Gehele dorpen door vloed verzwolgen
op Goeree-Overflakkee
Wat is springtij, springvloed
en stormvloed?
ïn Stavenisse zijn vrijwel
alle huizen ingestort
Donderdag 5 Februari 1953
Famine
Soms steken alleen de torenspitsen nog
boven bet water uit
Aantal slachtoffers
zeer hoog
(Van een speciale verslaggever).
De eerste geëvacueerden uit Mid-
delhamis, gelegen op Goeree-Over-
flabkee, hebben pas nu een beeld
kunnen ophangen van de ramp,
welke zich in de nacht van Za
terdag op Zondag heeft voltrok
ken.
Uit hetgeen zij hebben meege
deeld, valt af te leiden, dat de
plaatsjes Oude Tonge, Nieuwe
Tonge en Stellendam vrijwel ge
heel door het water zijn verzwol
gen. Van deze gemeenten steken
alleen nog maar de spitseh van
de kerktorens boven water uit.
Met een enorme kracht beukte de
zee tegen de dijken op Goeree, die
omstreeks half drie in de nacht op
verscheidene plaatsen werden door
broken- Inmiddels hadden ook de dij
ken in het Haringvliet het onderspit
moeten delven tegen het geweld van
het water, waardoor het gehele eiland
in niet veel meer dan een kwartier
TRAGIEK IN DE AHOY-HAL.
Een oude vrouw van 90 jaar
K. A. Mangs uit Oude Tonge,
die met haar dochter (op de voor
grond) de tocht uit hetf over
stroomde gebied naar de veilig
heid heeft gemaakt, wordt door
soldaten geholpen, in de Ahoy-
hal te Rotterdam.
Kroniek
Twee methoden
Nog altijd zijn de politieke dieren
temmers het er niet over eens of de
beer met vriendelijke woordjes gekal
meerd moet worden dan .wel op hard-
htfndige wijze aan het verstand dient
te worden gebracht, dat hij zich te
schikken heeft in hei bestaan van nog
andere levende wezens. Men weet het:
tot voor kort hebben de Ver. Staten
tot op zekere hoogte eerstgenoemd
middel proberen te gebruiken in hun
politiek tegenover de Sovjet-Unie,
maar nu Eisenhower aan het bewind
is gekomen, waait er bepaald een an
dere wind, zoals trouwens ook wel te
verwachter? was. Is het nu een toeval
lige samenloop van omstandigheden,
dat vrijwel terstond na de „deneutrali-
sering" van Formosa (waarmede
Tsjang Kai-sjek het recht heeft gekre
gen van zijn eiland uit, speldeprikken
te geven aan de communisten op het
Chinese vasteland) de minister van
Buitenlandse Zaken van Rood-China,
Tsjoe En-lai, met het voorstel komt tot
een wapenstilstand over te gaan? Of
is het een rechtstreeks gevolg van
Amerika's nieuwe gedragslijn? Al naar
gelang men tot een van de in de aan
hef genoemde groepen behoort zal men
het ene of het andere antwoord op
deze vraag willen geven. Wie dus de
„tamme" methode van „dresseren"
aanhangt, zal zeggen: het is toevallig;
de anderen zeggen: zie je wel, daar
zijn de eerste resultaten al! Het kan
ook zó zijn, dat men in theorie tot de
categorie der „lankmoedigen" behoort,
maar op grond van de geringe resul
taten het ook wel eens met het klappen
van de zweep wil proberen, in de hoop,
dat de beer op die manier wat meer
geneigdheid zal gaan vertonen tot het
aanleren van Westerse manieren. Vol
gens de theorie moet dit een ave
rechtse methode zijn, de „boekjes"
léren het heel anders. Maar het zou
niet de eerste keer zijn, dat een of
andere zeer onpaedagogische maatregel
de onwillige leerling plotseling met
reuzenschreden vooruit deed gaan. In
zulke gevallen steekt de „wijsheid" het
„verstand" de loef af en overtreft de
intuïtie lineaal en meetlat. Wij zeggen
dit onder alle voorbehoud, want het
voorstel van de Chinese minister is nog j
te nieuw om er dadelijk grote verwach
tingen van te hebben. Kennelijk gaat
het thans in het Westen om de voorrang
tussen Britse routine en ervaring en
Amerikaanse dynamiek. De Engelsen
proberen het met de fluwelen hand
schoen, waarmede zij zo vaak reeds
succes hebben weten te boeken. Zij
kunnen bovendien teruggrijpen op
eeuwenoude voorbeelden en er is geen i
situatie, die zij niet met grote behen- j
digheid meester schijnen te worden.
