Tholen: verderf
en verwoesting
Zeeuwsch-Vlaanderen dicht
zijn gapende wonden
Dijk breekt door
in Den Bommel
en op Tholen
DERDE NACHT - VOOR
VELEN DE LAATSTE
P.T.T. rolt nieuwe
telefoonkabel uit
Vergetenen sterven
honger en kou
van
Rotterdam
weer bijna
normaal
Noodgebieden
herbergden
675.000 mensen
Men maakt er ^ich op
évacué's te ontvangen
Inzameling van
veevoer
Breda geeft évacué's
warmte en voedsel
Perfecte orde
in Gilze Rijen
HET VRIJE VOLK
WOENSDAG 4 FEBRUARI 1953
PAGINA 4
(Van een speciale verslaggever)
Tholen, Dinsdagmiddag.
Na een onbeschrijfelijke trieste tocht is het ons gelukt Tholen
te bereiken. Samen met elf PTT-ers, die de telefoonverbinding
met het eiland gingen herstellen, zijn we van rouwend Halste
ren door de ondergelopen Prins van Auvergne- en Theodorus-
polder geroeid.
Zwijgend hebben wij gekeken naar de verwoeste boerderijen,
de onder water staande stallen vol dode koeien en paarden, en
de stoffelijke overschotten van mensen, die Zondagmorgen
vroeg een vreselijk eind vonden in de springvloed. Dit alles is
niet na te vertellen.
liep hij apathisch naar een klaar
staande auto. Maar de hoofdzaak
was. dat hij leefde, na van Zon
dag af in het water gezeten te
hebben.
Maar gelukkig hebben de elf PTT-
ers van de Montage-, Onderhouds- en
Storingsdienst uit Utrecht de nieu
we telefoonkabel helemaal tot Tho
len kunnen uitrollen. Het is nu twee
uur en over enkele ogenblikken kan
men ran Tholen en andere plaatsen
op liet eiland weer telefoneren met
Halsteren en Bergen op Zoom. Om
Ruines
We roeiden met een boot vol has
pels met telefoondraad over de
hulp en assistentie, want de nood op J llaar Tholen Links en rechts inge-
Tholen is evenals overal elders ont
zettend groot.
Het stadje Tholen heeft het kun
nen houden tegen de aanstormende
vloed. Slachtoffers zijn hier niet te
betreuren. In Po o r t v 11 e t. S c h e r-
penisse en St Annaland even
min. Maar daar is de ravage, aan
gericht door storm en springvloed
groot. De dijken hebben het ei moe
ten begeven, maar de bevolking heeft
een goed heenkomen kunnen zoeken.
Vanmorgen is een boot uit Tholen
vertrokken om in Stavenisse mensen
te gaan ophalen Het is de laatste
poging om nog levende watersnood
slachtoffers in veiligheid te brengen.
De boot. kan elk ogenblik terugkeren
Pas dan weet men hier meer over de
omvang van de ramp die dit vrien
delijke Zeeuwse dorpje heeft getrof
fen.
Onuitsprekelijk leed
Wanneer men zelf niet door de ge
ïnundeerde polders heeft gevaren,
kan men zich onmogelijk een voor
stelling maken van wat watersnood
betekent. En als men het gezien
heeft, zoals wij. dan is het niet met
droge ogen na te vertellen.
Toen we gisteren en vanmorgen in
Halsteren op de plek stonden, waai
de Tholenseweg overgaat, in een
onafzienbare watervlakte. hoorden
we de verhalen van mensen, die
met roeibootjes in de polder aan
het zoeken waren geweest naar
overlevenden, meubilair en vee.
We waren er getuige van hart
verscheurende tonelen. Moeders, die
met nog een sprankje hoop op het
behoud van hun vermiste kmd.^d^
i^aptèrr met- op een draagbaar de
levenloze lichamen van zonen en
dochters.
Maar vanochtend bracht een am-
phibie-auto van het ieger toch nog
een geheel verkleumde en uitgeput
te jongen van 13 jaar aan veilige
wal Wie hij was. wist niemand.
