orkanische wind
voortgestuwde watermassa brak zich in een
zondvloed baan over de Langestraat, naar
later bleek, onmiddellijk achter de bescher
ming een gat slaand van ruim 3 meter diep
en alles wat op haar baan kwam onmeedo
genloos verbrijzelend, verscheurend, mee
sleurend, wegslingerend van een vrachtwa
gen tot een stuk beton van het oude ge-
half of op het eind van de Langestraat. En
meentehuis toe. Ze lagen in enkele seconden
dan is daar het grootste wonder geschied.
Een wonder waarover men nimmer uitge
praat zal komen, waarvan men nimmer een
■erklaring zal kunnen geven. Of wel een
•erklaring Was het die Hand, die mach
tiger was dan die donderende watermassa,
machtiger dan de orkanische wind, machti
ger dan betonpalen, muren, stenen, auto's
vloedpalen, ja het kan alleen die Hand ge
weest zijn, die deze zondvloed nog zo be
stierde, dat, naar later bleek, de mensen die
er een seconde tevoren nog aan het werk
waren, de mensen, die daar op dat laatste
ogenblik nog stonden te kijken, de mensen,
die in hun deuren stonden, de mensen die
zich op de gangen of bij de ramen bevon
den, ja zelfs die ene vrouw die daar buiten
de vloedgolf over zich kreeg, tot deze laatste
toe bewaard bleven.
Dit is het grootste wonder van de door
braak in de Langestraat even voor vier uur
in de noodlottige nacht van Zondag 1 Fe
bruari 1953.
En lezers, St. Annalanders, nog meer in
het bijzonder bewoners van de Langestraat,
wat betekent de enorme schade, die aan
Uw woningen, aan Uw inventaris, kortom
aan bijna geheel Uw hebben en houden is
aangebracht, vergeleken bij dat ene wonder
van algehele bewaring van Uw allen De
wonderen zijn altijd evengroot dan de ram
pen. Zo was het ook hier.
Ruim een uur stroomde de watermassa
in een niet meer te beschrijven geweld door
deze breuk het dorp binnen, steeg in de
woningen aan de Ring, Cureelanden, Nieuw-
straat (gedeeltelijk) Dorpsweg, Achterweg
en spaarde alleen nog de hoogste gedeelten.
En in die huizen de mensen, biddend, zuch
tend, wachtend, tellend, kijkend, sjouwend,
meest op zolders in kleine slaapkamertjes
of grote, zonder licht of met lampje of
kaarsje. Bij wie heeft een enkel levensuur
ooit langer geduurd, dan de tijd van 4 tot
5 uur van die rampnacht. Zo mogelijk
duurde dat nóg langer voor hen, die daar
vlak bij die waterval woonden en er zelfs
op stonden te kijken. In bange afwachting
zat men verder in het dorp totaal in het
onzekere. Gelukkig steeg het water in de
woningen niet onrustbarend, althans niet
meer na het eerste kwartier en bleef er
daarna dan ook alleen angst over of de
zeeweringen het op meerdere plaatsen zou
begeven.
Toch was er intussen al meer gebeurd,
wat voor de meesten later pas zichbaar
werd. Op de haven zelf stond nl. tegenover
het Shell-filiaal de grote losinstallatie van
de Suikerfabriek Dinteloord. Dit gevaarte
sloeg na de breuk aan de Langestraat dwars
door dat filiaal, het naburig huis meesleu
rend en daarmee van de Suzannapolder een
zondvloed makend. En weer dat wonder,
al is dit meer begrijpelijk, dat de mensen
zich daar tevoren hadden weggespoed naar
de Molendijk. Niemand is ook daar omge
komen.
Men wist nog niets van de buitendijken.
