NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
GOEREE-OVERFLAKKEE WEGGEVAAGD
Dojfe_ stilte over welvarend eilanddat is verdronken
Diep
e rouw
Op een klein plekje grond brengen
zeven Amerikanen met helicoptères
geïsoleerde bewoners in veiligheid
DOODNUCHTERE GLOEILAMPEN PALEN
HET LANDINGSTERREIN AF
Tocht door Sommelsdijk een
irreële belevenis
1273 doden
Reddingsactie nadert voltooiing
Tot hoofd en hart
Voor militairen afkomstig
geteisterd gebied
uit
DONDERDAG 5 FEBRUARI 1953
76ste JAARGANG No. 25600
BUREAU SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postgiro 145480
Bijkantoor Beverwijk: Stumphiusstr 45, tel. 5998
Bijkant. IJmuiden: Bonifaciusstr. 27 tel. 5790
Birectie: 0. J. W Boerrigter en
Mr. W. A. M. van der Kallen.
Hoofdredactie: Drs. H. v. Run en W. Saverln.
Wnd. hoofdredacteur: W van Willige.
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRIJS 47 cents per week,
f 2.per maand, f 6.per kwartaal.
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds tel. 21544.
Rampzalig hoog is het aantal do
den gestegen. Hoger dan bij het
binnenkomen der eerste berich
ten ook maar iemand durfde vermoe
den. En nog, moet men vrezen, is de
tol, door het wrede water geëist, niet
ten volle bekend.
Bij alle materiële schade, hoe onaf
zienbaar dan ook. blijft het ergst wat
nooit kan worden hersteld: het ver
lies aan mensenlevens. Hele gezinnen
zijn in de vloed verdronken; soms een
moeder, een vader of een kind. Diepe
rouw is gekomen over vele families,
over de geteisterde eilanden, over
een heel land. Geen mens, die zich
nog „mens" durft noemen, of hij leeft
mee met al de getroffenen en hij
ontkomt er niet aan, zich in te den
ken wat de stakkerds, die hun dood
in de golven vonden, gedurende hun
laatste ogenblikken moeten hebben
doorstaan. Maar het christelijke wer
kelijkheidsbesef zal tot troost daarbij
doen bedenken, .dat de korte of lan
gere tijd van een vreselijke agonie
bij allen is overgegaan in de «euwige
vrede van een blijde rust. Want nu
zijn allen veilig in de hand van Hem,
Die mensen en wateren schiep en
almachtig beschikt over het ogenblik
waarop het Hem goeddunkt zijn kin
deren tot Zich te roepen. Wat wij nog
kunnen doen is bidden voor hun zie-
lerust in het zekere weten van wat
de Praefatie der Requiemmis als volgt
formuleert: Door de dood wordt het
leven slechts veranderd, niet wegge
nomen.
Zien we naar de nationale reactie
op de verbijsterende ramp, dan blijkt
hoe de diepste eigenaard van een volk
eerst boven komt, wanneer het komt
te staan tegenover gebeurtenissen,
welke zich buiten ieder menselijk
toedoen voltrekken en waartegen
men zich niet of nauwelijks wapenen
kan. Dan is er tijd noch kans noch
ruimte om zijn diepste wezen te ver
hullen en men handelt in volslagen
eerlijkheid overeenkomstig wat men
eigenlijk is. Van de Nederlander
wordt gezegd, dat hij individualistisch
is. En hij is dat ook; maar niet in die
harteloze betekenis van het woord,
waarin het gewoonlijk wordt ver
staan: hij is het slechts in zoverre hij
moeilijk gecoördineerd werken kan
pn in een eerste gevoelsreactie zich
individueel inzet om te helpen naar
de mate van zijn krachten en vaak
daarbovenuit; eerst later oleegt de ge
organiseerde samenwerking tot stand
te komen. De wiize. waarop de huln-
actie zich voltrokken heeft, heeft dit
ten duidelijkste bewezen. Men kan
daar kritiek op hebben, maar wan
neer men ziet naar de intentie, blijft
het oordeel van onze minister-presi
dent onverlet, dat „de wijze waaroo
geheel Nederland te hulp is gesneld
boven iedere lof verheven is"
Plotseling is ons volk weer één en
geen onderling gekrakeel van vroeger
of in de toekomst weegt op tegen de
kracht van het ene feit, dat reeds
redders hun leven lieten bii het te
hulp snellen» van de in nood verke
rende évenmens. Maar ook in Europa
en over de hele wereld toont men met
daden, waaraan woorden zo vaak de
den twijfelen. Tegenover de onmacht
van de vergaderingen over Atlanti
sche en Europese integratie staat het
sterke feit, dat Amerika en zovele an
dere landen ons spontaan en daad
werkelijk steunen.
