Zeeland vecht voort,
angstig voor giertij
Dijk breekt door
in Den Bommel
en op Tholen
DERDE NACHT - VOOR
VELEN DE LAATSTE
Walcheren beseft
waar het om gaat
Zij weten t omdat
zij het kwijt zijn
Gehavend Zierikzee
vluchtpunt voor
eilandbewoners
Verge lenen sterven
van honger en kon
Noodgebieden
herbergden
675.000 mensen
Inzameling van
veevoer
Schouwen-Duiveland: rampeiland
Laat het groeien
Nieuwslawine
Nameloos leed ook op
Goeree-Overflakkee
HULP! - ELK
UUR KOST
LEVENS
HET VRIJE VOLK
WOENSDAG 4 FEBRUARI 1953
PAGINA 4
(Van een speciale verslaggever)
Storm en giertij hebben plaats gemaakt voor matige wind,
druilerige regen en laag hangende wolken. De wanhoop op
Walcheren over ondergelopen steden en dorpen, kapotte
dijken en verwilderd land heeft plaats gemaakt voor innig
medeleven met de Zeeuwen op Schouwen-Duiveland, de Beve-
landen en Tholen, die veel erger slagen hebben gekregen.
Mannen werken continu als paarden om noodvoorzieningen
te treffen. Vrouwen en kinderen in de niet getroffen gemeenten
zijn van vroeg tot laat in de weer met het inzamelen van geld
en goederen. Walcheren beseft waar het om gaat. Er moet een
maximum gepresteerd zijn voordat over veertien dagen weer
een giertij komt. En er moet gegeven worden. Bij tonnen.
biel. Er zijn geen polders meer on
dergelopen. Het dijkgat ten noord
westen van Sloedam Is voorlopig
gedicht. Zowel bij V 1 i s s i n g e n als
bij Arnemuiden hebben Ameri
kaanse vliegtuigen zakken afgewor
pen, die gevuld met klei bij duizenden
in de dijkgaten worden gelegd.
Geld en goederen
Zo is de situatie op Walcheren.
Angst voor nieuwe catastrophen drijft
de mensen op. Er is geen fantasie
voor nodig om te beseffen wat een
nieuwe stormloop van Zeelands
aartsvijand zou betekenen.
In een wonderbaarlijk tempo heb
ben oud en jong in Middelburg Dins
dag gewerkt aan het inzamelen van
geld en kleding. Het raadhuis was ge
lijk een pakhuis. In de deftige bur
gerzaal sorteerden vrouwen de kle
dingstukken. Aan de antieke tafels
zaten vrijwilligers met naaimachines
het goed te herstellen. Dinsdagavond
De mentaliteit die nu op Wal
cheren heerst is: ..laten wij blij zijn
er het leven te hebben afgebracht".
Maai- naast dit besef leeft tevens
de nerveuze gedachte dat de strijd
nog niet ten einde is: een volgend
giertij in de geteisterde dijken en
gehavende duinen zal een veel ge
makkelijker prooi vinden dan op
Zondag 1 Februari. Dit besef drijft
de dijkbewoners en vrijwilligers op
ora harder dan gewoon te werken,
om door te ploeteren ook al is de
rug stijf van het spitten en zakken
sjouwen, en al bonkt het hoofd van
het tekort aan slaap.
De raad v -i V het
gemeentebestuur Dinsdag in een
spoedeisende vergadering blanco
crediet gegeven voor het herstel van
de Boulevard, dat met kracht ter
hand is genomen. De schade valt
niet te ramen. AUe aannemers zijn
ingeschakeld, en vergeleken bij Zon
dagmiddag begint het noodherstel
reeds vorm aan te nemen.
De gaten die onmogelijk in enkele
dagen te vullen zijn, worden afge
dekt met rijshout en gaas, dat met
palen wordt verankerd.
Uit Leiden kwam een vijf tons
truck in Vlissingen aan met bedde-
goed, een geschenk van de bevolking.
