HAAGSCHE
COURANT
Schouwen en Duiveland geheel /erzwolgen
1320
Aantal
slachtoffers:
ZONDAG ALGEMENE
GEDENKDAG
No. 20964 14 pagina's
Donderdag 5 Februari 1933
PRIJS DEZER COURANT Abonnement per kwartaal 5.85, per week
47 cent, Losse nummers 9 cent per exemplaar. Verschijnt dagelijks
behalve op Zon- en Feestdagen. Loketten geopend van 8.3018.00 uur.
BUREAUX WAGENSTRAAT 35-37 - TEL. 184466 - 8 LIJNEN - POSTGIRO 12500
DIRECTIE: A, G. SUTHOFF, Mr. K. H. LABOHM, TH. G. VAN DER GARDEN
HOOFDREDACTEUR: PROF. Mr. A C. JOSEPHUS JTTTA
PRIJS DER ADVERTENTIëN 1 t/m 26 mm 0.17Ö per mm, daarna
iedere mm meer ƒ0.35 per mm. Minimum grootte 13 mm.
KL adv. bU vooruitbet. tot 15 w. 1.—, daarboven tot max. 20 w. 1.50
tuigen hebben 400 personen uit
Nieuwe Tonge gered. Deze werden
naar Sommelsdijk overgebracht.
De gehele bevolking van Ooltsgens-
plaat zal worden geëvacueerd.
Het gerucht dat de burgemeester
van Nieuwe Tonge zou zijn omge
komen, blijkt niet juist te zijn.
Langs de dijken van Oude Tonge
drijft een groot aantal lijken.
Dringend wordt om hulp ver
zocht om deze stoffelijke over
schotten te bergen, aangezien de
beschikbare plaatselijke krachten
daartoe moreel niet in staat zijn.
Hoekse Waard zwaar
getroffen
De Hoeksche Waard is door de
watersnood ernstig getroffen. Vijf
en twintig grote en kleinere pol
ders zijn geheel overstroomd.
Slechts 4 van de veertien gemeen
ten op het eiland hebben geen last
van het water. In de tien anderen
zijn vele woningen overstroomd.
Het ergst zijn Numansdorp, Strij-
en, 's Gravendeel en Goudswaard
getroffen. Er zijn veel slachtoffers
tg betreuren.
In Numansdorp telt men thans
67 overledenen, allen bewoners
van de polder Het Hogezand,
waar de hoofdwaterkering over
een lengte van ongeveer 2 km
is doorgebroken en de bewoners
door een grote vloedgolf moeten
zijn verrast. In 's Gravendeel zijn
57 slachtoffers en in Strljen is
het aantal even boven de 20 ge
stegen. In totaal zijn in de Hoek
sche Waard, voorzover thans be
kend ongeveer 150 personen ver
dronken, maar men vreest dat
dit aantal nog zal stijgen.
Numansdorp is geheel geëvacu
eerd. In het dorp staat het water
anderhalve meter hoog. i
In Abbenbroek verblijven nog 75
mensen, die ter plaatse aanwezig
moeten zijn. Wordt de toestand
slechter dan zullen zij ook naar
elders worden overgebracht. In
Spijkenisse is de toestand thans vrij
gunstig.
Voor de achtergebleven bewo
ners van Zuidland bestaat geen
gevaar.
De versterkte dijk langs het
Voomse Kanaal en de afsluitdam
te Oostvoome hebben de storm van
hedennacht goed doorstaan. Te
Heenvliet is de toestand evenwel
kritiek, doordat het water in deze
polder nog voortdurend blijft stij
gen. Men vreest de Wieldyk bij
Nieuwersluis niet te kunnen be
houden. Als deze dijk doorbreekt
komt de enige verbinding van de
eilanden Voome en Putten met
Rotterdam te vervallen.
