STRIJD OM BEHOUD VAN LEVEN EN
GOED IN VOLLE GANG
Zuid- en Noord-Holland ter
nauwernood behouden
Op Schouwen Duiveland
tallozen van wisse dood
reeds
gered
De „Prins Hendrik" vaart:
Walcheren juichte
1372 doden
Reddeloos
Zondag een
gedenkdag
De watersnood in Engeland
Groots plan voor een dijk
langs de gehele Oostkust
Een penning over
de ramp
Dijkdoorbraak op
Schouwen
Donderdag 5 Februari 1953
Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant
NIJMEEGS DAGBLAD
153e Jaargang No. 643
Directeur: D. Henny
Hoofdredacteur: A. Lammerts van Bueren
Nijmegen: Van Broeckbuyeenstraat No. 2623
GELDERS DAGBLAD
Telefoon Redactie: 21159
Telefoon Administratie: 20164 Giro 91743
Abonnementsprijs: 47 ct. p. w., 6,10 p. kwartaal
Op Schouwen en Duiveland, dat voor viervijfde onder water staat, is de strijd om hel
behoud van mensenlevens in volle gang. Tientallen schepen variërende van Urkcr vis
sersboten tot mijnenleggers van de Koninklijke Marine Amerikaanse, Britse eu
Amerikaanse amphibievoertuigen, waarvan vooral de Amerikanen met hun fel oranje
kleurige zwemvesten in staat bleken de zwaarste hindernis te overwinnen en tientallen
vliegtuigen en helicoptères vormden tezamen met de bemanningen een internationale
strijdmacht, die talloze mensen in veiligheid heeft gebracht.
Het gevaar van uitbreiding van de ramp, die Schouwen en Duiveland heeft getroffen,
is nog niet afgewend. Gisteravond werd de bevolking opgeroepen zich naar een dijk-
gedeelte te begeven, waar het water wederom een overwinning dreigde te behalen.
Het is nog onmogelijk een schatting
te maken van de aangerichte schade
op het eiland. De veestapel is niet ge
heel verloren gegaan, hetgeen als een
schraal lichtpunt wordt beschouwd.
Op de Noorderdïjk zijn S'iOO stuks
vee bijeen gedreven. Het aantal slacht
offers in Zlerikzee bedraagt 15. Het
aantal slachtoffers op het gehele eiland
is nog niet bekend. Gevreesd wordt,
dat dit zeer hoog zal zijn.
In Haamstede, dat de grote stroom
van vluchtelingen uit Serooskerk,
Scharrendijke, Noordwelle, Ellemeet
en Eikerzee te verwerken kreeg, heeft
men een uitstekende organisatie opge
bouwd.
Vanuit deze plaats stijgen constant de
helicoptères op om de zie hin Ooster-
land en omgeving nog steeds op bo
men en daken bevindende mensen op
te vissen en in veiligheid te brengen.
Een groot probleem, zo vertelde de
burgemeester van Haamstede, vormt
de afvoering van het gedode vee.
Bovendien levert de voeding van de
levende have grote moeilijkheden op
door gebrek aan voer en door het feit.
dat de voederputten onder water
staan. Voorts moeten de boeren, we
gens gebrek aan emmers, alle melk
van de koeien weg laten lopen.
„Verwonderd heeft het ons hier
wtP, aldus de lieer Roell, „dat
eerst Maandag tegen het middag
uur voor het eerst een vliegtuig bo
ven West-Schouwen vervoheen en
dat het daardoor tot Diufdagoch
tend moest duren, aleer de eerste
steun ons van buiten af bereikte.
Zijn ambtgenoot van Ren esse, mr.
C. F. Lunzingh Touckens, deelde
deze mening. ..Men had moeten be
grijpen", zo zeide hij, „d it door het
lange uitblijven van enig bericht
dezerzijds alle contact met de bui
tenwereld verbroken was e:i dat de
toestand ernstig moest zijn".
De zware schade, die het geweld
van het water in Zierikzee heeft aan
gericht in de straten achter de haven,
staat in schrille tegenstelling tot de
Veerdienst met Breskens hersteld
m
CVan een- onzer verslaggevers)
„Prins Hendrik" vaart Als
een juichkreet ging hei door Vlis-
singen, door Walcheren, over geteisterd.
