DoriHscl) Dagblöö
Massale evacuatie uit getroffen gebieden
Totaal aantal doden
steeg reeds tot 1272
Midden-Schouwen
de meeste doden?
Autoriteiten nemen geen nieuwe risico's
ZONDAG
algemene gedenkdag
Internationale strijdmacht
redde vele mensenlevens
v_
Dijk bij Renesse
brak door
STAVENISSE
300 DODEN
Opheldering nodig
29ste Jaargang No. 7650
Bureau: Scheffersplein hoek Groenmarkt,
Dordrecht.
Abonnementsprijzen: per week 0.47; per
maand 2.per kwartaal 8.
Advertentieprijs 15 cent per m.m.
Giro 194262. Telefoonnummer#:
Directie en admin. 3370. na 5.30 uur 7302.
Redactie 5920. Klachtendienst abonne
menten (van 6 uur tot half 8) telefoon 6877
Hoofdredaetewr Dr. E. DIEMEB
PIaats*J, Direetetjfr P. A. JOETN
Chel-stadsredaclie: B. MENSEN
Christelijk-Nationaal Dagblad
voor Dordrecht en Omstreken
„StanhjasÜcb is gfjeMewen
mijn bert in tpgbenspoeh
Donderdag 5 Februari 1353
Steunt het Nationale
Rampenfonds
Giro 9575
EVREESD wordt, dat het aantal slachtoffers op het eiland
-Schouwen en Duiveland, dat voor meer dan vier/vijfde deel
onder water staat, zeer hoog zal zijn. Slechts de duinen bij Haam-;
stede en Renesse staan nog hoven water. Zwermen vliegtuigen heb
ben gisteren en vandaag boven geheel Zeeland gekruist om de
vaartuigen naar de geïsoleerde vluchtelingen te dirigeren. Vooral bij
Schouwen en Duiveland is de strijd om het behoud van mensen
levens in volle gang. Tientallen schepen, variërende van Urker
vissersboten tot mijnenleggers van de Koninklijke Marine Ameri
kaanse, Britse en Franse amphibievoertuigen, waarvan vooral de
Amerikanen met hun fel-oranje-kleurige zwemvesten in staat bleken
de zwaarste hindernis te overwinnen, en de tienlallen vliegtuigen!
en helicopters, vormden tezamen met de bemanningen een inter- j
nationale strijdmacht, die talloze mensen in veiligheid heeft ge-1
bracht. Gisteren bleek het gevaar voor uitbreiding van de ramp
echter nog niet afgewend. Integendeel: het water dreigt steeds weer:
nieuwe overwinningen te behalen. Daarom heeft men besloten, alle i
bewoners van het eiland, ook die zich te Zierikzee bevinden, te
evacueren. Slechts een kern van de bevolking zal achterblijven voor j
dijkherstel en voor het bestuursapparaat Het valt niet mee, de be
volking van de noodzaak van evacuatie te overtuigen De mensen
willen liever blijven.
In Haamstede, waar een uitste
kende organisatie is opgebouwd,
verklaarde burgemeester Röell nog
niet te kunnen begrijpen, waarom
eerst Maandag tegen het middag
uur een vliegtuig boven West-
Schouwen verscheen. Daardoor
moest het tot Dinsdagochtend du
ren, voordat de eerste steun dit
getroffen gebied bereikte. Z'n
ambtgenoot van Renesse deelde
deze mening. „Men had moeten be
grijpen" zo zeide hij, „dat door het
lange uitblijven van enig bericht
dezerzijds alle contact met de bui
tenwereld verbroken was en dat
de toestand ernstig moest zijn".
Overigens is Renesse zelf gespaard
gebleven, omdat dit dorp 4'A meter
boven de zèespiegel ligt.
