Arnhemsche Courant
STRIJD OM BEHOUD VAN LEVEN EN
Zuid- en Noord-Holland ter
nauwernood behouden
GOED IN VOLLE GANG
Op Schouwen Duiveland reeds
tallozen van wisse dood gered
Dijkdoorbraak op
Schouwen
Reddeloos
De „Prins Hendrik" vaart;
Walcheren juichte
1372 doden
Zondag een
gedenkdag
De watersnood in Engeland
Groots plan voor een dijk
langs de gehele Oostkust
Een penning over
de ramp
Donderdag 5 Februari 1953 d m «m 139e Jaargang No. 20000
(Waarin opgenomen de Nieuwe Arnhemacbe Courant)
Uitgave: Uitgevers Maatschappij Arnhem N.V. SS L I I I Ij 1# W I I A I i-C I I AhonnemenUprijs: 47 ct. p. 6,10 p. kwartaaL
Directeur D. Henny -»• \^~Wm JW Jm W m V I 1. W JU MLdJ M. m—W Bureau: Koningstraat 15, Arnhem, Telefoon 24841
Hoofdredacteur A. Lammerts van Bueren Postrekening No. 276432 Redactie: Tel. 24843
Grote opgave
In ons artikel van gisteren hebben wij
gepleit voor het snel bestuderen van
mogelijkheden om door de aanleg van
zware dijken en andere kunstwerken
de veiligheid van ons polderland, die
op verschrikkeijlke wijze maar zeer
betrekkelijk is gebleken, te verhogen.
Wat daarbij op de voorgrond dient te
staan, is de zee buiten onze rivier
monden en zeegaten te houden. Dat
vraagstuk is allang in studie geweest
en wanneer wij ons niet vergissen, lig
gen uitgewerkte plannen daarvoor
klaar. Men heeft daarbij niet in de
eerste plaats verhoging van de veilig
heid van de eilanden en polders op het
oog gehad. Er vindt, door de inwerking
van het zeewater, dat bij vloed diep
het land wordt ingevoerd, een gestaag
verziltingsproces in de bodem plaats
en om dit voor de land- en tuinbouw
en voor de drinkwatervoorziening fa
tale proces te stuiten, heeft men de
afsluiting van de zeegaten in over
weging genomen. Men acht dit dus
zeker uitvoerbaar, maar tot nu toe
heeft men de plannen met grote terug
houdendheid ontvangen. Het is merk
waardig. maar zo gaat het altijd met
grote plannen. Wy hebban gisteren
herinnerd, aan de uitvoering van de
Maaswerken. Wanneer men de ge
schiedenis van de Maasverbetering, be
studeert, dan ontdekt men, dat het een
lijdensgeschiedenis van eeuwen is ge
weest. Steeds weer, wanneer de rivier
de dijken had doorbroken, werden
plannen tot verbetering gemaakt. Zo
heeft o.a. de bekende generaal en
watex-bouwkundige C. R. Th. baron
Kx-ayenhoff een gx-ootscheeps plan ge
maakt, waarop latere ingenieurs vooit-
bouwden. Dat was reeds in het begin
van de vorige eeuw, maar eerst hon
derd jaar later werd een klein onder
deel ervan uitgevoerd door de schei
ding van Waal en Maas. Men meende
toen de rivier bedwongen te hebben
maar in 1926 bleek, dat dit geenszins
het geval was.
Enige weken geleden, toen de Maas
weer eens een topstand bereikte,
is gebleken van hoeveel betekenis de
in 1929 begonnen verbetering is. Geen
ogenblik hebben de dijken gevaar ge
lopen en het is onbegrypelyk, dat men
zovele eeuwen de toestand heeft 'aten
bestaan, dat vaak enige malen per jaar
de Maas „onl" ging en door de traverse
van de Beerse Maas uitgestx-ekte ge
bieden aan overstroming werden over
geleverd. Altyd 'iter waren het de be
dragen! die met ds. verbetering ge
moeid waren, die een belemmering
voor de uitvoering vormden, maar
wanneer men, zich realiseert welke
enorme sommen door de welhaast
periodieke overstromingen verslonden
werden, dan kan de conclusie slechts
zijn, dat wij ons in dit opzicht slechte
kooplieden betoonden. En zo staan wij
dan ook weer voor de vraag of, onder
de iixdrak van zulk een verschrikkelijke
ramp, het besluit zal vallen een groot
werk tot stand te brengen. Een werk
dat milliarden zal kosten. Een werk,
dat dan een zeer zware last op ons
volk zal leggen.' Wy zullen ons daar
voor jaren lang beperkingen dienen op
te leggen, naast de beperkingen, die de
zware defensielasten al van cns ver
gen. Maar met de ontzetterde gevolgen
van de dijkdoorbx-aken van Zondag j.l.
