ZEEUWSE VISSERS REDDEN
TALLOZEN VAN
SCHOUWEN
Helden zwoegen
door de modder
Brabant
Moeder
waakt
Plunderaars zullen
flink onder handen
worden genomen
Het gat
moet dicht
ONMISBAAR
Boeren blijven
in Biesboseh
Avondklok in 's-Gravendeel
Meer mensen
naar Canada
heeft nog
zwakke
dijken
HET VRIJE VOLK
DONDERDAG 5 FEBRUARI 1953
PAGINA 5
(Van een speciale verslaggever)
Op en om en boven de helse ruïne van Schouwen-Duiveland is
een monster-reddingactie op gang gekomen. Maar laat vooral
niemand denken dat het een „organisatie" is die de honderden
en honderden miserabelen van daken en zolders en vlotten haalt.
Er is geen sprake van organisatie. Er kan geen sprake van zijn.
Wel wordt er gewerkt met radiozenders, wel zijn er centrale
posten, wel wordt er met vlaggen geseind. Maar de helden, die
met hun eigen handen en hun eigen initiatief als redders dooi
de kadavers waden, dat zijn de polderjongens, wier handen
barsten van de blaren door het roeien, en dat zijn de schippers
van vissersboten zonder radio aan boord, die maar varen en
varen en varen zonder rust en steeds maar mensen aan boord
hijsen en wegbrengen: naar Yerseke, naar Wemeldinge, naar
Bergen op Zoom.
Ik heb nu gezien met eigen ogen
hoe deze mannen in vrome eenvoud
doen wat ze vanzelfsprekend hun
plicht vinden.
Laat Nederland voor hen de hoed
afnemen want zij hebben recht op
onze innige dankbaarheid!
Er is een monster-reddingactie op
gang gebracht: Ja! Rond de kapotte
dijken van Schouwen-Duiveland lig
gen honderden schepen.
Alleen al tussen Ouwerkerk en
Bruinisse waren er Woensdagmiddag
toen de Noordwester al begon op te
steken 134 te tellen.
Boten van de marine, uit Katwijk.
IJmuiden en Wieringen, uit België en
Engeland, plezierjachten en landings
vaartuigen.
Helaas, het merendeel van deze
meest grote schepen kon vrijwel niets
uitrichten. Want terwijl daar in de
Oosterschelde en bp de Kceten en
het Mastgat en de Zijpe en op de
Grevelingen genoeg tonnage lag om
half Zeeland te evacueren konden
niet genoeg kleine bootjes sloepen
en liefst motorsloepen bij de doe
len komen.
Maar laat me u vertellen van de
Ye 94 van schipper Joch Zoetewey.
Het kan een indruk geven van de
situatie. Al van Maandagmorgen af
stoomt de Ye 94, de mosselenvan
ger uit Yerseke, over de Zeeuwse
wateren. Een schip met vier koppen
bemanning. Per kop hebben ze elk
op dit ogenblik al meer dan dertig
geredden op hun naam staan
Woensdagmorgen om 10 uur
stoomde de Ye 94 weer naar open
water. Naar Ouwerkerk. Maar daar
lag zo'n vloot, dat de schipper zwij
gend doorvoer. Langs Nieuwerkerk
naar Oosterland.
Dicht langs de modderige plaat
koerste het schip. Het botste tegen
een dood varken, tegen een deur en
tegen de helft van een leunstoel.
Het spleet wrakhout als een ijsbre-
ker een ijsveld.
Vier mannen in een sloep maak
ten gebaren. Het schip stopte, de
sloep werd op sleeptouw genomen
en verder ging het. Tot het gat in
de dijk bij Oosterland, waar niets
door kon varen omdat het laag wa
ter was.
„Daar proberen", zei de schipper.
Dicht bij de modderplaat stopte de
motor en met vijf man gingen we
in de motorsloep. Ook hier barstte
het rondom van de schepen.
Twee helicopters, een watervlieg-
(Van een onzer verslaggevers)
In de Biesboseh zijn dc meeste
boeren nog op hun boerderijen ge
bleven. Dat kan, omdat de boerde
rijen daar nogal hoog liggen. Wel
moeten de bewoners op bovenverdie
pingen huizen.
Wij hebben dit kunnen constateren
toen wij ons Woensdagmiddag aan
boord bevonden van een schip van
de Rijkspolitie te Water, die een
inspectietocht door het gehele gebied
maakte,
tuig. twee kleine lestoestellen en twee
tweemotorige toestellen cirkelden
voortdurend rond.
Af en toe zagen we een helicopter
boven het dak van een huis hangen.
Op de dijk in de verte waren mannen
bezig.