Het gat bij Papendrecbt
Het plaatsen van het tweede
zinkstuk in de bres van de dijk
bij Papendrecht is uitstekend ge
slaagd. Het gat is nu reeds gehal
veerd en de werkzaamheden vor
deren uitstekend. De binnenko
mende hoeveelheden water zijn
reeds belangrijk minder en indien
de weersomstandigheden niet al
te ongunstig zijn en ook het tij
geen grote moeilijkheden biedt,
kan hedenavond de toestand be
reikt zijn. waarbij geen water van
enige betekenis meer binnenkomt.
De toestand in Brabant
In de noodgebieden in Noord-
Brabant is over het algemeen
weinig verandering in de toestand
gekomen. De Oude Fijnaartpolder
en het Oudland van Standdaar-
buiten zijn tot op heden droog ge
bleven.
De toestand in het Land van
Heusden en Altena is op het ogen
blik goed te noemen. Aanvankelijk
koesterde men enige angst dat in
de afgelopen nacht de weersom
standigheden het zwaar geteisterde
gebied nog ernstiger zouden tref
fen. Het is echter bij bange voor
gevoelens gebleven. Er is in de
loop van de dag maar weinig water
bijgekomen. Almkerk is door het
water in verschillende delen ge
splitst. De verbinding wordt met
bootjes in stand gehouden.
Het gat in de dijk nabij Willem
stad, waar Zondag de voornaamste
dijkdoorbraak geschiedde, is thans
gedicht. Vrijwilligers zijn thans
nog bezig gaten in vijf andere
dijken te dichten.
In Nicuwendljk zijn drie doden
te betreuren. Er is enorm veel
schade aangericht. De huizen staan
half onder water. Klundert is ge
heel geëvacueerd. Het dorp staat
voor 90% onder water. Veel hui
zen zijn ingestort en veel vee is
verdronken.
Dijken nog de
Nog groter ramp
voorkomen
Een veertigtal diplomatieke ver
tegenwoordigers uit alle delen der
wereld heeft gisteren in een DC-6
van de K.L.M. een rondvlucht
boven de getroffen gebieden ge
maakt. Dr. ir. Van Veen, hoofd
ingenieur van de Rijkswaterstaat
gaf hen een korte uiteenzetting.
Wellicht nog deze zomer, zo
zeide de heer Van Veen. kunnen
de vernielde dijken in het over
stroomde gebied gedicht zijn. Een
of twee maanden later kunnen de
Geen gevaar in
Noord-Holland
Texel nog waakzaam
Het gevaar voor Noord-Holland is
practisch geweken. Gisteren was
men wel enigszins ongerust in ver
band met het opsteken van de wind.
maar alles is vannacht goed gegaan.
De zwakste plek ligt ten Noorden
van Callandsoog. De Rijkswater
staat beschouwt de toestand daar
echter als veilig.
Op Texel is eveneens geen direct
gevaar aanwezig. Desondanks is
men daar nog waakzaam. Vannacht
heeft de burgemeester zijn cen-
traal-post in het gemeentehuis
weer betrokken, nadat hij alle be
woners van de polder heeft laten
waarschuwen het vee in veiligheid
te brengen.
Op de dijken die nog niet defi
nitief waren hersteld, waren
wachten geplaatst en een groep
werkers, die direct aan de arbeid
kon gaan, in reserve gehouden.
Het dodencijfer op Texel is thans
definitief vijf. Het laatste slacht
offer was de landarbeider W. Ber-
nardus uit de Waal. Er wordt nog
steeds één persoon op het eiland
vermist.
Voorzover thans bekend,
is het aantal slachtoffers,
van wie met zekerheid
bekend is, dat zij om het
leven zijn gekomen,
gestegen tot 1320
(Opgave A.N.P., onder
voorbehoud)
De eerste verlieslost, welke
honderd namen van bij de
ramp omgekomenen bevat,
vindt U op pagina 2.