voor ogen, mag dit niet het zwaarste
wegen. Ook de Engelse regering is
bezig met de uitwerking van een plan,
om de Oostkust, waar eveneens zulke
fatale rampen zijn voorgekomen, over
een lengte van 400 km te bedijken en
de zee buiten de riviermonden te hou
den. Een van onze dagbladen heeft
deze week opgemerkt, dat wy te veel
gesnoefd hebben op onze dijken en de
bekwaamheden van onze waterbouw-
kuridigen. Ach, natuurlijk moet men er
besef voor hebben, dat de natuur
krachten onbex-eltenbaar zijn en het
werk van mensen nietig is. Maar wy zijn
voor ons zelf en voor ons nageslacht
verplicht, te doen. wat maar enigszins
mogelijk is om ons tegen die natuur
krachten te beschermen. Het gaat hier
om een grote opgave, maar die waard
is met grote daadkracht te woi'den
aangepakt. Een werk, dat op den duur
rijke x-ente zal opbrengen, een goede
belegging zal blyken te zijn.
•De Nederlandse territoriale be=
velhebber heeft hedenmorgen me
degedeeld, dat de laatste dyk bij
Noord-Gouwe op Schouwen-Duive-
land (ten Noorden van Zierikzee)
is doorgebroken. Schepen die In de
buurt zyn, hebben zich onmiddel
lijk hierheen begeven om te helpen
by de evacuatie.
Lichte vorst
Weei-sverwachtlng, medegedeeld
door het K.N.M.I. te De Bilt, gel
dig van Donderdagavond tot Vrij
dagavond:
Opklaringen, maar ook plaatselijk
enkele buien. In de nacht en och
tend voornamelijk in het binnen
land lichte vorst. Morgen ovex-dag
ongeveer dezelfde temperatuur als
vandaag. Zwakke tot matige,
maar aan de kust tijdelijk krach
tige wind in hoofdzaak tussen
Noord en West.
Morgen:
Zon op: 8.12 u.; onder: 17.17 u.
Maan op: 1.12 u.; onder: 10.04 u.
-v.
Het is nog onmogelijk een schatting
te maken van de aangerichte schade
op het eiland. De veestapel is niet ge
heel verloren gegaan, hetgeen als een
schraal lichtpunt wordt beschouwd.
Op de Noordei-dijk zyn 3' >00 stuks
vee bijeen gedreven. Het aantal slacht
offers in Zierikzee bedraagt 15. Het
aantal slachtoffers op het gehele eiland
is nog niet bekend. Gevreesd wor.dt,
dat dit zeer hoog zal zijn.
In Haamstede, dat de grote stroom
van vluchtelingen uit Seroosker!
SCharrendijke, Noordwelle, Ellemeef
en Eikei-zee te verwerken kreeg, heeft
men een uitstekende organisatie opge
bouwd.
Vanuit deze plaats stijgen constant de
helicoptères op om de zie hin Ooster-
land en omgeving nog steeds op bo
men en daken bevindende mensen op
te vissen en in veiligheid te brengen.
Een gx-oot probleem, zo vertelde de
burgemeester van Haamstede, vormt
de afvoering van het gedode vee.
Bovendien levert de voeding van de
levende have gróte moeilijkheden op
door gebrek aan voer en door het feit,
dat de .yoéderputten onder' water
staan. Voorts moeten de boeren, we
gens gebrek aan emmers, aJle melk
van de koeien weg laten lopen.