Veestapel
Volgens de heer Mulder, gemeente
secretaris van Zierikzee, is de vee
stapel van Schouwen en Duiveland
niet geheel verloren gegaan, hetgeen
als een schraal lichtpuntje wordt be
schouwd. Op de Noordierdijk zijn
3000 stuks vee bijeengedreven. Een
groot probleem vormt de afvoer van
gedood vee. Bovendien levert de
voeding van de levende have grote
moeilijkheden op, als gevolg van ge
brek aan voeder en het feit, dat de
voederputten onder water staan.
Voorts moeten de boeren bij ge
brek aan emmers alle melk van
de koeien weg laten lopen.
In Zierikzee zelf staat de zware schade,
die het geweld van het water heeft aan
gericht in de straten direct achter de
haven, in schrille tegenstelling tot de
grotendeels ongeschonden huizen en ge
bouwen in de daarachter gelegen wij
ken. Om het stadhuis te bereiken moet
men door een gapende opening, waar
eens een grote spiegelruit is geweest, in
een café klimmen, van waaruit via de
kelder in een straat kan worden geklom
men, die aan beide zijden geflankeerd
wordt door geheel vernielde huizen en
waarvan het plaviesel is verdwenen. Een
zwaar bombardement zou wellicht een
effect kunnen hebben, dat met deze
ravage kan worden vergeleken.
Frangois van der Velden uit Den
Haag laat een vijfjarig meisje in
de Ahoy'-hal, dat daar alleen aan
kwam, eens drinken, Men weel
niet of de ouders van het meisje
verdronken zijn of misschien
trgens anders zijn ondergebracht.
Tholen
De juiste toestand op het eiland
Tholen zou op het ogenblik als volgt
zijn: Stavenisse zwaar getroffen. Het
aantal doden wordt hoger dan 200 ge
schat. Bij een dijkdoorbraak stortte
de vloedgolf zich recht op de twee
voornaamste straten van het dorp.
Slachtoffers in andere gemeenten
zijn vrijwel uitsluitend in de polders
verdwenen. In het stadje Tholen staat
geen water. Het ontvangt evacué's uit
Stavenisse. Zwaargewonden en ern
stige zieken zijn in amphibievoertui
gen naar Bergen op Zoom gebracht.
In Oud-Vossemeer staat nu nagenoeg
geen water. Het raadhuis van St.
Annaland is beschadigd; in deze
plaats staat weinig water. Bij de ha
ven van St. Maartensdijk sloegen
twee huizen weg tijdens hoog water.
Het dorp staat thans droog. Poort
vliet is gedeeltelijk onder water ge
raakt. In Steenbergen zijn lijken aan
gespoeld, die waarschijnlijk uit
Nieuw-Vossemeer of de omgeving
daarvan afkomstig zijn. In Poortvliet
zijn geen mensenlevens te betreuren.
Nog steeds vecht men op Tholen tegen
het watei'. De zeedijk langs de Zuid- en
Zuidwe«tzijde van het eiland is wegge
slagen. Op de Noordpunt er van is bij
het Mastgat een gat geslagen. Voor het
merendeel kómt de bescherming van het
eiland neer op de binnendijken. Er is een
nijpend gebrek aan materiaal ter verste
viging en instandhouding van de dijken.
Enkele polders op Tholen zijn droog
gebleven.
Een convooi platboomschuiten lag gis
teren gereed met 100 man commando
troepen en 100 man van de Franse genie,
die over prachtig materiaal beschikt, om
naar Tholen te vertrekken. Hier zal men
de binnendijk in de meest Zuidoostelijke
punt van het eiland gaan versterken. De
rest van het eiland, ongeveer 80 pet zal
voorlopig worden prijsgegeven.
