Wat gebeurde er in de dorpen Nieuwe en Oude Tonge? VERDRONKEN LAND Velendie door het water zijn verdrevenin onzekerheid ~v "tf Hélicoptères redden geïsoleerde inwoners van Oosterland 4 krachtige middelen tegen griep in 1 tablet Chefariite .4 Sikorsky" van Britse Marine zag mensen met lakens zwaaien Schepen in Zeeland hijsen de vlag halfstok Woensda» 4 Februari 1953 (Van onze speciale verslaggever) Voor mij ligt het Haringvliet. De wind jaagt het prikkende water in mijn door gebrek aan slaap stekende ogen. De Spido-boot start gelukkig erg snel. Na tien minuten zal ik mijn hoofd om kunnen draaien zonder de kans te lopen nog iets te zien van Flakkee. 'k Durf niet meer te kijken. Het was te verschrikke- sobere communicatiemiddelen waarover het lijk. Ruim twee dagen geleden gelukte het eiland nog beschikt. Ik keerde ook terug om mij, gedreven door nieuwszucht, om voet aan land te zetten. Ik was in de veronderstelling, dat de geruchten wat overdreven zouden zijn. Na een tocht die bijna vijftig uren onafgebro ken duurde en die mij op alle rampplaatsen bracht geloof ik dat het aantal doden dat nu als officieel wordt opgegeven, vele malen zal worden overtroffen. Hoeveel mensen kwamen er om bij Stellendam? Wat gebeurde er met de inwoners van Nieuwe en Oude Tonge? Het te pogen U iets van de verschrikkingen die de Flakkeeërs meemaakten te vertellen (zie hiernaast). Niet met de bedoeling U angst aan te jagen, maar om op U, namens de diep ge schokte overlevenden, een beroep te doen Flakkee te helpen. Een vloedgolf van water verminkte het eiland en doodde vele van zijn bewoners. Laat een vloedgolf van warme liefde, of- antwoord dat eerst veel later kan worden ge- fervaardigheid en hulp nu direct, maar ook geven zal ongetwijfeld ontstellend zijn. Ik in de verre toekomst spoelen over de getrof- keerde terug, omdat ik vond dat het niet meer fenen. Het kan de wonden niet helen, maar verantwoord was, gebruik te maken van de wel de pijn helpen verzachten. Brandweerauto met volledige bemanning en burgemeester stortte in diepte De verbinding is verbroken. Voorlopig? Definitief? We weten het niet. Urenlang proberen we Rotterdam aan de lijn te krij gen. We willen dan schreeuwen: Denkt er om mensen in de niet getroffen delen van ons land, het verhaal over de poel van el lende rond Stellendam is niet overdreven. Misschien zal later zelfs blijken, dat de beschrijving en de schatting aan de sobere kant waren. Dood en verderf bracht de vloedgolf bij Stellen dam. De strijd is daar geëindigd. Het dorp, voorzover het nog bestaat, is ontruimd. De maan en de sterren laten een macaber licht over 't massagraf vallen. Het watervlak trekt zich glad als of het de rust van de doden niet wil storen. Enkele Stellen- dammers die het leven eraf brachten en zich gereed moeten maken voor evacuatie scheuren zich met moeite los van de Sasdijk. Zij houden zich flink, maar hun harten huilen. Wat is daar onder het water? Waar gaan we heen? Wanneer zullen we terugkeren? In sommige polders op Flakkee Ujil het luoter zakken. Bij Som^j melsdijk zelfs belangrijk Zon dag stond het daar tot de dak goot van deze schuur. (Advertentie I.M.) Chefarine „4" bevat 4 wereldbe roemde geneesmiddelen. Eén er van zorgt dat, ondanks de zeer krachtige werking, ook een zwak ke maag niet van streek raakt ft-?Wt nLXèu. 'n 4lje doet wonderen Spreken met hen durven we niet. Daarop hebben we trouwens geen recht. Zelfs het kijken naar dit leed is als een brutale inmenging. Kan er iets vreseljjkers bestaan? 