Grenzen vallen weg
De ambassade van België te
's-Gravenhage deelt mede, dat de
Belgische douane- en grensautori-
teiten de gewenste faciliteiten zul
len verlenen aan personen van
Nederlandse nationaliteit, die zich
uit Nederland over België naar de
geteisterde gebieden van Neder
land begeven en die in de huidige
omstandigheden geen identiteits
bewijzen of paspoorten kunnen
overleggen. Faciliteiten zullen
eveneens worden verleend aan die
personen welke goederen transpor
teren die bestemd zijn voor hulp
aan deze gebieden.
ze zomer dicht
gebieden drooggemalen zijn. Alle
gevaar is echter nog lang niet ge
weken.
TL, V>o Veen gewaagde van de
planri.-ii, die er reeds voor deze ramp
bestonden, tot een grote afdijking.
Wil men het water er uit houden,
dan zal men het land geheel van
de zee moeten afsluiten, met uit
zondering van de Nieuwe Water
weg en de Schelde.
Als de dijk ten Westen van Rot
terdam, de Schielandse Hoge Zee
dijk was doorgebroken, dan zou
de ramp nog geweldiger afmetin
gen hebben aangenomen. Het ge
bied rond Rotterdam ligt nog lager
dan het overstroomde. De dijk be
gon het op één punt te begeven.
Er is toen met man en macht ge
werkt om het gat te dichten. Alles
werd aangesleept wat maar ge
pakt kon worden. Er kwamen
schepen met zand, er was een ploeg
van 300 militairen aan het werk en
men zou zelfs een kerkgebouw
hebben laten springen, om dich-
tingsmatcriaal te hebben, als men
dynamiet bij de band had gehad.
Want als deze dijk het begeven zou
hebben, dan zou een groot gebied
van Zuid-Holland en Noord-Hol
land zijn overstroomd. Den Haag
zou gespaard gebleven zijn, omdat
het op duinzand ligt. Dat zou be
tekend hebben, dat drie millioen
mensen gevaar zou hebben gelopen
in dit dicht bevolkte gebied. Men
is er echter in geslaagd de dijk
Zondag nog te redden.
Ir. Van Veen zeide, dat naar
schatting 160.000 ha zijn over
stroomd. 300.000 Inwoners hebben
alles verloren. Een millioen mensen
zijn in nood.
Iet Weer
Verwachting tot Vrijdag
avond (opgemaakt te 10 u.)
Vannacht lichte vorst
Opklaringen, maar ook
plaatselijk enkele buien. In
de nacht en ochtend voor
namelijk in het binnenland
lichte vorst. Morgen over
dag ongeveer dezelfde tem
peratuur als vandaag.
Zwakke tot matige, maar
aan de kust tijdelijk krach
tige wind, in hoofdzaak tus
sen Noord en West.
Zon op 8.12, onder 17.37.
Maan op 1.12, onder 10.04
(L.K. 7 Febr. 509 u.)
Barometer alhier v.m. 8
u.: 756 mm; v.m. 12 uur:
756 mm.
Barometer na hedenmid
dag 12 uur: stationnair.
Hoogwater te Scheveningen
6 Febr. Ie hw. 7.17, 2e hw.
19.35.
Tussen gisterochtend 8 u.
en hedenochtend 8 uur no
teerde onze regenmeter geen
neerslag.
Temperatuur hedenmor
gen 8 u. 5 gr. C.: 12 uur:
SV2 gr. C.
Tussen gistermorgen 8 u.
en hedenmorgen 8 u. was de
hoogste temperatuur 9 gr.
C. en de laagste 2 gr. C.
f
Radio-toespraak van Koningin
In verband met de ramp welke Nederland heeft ge
troffen hebben de gezamenlijke kerken besloten a.s.
Zondag in de kerkdiensten op te roepen tot bijzondere
verootmoediging, tot gebed en tot offer.
H.M. de Koningin zal zich om 1 uur op die dag door
de radio tot ons volk richten.
De programma's der omroepverenigingen zullen het
stempel dragen van herdenking van en bezinning op
het geleden leed.
De Regering spreekt de verwachting uit dat algemeen
in het openbare leven met het bijzondere karakter van
deze Zondag rekening zal worden gehouden.