Er zijn in deze dagen in eigen land
ook enkele beschamende wanklanken
te signaleren, maar zij verdwijnen in
het niet bij zoveel edelmoedigheid, en
liever dan deze uit te meten, willen
wij vooruitzien naar hetgeen na de
redding te doen zal staan: herstel dei-
schade en het terugdringen van het
water naar zijn uitgangspunt: de ver
raderlijke zee. Met alle middelen,
welke de moderne techniek ten dien
ste stelt, zal meri moeten pogen het
gevaar voor de toekomst te bezweren.
Tevens zullen met betrekking tot de
hulpverlening al die lessen moeten
worden getrokken, die te trekken
zijn. Wat menselijkerwijs mogelijk is,
dient te worden gedaan. Wij zeggen:
menselijkerwijs. Want bij al ons wik
ken is er tenslotte Eén die beschikt.
In deze dagen van onbegrijpelijke
beproeving zal het boek Job in de ge
dachten zijn geweest van de mensen
uit de zwaarst getroffen streken, wier
levenssfeer zozeer van de Bijbel door
trokken is. Dat er van de regerings
tafel geen woord kon klinken, dat de
diepste gevoelens van dit godsdien
stige volk vertolkte, of zelfs aanduid
de. is de grote leemte geweest in de
regeringsverklaring van jongstleden
Dinsdag.
Critieke toestand te
Heenvliet
Abbenbroek op Voorne
geëvacueerd
De met tienduizenden zandzakken
versterkte dijk langs het Voornsche Ka
naal en de afsluitdam te Oostvoorne
hebben de storm van hedennacht goed
doorstaan. Te Heenvliet is de toestand
evenwel zeer critiek. Doordat het water
in de Heenvlietsc polder nog voortdu
rend blijft stijgen, is de toestand voor
de Wieldijk bij Niemvesluis (Z.H.) zeer
ernstig. Men vreest deze dijk, waar het
water reeds op enkele plaatsen over
heen spoelt, ondanks de grote spoed
waarmee wordt gewerkt, niet te kunnen
behouden.
Ergens in de kop vaii Goeree-Overflakkee
ligi een kleine plek die gespaard is geble
ven. Dai is een mooi droog siukje land.
Een verrukking voor hei oog van hem, die
dagen niei anders gezien heefi dan een
grauwe waier-woesienij. Er siaai wel geen
huis op, op dit eilandje in hei ondergedom
pelde eiland, maar hei is ienminsie droog.
Dii dorado in hei overstroomde Overflak-
kee is niei ver verwijderd van Sommelsdijk.
En wellicht nimmer is van enkele simpele
vierkante kilomeiers op deze aardbodem
zulk een heilzaam gebruik gemaakt als
hier hei geval is. Men heefi er namelijk
een geïmproviseerd landingsterrein voor
helicoptères aangelegd, dai wordi afge
paald door doodnuchiere gloeilampen.
Gelukkig hebben hefschroefvliegtuigen
weinig ruimie nodig, anders was hei ajles
uiteraard onmogelijk geweesi. Maar nu is
een klein siuk, droge dijk van zes- a zeven
honderd meier lengie een niei ie schaliën
kostbaarheid. Zeven Amerikaanse helicop-
Zo begini een onzer verslaggevers zijn reportage over
de evacuatie van hei „noodeiland" Goeree-Overflakkee.