„Verwonderd heeft het ons hier
wtl", aldus de heer Eüell, „dal
eerst Maamfag tegen het middag
uur voor hert eerst een vliegtuig bo
ven West-Schouwen verfyheen en
dat het daardoor tot Dixifdagoch
tend moest duren, aleeA de eerste
jteun ons van buiten af bereikte.
jn ambtgenoot van Rcncsse, mr.
C. F. Lunzingh Tonckens, deelde
deze mening. „Men had moeten be
grijpen", zo zeide hij, „dat door het
lange uitblijven van enig bericht
dezerzijds alle contact met de bui
tenwereld verbroken was en dat de
toestand ernstig moest zijn".
De zwgre schade, die het geweld
van het water in Zierikzee heeft aan
gericht in de straten achter de haven,
staat in schrille tegenstelling tot de
'en
iet «^tei
'ït Zij
grotendeels ongeschonden huizen en
gebouwen in de daarachter gelegen
wijken. Om het stadhuis te bereiken
moet men door een gapende opening,
waar eens een grote spiegelruit was
geweest, in een café klirymen, van
waaruit men via de-^elder in een
straat kan klimmen, welRdt^ian beide
zijden wordt geflankeerd dooi* geheel
vernielde huizen en waarvan het pla
veisel was verdwenen. Een zwaar
bombardement zou wellicht een effect
kunnen hebben, dat met deze ravage
kan worden vergeleken. Van een hotel
aan de haven is een groot deel yan de
.gevel weggerukt. De binnenmuren cn
een gedeelte van de plafonds zyn nog
intact, de vaste wastafels op de lo
geerkamers. die van de straat af
zichtbaar zyn, zien er uit alsof men
maar aan de kraan hoeft te draaien
om water te zien stromen Alle straten
die de verbinding vormen tussen de
haven en het daarachter gelegen deel
van het tadje zijn veranderd in mod
derpoelen met diepe gaten als bom-
trechter. waaruit vernielde gas- en
waterbuizen omhoog steken cn bey
smeurd meubilair als het- ware achte
loos is neergesiïieten.
Veerdienst met Breskens hersteld
(Van een onzer verslaggevers)
T\e Prins Hendrik" vaart Als
U een juichkreet ging het door Vl\s-
singen, door Walcheren, over geteisterd
Zuid-Beveland. De veerdienst tussen
Breskens en Vlissingen over de Wes-
ter-Schelde werd Dinsdagamorgen her
vat. En daarmede was het isolement
van het hart van Zeeland verbroken.
Aan boord waren levensmiddelen,
medicamenten, vluchtelingen in omge
keerde richting, materialen. Vooral nu
de spoordijk over het Sloe voorlopig
niet hersteld is, behoort de veerdienst
naar Breskens tot de levensaders voor
Walcheren.
Op weg van Zeeuws-Vlaanderen naar
Walcheren stapten wy gistermor
gen aan boord van het schip. Een groot
transport uit Friesland nam veel ruim
te in. ruimte, die moelijk beter tot zijn
recht zou kunnen komen. Het schip
bonkte door de golven van de blijkbaar
nog opstandige Wester-Schelde. 4Dc
voorsteven sneed scherp door het schui
mende water, dat hoog opspatte tot
op het sloependek. Op de brug stond
de kapitein. Hij keek ernstig. Hij bleef
ernstig kijken, ook toen de zon haar
milde, vriendelijke glans over de rivier
wierp. Het water zilver-wit oplichtte
en alle grauwheid verloor.
Het is tè erg geweest, sprak de
kapitein. Wij hebben Zaterdag nog zo
lang mogelijk gevaren, maar 's avonds
om acht uur moesten wij het opgeven.
Machteloos hebben wy daarna in de
haven gelegen. De zeeën liepen zo hoog
als ik nog nooit heb meegemaakt. En
ik ken de Schelde toch al heel wat
jaartjes. De stuurman knikte instem-
Het aantal slachtoffers is
thans, hedenmorgen, geste
gen tot 1372.
Hedenmorgen kwam een tele
gram van de burgemeester
van Stavenisse, waarin hij
mededeelde, dat in zijn ge
meente vermoedelijk 300 do
den te betreuren zijn, in-
plaats van 200. Hij noemde
Stavenisse de zwaarst getrof
fen gemeente van Europa.
Een groot gedeelte der ge
meente is totaal verwoest.