De gasfabriek zal minstens nog een
week buiten werking blijven. In de
binnenstad wordt alles wat het wa
ter onbruikbaar heeft gemaakt op
stapels gegooid en weggevoerd. Het
gebrek aan drinkwater is groot,
evenals in Middelburg, waar
ieder gezin slechts een emmer per
dag krijgt.
Het dijkgat bij V e e r e is voorlopig
met zandzakken gedicht. De Kreek
achter het gat wordt vol gegooid met
klei.
Afvoergeul
De zoetwaterkanalen in het water
wingebied van Oranjezon staan nog
vol met, binnengespoeld zeewater.
Een dragline is over het strand naar
de breuk in de duinen gebracht, om
aanvankelijk een geul te graven voor
de afvoer van het zeewater en om
naderhand een afsluitdijk op te
werpen.
Het binnengelopen water, dat het
peil in de verzilte kanalen een meter
heeft doen stijgen, stroomt bij laag
water met kracht weg door de dui
nen naar het strand.
Dit wingebied, dat Middelburg vol
ledig van drinkwater kan voorzien,
ligt nu volkomen onbeschut tegen
het zeewater.
De golven hebben de duinen met
de afrastering in zee gesleurd.
Het gevaarlijke gat bij Ramme-
kens is dicht. Over een inderhaast
aangelegde spoorbaan worden on
onderbroken klei en zandzakken aan
gevoerd
Ook aan de dijk bij Westka-
p e 11 e wordt gewerkt. Hier is het
gat vooral aan de kruin en aan de
achterliggende kleine duinen zo
groot dat er vrijwel geen beginnen
aan is.
De dijk is weliswaar niet doorge
broken, maar op enkele plaatsen zo
diep afgevreten, dat een nieuwe
stormvloed op het ogenblik binnen
het uur een reusachtig gat zou slaan.
De veertien dagen die nog resten
voordat een nieuwe beproeving kan
komen, zullen van minuut tot mi
nuut benut moeten worden.
Bij Domburgen Zoutelande
waar de zeereep en de toegangen tot
het strand en de duinen volledig ver
nield zijn, voeren auto's zand en klei
aan om de ondermijnde delen te ver
stevigen, Bij N i eu w 1 an d en Ar
nemuiden blijft de situatie sta-
hadden de 450 medewerkers reeds
voor 1450 mensen kledingpakketten
samengesteld.
Zij worden verzonden naar Brui-
nisse, Zierikzee, Ierseke, Wemeldinge,
Krabbendijke en Goes. Binnen enkele
uren lagen er in de hal van het stad
huis drie hopen kleding van tien
meter lang en vijf meter hoog. Daar
kwamen nog ledikanten, matrassen
en dekens bij.
Voorts is in tien uur tijds 160 ton
direct bruikbaar voedsel ingezameld,
waaronder duizenden kilo's boter,
brood, babyvoedsel en melk. De voor
raden zijn Dinsdagmorgen van Veere
uit per schip naar Zierikzee en
St Maartensdijk op Tholen vervoerd.
Hoeveel inwoners tellen normaal
de in Zuid-Holland Zeeland en West-
Brabant geteisterde gebieden?
Dit zijn de globale cijfers:
West-Brabant 91.000
Alblasserwaard 85.000
Eiland van Dordrecht 78.000
(waarvan alleen in de stad
Dordrecht 73.000)
Walcheren 70.000
(waarvan in M'ddelburg 20.000'
Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen 59.000
IJsselmonde voor zover niet
behorend tot Rotterdam 57.000
Zuid-Beveland 50.000
Hoekschewaard 45.000
Goeree-Overflakkee 34 000
Voorne-Putten 28 000
West-Zeeuwsch-Vlaanderen 27 000
Schouwen-Duiveland 23 000
Tholen 17 000
Noord-Beveland 7 300
Rozenburg 3.100
Dulles en Stassen
komen Vrijdag
De nieuwe Amerikaanse minister
van Buitenlandse Zaken, John Foster
Dulles, en de directeur van het
Bureau voor Wederzijdse Veiligheid,
Harold E. Stassen. die een tiendaags
bezoek aan Europa brengen, arrive
ren Vrijdag 6 Februari om kwart
over tien op Schiphol.