's Nachts en de daarop volgende dag komen we tot de ontstellende ontdekking, dat Stellendam een overtreffende trap heeft: Nieuwe en Oude Tonge. Geruchten en gissin gen over het lot van deze dorpen doen het allerergste vermoeden. Van de ruim 3600 inwonenden meldde zich tot op heden slechts een klein deel. Is het vermoeden juist? Na de tocht in die richting kunnen we bijna niet meer twijfe len. Richting Zuid-Oost Direct na het afscheid nemen van de dodenpoel bij Stellendam koer sen we richting Zuid Oost. We tref fen. voor zover dat mogelijk is. een actief Flakkee. Een ploeg arbeiders steekt het nog resterende deel van een binnendijk af. Een kilometer verder ligt de zeedijk. In de rech terflank sterk gehavend door een 200 meter brede breuk, die la^t zien dat de Grevelingen wat tot rust is gekomen. Links: de West; dijk. Hij wordt hfdreigd. Er won"' koortsachtig gewerkt. De manne zullen de strijd winnen. Rond 9 uur is het gevaar geweken. Het water laat de Flakkeërs echter niet met rust en wil toeslaan op een ander punt. De Geldersedijk krijgt het zwaar te verduren. Het water op gejaagd door een feller wordende Noord Oosten wind dreigt ook de polders rond Melissant en Dirksland te nemen. Burgers, rijkspolitie, brandweer en EHBO slaan de han den ineen. Vanuit het hoofdkwar tier, dat gevestigd is in Dirksland en waar notaris v. d. Vries het commando voort, wordt de slag ge leid. De auto van de rijkspolitie brengt ons in de voorste linie. Het alarm geslagen door een jongeman van zestien jaar. die het- hoofd kwartier kwam binnenhollen met de mededeling, dat het land water maakte, blijkt iets te voorbarig te zijn. De dijk zal het wel houden. Verraderlijk Nog verder dringen We1, het ge vaarlijke gebied binnen en berei ken Herkingen, waar" we voor het eerst op de weg in aanraking ko men met de verraderlijke manieren van het water. Bij een kleine ver kenning reikt het ons tot over de knieën. Verder gaan betekent voor ons eer. onnodig spelen' met het heer Mastenbroek, oliehandelaar uit Sommelsdijk is onze gids. Hij kent iedere weg, iedere sloot en greppel. In zijn woonplaats ligt de eerste vertraging. De rust gebruiken we om even bij de gemeente-secietaris van de stad binnen te wippen. J. Knape Mzn. is zijn naam en hij is een vriendelijk man. die ons met dezelfde bereidwilligheid van alle andere ambtenaren op dit eiland, te woord staat. Het gesprek wordt er een van brokken en stukken. Iedere minuut, soms twee in een minuut, komt er iemand zijn kamer binnen vliegen. De een wil autobussen, de andere een lamp. een kaars of een telefoongesprek. Daartussen door moet hij ook de noodzakelijkheid overwegen van het maken van doodkisten. Er is geen hout. Er zijn geen werklieden. Zou Rotterdam ze niet kunnen leveren. Er moeten doodkisten komen want de zwaar getroffen familieleden van de slachtoffers van deze ramp hebben recht op zo goed mogelijke begra fenis. Misschien klinkt dit gedeelte van het vex-slag was onkies, we moe ten het doen in de hoop dat Rotter dam en andere steden ook hierbij te hulp zullen snellen. Hét krenken van het gevoel van eerbied voor de doden zou de Flakkeërs nog meer pijn kunnen doen. Groot respect Hoewel ook hier de organisatie- lijnen wat ontbreken, moeten we het grootste respect hebben, voor wat door de inwoners van Som melsdijk en de gemeente-secretaris werd en wordt gepresteerd. We rijden snel door Middelharnis naar Stad aan 't Haringvliet. Ook op deze weg weer gebroken dijken en onafzienbare watervlakten. Wanneer we diep doorstoten en pas stoppen waar de weg ophoudt weg te zijn, ligt Nieuwe Tonge op enkele kilo meters afstand. De tweede poging mislukte dus ook. Toch had deze watervlakte een geheel ander ka rakter dan die bij Stad. waar vol gens burgemeester Brinkman, die al die dagen niet uit de kleren kwam en zich als een waarachtig leider ontpopte, de schade wel groot is, maar geen doden zijn te