Zuid-Eevsland. De veerdienst tussen
Breskens en Vlissingen over de Wes-
ter-Schelde werd Dinsdagamörgen her
vat. En daarmede was het isolement
van het hart van Zeeland verbroken.
Aan boord waren levensmiddelen,
medicamenten, vluchtelingen in omge
keerde richting, materialen. Vooral
de spoordijk over het Sloe voorlopig
niet hersteld is, behoort de veerdienst
naar Breskens tot de levensaders voor
Walcheren.
Op weg van Zeeuws-Vlaanderen naar
Walcheren stapten wij gistermor
gen aan boord van het schip. Een groot
transport uit Friesland nam veel ruim
te in. ruimte, die moelijk beter tot zijn
recht zou kunnen komen. Het schip
bonkte door de golven van de blykbaar
nog opstandige Wester-Schelde. Dc
voorsteven sneed scherp door het schui
mende water, dat hoog opspatte tot
op het sJoependek. Op de brug stond
de kapitein. Hij keek ernstig. Hf) bleef
ernstig kyken. ook toen de zon haar
milde, vriendelijke glans over de rivier
wierp. Het water zilver-wit 'oplichtte
en alle grauwheid verloer.
Het Is tè erg geweest, sprak de
kapitein. VV„ hebben Zaterdag nog zo
lang mogelijk gevaren, maar 's avonds
om acht uur moesten wij het opgeven.
Machteloos hebben wij daarna iri de
haven gelegen. De zeeën liepen zo hoog
als ik nog nooit heb meegemaakt. En
ik ken de Schelde toch al heel wat
jaartjes. De stuurman knikte instem-
Het aantal slachtoffers is
thans, hedenmorgen, geste
gen tot 1372.
Hedenmorgen kwam een tele
gram van de burgemeester
van Stavenisse, waarin hij
mededeelde, dat in zijn ge
meente vermoedelijk 300 do
den te betreuren zijn, in-
plaats van 200. Hij noemde
Stavenisse de zwaarst getroi-
fen gemeente van Europa.
Een groot gedeelte der ge
meente is totaal verwoest.
Geen enkel huis is onbescha-
digcl.
mend. Wij voelden dat het mis moest
gaan. Maar dat het zo erg. zou worden,
dat had niemand gedacht.
De „Prins Hendrik" snelde voort.
Breskens, aan de havenkant zwaar ge
teisterd, -vervaagde aan de horizon.
Vlissingen kwarn naderby. Na twintig
minuten varen meerde de veerboot in
de haveü. De auto's reden van boord.
In lange, aangesloten rijen. Andere
auto's werden ingescheept. Weer loeide
de scheepsfluit. Voort joeg het schip
weer. Terug naar Breskens. Heen en
weer. Dag en nacht. Rust kende men
niet meer. De kapitein en de stuurman
hadden sinds Zaterdag twee uur ge
slapen. Maar zij telden het niet. Zo is
de mentaliteit op Walcheren
grotendeels ongeschonden huizen en
gebouwen in de daarachter gelegen
wjjken. Om het stadhuis te bereiken
moet men door een gapende opening,
waar eens een grote spiegelruit was
geweest, in een café klimmen, van
waaruit men via de kelder in een
straat kan klimmen, welke aan beide
zijden wordt geflankeerd door geheel
vernielde huizen en waarvan het pla
veisel was verdwenen. Een zwaar
bombardement zou' wellicht een effect
kunnen hebben, dat met deze ravage
kan worden vergeleken. Van een hotel
aan de haven is een groot deel van de
gevel weggerukt. De binnenmuren en
een gedeelte van de plafonds zijn nog
intact, de vaste wastafels op de lo
geerkamers. die van de straat af
zichtbaar zijn, zien er uit alsof men
maar aan de kraan hoeft te draaien
om water te zien stromen Alle straten
die de verbinding vormen tussen de
haven en het daarachter gelegen deel
van het tadje zijn veranderd in mod
derpoelen met diepe gaten als bom-
trechter, waaruit vernielde gas- en
waterbuizen omhoog steken cn be-
smeurd meubilair als het ware achte
loos is neergesmeten.