Zij zullen met tal van Nederlandse
autoriteiten besprekingen hebben.
Zaterdagmorgen vertrekken zij van
Schiphol.
Over het gehele land worden in
zamelingen voorbereid van hooi en
ander ruwvoeder ten behoeve van
het geëvacueerde vee.
Over enige dagen kunnen aanvra
gen om voeder worden gericht tot
de bureau's van de provinciale vced-
selcommissarissen. die belast zijn met.
de leiding van deze op de evacuatie
van vee aansluitende maatregel.
Het is zo gewoon, dat je er nooit bij nadenkt Een vrouw,
die 's morgens haar kind aankleedt en het eten geeft.
Die haar huis gaat redderen met al die kleine zorgjes,
waarvan vrouwen het geheim kennen. Het is zo gewoon,
dat je het sentimenteel vindt om dat geluk te noemen.
Toch zijn er tienduizenden vrouwen, die het nu pijnlijk zeker
weten. Dit is geluk: je gezin, je woning, je man, die thuis komt van
zijn werk en met een glimlach je zorgzaamheid ervaart. Zc weten het,
omdat ze het kwijt zijn.
Bij duizenden stromen ze binnen in steden, die hun vreemd zijn.
In barakken en noodtehuizen, in de gezinnen van anderen. Zij hebben
niets meer. Velen, zeer velen, hebben mensen verloren, die hun dier
baar waren.
Wat WIJ kunnen
HELPEN, dat is het enige dat we kunnen doen. En we moeten het
doen op grote schaal, want de nood is zo groot, dat hij zelfs nog niet
te meten is.
Bij het Rampenfonds stromen de giften binnen. U kunt
er van lezen in de krant, u hoort het door de radio. Besef
echter, dat millioenen maar een fractie zijn van wat er
nodig is. Vele milliarden zullen nodig zijn.
Het is nog te vroeg om u veel cijfers te noemen van wat er bij De
Arbeiderspers binnen komt. Giro-afrekeningen laten altijd even op
zich wachten.
Maar ik wou, dat u de voorraad kleren kon zien, die we hebben
gekregen. Daar is geen stuk bij, dat niet prima in orde is.
Het personeel van de Haagse Arbeiderspers geen uitgebreide staf
bracht 660 gulden bijeen. Utrecht verzamelde 128,72.
In Rotterdam, Amsterdam, Groningen, Arnhem en Leeuwarden wordt
druk ingezameld. De Amsterdamse portier kreeg envelopjes over zijn
lessenaar geschoven, die in totaal 78,26 bevatten.
Zorg, dat het groeit. Genoeg kunt u nooit geven. Stort
op giro 21876 of gemeentegiro V. 4500 van De Arbeiders
pers. Zet er bij: Ten bate van het Nationaal Rampenfonds.
DOE HET METEEN!
PIET PAK-AN
Scheveningen Radio heeft het ontstellend bericht gebracht dat midden
in het dorp Den Bommel (aan de Noordkust van Overflakkee) dc
dijk in het verlengde van de haven is doorgebroken. Het gat dat thans
ontstaan is, heeft een breedte van 35 meter en is vijf meter diep. Het water
stroomt met grote kracht naar binnen. Huizen in de omgeving beginnen
reeds in te storten. Ook van Tholen wordt een nieuwe dijkbreuk gemeld.
De burgemeester van Den Bommel
heeft dringend om vijftig man genie
troepen gevraagd, voorzien van ma
terieel, dat geschikt is om het gat
te dichten. Waarschijnlijk zullen
daarvoor zinkstukken nodig zijn.