Ellende
Zuid-Beveland
Zij, die pe- auto van Brabant uit Zee
land binnenkomen en verwachten, dat
thans weer de normale overland-verbin-
ding met deze provincie tot stand is ge
komen, vergissen zich terdege, want die
verbinding bestaat al niet meer. Het is
overigens geen ritje, dat men iemand
kan aanbevelen Een aantal kilometers
na Woensdrecht duikt de grote weg het
water in en bij laag water kan men dan
via een omweg, langs de berm van dijk- i
jes voorwaarts kruipen onder een hoek j
van dertig graden. Achter Kruiningen
kan men dan weer op de grote weg
rijden, met uitzondering van een deel
over de dam tussen Zuid-Beveland en
Walcheren waar het weer dijkjeswerk
wordt.
Een verslaggever, die deze tocht
had gemaakt en langs dezelfde weg
wilde terugkeren, werd bij Kruinin
gen teruggestuurd, omdat de weg
een meter onder water stond. Hij
moest terug via Vlissingen, Breskens
en Antwerpen, zonder paspoort en
andere officiële papieren. De Belgi
sche en Nederlandse douaniers we
ten het daar al: van Zeeland uit
mag vrijwel ieder er door en ook bij
binnenkomen in Nederland worden
vrijwel geen moeilijkheden in de
weg gelegd, mits men kan aantonen,
dat men inderdaad uit Zeeland
komt.
Het is niet doenlijk, het leed te be
schrijven, dat men ook in het Zuiden
van Zeeland ziet en men wil het de men
sen ook niet vragen. Wat moet men vra
gen aan een man. die z'n vrouw en twee
kinderen voor z'n ogen heeft zien ver
drinken7
Walcheren
In de Vlissingse binnenstad heef
Zondagochtend tot Maandagmorgei
meter water gestaan. Dit is nu voor een
belangrijk deel verdwenen. De boule
vard is op vele plaatsen zwaar bescha
digd. doch voor het overige is Vlissin
gen, gezien de omstandigheden, een dei-
meest bevoorrechte plaatsen in Zeeland.
Het leven is er vrijwel normaal, het veer
naar Breskens werkt en alleen het wei
nige drinkwater is nog een handicap. In
Middelburg, dat helemarl geen water
heeft, zou men niets van de watersnood
merken, als het er niet vol was van door
reizende evacué's, die via Zeeuwsch-
Vlaandeven
Van het eiland Walcheren staan 1220
ha. onder water. Voor de overige eilan
den zijn de cijfers: Schouwen 11.S9Ü,
Duiveland 5040, Sl. Philïpsland 1400,
Tholen 5810. Noord-Beveland 2400, Zuid-
Beveland, West van het kanaal 2075,
Oost van het kanaal 3960. West-
Zeemvsch-Vlaanderen 300, Oost-
Zeeuwseh-Vlaanderen 2727. Tezamen in
Zeeland dus een oppervlakte van ten
minste 37.596. ha.
Ruim 3 millioe .reiten
voor Rode Kruis
Het Ned. Rode Kruis deelt mede, dat
de gezamenlijke Nederlandse sigaretten
industrie 3.050.000 sigaretten aan het
Rode Kruis beschikbaar heeft gesteld
ten behoeve van de slachtoffers.
Nieuwe dijkdoorbraak
bij Noord-Gouwe
De Nederlandse territoriale be
velhebber heeft medegedeeld, dat
de laatste dijk bij Noord-Gouwe
op Schouwen-Duiveland (halver
wege Zierikzee-Bromvershaven)
is doorgebroken. Schepen die in de
buurt zijn, is verzocht zich onmid
dellijk hierheen te begeven om te
helpen bij de evacuatie.
Nader wordt gemeld, dat er drie
breuken zijn geconstateerd en wel
in de dijk ten Noordoosten van
Zonnemaire, in die ten Noorden
van Dijkhuisjes, ten Oosten van
Brouwershaven en in de dijk één
km ten Westen van Noord-Gouwe, i
fófAF •er--cww»¥>t dorp Statu'.
nisse overgeef mulat d<f
watervloed er--'ver heen gegac.:
was. Sterker oeeld van dc ver
woestende kracht van het water
is haast niet denkbaar.