Hijzelf kon het niet zeggen Op
blote voeten, in doorweekte kleren
storte huizen. Gordijnen woeien nog
uit de kapotte ramen. Fietsen ston
den nog tegen dc gevels. Sommige
huizen waren totaal verbrijzeld. In
de veestallen lagen zij aan zij de
cadavers van koeien, varkens en
paarden. Het was alles onuitspreke
lijk triest.
En tussen de puinhopen van een
boerderijtje halverwege Halsteren
Tholen zagen we tussen de brok
stukken van de voorgevel de stoffe
lijke overschotten van twee mannen.
Intussen gingen de mannen van
de PTT rustig door met hun moei
lijke werk. Op sommige plekken wa
ren grote eilanden van drijvend riet
over de weg geslagen. Met omwegen
moest de telefoonkabel dan worden
gelegd. Maar toen de vijfde haspel
afgerold was en twee kilometer
draad langs de kant van de weg
lag. vorderde het werk.
Drie uur na het vertrek uit Hal
steren zetten we voet aan wal. vlak
voor de brug over de Eendracht, die
Tholen met West-Brabant, verbindt.
Het. doel, na een verschrikkelijke
tocht, was bereikt
In Tholens postkantoor wist men
niet hoe men 't had, toen verteld
werd, dat de telefoonverbinding weer
in tact was. Het zullen echter geen
opwekkende berichten zijn. die men
via de herstelde lijn aan hen op
het va te land zal vertellen.
Zo juist komt namelijk de Jobs
tijding, dat bij St Annaland een
nieuwe dijkbreuk is. Het is ditmaal
een binnendijk op drie kilometer
van het dorp. Vliegtuigen werpen nu
zandzakken uit.
Honderden verdronken
De postkantoorhoudster uit Stave-
nisse, mej. M. Bastiaanse, is hier ook
aangekomen. Van Zaterdagnacht
tot Maandagavond heeft zij met
andere mensen op de zolder van
haar woning gezeten, „Het is gewoon
niet. te beschrijven", vertelt ze. „Hon
derden mensen in het dorp er
woonden er 1800 zijn verdronken.
Wij werden gisteravond gered door
een boot met mannen, die aan het
zoeken waren naar overlevenden'
In Tholen zelf heerst een toestand,
die het best met staat van beleg is
te vergelijken, Iedereen helpt dc
évacué's. die hier naar toegestroomd
zijn. Wie twee dekens heeft, geeft er
één aan iemand, die niets meer
heeft.
Toch is het in de straatjes van
het. stadje stil. Doodstil. Hier en
daar staan op de hoeken van de
straten groepjes mensen het vrese
lijke van de laatste dagen te bepra
ten. Men informeert naar familiele
den en kennissen, wier lot nog on
zeker is. Men is blij zelf het vege
lijf gered te hebben, maar de on
zekerheid over het lot van honder
den anderen knaagt dieper dan de
blijdschap over eigen redding.
Zo gaat Tholen een nieuwe nacht
in. Wat. zal de ochtend brengen?
(Van een onzer verslaggevers)
Rotterdam krijgt vrij sneï weer een
normaal aanzien. De gas- en electri-
citeitóvoorziening is nagenoeg her
steld. De raffinaderij van de BPM
ligt nog stil. Het herstal zal wellicht
veertien dagen duren.
Ook de meelfabrieken van de Neder
landse Bakkerij N.V. zijn uitgescha
keld. De meelfabriek van de Neder
landse Verbruikscoöperaties kwam
weer in bedrijf.
De voedselvoorziening baart nog
geen zorg. Door een run op de win
kels raakten de aardappels uitver
kocht. De grossiers hebben de toe
stand echter in de hand. De vee
markt gaat vandaag door.
De gezondheidstoestand van de
vluchtelingen is bevredigend Voor
bereidingen voor inenting zijn getrof
fen. Tot uitvoering wordt nog niet
overgegaan.