Maar hoe geschokt de bevolking
van Zlerikzee door al deze vernie
lingen is en hóe groot de gevaren
ook mógen-zyh, die haar nog be
dreigen: er Is maar weinig bereid
heid onder haar vrjjwilllg te evar
cuereu De ervaringen san negen
jaar geleden zjjn nog niet ver
geten.
,»--r r
r..;,
W/V
~y'li
„Tk verwacht nog meer gevaar", zo zeide dr. ir. Van Veen, hoot'il-
ingenieur van de Rijkswaterstaat, na een vlucht, wëlk? d. or e?n
veertigtal diplomaten boven de getroffen gebieden in een D.C.-6 van
de K.L.M. werd gemaakt. Aan de hand var de verkêniiingsvlupbten «n
de gemaakte foto's wordt nagegaan waar de dijkdoorbraken ?jjn, welk-:
het allereerst zullen moeten worden aangepakt en op welke wijze m-n
het meest doeltreffend aan het herstel zal kunnen beginnen.
De heer Van Veen merkte op, dat
wanneer de springvloed 14 dagen la
ter zou zijn gekomen, het water nog
hoger zou zyn geweest.
In zgn toelichting zeide hij verder,
dat men het overstroomde gebied moet
zien als een kunstmatig gebied, dat
door de aanleg der dijken werd gewon-
Dit kleine meisje, men vermoedt, dat. zij ongeveer 5 jaar is, kwam
geheel alleen in de Ahoy-hal aan. Men weet- niet, of liaar ouders zijn
omgekomen, cf nog leven, of zij nog familieleden heeft, men weet slechts,
dat .zij uit het overstroomde, gebied is gevlucht. Een soldaat,, prangois
van der Velden uit Den Haag, laat haur. eens drinken.
J)e regering deelt mede: in
verband met de ramp, welke
Nederland heeft getroffen,
hebben de gezamenlijke ker
ken besloten Zondag a.s. in
de kerkdiensten op te roe
pen tot bijzondere veroot
moediging, tot gebed en tot
offer.
H.M. de Koningin zal zich
om 1 uur op die dag door de
radio tot ons volk richten.
De programma's der om
roepverenigingen zullen het
stempel dragen van herden
king van en bezinning op het
geleden leed.
De regering spreekt de ver
wachting uit, dat algemeen
in het openbare leven met
bet bijzondere karakter van
deze Zondag rekening zal
worden gehouden.
nen..Men verwachtte vroeger, dat iets
dergelijks als thans het geval is, maar
eens in misschien 500 jaar zou kunnen
voorkomen en later dat een derge
lijke vloed maar eens in de 350 jaar
mogelijk zou zyn. Het water kwam
thans echter hoger dan ooit tevoren.
Men zal dus meer moeten doen.
Hij gewaagde van de plannen, die
er voor deze ramp bestonden, tot een
grote afdijking. Wil men het water
eruit houden, dan zal men het land ge
heel van de zee moeten afsluiten, met
uitzondering van de Nieuwe Waterweg
en de Schelde.
Als de dijk ten Westen van Rotter
dam, de Schielandse hoge zeedyk, was
doorgebroken, dan zou de ramp nog
geweldiger afmetingen hebben aange
nomen, zo deelde hij mee. Het'gebied
rond Rotterdam ligt nog lager dan het
overstroomde. Deze dijk begon het op
één punt te begeven. Er is toen met
Tot nu toe zijn er weinig foto's gepu
bliceerd van de- ramp- in Engeland.
Hierbij een beeld, dat alleen in dit land
thuishoort: een kudde, gevlucht op
plekje droge grond bij een typisch
Engelse boerderij.