Na overleg met de Rijkswaterstaat
heeft de provinciale Griffie van
Zuid-Holland bericht gezonden aan
de burgemeester van Den Bommel,
dat het groot materiaal niet kan
worden verzonden. Men zal spoedig
ter plaatse onderzoeken hoe dan wèl
kan worden geholpen.
De haven van Den Bommel ls bij
eb alleen toegankelijk voor schepen,
die krachtige motoren hebben.
Het water stroomt namelijk met
zeer grote kracht door gat en haven
heen.
De toestand Op G o e r e e-O ver-
flakkee blijft onoverzichtelijk,
maar is plaatselijk zeer ernstig. De
mensen van Ooltgenspiaat zijn
naar Dinteloord gebracht. Schepen
met voedsel, schoenen en medicijnen
zijn naar Ooltgenspiaat vertrokken
voor degenen, die achterbleven. De
burgemeester heeft om typhus- en
paratyphus-vaccine gevraagd voor
300 mensen Den Bommel zal ver
moedelijk naar Rotterdam evacueren.
Veel erger is het In Oude en
Nieuwe Tonge, waar zeer veel
slachtoffers te betreuren zijn, men
spreekt van minstens tweehonderd.
De burgemeester van Nieuwe Tonge
zou verdronken zijn.
In Stad aan 't Haringvliet
willen de mensen, op een 150-tal na,
niet evacueren.
In Middelharnis en Som-
me 1 s d ij k zijn duizend mensen
(Vervolg van pag. 1)
Het ziekenhuis in Noord-Gouwe ligt
droog, maar de patiënten zijn allen
op zolder ondergebracht, omdat nog
steeds de kans bestaat dat de dijk
doorbreekt. De Marine heeft er Dins
dag geneesmiddelen naar toege
bracht. Nu liggen de patiënten op
evacuatie te wachten.
Bijna het gehele eiland Schouwen-
Duiveland staat onder water, uitge
zonderd de duinenkant, Schudde-
beurs, Noord-Gouwe en... Zierikzee
Inderdaad, Zierikzee is (weer) droog.
Maar meen niet dat er niets is ge
beurd.
Maandagmiddag zijn in een massa
graf de eerste veertien slachtoffers
begraven en Dinsdagmiddag waren
het er weer tien.
Vele straten zijn zo gehavend, dat
de opruimingsdiensten er nog niet
eens bij hebben kunnen komen. Men
neemt aan, dat men hier nog meer
slachtoffers zal vinden.
Terwijl Zierikzee met zijn eigen
misère zit. komen bovendien nog alle
andere eilandbewoners naar dit
stadje. Men kan zich voorstellen, dat
het gemeentebestuur voor onoplos
bare problemen staat.
Scholen en kerken zijn ingericht
voor de vluchtelingen en in de Grote
Kerk worden de levensmiddelen opge
slagen, die met tientallen boten van
heinde en verre worden aangevoerd.
Naast de enorme toren staan tal
rijke koeien, zo in de open lucht. Men
heeft thans besloten alles wat geen
melkvee is, af te slachten. In de toren
is een installatie aangebracht, waar
de geslachte dieren kunnen worden
gehangen, zodat het vlees goed blijft.
Water, gas en electriciteit is er niet
of zeer weinig. Doelmatige hulpver
lening zal dan ook zeer nodig zijn
opdat geen arbeidskracht verloren
gaat en de zaak op de juiste manier
wordt aangepakt.
Vliegtuigen helpen
Talrijke vliegtuigen waren Dinsdag
ingezet en op het Havenplein in Zie
rikzee werden talloze kisten en vaten
levensmiddelen en rubberboten neer
gelaten aan parachutes.
Nog weten wij niet alles van
Schouwen-Duiveland. Maar er is nie
mand, die het precies weet. Zelfs de
mensen uit hetzelfde dorp weten niet
wie van hen nog in leven zijn en wie
het niet. Ja, zelfs uit één familie.
vrijwillig vertrokken. Maar zes dui
zend anderen wachten nog op ver
voer.