De Amerikaanse diplomatie is van ge
heel ander karakter, veel „jonger" en
dus veel onervarener, maar tegelijk
ook veel dynamischer en rijk aan die
primitieve wijsheid, die mogelijk beter
de weg tot samenwerking met de Rus
sen kan vinden dan door de eeuwen
gepolijste ervaring. Zolang niet het
tegendeel blijkt, achten sommigen het
nuttig, dat Eisenhower eens de dres
suurzweep laat knallen. In zijn jongste
rede heeft hij te kennen gegeven zich
niet langer aan de „geheime" afspra
ken van Jalta en Potsdam te zullen
storen, waarbij- iedere partij een zekere
invloedssfeer kreeg toebedeeld. Het is
bekend, hoe zorgvuldig de Russen zich
aan deze afspraken hebben gehou
den.... Ike dreigt Stalin mét gelijke
munt te betalen en zet alles definitief
op losse schroeven. Het zal interessant
zijn te volgen hoe, tegen deze achter
grond, met name het conflict in Korea i I
zich thans ontwikkelt Ri 1 9
DROEVIGE CHAOS
IN ZIERIKZEE
Huizenblokken weggevaagd
De verwoesting in Zierikzee is
verschrikkelijk. Gehele huizen
blokken zijn door de zware golf
slag totaal weggevaagd. De hoofd
poortstraat, de Nieuwe Boogert-
straat en de Venkelstraat bieden
de meest troosteloze aanblik. Maar
ook elders is het een chaos. Onder
andere zijn het antieke Vrijpoortje
en het.aangrenzende uit .1753 da
terende pand de „Witte Zwaan"
geheel ingestort.
De bevolking van Zierikzee is ver
zameld in de kom van de gemeente,
die nagenoeg geheel is droog gevallen.
Daarbuiten staat nog ruim anderhalve
meter water. De gas- en de watervoor
ziening zijn uitgevallen en een gedeel
te van Zierikzee moet het ook zonder
electriciteit stellen. Drinkwater wordt
aangevoerd. Voedsel is uit eigen voor
raden voldoende aanwezig. Men is bij
zonder enthousiast en dankbaar voor
de „droppings", die zijn geschied. In
het stadje is dezer dagen een man
gered, die zeventien uur lang aan een
staaldraad had gehangen om zich van
de verdrinkingsdood te redden.
De eerste gemeente, die de minister
van Verkeer én Waterstaat, mr J. Al-
gera, op zijn tocht door de geteisterde
gebieden gisteren heeft bezocht, was
Zierikzee. De bewindsman en de auto
riteiten van de Rijkswaterstaat heb
ben een bespreking gehad met B. en W.
van Zierikzee. Men heeft de eerst
noodzakelijke maatregelen voor het
herstel van de dijken en de versterking
van de dijk, die nog wordt bedreigd,
aan een bespreking onderworpen. De
bespreking werd gehouden in het vijf
eeuwen oude stadhuis van Zierikzee,
dat geheel gespaard is gebleven.
van twee kanten door het water werd'
overweldigd.
De mensen in Oude Tonge, Nieuwe
Tonge, Stellendam en Den Bommel
hebben geen kans meer gezien zich
in veiligheid te brengen.
Aangenomen moet daarom wor
den dat hier het aantal slacht
offers misschien wel het grootste
zal zijn van de gehele watersnood.
Volgens schatting van deskundi
gen is de vrees gewettigd, dat
het totaal aantal mensen, dat hier
het leven heeft verloren, de 800
zal overschrijden.
Dank zij het feit, dat Middelharnis,
Dirksland en Melissant door een bin
nendijk enigermate werden beschermd
en deze plaatsjes hoger liggen dan de
andere gemeenten, konden de bewo
ners hiervan zich op de hoogstgelegen
punten in veiligheid brengen.
Met evacuatie van de bewoners van
die gemeenten is men in versneld
tempo begonnen gistermiddag. Ge
vreesd wordt namelijk, dat de binnen
dijk, die Melissant met Middelharnis
verbindt, en waaraan omdat hij
vrijwel geen dienst meer deed geen
bijzondere zorg is besteed, het tegen
het opdringende water niet meer zal
kunnen houden. Ongeveer 2000 mensen
worden nu met alle beschikbare bo-
tenmateriaal weggevoerd naar Helle-
voetsluis. i
Boven de bedreigde gebieden cirke
len onophoudelijk marinevliegtuigen,
die de schippers van de ter hulp snel
lende vaartuigen radiografisch de no
dige aanwijzingen verstrekken.