Hij vervolgt: Wij hebben Woensdag
middag enkele ogenblikken op het lan
dingsterrein bij Sommelsdijk slaan kij
ken. Een hclicoptère daalde neer. De
piloot onder de glazen koepel, naast
hem een vrouw met een rose omslag
doek op het hoofd. Aan weerszijden
van het toestel waren een soort draag
baren bevestigd, ook overhuifd door
een glazen koepeltje. Daar lagen twee
mensen op. Nauwelijks was het toestel
geland of een jonge man in een blau
we schipperstrui sprong op de begane
grond. Hij rekte zich uit en keek even
verdwaasd om zich heen. Daarna liet
hij zich gewillig door een zuster van
het Rode Kruis wegleiden. De piloot,
♦forse gebruinde kerel, hielp de
vrouw uitstappen en gaf haar een be
moedigend klopje op de schouder. Hij
wande'de even voor ziin toestel op en
r, deed een paar trekken aan een
sigaret en stapte weer in. Enkele se
conden later steeg hij op: richting Nieu
we Tonge. Na een kwartier, twintig
minuten misschien, keerde hij terug.
Nu had hij vijf mensen in zijn toestel
geperst. Dit is één voorbeeld. Zijn zes
collega's deden evenzo. Soms daalden
drie, vier helicoptères tegelijk, drie, vier
stegen er vlak na elkaar op.
Zeven Amerikanen zijn bezig de be
narde bevolking van Goerce-Ovcrflak-
kce te redden. Zij doen het in alle rust,
met een routine-gebaar bijna, maar
doeltreffend en vooral vastberaden. Eén
van hen landde met zijn machine bij
huis. Daar was een vrouw met
haar bovenlijf bekneld geraakt in het
raamkozijn; zij kon vóór noch achter
uit. De piloot rukte het hout uit zijn
sponningen, zette de vrouw in zijn toe
stel en leverde haar af op het lan
dingsterrein; zy droeg nog het houten
kozijn om de schouders. Voila- Een
andere Amerikaan trof een man aan
hangend in een boom. De ongelukkige
■as totaal verstyfd. Hij kon zijn han
den die de takken omklemden niet
meer ontspannen. Maar nochtans werd
hy bevrijd. De piloot rukte de takken
af en vervoerde de man.
Zeven harde, zakelijke, kauwgom
kauwende Amerikanen redden hon
derden mensen van een afgrijselijke
ondergang. Zij doen het met de van
zelfsprekendheid van lieden-die-er-
immers-voor-gekomen-zijn. Wij wil
den dat wij-huldigende woorden voor
hen konden vinden, die niet bespot
telijk zouden klinken.
De evacuatie per helicoptère werd ook
vannacht voortgezet. De landingsplaats
werd met twintig gloednieuwe, door
Fhilips geschonken, schijnwerpers ver
licht. Inmiddels was gisteren de evacua
tie van het eiland ook op andere fron
ten in volle gang. De bevolking van
Oude Tonge wordt met een amphibie-
vaartuig dat 50 a 60 mensen kan mee
nemen naar veiliger oorden gebracht.
In eerste instantie naar Dirksland, dat
nog droog ligt, en waar iedere evacué
wordt ingeschreven. Vervolgens steken
zij per boot het Haringvliet over naar
Hellevoetsluis. waar bussen voor hen
gereed staan. Nu geldt de evacuatie al
leen nog voor vrouwen, kinderen en
ouden van dagen. Mannen van vijftien
tot vijf en veertig jaar kunnen, indien
zij dat verkiezen, voorlopig nog ach
terblijven. Zij zullen behulpzaam kun
nen zijn bij het redden van het vee,
voorzover dat nog te redden is en bij
het liquideren van de talrijke bij de
dijken aangespoelde cadavers, waarvan
er tot nu toe alleen al bij Middelharnis
ruim 5500 zijn geteld. Dit laatste is van
urgent belang voor wat betreft het even
tueel uitbreken van besmettelijke ziek
ten.
Een lachend jongetje
De evacuatie van Sommelsdijk en Mid
delharnis zal morgen haar voltooiing
i.aderen. Wij hebben gisteren een wan
deling door beide stedekes gemaakt. Een
irreële belevenis. In een brede straat in
Middelharnis stonden lange rijen koeien
en gaarden vastgebonden aan palen. Een
man droeg een schreeuwend varken op
zijn rug; zijn enige bezit wellicht. In
sommige huizen waren de bewoners
vog achtergebleven. Ergens in een ove
rigens volkomen verlaten straat tuurde
ut een huis een jochie achter het raam
naar buiten. Het lachte toen wij voorbij
kwamen. Een vrouw klopte haar stof
doek uit en ivij schrokken bijna van de
gewoonheid van dat gebaar.