De meesten gaan per boot naar
Hellevoetsluis en dan per auto naar
Rotterdam.
Middelharnis heeft dringend
vier kilometer platen verzocht, om
een verbinding tussen het stadje en
de haven te kunnen maken. De dijk
is onbegaanbaar.
Herkingen is verhuisd naar
Dirksland. dat droog gebleven is.
Van Melisant en Goederee-
d e weet men niet. Ouddorj
heeft gemeld, dat er geen slacnt-
offers zijn. De bevolking zit op de
daken en duintoppen.
Helicoptères en watervliegtuigen
zijn de hele Dinsdag voor het eiland
in de weer geweest.
Vissersvloot helpt
Wij ontvingen Dinsdagnamiddag
een telegram van Tholen dat daar
een nieuwe dijkbreuk is. De toe
stand in Stavenisse is vrij ho
peloos.
Vliegtuigen hebben 's middags nog
zandzakken uitgeworpen. Het eiland
zou enkele honderden doden tellen.
Een vloot van Scheveningse schok
kers en botters heeft de hele Dinsdag
bij Tholen reddingwerk verricht.
Honderden mensen zijn uit het
zwaar geteisterde Stavenisse
overgenomen en naar het stadje
Tholen gebracht. Rode Kruisgoede-
ren en drinkwater waren tevoren
gelost. Geëvacueerden spreken van
driehonderd doden.
Een boot liep aan de grond. Het ls
uiterst moeilijk voor redders, die de
Zeeuwse wateren niet op een prik
kennen, in de onoverzichtelijke, ein
deloze watermassa de Juiste vaargeul
te vinden.
De stad Tholen, de dorpen O u d-
Vossemeer en St Annaland
maken het behoorlijk. In Poort
vliet en Scherpenisse is ge
ringe schade. St -Maartensdijk
heeft veel huizenschade. Tholen
heeft noch electriciteit, noch water.
Slechts een ringdijk
St Philipsland bestaat op het
ogenblik niet meer. Er is nog
slechts een ringdijk, met gaten aan
de Noordkant en de Zuidkant van
het ondergelopen eilandje. Daar
schuurt het water in en uit. De be
volking is ondergebracht in Steen
bergen. Het eilandje zelf is een
troosteloze plas. Met man en macht
heeft men één gat gedicht.
Een verslaggever van onze krant
meldt uit Goes, dat daar niet zoveel
vluchtelingen uit Schouwen en
D u i v e 1 a n d zijn binnengekomen,
als men Dinsdagmiddag verwachtte.
Boten zijn zonder mensen van Zie
rikzee teruggekeerd, waar in de ha
ven een chaotische toestand heerst
De mensen die enkele kilometers
van de haven in nood verkeren, zijn
bovendien met de botters die
hooguit enkele tientallen vluchtelin
gen per reis meenemen niet te
bereiken.
De KLM deelt mede, dat tot gis
teravond elf uur KLM-dakota's bezig
zijn geweest met het uitwerpen van
rubberboten en levensmiddelen. Nabij
Sommelsdijk werd dit werk bijgelicht
door auto's. Hier werden succesvolle
droppings verricht.
Vandaag zijn twee dakota's van de
KLM behulpzaam.
Schouwen-Duiveland staat, op
het uiterste westen na, geheel
onder water. Slechts van twee
plaatsen, Burgh en Zierikzee. is
het voorlopige aantal slachtoffers
bekend.
Over de rest van het eiland
verkeert men nog in onzekerheid,
hoewel ook hier zeker vele levens
te betreuren zullen zijn.
Op de dijken ten zuiden van
Oudesluis branden vuren, die red
ders de weg naar de bedreigde
plaatsen moeten aangeven.