Het is weer een bange nacht geweest. Weer waaide een harde Noordenwind over de zo
zwaar geteisterde watersnood-gebieden. Met angst in het hart werd met argusogen ge
waakt over de weinige nog intact gebleven dijken. Nieuwe doorbraken immers zouden
de omvang van de toch reeds zo verschrikkelijke ramp nog groter maken. Hard en ver
beten is er gevochten om het behoud van de dijken. Vrijwel het gehele Nederlandse volk
heeft, met zorg vervuld, de gehele avond naar de radio geluisterd, die, terwijl de wind
om de huizen gierde, bericht na bericht over plaatsen waar de toestand kritiek was, de
aether inzond.
Eerst vanmorgen werd bekend, dat op het zwaar geteisterde Schouwen vier nieuwe dijken
zijn doorgebroken, nl. de dijk ten N.O. van Zonnemaire, die ten Oosten van Brouwers
haven, die op ongeveer 1 km ten Westen van Noord Gouwe en die bij Renesse. De situatie
bij deze laatste plaats is zeer precair.
Stavenisse
Zwaarst getroffen gemeente in Europa
Een geluk voor de redders en voor hen die met de evacuatie
belast z\jn is het feit dat de wind sterk is afgenomen, zodat
het K.N.M.I. alle waarschuwingen kon intrekken.
Schouwen en Duiveland is vrijwel verzwolgen door de zee
en nog slechts de duinen bij Haamstede en Renesse staan
boven water.
De burgemeester van Stavenisse heeft getelegrafeerd, dat
in zijn gemeente vermoedelijk 300 doden zijn te betreuren.
Hij noemt Stavenisse de zwaarst getroffen gemeente van
Europa. Een groot deel van de gemeente is totaal verwoest.
Geen enkel huis is onbeschadigd.
Vreselijke toestand
in Zeeland
Van de situatie in Zeeland
werd vannacht de volgende
ruwe schets gegeven: Schou-
wen-Duiveland staat voor 4/5
deel onder water, Noord-
Beveland voor de helft, St.
Philipsland geheel, Tholen
voor een derde deel en Zuid-
Beveland ongeveer voor een
achtste deel. In Zeeuws-
Vlaanderen staat weinig wa
ter meer, bijna alle gaten in
de dijk zijn gedicht en de
Kruispolder is reeds droogge
malen. Alleen bij Terneuzen,
Breskens, Ossenisse, Kruinin-
gen en enkele andere plaat
sen staan nog gebieden onder
water.
Het ernstigst is de situatie op
Schouwen. De evacuatie van
dit eiland is gisteren byna vol
tooid. Men schat dat onge
veer 15.000 van de ongeveer
20.000 bewoners van Schou-
wen-Duivcland zijn geëvacu
eerd naar veiliger oorden. Op
Duiveland heeft men gisteren
alle boerderijen en huizen
systematisch afgezocht naar
achtergebleven personen.
Met hetzelfde is men vandaag
doende op Schouwen.
Een deel van de bevolking is
achtergebleven om behulpzaam te
zijn big de herstelwerkzaamheden
die allerwege reeds zijn aangevan
gen. In Zierikzee, Renesse, Brui-
nisse en Haamstede is het grootste
deel van de bevolking nog aan
wezig. De geëvacueerden zgn ge
transporteerd naar Rotterdam,
vanwaar zij via Gorinchem en
Utrecht verder zullen worden ver
voerd.
De evacuatie van Schouwen was
het sluitstuk van de overbrenging
van een groot deel van de bewo
ners van de Zeeuwse eilanden naar
Holland. Ook enkele plaatsen in
Zeeuws-Vlaanderen zijn gedeel
telijk geëvacueerd.
De luchtmacht voerde gisteren
talrijke verkenningsvluchten uit,
teneinde vast te stellen, welke ge
bieden nog onder water staan en
welke droog zijn gekomen. Waar
genomen werd onder meer, dat
te Kortgene op Noord-Beveland
de evacuatie in volle gang was.
Aan de Noordzijde van dit eiland
worden de gaten in de dijken ten
noorden van Wissekerke hersteld
Een aanvang is gemaakt met het
herstel van de grote dijkdoorbraak
tussen Schoondorp en Nieuw
Strijen. Willemstad was nog steeds
geïsoleerd.