Men wist niet dat de zeedijk voorbij de
Kleine Nol, 100 meter van de boerderij
Van Luijk was doorgebroken (kruin wegge
slagen), men wist ook niet, dat een kilome
ter verder een nog ernstiger breuk in de
buitendijk was ontstaan, die de boerderijen
in die polder met bewoners en vee in een
toestand verplaatste, die zich ook al weer
niet beschrijven laat. Men ziet daarvan nu
de getuigen: verdronken koeien, paarden,
varkens, kippen, huisraad, alles, behalve
weer dat wonder voor St. Annaland
mensen. Ook daar was men reeds weg of
kon zich redden.
In het nieuwlandsdijkje zat een gat, de
waterstand aan de Breedenvlietse dijk was
zo hoog. dat gevreesd werd, dat een nieuwe
vloedgolf in het dorp onheil zou brengen.
Het is er die nacht gelukkig bij gebleven.
Een nacht, die dit geslacht nooit meer zal
en kan vergeten.
TOEN HET DAG WERD
Het is niet mogelijk alleS te beschrijven
wat er gebeurde, toen de dag aanbrak. Er
zijn reddingspogingen met succes uitgevoerd,
die vele andere heldenfeiten overtreffen. Het
is niet nodig een uitzondering te maken.
Men zou daarbij ook nog te veel over het
hoofd zien. Maar er waren reddingsstaaltjes
bij met zulk een persoonlijk opofferen, dat
dit bij al de ellende nog met trots kan
vervullen.
Toen het dag was leek de Langestraat
iets zo onwerkelijks, was de ravage in het
Suzannawegje zo enorm, dat niemand durfde
aannemen, dat er werkelijk toch niemand
verdronken was.
Met geen mogelijkheid kan men de
krachtsinspanning van tientallen St. Anna
landers op die Zondag weergeven. Immers,
het stormde nog steeds, al was het dan wel
wat minder, en er werd opnieuw een hoge
vloed verwacht, die ook kwam. We weten
het zelf niet, hoe het mogelijk is geweest
dat de daaropvolgende vloed op de haven
zelf kon worden tegengehouden. Zeker, om
dat het nu geen springvloed werd, maar
toch ook omdat er zonder enige verpozing
als paarden is gewerkt, waarbij we dank
baar kunnen zijn, dat St. Annaland een aan
tal goede aannemers van waterbouwkundige
werken rijk is.
Die Zondag zijn er van de lagere delen
veel mensen weggetrokken, temeer omdat
enkele binnendijken in een zeer critiek sta
dium verkeerden, zo zelfs dat de water
bouwkundig Ambtenaar het veiliger achtte
om maar zoveel mogelijk te evacueren,
waartoe evenwel geen officieel bevel kwam.
.qfeoral oude mensen, vrouwen en kinderen
werden weggebracht naar Oud-Vossemeer
en Tholen en daar met open armen ontvan
gen.
Die Zondag ook kwamen de vreselijke
berichten over Stavenisse binnen. En daar
bij vergeleken is St. Annaland er zeer goed
afgekomen.
Maandag 2 Februari kon een stevige be
scherming op-de Haven worden aangebracht,
en werd de Suzannapolderbreuk gedicht.
Toen werden de laatste in nood verkerende
mensen van boerderijen of woningen uit de
polders gehaald.
Gelukkig minderde de wind en liep Noor
delijker. Er kwam weer hoop in de harten,
een hoop die de volgende dag groter werd
met het voor ons begrip toen windstille
weer. Het was de dag dat de eerste ber
gingswerkzaamheden werden aangepakt van
mensen uit Stavenisse en de verdronken
dieren. De dag ook, waarop de doorbraak
bij de boerderij Van t-uijk werd gedicht.
De dag van meer telefonisch contact en de
dag, dat er eindelijk vla de radio bericht
werd, hoe het er op ons eiland voorstond.
Een dag van onverminderde energie bij de
honderden werkmensen, die niet vroegen,
maar werkten, waarbij de een niet dacht
of opmerkte dat die meer deed dan een an
der. De dag waarop men wat het waterge
vaar betrof ruimer kon ademhalen.