In de Alblasserwaard stijgt het wa
ter nog steeds. Het is nu ook in de
moderne wijk van Sliedrecht binnen
gedrongen en nadert de kern van de
gemeente Het gemeenteoestuur heeft
de toestand in de hand.
Hoeveel inwoners tellen normaal
de in Zuid-Holland Zeeland en West-
Brabant geteisterde gebieden?
Dit zijn de globale cijfers:
West-Brabant. 91.000
Alblasserwaard 85.000
Eiland van Dordrecht 78.000
(waarvan alleen in de stad
Dordrecht 73.000)
Walcheren 70.000
(waarvan in Middelburg 20.000'
Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen 59.000
IJsselmonde voor zover niet
behorend tot Rotterdam
Zuid-Beveland
Hoekschewaard
Goeree-Overflakkee
Voorne-Putten
West-Zeeuwsch-Vlaanderen
Schouwen-Duiveland 23.000
Tholen 17.000
Noord-Beveland
Rozenburg 3.100
57.000
50.000
45 000
34.000
28.000
27.000
",r I v'
Over het gehele land worden in
zamelingen voorbereid van hooi en
ander ruwvoeder ten behoeve van
het geëvacueerde vee.
Over enige dagen kunnen aanvra
gen om voeder worden gericht tot
de bureau's van de provinciale \fted-
selcommissarissen. die belast zijn met
de leiding van deze op de evacuatie
van vee aansluitende maatregel
(Van onze verslaggevers)
Scheveningen Radio heeft het ontstellend bericht gebracht dat midden
in het dorp Den Bommel (aan de Noordkust van Overflakkee) de
dijk in het verlengde van de haven is doorgebroken. Het gat dat thans
ontstaan is. heeft een breedte van 35 meter en is vijf meter diep. Het water
stroomt met grote kracht naar binnen. Huizen in de omgeving beginnen
reeds in te storten. Ook van Tholen wordt een nieuwe dijkbreuk gemeld.
De burgemeester van Den Bommel
heeft dringend om vijftig man genie
troepen gevraagd, voorzien van ma
terieel. dat geschikt is om het gat.
te dichten. Waarschijnlijk zullen
daarvoor zinkstukken nodig zijn.
Na overleg met de RijkswarerstaaL
heeft de provinciale Griffie van
Zuid-Holland bericht gezonden aan
de burgemeester van Den Bommel,
dat het groot materiaal niet kan
worden verzonden. Men zal spoedig
ter plaatse onderzoeken hoe dan wél
kan worden geholpen
De haven van Den Bommel is bij
eb alleen toegankelijk voor schepen,
die krachtige motoren hebben
Het water stroomt namelijk met
zeer grote kracht door gat en haven
heen.
De doorbraak heeft geen nieuwe
slachtoffers geeist.
De toestand op G o e r e e-O v e r-
f 1 a k k e e blijft onoverzichtelijk,
maar is plaatselijk zeer ernstig De
mensen van Ooltgensplaat zijn
naar Dinteloord gebracht Scheper,
met voedsel, schoenen en medicijnen
zijn naar Ooltgensplaat vertrokken
voor degenen, die achterbleven De
burgemeester heeft om typhus- en
Saratyphus-vaccine gevraagd voor
00 mensen Den Bommel zal ver
moedelijk naar Rotterdam evacueren
Veel erger is het fn Oude en
Nieuwe Tonge, waar zeer veel
slachtoffers te betreuren zijn, men
spreekt van minstens tweehonderd.
De burgemeester van Nieuwe Tonge
zou verdronken zijn
De dijk bij Oude Tonge /akt re-
regeld. Men vreest dat deze di.ik. die
elders op Goeree al over vele kilome
ters Is weggeslagen, ook bij Oude
Tonge zal verdwijnen.
In Stad aan 't Haringvliet
willen de mensen, op een 150-tal na.
niet evacueren.
Het zwaar getroffen Stellendam
meldt dat het vermoedelijk 27 doden
heeft.
In Middelharnis en Som-
me 1 s d ij k zijn duizend mensen
vrijwillig vertrokken. Maar zes dui
zend anderen wachten nog op ver
voer.