Het water van het Haringvliet is
van een zo onstuimig karakter, dat het
reddingswerk onder wel uitermate
moeilijke omstandigheden moet ge
schieden.
Drie dogen zonder water
De vluchtelingen van het eiland, die
wij te Hellevoetsluis hebben zien arri
veren, hadden vrijwel allemaal drie
dagen zonder water en met een ge
ringe hoeveelheid voedsel gezeten.
Mariniers en soldaten, die sinds
Jaandag in Middelharnis zijn gearri
veerd en actief aan het reddingswerk
deelnemen, zijn met man en macht
aan het werk gegaan om de ongelukki-
gen van drinkwater en voedsel te voor
zien. Velen van de evacué's, die in
de haven van Hellevoetsluis aankwa
men, verkeerden in een staat van vol
komen uitputting. Vooral de ouden
van dagen waren er erg aan toe.
In Hellevoetsluis zelf, dat geheel als
evacuatiecentrum is ingericht, en waar
honderden autobussen en vrachtauto's
bij het station zijn gestationneerd,
heerste gisteren grote bezorgdheid
voor de komende nacht. De kanaaldijk
Oostzijde verkeert namelijk in een zo
danige toestand, dat gevreesd werd,
dat het water, bij opkomend tij, ge
paard gaande met harde wind, kans
zou zien door te breken (dit is ge
lukkig niet gebeurd). Tot de gemeen
ten, die dan bedreigd zouden worden,
behoren Rockanje, Den Briel, Zwarte-
waal en Nieuw Hellevoet.
Alle beschikbare krachten werkten
gisteren aan de dijk, waartegen' het
water met steeds sterkere golfslag
aanklotste. En de oppervlakte van dat
water was nog maar een halve meter
beneden de top van de dijk!
Terwijl intussen op verschillende
plaatsen in Hellevoetsluis koortsachtig
werd gearbeid, gingen honderden
dorpsbewoners te voet achter een lange
rij rouwauto's, die de eerste slacht
offers van de ramp naar hun laatste
rustplaats brachten.
Een uur lang luidde de kerkklok,
evenals zij dat in de nacht Van Zater
dag op Zondag had gedaan, haar wee
moedige zang.
„Watersnood 1953"
Men kan zich reeds
laten inschrijven
De medewerking van alle zijden
maakt het slagen van de uitgave der
Vereniging ter Bevordering van de
Belangen des Boekhandels „Waters
nood 1953", een feit. Men kan zich nu
reeds op het (binnen veertien dagen
a f 3,50 in de handel komende) boek
laten inschrijven bij elke boekhande
laar.
Van de eerste oplage wordt een bate
van ca f 175.000 voor het Nationaal
Rampenfonds verwacht.
ALLES HANGT AF VAN
DE WIND
Daar er over de begrippen springtij
en springvloed en stormvloed bij velen
enige verwarring blijkt te bestaan, zo
dat sommigen zich zelfs ongerust ma
ken over het op 16 Februari a.s. te ver
wachten springtij, wordt hierover van
de zijde van het K.N.M.I. het volgende
medegedeeld. Er zijn twee oorzaken
waardoor eb en vloed langs onze kus
ten niet altijd gelijk zjjn:
de wisselende samenwerking van zon
en maan;
de werking van de wind op de
Noordzee.
De maan en de zon beïnvloeden bei
de het eb- en vloedverschijnsel, doch
de maan het meest. Derhalve zijn eb
en vloed het sterkst als de zon precies
met de maan samenwerkt, het zwakst
als de zon de maan tegenwerkt. Het
eerste geval treedt altijd kort na volle
maan en kort na nieuwe maan op. Men
„Crescendo" bracht 450 evacué's uit dit
zwaar geteisterde dorp in Rotterdam
Prachtig werk van
kr
zramge
schippi
ers
(Van een onzer speciale verslaggevers)
Welk een ellendige nasleep de
overstromingsramp heeft, is op
aangrijpende wijze gebleken bij de
aanlegplaats van de Spido-boten
aan de Willemskade te Rotterdam,
waar reeds duizenden mannen,
vrouwen en kinderen, met wat
schamele bezittingen bij zich, met
tal van schepen, waaronder de
kustvaarder Crescendo uit Gronin
gen, de Nassauplaat en de Ko
ningsplaat en verscheidene motor
schepen, in Rotterdam aan de wal
werden gezet.