Wti kwamen door straten waaruit het
zakkende water reeds was weggevloeid.
Er heerste daar een doffe stilte. Wij
ières kunnen er gemakkelijk op landen;
wanneer dai nodig is alle iegelijk. Zeven
Amerikaanse piloien zijn bezig de benarde
bevolking van Nieuwe Tonge ie redden.
Wani daar, enkele tientallen kilomeiers
van de siari- en landingsplaats verwijderd,
ligi óók een siuk dijk. Daar staan wél hui
zen op; zij hei door hei water ondermijnde
en uii hun voegen gescheurde huizen.
De bewoners van Nieuwe Tonge hebben er
zich, op dai siukje dijk, samengetrokken,
ioen de vloedgolf over hun dorp sprong.
Zij heben zich mei veertigen of vijftigen
samengeperst in één woning of in een
fragment daarvan. Sinds dagen leven zij
op zolders en op daken in omstandigheden,
die voor een mens mei beide benen staan
de op een veilig, droog siuk grond, nau
welijks voorstelbaar zijn. Sinds dagen
worden zij gepijnigd door een helse on
zekerheid. Zeven Amerikanen zijn bezig
hen ie redden. Snel en afdoend.
keken in de huizen naar binnen. Het da
gelijkse leven was er met één slag afge
broken, dat. viel af te leiden uit aller
lei veelzeggende omstandigheden. Wij
zagen dik bemodderde vloeren, omver
geworpen stoelen en kasten mét uitge
trokken laflen. Maar ergens in een ka
mer lag op een tafel naast een krant
een bril; aan de wand van de kamer
hingen aandoenlijk vredige wandspreu-
ken.
Wij trachten ons voor te stellen hoe
het in dit vertrek toegegaan moest zijn
op het moment van de ramp. Maar on
ze fantasie verontrustte ens en wij ziin
snel verder gegaan.
„Gesloten zijnde, zich te vervoegen
hiernaast", lazen wij voor de étalage-
ruit van een winkel. „Hiernaast" was
herschapen tot een troosteloze ruïne.
In een der huizen scharrelde doelloos
een man rond. De vitrine-met-plaatjes
van een bioscoop schokte ons door
het bizar-normale. Wij stonden voor
een protestants kerkgebouw. In de
gevel stond een Psalmtekst gegrift:
„O Heere mijn God, dat Uwe oogen
zijn nacht en dag over dit Huvs, over
deze Plaatse". In de kerk waren men
sen, veel mensen. Het gebouw werd
als opslagplaats voor Rode Kruis-
goederen gebruikt. In slordige stapels
lagen etenswaren en kleren overal
verspreid. En ergens, stonden drie
doodkisten met zilveren knoppen.
Wij zijn in de toren van het kerk
gebouw naar boven geklommen. „U
kunt daar alles prachtig zien", zei ie
mand. Maar wat wij zagen was dit
verbijsterende: een eiland is weg
gevaagd. En terwijl wij daar ston
den op de toren, moesten wij denken
aan een tocht, die wij enkele jaren ge-
Een van de Amerikaanse helicop
ters is juist op het stukje droge
grond geland en neemt drie men
sen aan boord.
leden het kan 1948 of 1949 zijn ge
weest over een bloeiend, zomers
GoereeOverflakkee hebben gemaakt.
Een welvarend land destijds, dat zich
verbluffend snel had hersteld van de
verschrikkelijke gevolgen van de oor
logsrampen. Een blij land met vriende
lijke maar energieke mensen, die zich.
in hun betrekkelijk (insulair) isolement
een eigen bestaan hadden verworven.
Daaraan dachten wij, staande op de
kerktoren van Sommelsdijk. Het is al
les verworden tot een fictie. Inderdaad:
een eiland is weggevaagd.