Die Dinsdag 3 Februari liep veel water
terug naar zee en kwamen straatgedeelten
bloot.
Aangenomen kan worden, dat 70% van
de woningen min of meer waterschade had
den, dat een 100-tal woningen geheel zijn
vernield of zodanig beschadigd, dat herstel
zeer bezwaarlijk is, dat het aantal verloren
vee in de honderden loopt en nog niet bij
benadering is te schatten, dat een tiental
straten geheel of gedeeltelijk zijn vernield en
de huisraadschade honderdduizenden telt.
St. Annaland is hiermee na Stavenisse
de meest getroffen eilandgemeente.
DRIE WEKEN GRATIS
TANDEN POETSEN
Er is in Nederland een tandpasta, die II
wittere tanden geeft reeds na één enkele
maal poetsen. Dat is: Castella Tandpasta.
De fabrikanten hebben de gelukkige ge
dachte gehad, om Nederland massaal en
gratis te laten kennismaken met deze
unieke tandpasta.
Gedurende korte tijd zullen zij een kennis
makingstube Castella Tandpasta verpak
ken bij ieder stuk van de nieuwe Castella-
Spécial Schoonheidszeep.
Castella-Spédal, gemaakt op een nieuwe
Amerikaanse installatie (de enige in West-
Eeuropa!), munt uit door een schier on
uitputtelijk schuimvorming en door een
romig, naar lentebloesems geurend schuim,
De prijs van Castella-Spédal is 32 cent.
Voor dit bedrag ontvangt men dus een
stuk heerlijke, nieuwe schoonheidszeep
en een tube Castella Tandpasta, genoeg
voor drie weken. Het mag verstandig
heten, zo spoedig mogelijk van dit aanbod
gebruik te maken de fabrikanten kun
nen dit slechts zeer tijdelijk doen
en zette het centrum onder water
Donderdagmiddag 5 Februari 15 uur. Er is in deze gemeente ook
weer hoop aan de einder verschenen. Wanneer de weersgesteld
heid zich gunstig blijft ontwikkelen, waarfoe wij God bidden, kan
met het eiland ook St. Maartensdijk voor verder onheil gespaard
blijven. Dreigend is de toestand daar op dit ogenblik niet, al hangt
ook hier alles samen met de breuken in de Steenlandpolder en de
verschillende binnendijken.
Het dorp heeft ook bange uren meegemaakt, maar is door alles
heen, wat mensenlevens betreft, nog bewaard.
Nu ivaterleiding en electriciteit weer functionneert (hoe vlug toch
eigenlijk) kent men er zelf weer wat gerief.
We zitten allen in deze gemeenschap nog steeds in dezelfde span
ning, maar kunnen thans toch met meer hoop de toekomst tege
moet zien.
Het was in dezelfde tijd als de andere
gemeenten, dat de noodklok ook hier ernstig
waarschuwde. Het water stond om die tijd
ongeveer drie uur bij Meulstee gelijk
met de vloedplanken en de waterbouwkundig
ambtenaar kon niet anders, dan de zaak
donker inzien. De mensen, die daar niet
dringend nodig waren begonnen met goed-
ren naar boven te brengen.
Men was er nog lang niet mee klaar,
sommigen nauwelijks aan begonnen, terwijl
andere er pas over begonnen te denken, toen
met vreselijk geweld de hoek bij Meulstee
het begaf. Toen moest nog bijna anderhalf
uur vloedwater komen. Men kon niet bij
benadering zeggen, wat dit tot gevolg zou
hebben.
De breuk bij Meulstee was oorzaak, dat
de vloedplanken werden meegesleurd en het
water vrij over de Kaaistraat bulderde in
een korte maar heftige vloedgolf. Het
stroomde over de Markt de huizen binnen en
kwam daar tot een hoogte van ongeveer
60 cm. Achter Bos - de Vesten en bij het
Watergemaal drong het water door. Het
postkantoor werd beschadigd en men was
er geisoleerd.