De meesten gaan per boot naar
Hellevoetsluis en dan per auto naar
Rotterdam,
In Sommelsdijk heeft sergeant
Cornells van der Put, de leiding van
de hulpverlening. De burgemeester
wordt vermist.
Middelharnis heeft dringend
vier kilometer platen verzocht, om
een verbinding tussen het stadje en
de haven te kunnen maken. De dijk
is onbegaanbaar
Herkingen is verhuisd naar
Dirksland, dat droog gebleven is.
Van M e 1 i s s a n t en Gocderee-
d e weet men niets Oud dorp
heeft gemeld, dat er geen slacnt-
offers zijn. De bevolking zit op de
daken en duintoppen
Helicoptères en watervliegtuigen
zijn de hele Dinsdag voor het eiland
in de weer geweest
Vissersvloot, helpt
Wij ontvingen Dinsdagnamiddag
een telegram van Tholen dat daar
een nieuwe dijkbreuk is. De toe
stand in Staven isse is vrij ho
peloos. De hele Westpunt van Tholen
staat onder. Vliegtuigen hebben
's middags nog zandzakken uitgewor
pen. Het eiland zou enkele honderden
doden tellen, waarvan 135 omgeko
menen al zijn geborgen Pen viool
van Scheveningse schokkers en bot
ters heeft de hele Dinsdag hij Tholen
reddingswerk verricht.
Honderden mensen zijn uit het
zwaar geteisterde Stavenisse
overgenomen en naar het stadje
Tholen gebracht. Rode Kruisgoede-
ren en drinkwater waren tevoren
gelost Geëvactteerden spreken van
driehonderd doden.
Een boot liep aan de grond. Het ls
uiterst moeilijk voor redders, die de
Zeeuwse wateren niet op een prik
kennen. In de onoverzichtelijke, ein
deloze watermassa de Juiste vaargeul
te vinden.
De stad Tholen, de dorpen O u d-
Zeeuwsch-Vlaanderen begint zich te herstellen van de door
de storm aangerichte schade. Met grote energie werkt men,
bijgestaan door 600 militairen van de Belgische genie uit
Brussel en een compagnie genie van het Johan Willem Friso-
regiment te Oorschot, aan de kritieke punten in de zeewering
en waterkeringsdijken.
nog kritiek; vooral daar waar de
Duitsers bunkers in de duinen bouw
den. Hier komen herhaaldelijk ver
zakkingen voor. De duinen en zee
wering blijken op verschillende
plaatsen ondermijnd.
Te Breskens is dag en nacht op
volle kracht gewerkt. De kade biedt
een troosteloze aanblik. In het ge
bouw der Coöperatieve Aan- en Ver
koopvereniging is men onder hoog-
Te Cadzand zijn vei
werkzaam aan de dijkafslag, die bij
Hotel Beun schrikbarende vormen
heeft aangenomen. Met tractoren en
wagens voert men enorme hoeveel
heden grond aan om de gaten voor
lopig te dichten
In de Zwarte-polder, gemeente
Cadzand, loopt het water langzaam
terug. Het gat in de dijk is voor
lopig gedicht met zakken zand en
balken. Het vacantiecentrum en en
kele hotels worden hier gereed ge
maakt om vluchtelingen een onder
dak te bieden.
Tussen Groede en Cadzand is men
ook bezig de geslagen gaten in de
zeewering en de duinen te verster
ken. Met koortsachtige ijver wordt
er gewerkt, maar op sommige plaat
sen worden de herstelwerkzaamheden
ernstig bemoeilijkt, doordat de weg
achter de dijk overstroomd is ge
weest. De zware auto's, waarmee
men zandzakken en klei aanvoert,
rijden de doorweekte wegen finaal
kapot
Tussen Groede cn Breskens is de
toestand op verschillende plaatsen
Vossemeer en St Annala
maken het behoorlijk. In Poort
vliet en Scherpenisse is ge
ringe schade. St Maartensdijk
heeft veel huizenschade. Tholen
heeft noch electriciteit, noch water
St Philipsland bestaat op het
ogenblik niet meer. Er is nog
slechts een ringdijk, met, gaten aan
de Noordkant en de Zuidkant van
het ondergelopen eilandje. Daar
schuurt het water in en uit. De be
volking is ondergebracht in Steen
bergen. maar enkele honderden zijn
her en der verspreid achtergebleven
Militairen zoeken naar hen.