(Vervolg op pag. 3 tweede kolom)
300 doden in
Stavenisse
Vanochtend bereikt ons een telegram
van de burgemeester van Stavenisse op
Tholen, waarin hij mededeelt, dat in
zijn gemeente vermoedelijk 300 doden
te betreuren zijn. Hij noemt Stavenisse
de zwaarst getroffen gemeente van Eu
ropa. Een groot gedeelte van het stadje
is totaal verwoest. Geen enkel huis is
onbeschadigd.
Volgens de tot dusverre binnenge
komen berichten is het aantal doden
gestegen tot 1273. Uit de volgende
plaatsen zijn gegevens binnengeko
men:
Goeree-Overflakkee: 40, Ouddorp 1,
Oude Tonge 300. Stellendam 27
Sommelsdijk 1, Nieuwe Tonge 75.
Schouwen-Duiveland: 4. Burg 10.
Zierikzee 15, Burgsluis 10, Bruinisse
1, Brouwershaven 3. Dreisehor 15, Se-
rooskerken 15, Nieuwerkerk 13.
Tholen: Stavenisse 200 (7), St.
Maartensdijk 4.
Hoeksewaard: Elfplaat (Poortugaal)
7, 's Gravendeel 57, Numansdorp 67,
Heinenoord 2.
West-Noord-Brabant: Halsteren 17,
Willemstad 12, Moerdijk 13, Dintel-
oord 3, Raamsdonkvcer 2, Fijnaart 46,
Nieuw Vossemeer 50 Lage Zwa-
luwe 2, Heiningen 25, Theodoruspol-
der 11, Steenbergen 13, Wagenberg
1, Iïeusden en Altena 3, Klundert 13.
Zuid-Beveland: Krabbendijke 4,
Hoedekenskerke 1, Kruiningen 11,
Ierseke 10, Wolfaartsdijk 9, Rilland 1,
Oudelande 2. Kapelle 3, Goese Sas 7.
Walcheren: Vlissingen 3, Veere 2.
Zeeuwsch Vlaanderen; Nieuwe
Neuzenpolder 1. Terneuzen 4, Hon-
tenisse 8, Kloosterzande 9, Ossenisse
1, Kruispolder 8.
St. Philipsland: 1.
Voorne-Putten: Abbenbroek 1, Hel-
levoetssluis 5, Zuidland 20, Stryen 15.
Noord-Beveland: Kortgene 40,
Geersdijk 1.
Alblasserwaard: Slïedrecht 1, Pa-
pendreeht 1, Brandwijk 2.
Krimpenerwaard: Stormpolder 6,
Ouderkerk 2; Rotterdam 1; Maassluis
1; IJselmonde 3; Texel 5; Hondsbosse
zeewering 1; Militairen 2.
Nachtelijke evacuatie uit Voorne, Goeree en Schouwen
Het aantal slachtoffers Is thans opgelopen tot 1273.
Vannacht is, ondanks duisternis en zware wind, uit alle
macht gewerkt aan de evacuatie van bedreigde gebieden
op Voorne-Putten, Goeree-Overflakkee en Schouwen-Duive
land. Van het laatste eiland zijn 15.000 van de 20.000
Inwoners geëvacueerd. In de vroege ochtend werd de
evacuatie van Oude en Nieuwe Tonge op Overflakkee
gelast. De burgemeester van Nieuwe Tonge deelde mede,
dat er geewj reden tot ongerufheid meer is.
In Brabant is bij Nieuwendijk, in hef land van Hem
den en Altena, een nieuwe dijkdoorbraak geweest, waarbij
drie doden gevallen zijn. Op Tholen, waar de dijk aan de
West- en Noordzijde grotendeels is weggeslagen, was men
er op voorbereid, dat men werkeloos nieuwe overstromin
gen moest aanzien, maar berichten daaromtrent zijn tot
dusverre uitgebleven.
Daaruit blijkt reeds duidelijk genoeg, dat alle gevaar
voor de noodgebieden nog lang niet geweken is. Het werd
gisteravond acuut, omdat een nieuwe storm was aange
kondigd. Vit de binnengekomen berichten is af te leiden,
dat het aanmerkelijk minder erg is geweest dan men ge
vreesd had. In de vroege ochtend werd bericht, dat de
wind naar het Noorden gedraaid en in kracht afgenomen
was, en dat hij nog meer zou afnemen.