Illll!lllllllllill[||li!lllllllllllinillllli!l!llljllllllllillll!lllll!l!llll!lll!l!llll!!lllllllllllllll
man en macht gewerkt om het gat te
dichten. Alles werd aangesleept, wat
maar gepakt kon worden. Er kwamen
schepen met zand, er was een ploeg
van 300 militairen aan het werk en
men zou zelfs een kerkgebouw hebben'
laten springen, om dichtingsmateriaal
te hebben, als men dynamiet bij de
hand had gehad. Want als deze dijk t
begeven zou hebben, dan zou een groot
gebied van Zuid-Holland cn van Nooi'd-
Holland zijn overstroomd. Dat zou be
tekent hebben, dat drie millioen men
sen gevaar zouden hebben gelopen, in
dit dicht bevolkte gebied van ons
land.
Hy maakte het de buitenlanders
duidelijk, dat het niet mogelijk is
overal de dijken te verhogen en te ver
sterken. Vanouds zijn vele steden op
de dijken gebouwd. Zo kan men on
mogelijk Dordrecht geheel gaan ver
wijderen. Men moet het dus in een
andere richting zoeken, in welk ver
band hy herinnerde aan de hiervoor
genoemde plannen.
Regering beschuldigd van sabotage
Grote opgave
In ons artikel van gisteren hebben wy
gepleit voor het snel bestuderen van
mogelijkheden om door de aanleg van
zware dijken en andere kunstwerken
de veiligheid van ons polderland, die
op verschrikkeijlke wijze maar zeer
betrekkelijk is gebleken, te verhogen.
Wat daarbij op de voorgrond dient te
staan, is de zee buiten onze rivier
monden en zeegaten te houden. Dat
raagstuk is allang in studie geweest
en wanneer wij ons niet vergissen, lig-
uitgewerkte plannen daarvoor
klaar. Men heeft daarbij niet in de
eerste plaats verhoging van de veilig
heid van de eilanden en polders op het
oog gehad. Er vindt, door de inwerking
van het zeewater, dat bij vloed diep
het land wordt ingevoerd, een gestaag
verziltingsproces in de bodem plaats
en om dit voor de land- en tuinbouw
en voor de drinkwatervoorziening fa
tale proces te stuiten, heeft men de
afsluiting van de zeegaten in over
weging genomen. Men acht dit dus
zeker uitvoerbaar, maar tot nu toe
heeft men de plannen met grote terug
houdendheid ontvangen. Het is merk
waardig, maar zo gaat het altijd met
grote plannen. Wij hebben gisteren
herinnerd aan de uitvoering van de
Maaswerken. Wanneer men de ge
schiedenis van de Maasverbetering be
studeert, dan ontdekt men. dat het een
lijdensgeschiedenis van eeuwen is ge
weest. Steeds weer, wanneer de rivier
de dijken had doorbroken, werden
plannen tot verbetering gemaakt. Zo
heeft o.a. de bekende generaal en
waterbouwkundige C. R. Th. baron
Krayenhoff een grootscheeps plan ge
maakt, waarop latei'e ingenieurs voort
bouwden. Dat was reeds in het begin
van de vorige eeuw, maar eerst hon
derd jaar later werd een klein onder
deel ervan uitgevoerd door de schei
ding van Waal en Maas. Men meende
toen de rivier bedwongen te hebben
maar in 1926 bleek, dat dit geenszins
het geval was.
Enige weken geleden, toen de Maas
weer eens een topstand bereikte,
is gebleken van hoeveel betekenis de
in 1929 begonnen verbetering is. Geen
ogenblik hebben de dijken gevaar ge
lopen en het is onbegrijpelijk, dat men
zovele eeuwen de toestand heeft 'aten
bestaan, dat vaak enige malen per jaar
de Maas „om" ging en door .de tra verse
van de Beerse Maas uitgestrekte ge
bieden aan overstroming werden over
geleverd. Altijd weer waren het de be
dragen, die met de verbetering ge
moeid waren, die een belemmering
voor de uitvoering vormden, maar
wanneer men zich realiseert welke
enorme sommen door de welhaast
periodieke overstromingen verslonden
werden, dan kan de conclusie slechts
zijn, dat wjj ons in dit opzicht slechte
kooplieden betoonden. En zo staan wij
dan ook weer voor de vraag of. onder
de indruk van zulk een verschrikkelijke
ramp, het besluit zal vallen een gróót
werk tot stand te brengen. Een werk
dat milliarden zal kosten. Een werk,
dat dan een zeer zware last op ons
volk zal leggen. Wy zullen ons daar
voor jaren lang beperkingen dienen op
te leggen, naast dè beperkingen, die de
zware defensielasten al van ens ver
gen. Maar met de ontzettende gevolgen
van de dijkdoorbraken van Zondag j.l.