Een verslaggever van onze krant
meldt uit Goes, dat daar niet zoveel
vluchtelingen uit Schouwen en
Duiveland zijn binnengekomen,
als men Dinsdagmiddag verwachtte.
Boten zijn zonder mensen van Zie-
rikzee teruggekeerd, waar in de ha
ven een chaotische toestand heerst
De mensen die enkele kilometers
in de haven in nood verkeren, zijn
bovendien met de botters die
hooguit enkele tientallen vluchtelin
gen per reis meenemen niet te
bereiken
De Zuidelijke helft van Noord
e v e 1 a n d staat onder water. Be
halve in het oostelijk deel is de
toestand op Zuid Beveland verbeterd
In Ellewoutsdlik wordt één echtpaar
vermist.
De Sow jetpers heeft gisteren
meer aandacht besteed aan de stor
men en overstromingen in West-
Europa dan aan enige andere na
tuurramp die de laatste jaren in het
buitenland is gebeurd De Prawda
gaf een uitgebreid overzicht van de
schade in Engeland en Nederland.
spanning bezig het nat geworden
graan af te voeren naar graandroge-
rijen, ten einde het voor consumptie
te redden. De naast deze Coöpera
tieve in aanbouw zijnde graansilo
is in elkaar gestort. Men zal van
voren af aan moeten beginnen
Op de kade ligt verder een door
de zware storm neergekwakte Urker
vissersboot en twee Breskense boten.
De Breskense boten zijn zwaar be-
scnaaiga. Een urker vissers was vol
goede moed bezig zljtt boot öp te
knappen met kwast cn teer
Niet bij pakken neer
Westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen zit
niet bij de pakken neer. Het her
stelt de dijken en zeewering en legt
nieuwe wegen waar dit nodig is voor
de aanvoer van materialen.
De situatie te Hoofdplaat is be
langrijk verbeterd. De dijk wordt
hersteld, De gevluchte bewoners ke
ren zo mogelijk terug. Enkele wonin
gen staan nog onder water De stra
ten worden gerepareerd: voor nieuwe
dijkdoorbraken heeft men een zeer
grote voorraad zandzakken aangelegd.
Voorlopig is men er de toestand
meester.
Ook in Terneuzen zijn de Bel
gische genietroepen in actie gekomen
om de doodvermoeide burgers af te
lossen. Men is de woningen aan het
leegpompen en de brandweer ver
richt de hoogst nodige herstellingen
aan de straten.
Onze tekenaar deed te Bergen op Zoom indrukken op van de
ontscheping van évacué's uit Schouwen en Duiveland. Zijn
tekening geeft de aankomst weer van de YE 180, een visserskotter
uit Yerseke met de eerste mensen uit Zierikzee in een haventje in
de buurt .van Bergen op Zoom.
(Van een onzer verslaggevers)
„Concordia" in Breda is het centrum van de evacuatie van de
kop van Noord-Brabant. Een groot vergader- en feestgebouw,
nu gonzend van sjouwende en etende mensen. Aan een paar ta
fels zitten mannen en jongens te administreren. Vraag hun niet
wat ze doen, wat ze hebben geen tijd. Vraag niet wie de chef is,
want het loopt uitstekend ook zonder dat ze weten wie en waar
deze is.
Zondag heeft men alle kazernes van Breda vol gehad
Maandag is practisch iedereen reeds bij particulieren onderge
bracht; nieuwe évacué's zullen de kazernes blijven vullen.
Men brengt de mensen voorname
lijk in Breda onder en in de omstre
ken. Maar Roosendaal en Tilburg
hebben hun eigen évacué's, dus de
„omstreken" zijn zeer beperkt.