Van Veen, hoofdingenieur van de
Rijkswaterstaat uiteengezet. Of de
landbouwgronden veel schade hebben
geleden hangt af van de aanwezige
hoeveelheid vers water, die vcrzilting
kan tegen gaan.
Men nadert nu het punt, waarop de
reddingsacties voltooid zullen zijn.
Daarop was tot dusverre allereerst de
aandacht gericht. Eerst daarna zal
men zich geheel kunnen gaan wijden
aan het herstel der dijken.
Pas deze zomer mag men verwach
ten, dat de dijken hersteld zullen zijn
en dan zal men na een of twee maan
den de ondergelopen gebieden droog
gemalen hebben, aldus heeft dr. ir
Chronisch zieken worden vaak I
chronisch vergeten
15.000 mensen geëvacueerd
De. evacuatie van Schouwen is Woens
dagnacht byna voltooid. Men schat, dat
ongeveer 15.000 van de ongeveer 20.000
bewoners van Schouwen-Duiveland zijn
geëvacueerd naar veiliger oorden. Op
Duiveland heeft men Woensdag alle
boerderijen eiï huizen systematisch af
gezocht naar achtergebleven personen.
Hetzelfde gaat men vandaag doen op
Schouwen. Een deel van de bevolking
is achtergebleven om behulpzaam te zyn
by de herstelwerkzaamheden, die aller
wegen reeds zijn aangevangen. In Zierik
zee, Renesse, Bruinisse en Haamstede is
het grootste deel van de bevolking nog
aanwezig.
De meeste slachtoffers in Zeeland zyn
vermoedelijk te betreuren in het mid
dendeel van het eiland Schouwen-Dui
veland. Het gebied achter de westelyke
duinenreeks tot Zonnemaire staat ge
heel blank. Op sommige plaatsen staat
het water twee tot twee en een halve
meter hoog.
De verwoesting in Zierikzee is ver
schrikkelijk. Gehele huizenblokken zijn
door de zware golfslag totaal wegge
vaagd. Onder andere is het antieke Vrij-
poortje en het aangrenzende uit 1753
daterende pand de „Witte Zwaan" ge
heel ingestort.
Met man en macht wordt gewerkt om
het enorme gat in de zeedijk ten
Zuiden van Poortvliet op Tholen te
dichten.
Advertentie
Het weer
Verwachting tot morgenavond:
Opklaringen, maar ook plaatselijk
enkele buien. In de nacht en ochtend
voornamelijk in het binnenland lichte
vorst. Morgen overdag ongeveer de
zelfde temperatuur als vandaag.
Zwakke tot matige, maar aan de kust
tijdelijk krachtige wind in hoofdzaak
tussen Noord en West.
Zon; 8.12-17.37. Maan: 1.12-10.04.
Spoedig verlof voor familiebezoek
De chef marine staf, de chef generale
staf en de chef luchtmacht staf maken
het volgende bekend:
Zowel de marineleiding als de leger
en luchtmachtleiding zijn zich volkomen
bewust van de grote ongerustheid, wel
ke op het ogenblik bij de militairen,
afkomstig uit de geteisterde gebieden,
bestaat ten aanzien van het lot, dat
hun familieleden heeft getroffen.
Genoemde autoriteiten zouden niets
liever doen, dan deze militairen met
verlof zenden. Maar het zal iedereen
duidelijk zijn. dat het op dit ogenblik,
alleen al in verband met in gang zijnde
hulpverleningsacties, zéér ongewenst
zou zijn militairen met verlof naar hun
in het noodgebied gelegen woonplaats
te doen gaan.
Daarom, hoezeer de militaire autori
teiten zich ook bewust zijn van de
zwaarte van de door hen te treffen
maatregel, achten zij het niet verant
woord, thans aan militair personeel
verlof te verlenen.
Zodra echter de toestand is gestabi
liseerd en er tekening is gekomen in de
evacuatie en de registratie zal aan a 1
het militair personeel in werkelijke
dienst bij zee-, land- en luchtmacht, af
komstig uit de door de nationale ramp
getroffen gebieden, een buitengewoon
verlof met familiebezoek worden ver
leend van vier dagen.
Zo spoedig mogelyk zullen hi'
nadere regelen worde» vastgc