En toen... en toen...?
IS iet. te beschrijven
Hoe is met woorden te beschrijven
wat toen ging gebeuren. Daar gingen
mannen met laarzen door de modder
waden. Telkens zakten ze zo ver weg
dat ze met hun handen de laarzen
op moesten trekken.
Ze tornden tegen de dijk op en
keken naar het verdronken dorp Oos
terland op enkele honderden meters
afstand.
Ze zagen eilandjes, waar vee hul
peloos en radeloos rondliep. Paarden,
varkens, ongemolken koeien. Ze zagen
de binnenkant van de dijk: die bin
nenkant was afgezet met. een meters
breed plateau van kadavers. Varkens,
paarden en koeien. En helaas on
bereikbaar mensen.
Die mannen daar op dat gebroken
stuk dijk bij Oosterland hebben toen
het onmogelijke gedaan. Ze zijn roei
en motorsloepen en vletten aan tou
wen over het wad gaan trekken. En
over de dijk, hijgend en vallend en
steunend.
Ze lieten die sloepen zalcken op de
dode beesten en hebben ze toen over
de kadavers gesleept, En ze zijn gaan
roeien.
Ziet u, zo moesten de bootjes in
Hier staat de burgemeester van
het zwaar getroffen 's-Gravendeel
(officieel dodencijfer: 57) op het
bordes van het tijdelijke gemeente
huis, de dokterswoninghi) laat zijn
blik gaan over zijn verdronken
gemeente.
deze reddingactie op Schouwen wor.
den gebracht. Hier hielp geen radio-'
zender en hier hielpen geen sein
vlaggen.
Van daken gehaald
De mannen zijn gaan varen...
Cornelis Kesteloo, 64 jaar, van de
Achterweg in Oosterland, Is van z'n
dak gehaald en zijn vrouw van 68
jaar. Ze zaten op hun zoldertje Zon
dagmorgen en ze hebben gehoord hoe
het vee kermend verdronk in de stal
len beneden.
Jan Stouten is van z'n zolder ge
haald met z'n vrouw en z'n zes kin
deren. De oude man Bijdevaate, 72
jaar, is van z'n dak gehaald en z'n
vrouw van 70 jaar en z'n twee zoons
en een schoondochter.
Later kwamen ze over de dijk
strompelen met andere geredden. Een
jammerlijke troep ellende met va
liesjes en zakjes en tasjes.
Er was een man bij die een krui
wagen door de smurrie duwde met
een kist er op en een varken er in.
Er was een jongen die twee ganzen
in z'n arm hield.
En ze zeulden over die dijk, in de
wind, dodelijk moe. nauwelijks in
staat om te lopen. Maar ze moesten
lopen om te leven.
Toen hebben die mannen deze
mensen door de modder gedragen op
hun ruggen, terwijl ze weer tot hun
knieën in de bagger zakten. Naar de
motorsloep van de Ye 94. De sloep
moest driemaal varen, een andere
sloep nog tweemaal.
Ja, en zo is de „Nooit Gedacht",
de Ye 94, weer naar Yerseke gevaren,
met de zwijgende schipper Zoetewey
aan het roer. Met goed twintig ge
redden, een varken en twee ganzen
aan boord.
Ik vergat nog iets te melden, een
detail misschien in dit geheel, behalve
voor die vrouw van Jan Stouten en
haar zes kinderen. Anderen zullen
morgen maar weinig meer aan het
geval denken.
Eén detail: Jan Stouten was
niet bij ons aan boord. Ook hij
werd afgezet aan de dijk nadat
hij uit zijn huis werd gehaald
Maar hij zei. dat hij een paard
van hem zag en liep achter dat
paard aan.
Wij hebben anderhalf uur naar
hem gezocht, terwijl de Ye 94
lag te wachten, maar we hebben
hem niet. meer gezien.
Aan vier mannen van de Rijks
Waterpolitie hebben we het toen ver
teld en die zouden naar Jan Stouten
uitkijken.
De waterpolitie ging namelijk weer
met een sloep naar Oosterland. om
met soldaten en met geweld
mensen van de zolder te halen, die
niet van hun erf willen, ondanks het
feit. dat burgemeester Lourense van
Oosterland in een bootje met zijn
ambtsketen om is rondgevaren door
zijn gemeente om te zeggen dat blij
ven de dood zou betekenen.
Ik weet wel: dit is maar een ver
slag over een minimaal stukje red-
dingwerk bij het verdronken Schou
wen-Duiveland. En natuurlijk zou :k
a meer kunnen vertellen, Dijvoor-
beeld over schipper Kees Doesburg
van de Wieringen 122, die naar Zie-
rikzee voer en daar te horen kreeg:
ga maar in een hoek liggen. Die
zelfde Kees Doesburg heeft toen ge
vloekt en heeft gezegd: ik ben hier
gekomen om „mensken" te redden en
niet om in een hoek te liggen.