betreuren. Afschuwelijk De waterbarricade, die Nieuwe en Oude Tonge gevangen houdt is on- leven. Niet voor de twee medepas- i gerepter, alsof er geen levend wezen Operatie-Strijensas Tot de vele kleine en grotere schepen, die aan de Spidoponton hun rampzalige menselijke lading afleverden, behoorde ook de Droogdok 112 uit Amsterdam, die via Rotterdam Maandagavond na het invallen van de duisternis Strijensas, aan de Zuid-Oostkant van de Hoekse Waard, bereikte. Voor de plaats, die geheel ge ïsoleerd is en zelf grotendeels on der het water is verdwenen, be tekende dit bootje van de Am sterdamse Droogdokmij. de enige ontsnappingsmogelijkheid. Toch wilde aanvankelijk géén der be dreigde bewoners zijn vluchtheu vel verlaten. Pas toen een binnen schipper het bootje vlakbij het dorpje had geloodst, slaagde men erin hen van de noodzaak van evacuatie te overtuigen. Maar zij, die een familielid in de golven hadden zien verdwij nen, waren met geen stok tot weggaan te bewegen. Zij bleven, tot het bittere eind'. Of elf uur in de avond zette de Droogdok 4-5 personen bii de Ri vierpolitie te Rotterdam af. Om half zes vertrok het scheep je opnieuw. Zeventig van de 150 mensen .die in een schuur zaten opeengepakt, gingen aan boord Er was een jongen bij. die op een matras was komen aandrijven: zijn moeder had hij onderweg verloren, zij kon zich, verstijfd door de kou, niet langer vast klampen. Na de aankomst bij de Spido ponton omstreeks elf uur, zette het scheepje voor de derde maal koers naar Strijensas. Dichtbij het Hollands Diep kwam een aak langszij, die de laatste honderd vluchtelingen van het plaatsje aan boord had. De Droogdok kreeg toen orders om in Dordt militairen op te halen voor het eiland Tiengemeten. Voor de be manning en de inspecteur van de Havendienst Rotterdam B. A- van Harden, die de actie leidde, bete kende dat weer een nacht niet slapen. Maar wat deerde hun dat? Het enige waar het immers nu op aankomt is: iets te kimnen doen. (Van een speciale verslaggever) BRLTNISSE, Dinsdagmiddag. Minstens vijf mensen hopelijk meer, zijn vandaag gered per Sikorsky-helicoptère: De machine van de Royal Navy daalde op tien meter afstand van de plaats waar wij stonden, op de djjk van de nabij Bruinisse gelegen vluchthaven Zijpe. Vijf seconden stond de machine op het kleine stukje weiland, toen verhief zij zich weer in de lucht, een klein en tenger, wankelend vrouwenfiguurtje in het verzilte gras achterlatend. Het was de 27-jarige Jannetje EerlandKwaak, afkom stig uit Nieuwerkerk, die als eerste per hefschroefvliegtuig uit het op dit ogenblik ernstig bedreigde dorp Oosterland was gered. „Mijn man is ver mist". Dat waren de eerste woorden, die zü tot ons richtte, toen wü haar tegen de dijk ophielpen. Snikkend vervolgde zij: „Waarom zijn er niét meer vliegtuigen, vliegboten? Er zitten er nog zo veel." brek aan eten en vooral aan drin ken. Licht moest men 's avonds en 's nachts al die tijd ontberen. Op vele boerderijen lag het vee dood in de stallen. Op verscheidene plaatsen had men de mensen nog op karren naar Bruinisse kunnén evacueren. Toen het water steeg, was dit niet meer mogelijk. Er heerste een nij pend tekort aan kleine, platte mo torvaartuigen. Alleen die boten met zeer geringe diepgang konden uit komst brengen. Alle pogingen met andere schepen waren tot mislukken gedoemd. Mevrouw Johanna van DijkDe Vos, oud 29 jaar, was de vijfde ge redde uit Oosterland. die wij uit de hélicoptère zagen stappen. Zij ver keerde. evenals de vier anderen, in betrekkelijk goede lichamelijke con- Eén voor één van dak van meubelzaak opgehesen Zij vermande zich echter zeer snel en vertelde, hoe zij en een dozijn fa milieleden en buren sinds Zondag