Zo zat men twee uur in de grootste span
ning, al maar kijken of het water bleef stij
gen. Niemand, die dit niet heeft meegemaakt
kan zich voorstellen wat een oneindigheid
die in normale omstandigheden zo korte
periode, duurt.
Toen het water zich meer een weg kon
banen naar de polders steeg het tenslotte
nauwelijk meer en de mensen waren over de
eerste schrik heen.
Men spare ons in deze zo bijzonder drukke
omstandigheden nu ook al onze corres
pondenten zijn ingeschakeld bij herstelwerk
en we deze taak geheel alleen dienen te
vervullen alles wat zich verder afspeelde.
Later kan hiervan altijd nog geschiedenis
worden gemaakt.
Slachtoffers in het dorp kwamen er niet,
maar toch rouwt ook St. Maartensdijk, niet
alleen omdat haar naburige gemeente de
grootste verschrikking onderging, maar ook
omdat nog een 4-tal bewoners alhier inge
schreven zijn omgekomen, wonend in de
Polder, bewoners uit één gezin. We ont
houden ons nog van namen, daar dit niet
verantwoord is, zolang hieromtrent geen
officiële registratie' binnen is.
Het water liep bij eb weer terug en St.
Maartensdijk staat nu weer droog, als is de
verwoesting van die nacht nog aan vele
sporen zichtbaar, inzonderheid de straten,
die een troosteloze aanblik geven. Stukken
beton zijn vanaf de Kaaistraat tot diep in
de Markt gespoeld, stenen liggen schots en
scheef door elkaar, putten en hoogten, van
dat alles is herstel mogelijk.
Heden Donderdag arriveerden onder
meer 60 man Franse genietroepen, die na
enige tijd ook ingezet werden aan Strijen.
Ze waren met speciale boten uitgerust en
zullen meewerken tot behoud van ons ge
liefd eiland. Zo werkt ook hier alles wat kan
en hoopt men op een goede uitslag.
maar de dijken hielden het in Scherpenisse
Zo goed als ieder begreep het, toen
Zondagmorgen omstreeks vier uur de sirene
loeide, dat het niet om een brand ging, maar
wateralarm was gegeven. Het was tijd. Men
kon daarmee niet langer wachten. De vloed
bereikte 'n ongekende hoogte en doorbraken
leken ook hier waarschijnlijk. Langs de
polderdijken, waar men het zeer gevaarlijk
achtte, werd een motorrijder gestuurd om de
boeren te alarmeren. Al spoedig daarna
kwam het eerste vee het dorp binnen. Om
streeks half vijf verminderde de druk op de
haven door een breuk in de Westkerkse dijk,
waar de kruin werd afgeslagen. Er ontston
den 5 gaten aan de binnenkant door water
overslag en daardoor dijk-afslag. In het zgn.
„Kleine Dijkje", richting St. Maartensdijk,
sloegen 2 gaten, maar eveneens aan de bin
nenkant en tot een breuk kwam het ook
daar niet.
In angstige spanning werd de nacht en
morgen in deze gemeente doorgebracht. De
onzekerheid snoerde de kelen toe, het lij
delijk wachten vergde te veel van de ze
nuwen bij deze en gene.
Anderen waren met vereende krachten
bezig aan de vloedbeschermingen en... hef
liep die morgen zonder doorbraken af. De
grootste vloed was doorstaan.
Met man en macht ging men bij daglicht
naar de dijken om de gaten te dichten. En
dat lukte, althans om een voorlopige aan
vulling te maken.