Kees Doesburg weet nu niet eens
meer hoeveel mensen hij met zijn
twee jongens, zijn twee vletten en
zijn Wieringen 122 naar de veilige
wal heeft gebracht.
Maar laat het hierbij blijven, want
zoals deze twee met name genoemde
vissers hier werken, zo werken hier
duizenden. Duizenden mannen die
bezig zijn hun leven te wagen en
sommigen geven dat leven bij het
vervullen van hun plicht als mens.
Dat zij helden zijn, beseffen zij
zelf niet.
(Van een onzer verslaggevers)
Gedurende de afgelopen dagen zijn in het vreselijk geteisterde
's Gravendeel meer dan tien mannen gearresteerd, die 's nachts
gebruik makend van de volstrekte duisternis, verlaten huizen
binnendrongen om te plunderen. Dinsdag werden er drie be
trapt, één afkonistig uit Amsterdam, één afkomstig uit Zeist en
de derde uit Dordrecht. Zij waren gekomen met de boot of met
een auto en hadden voorgegeven hulp te willen bieden.
Dinsdag ook betrapten militairen
een viertal duistere, lieden, die bezig
waren een boot te stelen, waarmee
ze hun schandelijk bedrijf gemakke
lijker konden uitvoeren.
Drie van de vier wisten te ontko-
Met man en macht wordt er bij
Poortvliet gewerkt om de gaten in de
dijk te dichten. Voortdurend loopt er
water in en uit. Als het gat dicht is,
is het gevaar voor Tholen weer ge
ringer.
men, maar de vierde werd gegrepen
door militairen.
Inwoners van 's-Gravendeel zijn
van plan de hardste maatregelen
tegen deze laffe indringers te nemen.
Plunderaars mogen er wel rekening
mee houden, dat wie tegen de lamp
loopt een grote kans heeft nooit
meer thuis te komen!
Het zwaar getroffen 's-Gravendeel,
waarin zich nog ongeveer duizend
mensen bevinden, die niet wilden
worden geëvacueerd of die terugkwa
men, heeft de avondklok ingesteld.
Het is verboden om van half zeven
's avonds tot zeven uur 's morgens op
straat te zijn. mits men toestemming
heeft. De politie heeft opdracht ge
kregen na eerste sommatie te schie
ten.
Zeshonderd en vijftig man rijks
politie zijn naar de overstroomde ge
bieden gedirigeerd. De politie pa-
Een moeder van Schouwen Duive-
land. Vijj kinderen slapen om haar
heen in een school in Zierikzeè. Een
op haar schoot. Maar ze blijft wak
ker, al is ze totaal uitgeput. Wach
tend op de boot, die haar naar de
veiligheid van de vaste wal zal
brengen. Voor ze daar met haar kin
deren is, zal ze niet slapen.
trouilleert zeer druk in de bereikbare
rampgebieden.
Zij controleert boten en ponton.
De politierechter van Rotterdam
heeft Woensdagmiddag een 26-jarige
timmerman uit Rotterdam veroor
deeld tot zes maanden gevangenis
straf, zonder aftrek, omdat hij drie
jassen stal van een stapel goederen,
die in de Ahoy-hal bijeengebracht
was voor de vluchtelingen.
De officier had eveneens zes maan
den geëist. Hij zeide, dat het hem
speet niet meer te kunnen eisen,
'egèn deze man voor wie iedere qua-
lificatie te gering is. IDe politierech
ter kan iemand met tot meer dan
zes maanden veroordelen. De rech
ter kan een plunderaar echter tot zes
jaar veroordelen. Red. HVV.J
Er werd een wetsartikel toegepast,
dat normaal niet veel wordt toege
past. Namelijk een artikel betreffen
de diefstal bij watersnood.
Een achttienjarige jongeman is
Woensdagmorgen door de rechtbank
te Roermond, bij wijze van snel-
rechtspraak, tot drie maanden ge
vangenisstraf veroordeeld wegens
diefstal van goederen, die behoorden
aan helpers van de watersnood
inzameling en van goederen, die voor
de slachtoffers bestemd waren.
Slachtoffers van de watersnood in
Nederland en Engeland, die naar
Canada willen emigreren, zal speciale
hulp worden geboden. Aldus heeft de
Canadese minister van immigratie,
Walter Harris, verklaard.
Het is mogelijk, zei hij, de over
tocht van hele gezinnen gedeeltelijk
voor Canadese rekening te nemen.