J
In nauwelijks te verwerken
hoeveelheden blijft het niéuws
uit en over de geteisterde gebie
den binnenstromen. Dat het on
mogelijk in alle edities de ruimte
kan vinden die het toekomt, zal
langzamerhand iedere lezer duide
lijk zijn. Evenzeer, dat o.a. als
gevolg van de verschijning van
extra-edities, nu e.i dan dubbele
plaatsing van berichten en ver
slagen onvermijdelijk is. Zolang
de huidige noodtoestand duurt,
rekenen wij derhalve, ook zonder
dat dit dagelijks vermeld wordt,
op enig begrip voor de soms
onoplosbare technische puzzles
waarvoor de krant in deze dagen
staat.
De redactie
(Van onze speciale verslaggever op Overflakkee)
Op Goeree en Overflakkee is nameloos leed geleden. In de
tragische uren van Zondagnacht sloegen de tomeloze golven
van Haringvliet, Grevelingen, Krammer en Volkerak het weer
loze land binnen, scheurden binnendijken aan flarden, ver
moordden in korte uren tijds duizenden koeien, duizenden
schapen en werden het kille graf voor een nog niet bekend
aantal mensen op dit eiland, die veelal de dood vonden bij een
vertwijfelde poging hun gezinnen te redden, hun vee te redden.
Of die toch nog verrast werden door de snelle vloedgolven.
(Van een onzer verslaggevers)
DE DERDE NACHT GAAT IN. De kritieke nacht. De nacht,
die voor een ongeteld aantal landgenoten, voor wie de hulp te
laat kwam, het einde zal betekenen.
Wij schrijven Dinsdagavond. Het is op het eind van deze
derde dag wellicht niet te vroeg om te trachten de ernst van
de toestand geheel onder, ogen te zien. Wij weten thans, dat
het de grootte van de ramp zélf is, die ons Zondag het aantal
doden nog bij tientallen deed tellen. Hebben wij nu overzicht
genoeg om te weten waar het op staat? Helaas, wij vrezen van
neen.
Van de haven van Middelhar
nis loopt een smalle, geslibde dijk
twee kilometer het land in naar het
stadje. Aan weerszijden water, zover
het oog reikt. Zonder de ellende
elders te vergeten kunnen wij zeg
gen, dat het binnenkomen in het
Flakkeese land benauwend is. De
veerboot van Hellevoetsluis, „De Stad
Zierikzee" braakt keer op keer tal
loze militairen en vrachtauto's op
het eiland uit. De zware legerauto's
vliegen grommend over de weke dijk.
De soldaten lopen in lange rijen
achter elkaar, de spaden op de rug,
kennelijk diep onder de indruk van
het trieste land om hen heen.
In het stadje Middelharnis getui
gen omwoelde straten van de tijde
lijke heerschappij van het water dat
van de noordzij tot aan de uiterste
rand van de dijk kwam. Zandbarri-
caden liggen nog op de hoeken van
de straten, sommige ramen zijn ge
barricadeerd. De huizen vóór die dijk
spoelden binnen een seconde vol.
Velen redden zich ternauwernood.
Velen kwamen om: vier mensen dre
ven op een woonwagen kilometers
weg. Twee van hen bezweken voor er
hulp kwam opdagen.
Korte verademing
Bij het grauwe morgenlicht her
ademde Middelharnis, Maar van de
zuidzijde van het eiland door de
vele doorbraken bij Herkingen sloop
het water naderbij: het water staat
nu een halve tot één meter hoog in
de huizen in Middelharnis. Vee loeit
in de Voorstraat, bij het raadhuis,
dat zelf ook alleen per rubberboot of
met heel hoee laarzen te bereiken is,
In het nabij gelegen Sommels
dijk is de situatie precies eender.
Dirksland is door een wonder ge
spaard gebleven en tot Melissant is
de dijk begaanbaar.
Maar verschrikkelijk heeft het
water huisgehouden zuidelijk en oos
telijk van Middelharnis. In de
geïsoleerde plaatsen Nieuwe Tonge
en Oude Tonge heerst de wanhoop.
Wat er precies gebeurd is, kan nog
niemand te weten komen. De hoe
veelheden slachtoffers schijnen ont
stellend hoog te zijn. Over Stellen
dam gaan de wildste geruchten.