Voordat gisteren berichten over een
nieuwe dreigende storm bekend waren
geworden, heeft het regiment Prins Fre-
derik, bijgestaan door commandotroepen
en 100 man van de Franse genie, alle
overgebleven overlevenden van Stave
nisse geëvacueerd. Slechts vijf mensen
zijn achtergebleven voor bewaking, want
hoe gek het ook mag klinken het
blijkt, dat er schuimers zijn, die er met
bootjes op uittrekken om de huizen te
plunderen. Te Bergen op Zoom zijn ook
al drie van die piraten gearresteerd.
In Bergen op Zoom. waar de vluchte
lingen liefderijk ontvangen zijn. heerst
grote bedrijvigheid. Als de mensen er
aankomen, zijn ze nog volkomen versuft
en kan men geen woorden uit hen krij
gen. De meesten verkeren in het onze
kere over het lot van hun naaste familie.
Gisteren werd een jongetje van 10 jaar
uit Halsteren binnengebracht, dat z'n
vader, moeder en zeven broertjes n
zusjes had zien verdrinken. Even later
arriveerde een echtpaar dat drie dagen
en nachten zonder enige beschutting op
enkele vierkante meters droge grond te
midden van de klotsende golven had
doorgebracht. Het was alles kwijt en
verkeerde in een toestand, die Iedere
beschrijving tart
Een vreselijk vermoeden
IN de loop van de ochtend ontvingen we nog een ruwe schets van
de situatie in Zeeland. Hieruit blijkt, dat de meeste slachtoffers in
Zeeland wellicht in het middendeel van het eiland Schouwen en
Duiveland te betreuren zijn. Het gebied achter de Westelijke duinen
reeks tot Zonnemaire staat geheel blank. Op sommige plaatsen staat
het water twee tot drie en een halve meter hoog. Hoewel nog geen
zekerheid bestaat, acht men het waarschijnlijk, dat zich in en om de in
dit gebied bevindende boerderijen en huizen honderden doden moeten
worden geborgen. Daar men nog geen dijken heeft kunnen dichten,
slijten deze nu ook aan de binnenzijde meer en meer uit.
De evacuatie van Schouwen en Duive
land is gisteren bijna voltooid. Men
schat dat ongeveer 15.000 van de onge
veer 20.000 bewoners van het eiland zijn
geëvacueerd naar veiliger oorden. Op
Duiveland heeft men gisteren alle boer
derijen en huizen systematisch afge-
Ook bij Renesse op Noordwest-
Schouwen is beden de dijk door
gebroken. De toestand is uiterst
precair, omdat vele honderden op-
deze dijk een schuilplaats hadden
jezocht. Bruinisse, Zierikzee en Burgsluis. De
geëvacueerden zijn getransporteerd naar
Rotterdam, vanwaar zij via Gorinchem
en Utrecht verder zullen worden
voerd.
De evacuatie van Schouwen was hel
sluitstuk van de overbrenging van een
groot deel van de bewoners van de
Zeeuwse eilanden naar Holland. Ook en
kele plaatsen in Zeeuwsch-Vlaanderen
zijn gedeeltelijk geëvacueerd.
Met angst en vrezen heeft men gister
avond het weersverloop gade geslagen.
Door de aanwakkerende wind vreesde
men voor hoog water en nieuwe geval
len van dijkdoorbraak. Gelukkig is de
wind later op de avond gaan liggen. Er
werden geen nieuwe gevallen van dijk
doorbraak geregistreerd.
Hul^p daagt aan alle kanten. Scne-
pen met voedsel, medicamenten
en zandzakken spoeden zich naar
de bedreigde plaatsen.
Vanochtend heeft ons een tele
gram bereikt van de burgemeester
van Stavenisse, waarin hij mede
deelt, dat in zijn gemeente ver-
noedelijk 300 doden te betreuren
zijn. Hij noemde Stavenisse de
zwaarst getroffen gemeente van
Europa. Een groot gedeelte der ge
meente is totaal verwoest. Geen
enkel huis is onbeschadigd.