Een van de eerste schepen, die aan
de Spido-ponton meerden, was de
„Crescendo", die ongeveer 450 evacué's
uit Stavenisse, onder wie tien zieken,
aan boord had. Naar de kapitein, de
heer G. Suurd, ons vertelde; was de
reis op zichzelf uitstekend verlopen.
Het schip was Maandagochtend half
elf uit Rotterdam vertrokken en 's mid
dags om ongeveer half zes in Stave
nisse aangekomen. „Het haventje daar
i$ weliswaar niet op zulke grote sche
nen berekend, doch wij hebben hef
erop gewaagd", zei kapitein Suurd
„en het is gelukt". Het heeft aan
vankelijk nog enige moeite gekost, de
mensen te bewegen aan boord te ko
men. Na al het leed, dat het water
hun had aangedaan, schenen zij er
een tegenzin in te hebben, zich aan
een schip toe te vertrouwen.
Het hopeloze van de toestand in
ziende het hele dorp staat onder
water en vrijwel alle huizen zijn inge
stort hebben deze 450 mensen, zij
het node, van hun geboortegrond af
scheid genomen. Een vrouw, die zich
enige uren in een lantaarnpaal had
vastgeklemd, moest daaruit met ge
weld wotden weggehaald.
„Was ik maar dood"....
Het verdriet om hun verloren be
zittingen of erger nog om hun man of
vrouw of andere bloedverwanten,
sprak de mensen uit de roodbehuilde
ogen en telkens werden jonge er
oudere vrouwen door de smart over
mand. „Was ik maar dood", huilde een
jonge vrouw „mijn man is ver
dronkenEr waren meer jonge
vrouwen, sommige met een baby bij
zich, wier echtgenoten waren omgeko
men.
In Stavenisse, dat 1700 inwoners
telt, zijn naar schatting 200. mis
schien zelfs wel 300 slachtoffers te
betreuren. Vele honderden inwo
ners zijn naar de andere plaatsen
geëvacueerd. Er waren ongeveer
een vijftig mensen achtergebleven.
Velen hunner zitten in afgelegen
boerderijen, die per schip niet be
reikbaar waren. Hier moesten 20
ducks, die de marine naar dit ge
bied heeft gezonden, redding bren
gen.
Men heeft eerst getracht deze ge
isoleerden, die op ongeveer twaalf km
van het dorp wonen, met vlotten te
.uiuil:
IN VEILIGE HAVEN: DE AHOY-
HAL TE ROTTERDAM - Dit
kleine meisje men vermoedt,
dat zij ongeveer 5 jaar is kwam
geheel alleen in de Ahoy-hal aan.
Men weet niet, of haar ouders zijn
omgekomen, of nog leven, of zij
nog familieleden heeft, men iveet
slechts, dat zij uit het overstroomde
gebied is gevlucht.
bereiken," dóch" dat" was bijna un&egoHr
nen werk.
De ontscheping van de 450 mensen,
die in hoofdzaak in het ruim waren
ondergebracht de babies en hun
moeders hadden in de kajuit mogen
verblijven geschiedde, dank zij de
vele hulpvaardige handen van leden-
van de Rode Kruis, de geneeskundige
dienst en verpleegsters, zeer vlot.
Eerst werden de zieken op brancards
door broeders van de GGD van boord
gehaald en in de gereedstaande am
bulance-auto's gebracht. Daarna kwa
men de oudjes, vrouwtjes met haar
witte mutsjes, aan de beurt en toen de
kinderen en volwassenen. Oude vrouw
tjes, die slecht ter been waren, wer
den door een paar sterke mannen de
loopplank overgedragen. Aan de Wil
lemskade stonden een achttal grote
autobussen en een groot aantal par
ticuliere auto's gereed, die de evacué's
naar de Ahoy-hal en andere plaatsen
hebben vervoerd.
Een zieke jongen van een jaar
of tien, die gedurende deze twee
dagen van verschrikking angstval
lig zijn herdershond bij zich had
gehouden, werd naar het zieken
huis aan de Coolsingel overge
bracht. Zijn hond ging mee....
Schip na schip
Terwijl de „Crescendo" nog bezig
was zijn levende last aan wal te zetten,
arriveerden aan de Willemskade nog
twee motorschepen^, de „Coad" uit
Rotterdam, schipper W. J. van Oosten,
en de „Nieuwe Zorg" uit Den Bom
mel. Beide schepen hadden ongeveer
tweehonderd evacué's uit Den Bommel
aan boord. Ook hier weer hetzelfde
trieste beeld van mannen, vrouwen en
kinderen in doffe berusting, als het
ware verdoofd na al de smart, die hen
is overkomen. Wat men nog had kun
nen redden was met het schip mee
gekomen: in lakens gewikkeld bedde-
goed en kleding, kinderwagens, baby
wiegjes en zelfs een motorfiets.