Maar niemand weet iets over de
plaats verderop. En niemand weet
iets over de toestand elders in Neder
land. Electriciteit was onmiddellijk
uitgevallen, dus alle communicatie
door middel van de radio ontbrak.
Gistermorgen (Dinsdagmorgen) ar
riveerde Het Vrije Volk met kranten
voor abonné's op het eiland. Maar
cmdat de bezorgers nergens waren
te vinden, zijn de kranten uitgedeeld,
die door de bewoners uit de handen
van de verspreiders zijn gerukt: de
eerste berichten over gebeurtenissen
buiten het eiland.
De marine trekt met talloze
boten en bootjes de polders in om
de honderden en honderden op de
boerderijen te pevrijden. Overal
hangen witte lakens uit de ramen
van de hofsteden. Een helicopter
evacueert ernstige zieken en zet
die neer op een droge plek van de
dijk. Bommenwerpers droppen
levensmiddelen en rubberboten.
Uittocht.
Overflakkee evacueert. Gisteren
zijn duizenden vrouwen en kinderen
gepakt en gezakt naar de Kade bij
hotel Meijer gel rokken om naar Rot
terdam vervoerd te worden. Gelaten
wachtten de honderden in de sner
pende kou bij het water: met
brancards worden de zieken op de
schepen gebracht.
Wie die mensen gezien heeft en
de tonelen die zich bij het evacueren
afspelen die voelt iels van de grote
wanhoop en het intense verdriet,
waarvoor gepn woorden zijn. Man
nen huilen bij het evacueren: een
vecht er om van de boten weg te
komen, omdat hij zijn gehele gezin
verloor.
In de ruimen van de schenen varen
ze gelaten als een kudde dieren de
vier koude, donkere uren naar Rot
terdam. Zij kunnen niet aan dek en i
Zoals aanvankelijk gehele eilanden
aan onze verbijsterde aandacht
ontsnapten, en pas later het lot van
afzonderlijke, onbekende dorpen deze
aandacht vroeg, zo zal ons bewustzijn
nog moeten opengaan voor het feit,
dat in deze derde nacht vele ver
spreide alleengelatenen op het platte
land zullen sterven.
Want waar het water geen snelle
dood bracht in het begin, zullen
thans -koude, honger en dorst de
laatste krachten slopen en deze na
tuurramp zijn tweede, nog afgrij
selijker gezicht geven.
Wij hebben mensen gesproken, wier
huis reeds begon in te storten, maar
die nog juist werden gered. Het
staat wel vast, dat niet alleen voor
vele lichamen en geesten het uur van
opgeven is aangebroken, maar dat
ook steeds meer metselwerk, dat nog
levens droeg, ten onder gaat.
Wij hebben gereden op de weg van
Bergen op Zoom naar Tilburg en op
de wegen die daarachter liggen. Wat
zich daarover op deze Dinsdagavond
voortsooedde in de richting van het
getroffen gebied om hulp te bieden
was zo indrukwekkend, dat men er
een brok van in de keel kreeg. Auto's
met militairen, auto's met Rode-
Kruisgoederen. auto's die geredden
gingen halen en, het beste van al,
auto's geladen met boten.
Pas de derde dag
Maar ook hebben wij het erbarme
lijke haventje van Bergen op Zoom
gezien, vanwaar pas deze derde dag
de eerste bootjes zijn vertrokken
naar Schouwen-Duiveland en dat het
grootste deel van de dag droog ligt
zodat schippers en familieleden zich
handenwringend liepen te verbijten.
De Fransen zijn Bergen op Zoom
binnengetrokken, bezield van de
prachtige wil om te helpen, en hun
eerste bataljon is naar Halsteren
vertrokken, waar zij huisraad zijn
gaar halen uit de naburige onderge
lopen polders. Waarom geen mensen
willen het niet, omdat overal de
gaten in de dijken en de eindeloze
waterplassen daarachter hen her
inneren aan de vreselijke uren, die
achter hen liggen.