Als door een onzichtbare hand, een
onhoorbare stem gedirigeerd, stro-
(Van een onzer verslaggevers)
DE DERDE NACHT GAAT IN. De kritieke nacht. De nacht,
die voor een ongeteld aantal landgenoten, voor wie de hulp te
laat kwam, het einde zal betekenen.
Wij schrijven Dinsdagavond Het is op het eind van deze
derde dag wellicht niet te vroeg om te trachten de ernst van
de toestand geheel onder ogen te zien Wij weten thans, dat
het de grootte van de ramp zélf is, die ons Zondag het aantal
doden nog bij tientallen deed tellen. Hebben wij nu overzicht
genoeg om te weten waar het op staat? Helaas, wij vrezen van
neen.
voortspoedde in de rlcmmg van hei
getroffen gebied om hulp te bieden
was zo indrukwekkend, dat men ei
een brok van in de keel kreeg Auto's
met militairen, auto's met Rode-
Kruisgoederen. auto's die geredden
gingen halen en, het beste van al.
auto's geladen met boten.
Zoals aanvankelijk gehele eilanden
aan onze verbijsterde aandacht
ontsnapten, en pas later het lot van
afzonderlijke, onbekende dorpen deze
aandacht vroeg, zo zal ons bewustzijn
nog moeten opengaan voor het feit,
dat in dc/.e derde nacht vele ver
spreide alleengelatenen op het platte
land zullen sterven.
Want waar het water geen snelle
dood bracht in het begin, zullen
thans koude, honger cn dorst de
laatste krachten slopen en deze na
tuurramp zijn tweede, nog afgrij
selijker gezicht geven.
Wij hebben mensen gesproken, wier
huis reeds begon in te storten maar
die nog Juist werden gered Het
staat wel vast. dat niet alleen voor
vele lichamen en geesten het uui van
opgeven is aangebroken, maai dat
ook steeds meer metselwerk, dat noa
levens droeg, ten onder gaai
Wij hebben gereden op de weg van
Bergen op Zoom naar Tilburg en op
de wegen die daarachter liggen Wat
zich daarover op deze Dinsdagavond
Pas de derde dag
Maar ook hebben wij het erbarme
lijke haventje van Bergen op Zoom
gezien, vanwaar pas deze derde dag
de eerste bootjes zijn vertrokken
naar Schouwen-Duiveland en dat het
grootste deel van de dag droog ligt.
zodat schippers en familieleden zich
handenwringend liepen te verbijten.
De Fransen zijn Bergen op Zoom
binnengetrokken, bezield van de
prachtige wil om te helpen, en hun
eerste bataljon ls naar Halsteren
vertrokken, waar zij huisraad ziin
gaan halen uit de naburige onderee
lopen polders Waarom geen mensen
uit hei gebied van Stavenisse op
Tholen?
Vliegtuigen en helicopters zijn niet
van de lucht. Er zijn Engelse en
Amerikaanse bij Maar de vliegtuigen
kunnen geen mensen redden en de
helicopters moeten na drie uur men
sen te hebben opgenomen en weer
neergezet (niet op het vasteland,
maar. op plaatsen, die voorlopig vei
liger 'zijn) alweer terugkeren naar
hun bases.
IVedloop verloren?
Voor Zierikzee ligt thans een vloot.
Maar Zierikzee is een stad met een
klank, een grote plaats, waarop men
(terecht) de meeste krachten heeft
samengetrokken Waar de bewoning
meer verspreid is ol dorpen en ge
huchten door een samenspel van
toevallige factoren het langst aan de
aandacht zijn ontsnapt, daar wordt
de wedloop inet de tijd, naar het ons
toeschijnt, verloren
En ongetwijfeld geldt dit het. meest
voor Schouwen-Duiveland. Goeree-
Overflakkee en Tholen, die in het
getroffen gebied een centrale positie
innemen. Daardoor immers werd in
de eerste thans beslissend gebleken
uren, de hulp voor hen weggezogen
en versperd door de omringende
eveneens overstroomde gebieden.