voor ogen, mag dit niet het zwaarste
wegen. Ook de Engelse regering is
bezig met de uitwerking van een plan,
om de Oostkust, waar eveneens zulke
fatale rampen zijn voorgekomen, over
een lengte van 400 km te bedijken en
de zee buiten de riviermonden te hou
den. Een van onze dagbladen heeft
deze week opgemerkt, dat wij te veel
gesnoefd hebben op onze dijken en de
bekwaamheden van onze waterbouw
kundigen. Ach. natuurlijk moet men er
besef voor hebben, dat de natuur
krachten onberekenbaar zijn en het
werk van mensen nietig is. Maar wy zyn
voor ons zelf en voor ons nageslacht
verplicht, te doen, wat maar enigszins
mogelijk is om ons tegen die natuur
krachten te beschermen. Het gaat hier
om een grote opgave, maar die waard
is met grote daadkracht te worden
aangepakt. Een werk, dat op den duur
rijke rente zal opbrengen, een goede
belegging zal blijken te zyn.
IN het gebied aan de Britse Oostkust,
dat in het afgelopen weekeinde
werd geteisterd door overstromingen,
is men koortsachtig bezig met het her
stel van de dyken, aangezien voor dit
gebied opnieuw harde wind is voor
speld. De Labouiieider Morrison heeft
Dinsdag in liet Lagerhuis de regering
verzocht, onmiddellijk een rondschrij
ven van Juni j.l. in te trekken, waarin
de gemeentebesturen in het kustgebied
werd opgedragen, het werk aan de
dijken te vertragen teneinde materiaal
te besparen.
Morrison noemde deze maatregel,
gezien de jongste gebeurtenissen „op
zijn minst ongelukkig".
De leider van de linkervleugel in de
Labourpartij, Bevan, beschuldigde de
regering er van „de werkzaamheden
ter bescherming tegen de zee te heb
ben gesaboteerd". Dit werk, zo zeide
hij, heeft altijd in het middelpunt van
de aandacht der Labourregering ge
staan.
In zijn antwoord verklaarde de mi
nister van Binnenlandse Zaken, sir
Maxwell Fyfe, dat hij de te nemen
maatregelen van naby zal bestuderen.
Naar het conservatieve blad „Daily
Mail" meldt, is een plan opgesteld
voor de aanleg van een vierhonderd
kilometer lange dijk, die de gehele
Oostkust zal beschermen, Deze dijk,
die naar Churchill zal worden ge
noemd, zal honderden millioenen pon
den kosten.
De Vereniging voor Penning
kunst heeft besloten een penning
uit te geven, die de watersnood
1953 tot onderwerp heeft. De pen
ning wordt algemeen verkrijgbaar
gesteld en de netto-opbrengst zal
ter beschikking van het nationaal
rampenfonds worden gesteld. Prof.
L. O. Wenckebach is bereid ge
vonden het ontwerp hiervoor te
maken.
De Nederlandse territoriale be
velhebber heeft hedenmorgen me
degedeeld. dat de laatste djjk b\j
Noord-Gouwe op Schouwen-Duive-
land (ten Noorden van Zierikzee)
is doorgebroken. Schepen die In de
buurt zyn, hebben zich onmiddel
lijk hierheen begeven om te helpen
by de evacuatie.
Lichte vorst
Weersverwachting, medegedeeld
door het K.N.M.I. te De Bilt. gel
dig van Donderdagavond tot Vrij
dagavond:
Opklaringen, maar ook plaatselijk
enkele buien. In de nacht en och
tend voornamelijk in het binnen
land lichte vorst. Morgen overdag
ongeveer dezelfde temperatuur als
vandaag. Zwakke tot matige,
maar aan de kust tijdelijk krach
tige wind in hoofdzaak tussen
Noord en West.
Morgen
Zon op: 8.12 u.; onder: 17.17 u.
Maan op: 1.12.u.; onder: 10.04 u.