De regering deelt mede: In verband met de
ramp welke Nederland heeft getroffen, hebben
de gezamenlijke kerken besloten a.s. Zondag
in de kerkdiensten op te roepen tot bijzondere
verootmoediging, tot gebed en tot offer.
H.M. de Koningin zal Zich om 1 uur op die
dag door de radio tot ons volk' richten.
De programma's der omroepverenigingen
zullen het stempel dragen van herdenking van
en bezinning op het geleden leed.
De regering spreekt de verwachting uit, dat
algemeen in het openbare leven met het bijzon
dere karakter van deze Zondag rekening zal
worden gehouden.
STEEDS duidelijker blijkt het, dat
de ramp van de watersnood ons
land, hoezeer gelegen aan het water
en hoezeer met het water .bekend,
heeft overvallen op een wijze, die
onvoorstelbaar was.
Zeker, er wordt steeds krachtiger
en steeds doeltreffender geholpen-
De grootste eerbied, moet men hebben
voor al diegenen, soldaten en bur
gers, die dag en nacht doende zijn om
alles te geven wat aan krachten in
hen is. De militairen hebben reeds
hun offers aan levens moeten
brengen.
Maar het is ook duidelijk, dat de
hulp voor verscheidene streken eerst
na enige tijd, soms zelfs na enige
dagen, op gang is gekomen. Er zijn
hele gebieden, waarvan men aanvan
kelijk niets vernam en mogelijk heeft
men toen verondersteld, dat ,,geen
nieuws'' hetzelfde betekende als
,,geen slecht nieuws", om maar niet
te spreken van ,,goed nieuws".
Vandaar dat andere gebieden,
waarvan men wel op de hoogte was,
terstond in het middelpunt van de
belangstelling kwamen te staan. En
ongetwijfeld, daarbij waren ook ge
bieden, waar de nood hoog was, zeer
hoog ozelfs, maar er waren ook stre
ken, waar de ellende niet haalde bij
het leed dat sindsdien uit die ver
geten oorden tot ons is doorge
drongen.
VAN vergeten oorden spraken wij
Inderdaad, het had er alles van,
dat deze oorden aanvankelijk waren
vergeten. Wij denken aan Goeree en
Overflakkee. Wij denken zeker niet
minder aan Schouwen en Duiveland.
Wat daarvan inmiddels tot geheel ons
volk is doorgedrongen is in alle op
zichten ten hemel schreiend. En nog
ook hebben we van die streken het
leed allerminst tot in zijn diepste
diepte gepeild. Immers, noodmelding
na noodmelding komt nog binnen en
men hoort gewagen van cijfers, die
kortweg ontzettend zijn.
Vergeten oorden! Is het dan won
der, dat ons vraag na vraag bereikt,
hoe dat toch te verklaren valt. Hoe is
het in ons dicht bevolkte land moge
lijk, dat men eerst zo laat van de om
vang der ramp op de hoogte komt?
Koe is het mogelijk, dat men bijvoor
beeld niet terstond op Zondagmorgen
met vliegtuigen poolshoogte is gaan
nemen? Eén vliegtuig was bepaald
voldoende geweest om alle autoritei
ten te melden, welk een catastrophe
zioh daar had voorgedaan. En dan
was de redding wellicht ook spoediger
gekomen.
Het is achteraf natuurlijk gemak
kelijk praten. Maar dit alles ligt zo
zeer voor de hand, dat men zich
alleen maar kan afvragen, waarom
het n i e t is gebeurd. Was ons volk
ook in dit opzicht achter de slaper
dijken aan het slapen gegaan? Dan
is het nu wel op een verschrikkelijke
manier ontwaakt.
In de omgeving van Fijnaart wordt
sinds Zondagavond vermist de soldaat
van het korps commandotroepen J E.
Willemsen, afkomstig uit Didvn «Hó.).