Overflakkee heeft gecapituleerd.
Onvoorwaardelijk. Maar reeds zijn er
de stromen van hulp op de smalle
dijk, de genie, de pontonniers, de in
tendance, de marechaussee, de man
nen van de marine en die honderden
naamlozen, die in bittere kou en
vocht verbeten werken aan het keren
van het gevaar.
Gisteravond nog trof een nieuwe
grote ranin het eiland: een verzwakte
dijk bij Den Bommel begaf het en
nieuwe massa's wal er stromen het
land binnen.
Wanneer, zo vraagt men zich af op
Overflakkee, wanneer is de beker van
het verdriet vol?
uit het gebied van Stavenisse op
Tholen?
Vliegtuigen en helicopters zijn niet
van de lucht. Er zijn Engelse en
Amerikaanse bij. Maar de vliegtuigen
kunnen geen mensen redden en de
helicopters moeten na drie uur men
sen te hebben opgenomen en weer
neergezet (niet op het vasteland,
maar op plaatsen, die voorlopig vei
liger zijn) alweer terugkeren naar
hun bases.
Wedloop verloren?
Voor Zierikzee ligt thans een vloot.
Maar Zierikzee is een stad met een
klank, een grote plaats, waarop men
(terecht) de meeste krachten heeft
samengetrokken. Waar de bewoning
meer verspreid is of dorpen en ge
huchten door een samenspel van
toevallige factoren het langst aan de
aandacht zijn ontsnapt, daar wordt
de wedloop met de tijd, naar het ons
toeschijnt, verloren.
En ongetwijfeld geldt dit het meest
voor Scnouwen-Duiveland, Goeree-
Overflakkee en Tholen, die in net
getroiien gebied een centrale positie
innemen. Daardoor immers werd m
de eerste, thans beslissend gebleken
uren, de hulp voor hen weggezogen
en versperd door de omringende,
eveneens overstroomde gebieden.
De tijd dat wij aan de materiële
schade denken en de gevolgen daar
van ondervinden, komt nog. Verloren
vee, verloren gewas, verloren wonin
gen, verloren huisraad en kleding,
een door het zout onvruentbaar ge
worden Bodem en waarschijnlijk ge
bieden, die voorgoed van de land
kaart van Nederland zuilen verdwij
nen want hoe zal men ooit al de
doorzeefde dijken kunnen dichten,
voordat de stroom de resten weg
spoelt.
De dood oogst
Voorlopig gaat de strijd nog om
mensenlevens. Wie helpen kan, die
helpe. Maar met de dodencijfers, die
van dag tot dag met steeds grotere
sprongen omnoog zijn gegaan, moe
ten wij voorbereid zijn op een nog
verpletterender eindvonnis. Nu de
huizen bezwijken en de uitputting
ook de sternen breekt, gaat, waar
thans nog niet geholpen is, de dood
oogsten.
~N
Nadat uw verslaggever Zondag
via Brussel In Terneuzcn was ge
komen, lukte het hem Maandag
middag in Middelburg te zijn.
Vandaar uit is hij Dinsdag met
een konvooi voedselschepen uit
Veerc vertrokken naar Schouwen-
Duiveland Hij zag daar een na
meloze ellende, maar ook een ver
heugende activiteit op het gebied
van de hulpverlening Dit eiland
is zo zwaar getroffen dat het in
de eerste plaats zaak zou zijn
deze hulpverlening zodanig te re
gelen, dat alles te overzien is.
Honderden mensenlevens hangen
van een zeer snelle en op grote
schaal verrichte hulpverlening
af
Elk uur eist slachtoffers. Man
nen, vrouwen en kinderen zitten
al sinds Zaterdagnacht op daken
zonder eten en drinken en zonder
enige warme kleding. Elk urn
glijden er mensen van de daken
het water in en wordt het aan
tal slachtoffers grote» De toe
stand is werkelijk onbeschrijfe
lijk.