Óok bij Gorishoek bleek door overslaand
water een gat te zijn ontstaan. Er kwam
die Zondag veel vee het dorp binnen, ter
wijl ouden van dagen, zieken en kinderen
uit de Polders in het gemeentehuis werden
ondergebracht. Men hoorde toen de
geruchten over de andere eilandgemeenten,
maar had contact met Poortvliet en St»
Maartensdijk, vanwaar veel mensen kwa
men gevlucht. De Rand werd geëvacueerd,
toen het binnenwater daar steeg, maar ge
lukkig ging ook Zondag zonder ongelukken
voorbij, al bleef de toestand niet ongevaar
lijk. Vanaf die tijd is het zo druk geworden
in onze gemeente, dat moeilijk een overzicht
verkregen kon worden. Immers, de naburige
gemeenten zaten toen in de grootste nood
en iedere hulp was welkom. Er gingen per
sonen naar Strijen, St. Annaland en naar de
Eerste Dijk om hulp te bieden. Stavenisse
kon onmogelijk bereikt worden.
De gemeente gonsde van de geruchten
en berichten en naarmate de Maandag en
Dinsdag verstreek zag en hoorde men de
vreselijke toestand, die zich aan onze kus
ten had voltrokken. Het bericht via de radio
Dinsdagmiddag dat er op Oosterland
een zestal personen onmiddellijk moesten
weggehaald was nog niet oud, of drie
daarvan daalden per helicoptère in onze
gemeente en werden behouden opgenomen.
Scherpenisse bleef gespaard en kon alle
krachten inspannen om zich aan hulpacties
te wijden. Daartoe is gedaan wat mogelijk
was.
de gemeente met het meeste water»
In de onvergetelijke dramatische nacht van de lste Februari is het
voor Poortvliet geen catastrophe geworden. En zulks desondanks
de doorbraak aan de Steenlandspolder. Aangenomen kan dan ook
worden, dat deze doorbraak pas in het laatste stadium van de
vloed plaats vond, terwijl de grote polder zoveel water kan be-,
vatten, dat er niet van nood gesproken behoefde te worden in
vergelijking met Stavenisse en St. Annaland.
Maar de daarop volgende dagen werd het voor Poortvliet hachelij
ker, omdat de grote gaten twee dicht bij elkaar aan de Steen-
landsesluis) die bij iedere vloed weer water binnenvoerde.
Het belang om deze gaten te dichten is dan ook direct begrepen,
en van verschillende kanten zijn de mensen daar nu al dagen aan
het werk, waarbij nogal eens tegenslag wordt ondervonden. Zo
brak de zaak in de nacht van Dinsdag op Woensdag weer door
en moest men opnieuw beginnen.
Wat daar aan arbeidsenergie verwerkt wordt, zowel door de wa
terbouwkundige ambtenaren ter plaatse als die van de provincie en
het Rijk, zowel door het gehele Polderbestuur als door de talrijke
arbeiders, zowel door de tractorchauffeurs als alle andere vrijwillige
arbeidskrachten, grenst aan het ongelooflijke. Daar wordt evenals
op enkele andere punten van ons eiland een zware strijd om het
behoud gestreden. God geve dat het doel wordt bereikt.
In de nacht van Zaterdag op Zondag
1 Febr. 1953 is de Zeedijk in de Steenland
polder bezweken. Dat gebeurde op twee
plaatsen. Het grootste gat bij de sluis zelf,
een ander gat even daarvoor, waar een
bunker stond. Zo stroomde na de breuken
de watermassa in de richting van Poortvliet
en slaagde er in de binnendijk eveneens op
twee plaatsen te kraken.
In Poortvliet luidde de noodklok, maar
velen hoorden het door de storm niet. Be
gonnen werd met afvoer van mensen en vee
uit de eerder genoemde bedreigde polder.
Daar het water maar langzaam steeg kon
zeer veel gered worden. Het huisraad naar
de zolder evenals alle andere dingen van
waarde. Uiteraard was dit alleen mogelijk bij
degenen die op de hogere plaatsen in deze
polder wonen.
De verbindingen met de buitenwereld
waren verbroken, electriciteit en water
leiding uitgevallen. Een uitgezonden ordon
nans heeft getracht contact te krijgen met
bevoegde instanties te Middelburg en Ber
gen op Zoom. We nemen evenwel aan,
dat dit niet gelukt is. De beschikbare mans-