Geen enkel huis is onbescha-
digd.
mend. Wij voelden dat het mis moest
gaan. Maar dat het zo erg zou worden,
dat had niemand gedacht.
De „Px-ins Hendrik" snelde voox-t.
Breskens, aan de havenkant zwaar ge
teisterd, vervaagde aan de horizon.
Vlissingen kwam naderbij. Na twintig
minuten vax-en meerde de veerboot in
de haven. De auto's reden van boord.
In lange, aangesloten rijen. Andere
auto's werden ingescheept. Weer loeide
de scheepsfluit. Voort joeg het schip
weer. Terug naar Breskens. Heen en
weer. Dag en nacht. Rust kende men
niet meer. De kapitein en de stuurman
hadden sinds Zaterdag twee uur ge
slapen. Maar zy telden het niet. Zo is
de mentaliteit op Walcheren
Maar hoa geschokt de :*r\olking
van Zierikzee door al deze vernie
lingen is en hoe groot de gevaren
ook mogen zijn, die haar nog be
dreigen: er Is maar weinig bereid
heid onder haar vrijwillig te eva
cueren De ervaringen van negen
jaar geleden zyn nog niet ver
geten.
„Jk verwacht nog meer gevaar", zo zeide dr. ir. Van Veen, hoold-
ingenienr van de Rijkswaterstaat, na een vlucht, welk? d; or spu
veertigtal diplomaten hoven de getroffen gebieden in een D.C.-6 van
de K.L.M. werd gemaakt. Aan de hand var de verkenningsvluchten en
de gemaakte foto's wordt nagegaan waar de dijkdoorbraken zxjn, welke
het allereerst zullen moeten worden aangepakt en op welke wijze men
het meest doeltreffend aan het herstel zal kunnen beginnen.
De heer Van Veen merkte op, dat
wanneer de springvloed 14 dagen la
ter zou zijn gekomen, het water nog
hoger zou zijn geweest.
In zijn toelichting zeide hij verder,
dat men het overstroomde gebied moet
zien als een kunstmatig gebied, dat
door de aanleg der dyken werd gewon-
Dit kleine meisjemen vermoedt, dat zij ongeveer 5 jaar iskivam
geheel alleen in de Ahoy-hal aan. Men iceel niet, of haar ouders zijn
omgekomen, cf nog leven, of zij nog familieleden heeft, nen iveet slechts,
dat zij uit het overstroomde gebied is gevlucht. Een soldaat, Frangois
van der Velden uit Den-Haag, laat haar eens drinken.
De regering deelt medein
verband met de ramp, welke
Nederland heeft getroffen,
hebben de gezamenlijke ker
ken besloten Zondag a.s. in
de kerkdiensten op te roe
pen tot bijzondere veroot
moediging, tot gebed en tot
offer.
H.M. de Koningin zal zich
om 1 uur op die dag door de
radio tot ons volk richten.
De programma's der om
roepverenigingen zullen het
stempel dragen van herden
king van en bezinning op het
geleden leed.
De regering spreekt de ver
wachting uit, dat algemeen
in het openbare leven met
het bijzondere karakter van
deze Zondag rekening zal
worden gehouden.
nen. Men vex-wachtte vroeger, dat iets
dei-gelyks als thans het geval is, maar
eens in misschien 500 jaar zou kunnen
voorkomen en later dat een dex-ge-
lijke vloed maar eens in de 350 jaar
mogelyk zou zijn. Het water kwam
thans echter hoger dan ooit tevoren.
Men zal dus meer moéten doen.
Hy gewaagde van de plannen, die
er voor deze ramp bestonden, tot een
gi-ote afdijking. Wil men het water
ex-uit houden, dan zal men het land ge
heel van de zee moeten afsluiten, met
uitzondex-ing van de Nieuwe Waterweg
en de Schelde.
Als de dijk ten Westen van Rotter
dam, de Schielandse hoge zeedijk, was
doorgebroken, dan zou de ramp nog
geweldiger afmetingen hebben aange
nomen, zo deelde hy mee. Het gebied
rond Rotterdam ligt nog lager dan het
ovex-stroomde. Deze dijk begon het op
één punt te begeven. Er is toen met
Tut nu toe zyn er weinig foto's gepu
bliceerd van de ramp in Engeland.