Achter elkaar meerden verscheidene
schepen aan het Spido-ponton. Na dé
„Crescendo" het motorschip „Chilijn",
schipper A. Degeling uit Rotterdam,
die aan de in de Schippersbeurs ge
dane oproep om naar Middelharnis te
varen, onmiddellijk gehoor had
geven. Zijn lading bestond uit 250
evacué's uit Middelharnis. Veertig
vrouwen met kleine kinderen had de
schippersvrouw in haar roef opgeno
men.
Direct nadat dit schip was gelost,
arriveerde de „Regentesseplaat" van
de havendienst Spido aan het ponton
met 180 vluchtelingen uit Zijpe.
Kom direct terug!"
„Kom direct terug", had men in
Zijpe tegen de kapitein van de ,fRegeri-
tesseplaat" gezegd, „die verwarmde
schepen van jullie zijn ideaal voor het
vervoeren van evacué's".
„Wat mij betreft, gaan we direct
terug", zei kapitein Vos, die evenals
zijp collega, kapitein» Wagemaker, sinds
Maandagochtend niet uit de kleren was
geweest. „Zij rekenen op ons".
Er zullen ongetwijfeld nog vele
schepen te Rotterdam met evacué's
aankomen, want er moeten nog dui
zenden mensen van de overstroomde
eilanden worden gehaald.
spreekt dan van een springtij. Het
tweede geval treedt altijd kort na
eerste kwartier en kort na laatste
kwartier op. Men spreekt dan van
dood tij.
Een springtij is dus een normaal
verschijnsel, dat om de twee
weken optreedt. Het bestaat uit
een springvloed en een springeb,
of een springhoogwater en een
springlaagwater.
Een springvloed of springhoogwater
is dus een hoogwater, dat wat hoger is
dan het gemiddelde hoogwater, doch
het wordt ook onmiddellijk gevolgd
door een springlaagwater, dat lager is
dan het gemiddelde laagwater.
Invloed van de wind
Doch nu komt hier de invloed van
de wind bij. Het is bekend, dat een
storm uit het Noord-Westen een opho
ping van water in het Zuidelijk deel
yen de Noordzee, dus tegenover de
i&iAfkntüse t ytrrüii: z„ aV d 'r
t»ernoging 'vanhet' wéterpeir dóór de
storm groot, dan spreekt men van een
stormvloed.
Treft nu een uitzonderlijk zware
en langdurige Noord-Westerstorm
over de Noordzee bovendien nog
samen met een springvloed, dan
kunnen de gevolgen rampzalig
worden. Dat nu was het geval in de
nacht van 31 Januari op 1 Febru
ari. Het bijzondere was dus niet
het springtij van die nacht, doch
wat daarbij kwam. Door die uit
zonderlijke storm.
Nu zijn ook zonder de wind de
springvloeden niet alle precies even
hoog. Zo zou, zonder wind, de spring
vloed van die bewuste nacht door de
werking van maan en zon iets minder
hoog geworden zijn dan de vooraf
gegane springvloed van 18 Januari en
dan de volgende van 16 Februari. Dit
betekent dus:
dat de stormvloed nog hoger gewor
den zou zijn als dezelfde storm op 18
Januari of 16 Februari opgetreden zou
zyn;
dat bij het eerstvolgend springtij, in
dien de wind geen complicatie geeft,
het hoogwater en het laagwater ver
wacht moeten worden ongeveer even
hoog te zullen zijn als het hoogwater
en het laagwater op 18 Januari.
Wel moet verwacht worden, dat de
getijstromen van het in- en uittrek
kende water sneller zullen zijn dan ge
middeld.
HOL HOOG WEIT WATER IS GESTEGEN
Vijf doden op Texel
De burgemeester van Den Burg, mr
C. de Koning heeft gisteravond mede
gedeeld, dat het dodencijfer op Texel
thans vijf bedraagt. Het vijfde slacht
offer is de landarbeider W. Bernardus
uit De Waal. Er wordt nog steeds één
persoon op het eiland vermist.
Voorts wordt een groep werkers, die
direct aan de arbeid kan gaan, in
reserve gehouden. De burgemeester
heeft huis aan huis in de polder het
Noorden door waarschuwing - laten
mededelen, dat het verstandig wordt
geacht het vee uit deze polder te eva
cueren.