De meeste slachtoffers in Zee
land zijn vermoedelijk te betreu
ren in het middendeel van het
eiland Sohouwen-Duiveland. Het
gebied achter de Westelijke dui
nenreeks staat geheel blank. Op
sommige plaatsen staat het water
twee tot twee-en-èen-halve meter
hoog. Hoewel hieromtrent nog
geen zekerheid bestaat, acht men
het waarschijnlijk dat zich in en
om de in dit gebied bevindende
boerderijen en huizen honderden
doden moeten worden geborgen.
Men heeft op Schouwen en
Duiveland nog geen dijken kunnen
dichten. Door de sterke stromingen
wordt het werk, dat duizenden
eilandbewoners en hulpkrachten
aan de opengeslagen dijken ver
richten, zeer bemoeilijkt. Alom
heerst grote verslagenheid, vele
boeren zijn praktisch de gehele
veestapel kwgt geraakt en men
treurt over het verlies van familie
leden, buren en vrienden. Des
ondanks is men overal aan de slag
gegaan om de zwaar gehavende
gebieden te herstellen. In de om
geving van Zierikzee wordt op
zeven plaatsen gewerkt aan het
dichtmaken van de dijken.
De verwoesting in Zierikzee is
verschrikkelijk. Gehele huizenblok
ken zijn door de zware golfslag
totaal weggevaagd.
Van de ongeveer 300 polders in
Zeeland staan er 40 blank. De con
clusie die men hieruit op het eerste
gezicht zou kunnen trekken, dat
het grootste deel van Zeeland niet
door de watersnood zou zijn getrof
fen, is bepaald onjuist wanneer men
bedenkt dat de grootte van de pol
ders varieert van 20.000 ha tot
100 en minder hectaren. Zo staat
b.v. de 16.000 ha grootte polder
Schouwen geheel blank, maar ook
de Kattepolder, die een opper
vlakte heeft van 100 hectaren.
In Zierikzee Is dezer dagen een
man gered, die zeventien uur lang
aan een staaldraad had gehangen
om zich van de verdrinkingsdood
te redden.
In de Vlissingse binnenstad is het
water geheel verdwenen. Wel
iswaar is de boulevard zwaar
Ten Zuiden van Poortvliet
op Tholen werd een enorm
gaf in de dijk geslagen.
Met mar.en macht is men
bezig dir met behulp van
zandzakken te dichten. Zo
uit de lucht gezien lijkt het
een hopeloos karwei, maar
de stoere werkers, die hier
alle krachten inspannen,
staan voor niets
beschadigd, doch voor het overige
is Vlissingen, gezien de omstan
digheden, een der meest bevoor
rechte plaatsen in Zeeland. De
Provinciale Zeeuwsche Courant
draait momenteel bij het Rotter-
damsch Nieuwsblad te Rotterdam,
aangezien de drukkerij in Vlissin
gen ernstig is beschadigd.
Goeree-Overflakkee geheel
geëvacueerd.
Met uitzondering van een
klein aantal personen, wier aan
wezigheid ter plaatse noodzake
lijk is. is thans practisch geheel
Goeree-Overflakkee geëvacueerd
AUeen de bevolkingen van
Dirksland en Melissant zijn ach
tergebleven.
Op de dijk tussen Oude Tonge
en Galathesesluis zou zich nog
een groep mensen bevinden. Van
Dordrecht uit wordt thans ge
tracht deze groep te redden.
De SCH 74 is met een arts aan
boord op weg naar Oude Tonge.
Tijdens de landing van een heli
copter op de Molendijk te Oude
Tonge werd een der inwoners door
de staartschroef getroffen en op
slag gedood.
De Amerikaanse hefschroefvlieg-
Eén van de reusachtige Ameri
kaanse vrachtvliegtuigen, die van
het vliegveld Valkenburg af de
,Juchtbrug" naar de ramp
gebieden onderhouden