De tijd dat wij aan de materiële
schade denken en de gevolgen ^aar-
van ondervinden, komt nog Verloren
vee, verloren gewas verloren wonin
gen. verloren huisraad en kleding,
een door het zout onvruchtbaar ge
worden bodem en waarschijnlijk ge
bieden, die voorgoed van de land
kaart van Nederland zullen verdwij
nen want hoe zal men ooit al de
doorzeefde dijken kunnen dichten,
voordat de stroom de resten weg
spoelt.
De dood oogst
Voorlopig gaat de strijd nog om
mensenlevens Wie helpen kan, die
helpe Maar met de dodencijfers, die
van dag tot dag met steeds grotere
sprongen omhoog zijn gegaan, moe
ten wij voorbereid zijn op een nog
verplet lerender eindvonnis Nu de
huizen Lezwijken en dp uitputting
ook de sterken breekt, gaat. waar
thans nog niet geholpen is. de dood
oogsten.
men vluchtelingen het gebouw bin
nen, terwijl anderen het verlaten.
Mag ik mee? De bus waarin ik zit,
voert een twintigtal mensen naar de
Rijks Luchtvaartschool in Gilze-
Rijen. Twee gezinnen, elk met vijf
kinderen, en nog een paar volwas
senen.
„Wij komen uit Lage Zwaluwe',
vertelt een jongen van dertien
jaar. „We zagen het dorp onder
gaan, maar zaten zelf iets er bui
ten. Het water kwam zo bliksem
snel, dat de mensen terug in hun
huizen moesten vluchten en nu af
gesneden zijn."
Het andere gezin komt uit Ter
Heide, tussen Breda en de Moerdijk.
„Met al die kinderen kan Je niet
's nachtó gaan zwerven', vertelt de
vader, stucadoor van zijn vak. Ter
Heide is nog niet geheel ondergelo
pen, maar het water staat tot aan
zijn huis. „En straks komt de vloed,
dan kan je toch op driekwart meter
stijging rekenen."
Kinderledikant jes
Meei aan honderd mensen zijn al
ondergeoracht in de barakken van
de Rijks Luchtvaartschool. De nieuw
aangekomenen worden in de warme
canime gebracht en daar vlot ver
deeld over de slaapruimte: broers en
broertjes zoveel mogelijk bij elkaar,
alles in perfecte orde. De volwasse
nen krijgen onmiddellijk voldoende
te roken, en de maaltijden zijn over
vloedig. Het autobusje van de Lucht-
vaartschoi rijdt af en aan om kleren,
beddegoed en kinderledikantjes te
verzorgen.
De mensen in de Rijks Luchtvaart
school zitten daar best. Voor velen
van de particulieren, die onderdak
nebben aangeboden, is het op den
duur heel bezwaarlijk, die mensen te
herbergen, omdat haast iedereen eng
behuisd is en omdat het eten kost-
baar is. Maar hoe lang hun gedwon
gen verblijf zal duren? Een dag of
veertien is toch wel het minste wat
men verwacht.
Wie je aanspreekt en wat je vraagt,
het is steeds weer die ongelofelijke
snelheid van de ramp, die de mensen
heeft getroffen.
„Ik zag in één klap wel tweehon
derd koeien ondergaan", vertelt een
Jongerf uit Klundert. „Die stonden op
een droog weiland en ineens kwam
er een vloedgolf, die niets meer van
hen overliet."
Apathisch
Er zijn ook twee piloten in de can-
line. De één heeft uren lang boven
de eilanden gevlogen en gefilmd.
„Niets is afschuwelijker dan de men
sen op de daken le zien zitten en
niets voor hen te kunnen doen. Ik
zag een sloep, die probeerde mensen
te redden. Maar wat doe Je met een
sloep? Hij ging als een wild beest te
keer. Op die zee is nietó te beginnen.'
De andere piloot heeft levensmid
delenpakketten uitgegooid „Maar de
mensen waren soms zo verstijfd van
kou. dat ze als het ware apathisch
waren. Ze hadden de kracht niet
meer. om het voedsel te halen."