Hierby een beeld, dat alleen in dit land
thuishoort: een kudde, gevlucht op een
plekje droge grond bij een typisch
Engelse boerderij.
man en macht gewerkt om het gat te
dichten. -Alles werd aangesleept, wat
maar gepakt kon worden. Er kwamen
schepen met zand, er was een ploeg
van 300 militaixen aan het werk en
men zou zelfs een kerkgebouw hebben
laten springen, om dichtingsmatex-iaal
te hebben, als men dynamiet bij de
hand had gehad. Want als deze dijk t
begeven zou hebben, dan zou een gx-oot
gebied van Zuid-Holland en van Noord-
Holland zijn overstroomd. Dat zou be
tekent hebben, dat drie millioen men
sen gevaar zouden hebben gelopen, in
dit dicht bevolkte gebied van ons
land.
Hij maakte het de buitenland rs
duidelijk, dat het niet mogelyk is
ovex-al de dijken te vex-hogen en te ver-
stex-ken. Vanouds zijn vele steden op
de dijken gebouwd. Zo kan men on
mogelijk Dordrecht geheel gaan ver
wijderen. Men moet het dus in een
andex-e richting zoeken, In welk ver
band hy herinnerde aan de hiei-voor
genoemde plannen.
Regering beschuldigd van sabotage
IN het gebied aan de Britse Oostkust,
dat in het afgelopen weekeinde
werd geteisterd door overstromingen,
is men koortsachtig bezig met het her
stel van de dijken, aangezien voor dit
gebied opnieuw harde wind is voor
speld. De Labourleider Morx-ison heeft
Dinsdag in het Lagex-huis de regering
verzocht, onmiddellijk een rondschx-y-
ven van Juni j.l. in te trekken, waarin
de gemeentebestui-en in het kustgebied
werd opgedxagen, het weirk aan de
dijken te vertragen teneinde materiaal
te bespai-en.
MoiTison noemde deze maatregel,
gezien de jongste gebeurtenissen „op
zyn minst ongelukkig".
De leider van de linkei-vleugel in de
Labourparty, Bevan, beschuldigde de
regering er van „de werkzaamheden
ter bescherming tegen de zee te heb
ben gesaboteerd". Dit werk, zo zeide
hij, heeft altijd in het middelpunt van
de aandacht der Labourregermg ge
staan.
In zyn antwoord verklaarde de mi
nister van Bixmexilandse Zaken, sir
Maxwell Fyfe, dat hij de te nemen
maatregelen van nabij zal bestudei-en.
Naar het conservatieve blad „Daily
Mail" meldt, is een plan opgesteld
voor de aanleg van een vierhonderd
kilometer lange drjk, .die de gehele
Oostkust zal beschermen. Deze dijk,
die naar Churchill zal worden ge
noemd, zal honderden millioenen pon
den kosten.
De Verexxiglng voor Penning
kunst heeft besloten een penning
uit te geven, die de watersnood
1953 tot onderwerp heeft. De pen
ning wordt algemeen verkrijgbaar
gesteld en de netto-opbrengst zal
ter beschikking van het nationaal
rampenfonds «orden gesteld. Prof.
L. O. Wenckebach is bereid ge
vonden het ontwerp hiervoor te
maken.
Op Schouwen en Duiveland, dat voor viervijfde onder water staat, is de strijd om het
behoud van mensenlevens in volle gang. Tientallen schepen variërende van Urker vis
sersboten tot mijnenleggers van de Koninklijke Marine Amerikaanse, Britse eu
Amerikaanse amphibievoertuigen, waarvan vooral de Amerikanen met hun fel oranje
kleurige zwemvesten in staat bleken de zwaarste hindernis te overwinnen en tientallen
vliegtuigen en helicoptères vormden tezamen met de bemanningen een internationale
strijdmacht, die talloze mensen in veiligheid heeft gebracht.
Het gevaar van uitbreidijgg van de rfrmg, die Schouwen en Duiveland heeft getroffen,
is nog niet afgewend. Gisteravond werd de bevolking opgeroèfren zich naar een dijk-
gedeelte te begeven, waefr het water wederom een overwinning, dreigde te behalen.