morgen in het huis' van haar ouders geïsoleerd waren geweest. Zij waren op de zolder gekropen van de krui deniers- annex meubelzaak, die een plat dak heeft. Men had daarin een gat gemaakt en door het zwaaien met lakens, die aan stokken waren ge bonden, getracht de aandacht van overvliegende vliegtuigbemanningen te trekken. Omstreeks drie uur van middag waren zij opgemerkt door luitenant-piloot Ronald Crayton en korporaal-navigator A. Japp. Die wa ren onmiddellijk boven het platte dak gedaald, tot op enkele meters. Toen hadden zij hun takel van staal draad laten zakken en door gebaren te kennen gegeven, dat iemand in de reddingsstoel moest plaatsnemen. Men aarzelde enige tijd maar mevr. Eerland had zich tenslotte tot vlak onder het ronkende toestel met de beangstigend malende propellor be geven en dit voor haar volkomen nieuwe redmiddel aangegrepen. Het overbrengen naar de haven van Brui nisse was toen nog slechts een kwes tie van luttele minuten. Nieuwe geredden Nog lang voor zij aan het einde van haar relaas was, kon zij dan ook haar zestigjarige, zieke moeder vei lig in haar armen sluiten. Haar va der, de 69-jarige Jacob Kwaak volg de daarna. Het was na zo korte tijd van scheiding, een aangrijpend weer zien. Met mathematische zekerheid plantte luitenant Crayton zijn toe stel voor de vierde maal op droge bodem. En dit keer bestond zijn men selijke lading uit de 55-jarige heer E. de Ven. Ook hij was opgetogen over deze wijze van redden. Helaas bracht hij het droevige nieuws, dat van zijn buren een gezin van man, vrouw en vier jonge kinderen in de i golven was omgekomen Hij dacht. dat er nu nog ongeveer tien mensen j op het dak van de meubelzaak waren achter gebleven. In de omgeving I wachtten nog velen in hun huizen op I redding. Het water was gelukkig iets I gezakt. Bij velen bestond echter ge- ditie. Zij verwachtte, dat haar echt genoot als volgende passagier van de Engelse marine-mannen zou meeko men. Vliegtuigpech Helaas bleef het vliegtuig nu ech ter langer in Bruinisse aan de grond. De hijs-installatie was defect ge raakt. Het duurde geruime en im mers zo kostbare tijd eer de vlie gers dit euvel hadden verholpen. Luitenant Crayton vertelde ons in tussen, dat hij de omvang van de watersnood in Nederland nog ernsti ger achtte dan in Engeland. Hij en zijn metgezel waren Maandagmorgen van Southampton naar Nederland vertrokken, waar zij gestationneerd werden in Woensdrecht. Deze hier in Oosterland waren hun eerste red dingen van mensen. Zij verklaarden, ondanks de nood in hun eigen land, grote voldoening van deze arbeid te hebben. Bij de afvaart van onze boot van dit „vergeten" eiland Schouwen-Dui- veland, van deze gemeente Bruinisse, waarvan de straten vrijwel alle blank staan, in de haven waarvan tientallen vissersschepen en andere grotere vaartuigen op evacués wachtten, za gen wij tot onze vreugde, de Sikorsky toch weer opstijgen. Ook bemerkten v/ij twee nieuwe hefschroefvliegtui- gen in de lucht! Vervuld van de hoop. dat althans in Oosterland vandaag nog meer mensenlevens gered zouden worden, aanvaardden wij de lange terugreis naar het vasteland. In bewondering ook voor de zeker niet gevaarloze maar prachtige menslievende daden van de beide mannen van de Royal Navy. iers uit Battenoord. Zonder |es gaan zij het water in. Zonder maar ook zonder hoop. ignacftt nar tSnd i 'P' Jk vlufJBF k® diTjegen' Plotsèling waren zij elkaar kwijt. Namen .de vrouwen een andere richting? Gingen zij misschien naar Nieuwe Tonge? Zonder deze vrou wen en kinderen heeft het leven voor deze mannen geen waarde meer. Zij verdwijnen in de nacht, wellicht ook in het water. Terug naar het droge land Het water is te afschrikwekkend. We keren