Tot dusver kregen uitsluitend alleen
staande personen of vooruit reizende
gezinshoofden subsidie op hun over
tocht.
Als er nog meer stappen genomen
kunnen worden, om de slachtoffers
te helpen, zullen ze in overweging ge
nomen worden, aldus Harris.
De Belgische douane en grensover-
heden zullen faciliteiten verlenen aan
Nederlanders, die zich via België naai
de geteisterde gebieden in Nederland
begeven of goederen transporteren en
geen identiteitsbewijzen kunnen over
leggen.
N i e u w e n tl ij k in Noord-Brabant
meldde Woensdagavond een nieuwe
dijkdoorbraak. Er is in dit plaatsje
enorm veel schade aangericht. De
huizen staan half onder water. Er
zijn drie slachtoffers De dijken zijn
thans op verschillende plaatsen
doorgebroken.
In de Gereformeerde pastorie
heeft men een noodziekenhuis inge
richt.
Het hulpverleningswerk in Dor
drecht is thans goed georganiseerd.
Men verwachtte er Woensdag 20.000
tot 30 000 geëvacueerden. Velen zul
len worden doorgestuurd naar
Utrecht. Zieken zullen in Dordrecht
achterblijven.
De waterstanden in Noord-Brabant
regelen zich met eb en vloed. Van
winst in de strijd tegen het water
is nog geen sprake.
Bedreigde punten
In het land van Heusden en
Al te na is de dijk, waarover de
verkeersweg van Keïzersveer
naar S1 e e u w ij k loopt, uiterst
zwak. Ook zuidelijk van de Maas bij
Sprang (omgeving Waalwijk) ligt
een kritiek punt.
burgemeester van Almkerk
richtte zich Woensdagavond met een
proclamatie tot de bevolking, waarin
hij deze dringend verzocht, te evacu
eren. De nacht is echter goed verlo
pen. Bange voorgevoelens werden niet
bewaarheid. Almkerk is door het wa
ter in verschillende stukken gesplitst,
maar het onderling contact wordt
door bootjes onderhouden.
De dijk aan de Kant van de
Biesboseh is zo slecht, dat door
braak dreigt Zou dit met toene
mende wind onverhoopt gebeuren,
dan komt dit gebied diep onder
water to staan. Vliegtuigen hebben
er Woensdag zandzakken uitge
worpen.
Er oestaat nog een verbinding over
land tussen Brabant en Zuid-
Be v e 1 a n d, namelijk een route
via Bergen op Zoom en Ossendrecht
over de buitendijk van de Kreekrak-
dam naar Kruiningen. Deze
route is evenwel verboden voor ver
keer en wordt sporadisch gebruikt
voor hulpcolonnes.
rat zou in deze dagen het reddingwerk zijn zonder radio? En
wat ondanks overstelpende hoeveelheden verslagen en foto's
in de kranten de voorlichting zónder gesproken reportages „heet
van de naald", zonder het flitsende zijlicht der ooggetuigenverhalen,
de gesprekken met autoriteiten, slachtoffers, helpers van hoog tot
laag?
Gisteravond wéér, het nieuws uit de luidspreker verslindeiid, hebben
ive ons deze vragen gesteld. Het antwoord leverde de luidspreker zelf:
één van de wonderen der techniek, zo lang reeds als dagelijkse ge
bruiksvoorwerpen aanvaard, die van uur tot uur. ja van minuut tot
minuut honderdduizenden ten zegen blijken
Karei Prior één naam uit vele in dienst van drie om
roepen. zorgde voor een reportage, technisch af en voortreffelijk van
toon. Hij nam zijn luisteraars mee op een tocht per kleine motorboot
in het gebied van Schouioen en Duiveland en zuidelijker eilanden;
verhaalde van geïmproviseerd reddingwerk; liet een wethouder aan
het woord, die een ongelofelijk volledig verslag van de gebeurtenissen
van Zondagnacht op Tholen ivist te geven; schakelde Ton van Beers
in met een bewogen relaas over Schouwen; interviewde ten slotte de
burgemeester van Zierikzee (twee uur 's nachtsdie met een door
tranen gebroken stem vertelde, hoe zeer het bezoek van prinses
Wilheltnina zovelen een hart onder de riem heeft gestoken, en hoe
er geploeterd en gezwoegd is onder de afgrijselijkste omstandigheden.
Een tweede naam: Jan de Trope, wiens reportage-uït-de-lucht
(naast tal van andere flitsen) lang in onze herinnering zal blijven.
VARA. NCRV en KRO vandaag voor dit werk ons collegiaal
compliment.