terug naar Melissant en trachten daar opnieuw om in con tact te komen met Rotterdam. Het is zes uur in de morgen en inmid dels is bekend gemaakt dat vele plaatsen zullen worden geëvacueerd. Weer moeten de vluchtelingen hun schamele bezittingen oppakken: nog verder van hun huis gaan zij. De evacuatie gaat niet altijd even vlot. Dat kan ook niet, want er moet te veel worden geïmproviseerd. Tweede poging 't Is een uur wanneer we de tweede poging ondernemen om Nieuwe en Oude Tonge te bereiken. Het reisplan is geheel gewijzigd. We rijden over Melissant. .Dirksland, Sommelsdijk. Stad aan 'tHaring vliet. We zullen er komen, want de Bij Bruinisse zagen wij de red ding van een oud vrouwtje, dat door een Engelse helicoptère was opgepikt vanaf het dak van haar woning in Oosterland. Op een stukje droog land temidden der water Woestenij daalde de helicoptère en de piloot hielp het oudje uit de cockpit. ooit was geweest. Hier en daar zijn de nokken van boerderijen te zien. Op sommige daken zaten men sen bijna drie dagen. Zij werden door een Helicopter bevrijd. Het radon paar ;de. /daatsen waar zich vol®fcs 'ooggetuigen drama's af speelden is moeilijk. Links daar. in de omgeving van de toren van Nieuwe Tonge. moet dat vreselijke ongeluk dit bericht werd ons door acht onafhankelijke getuigen bevestigd met de brandweerauto slechts dit behouden van Nieuwe Tonge zijn gebeurd. Een onbekend aantal brandweerlie den (men spreekt van zeven en twintig) onder leiding van de bur gemeester wilde boeren in nood helpen. Plotseling scheurde de weg. De auto met brandweerlieden en burgemeester verdween in een af schuwelijke diepte. Grote helden In dezelfde richting, maar iets dichterbij zat de familie Konings woud twee dagen op het miserabele stukje, dat overbleef van de Ble- kertsedijk. Dat stukje was. volgens de redders, nauwelijks genoeg om plaats te bieden aan elf kippen. Als wanhopige dieren wrongen de elf Koningswouders zich op een pak stro, dat oorspronkelijk als be schutting diende. Zij werden gered door de gebroeders Groen. „Helden" mompelt Flakkee. „Grote helden" durven wij te roepen. Deze mannen ontdekten het gezin Zondagavond laat. Zij wilden er direct op afgaan. De burgemeester verbood hun dat, omdat hij het gevaar te groot en de kans op redding te klein achtte. De gebroeders Groen hadden er geen rust mee Toch wachtten zij na veel overreding tot de zon haar eeyste licht gaf aan donker Flakkee. Zij werden beloond voor hun moed. Vader, moeder en negen kinderen kwamen behouden op de vaste grond. Hun was dus een groot ge luk beschoren. Hoe is het gegaan met die 3600 inwoners van.deze dorpen? Afschuwelijk die stilte op dat water. Afschuwelijk dat raadsel dat als een groot en schrik wekkend spook boven die vlakte hangt. Afschuwelijk dat onvermo gen van ons. De bloeddruk ver hoogt. De slapen kloppen. De maag draait. We vluchten en durven niet meer kijken naar het verdronken land: Flakkee. Poor het water uit hiïis en hof verdreven brengen deze vrouwen uit de Alblasserwaard wat van de geredde wintervoorraad inge maakte groente naar veiliger oorden. Onafzienbare rijen vaartuigen snellen te hulp op de Zeeuwse stromen (Van een onzer verslaggevers) Op de Zeeuwse stromen varen onafzienbare rUen vaartuigen van allerlei soorten en grootten, op weg om hulp te bieden aan de slachtoffers van de overstroomde gebieden. Parlevinkers worden gesleept door binnenvaar tuigen en sleepboten passeren salonjachten. Het ene schip heeft duizenden broden aan boord, het andere stapels dekens, het derde is alleen maar op weg om evacué's op te halen. Wanneer deze schepen terugkeren voeren zU vaak de vlag halfstok. Want de schippers hebben begrepen, dat de rouw in ons land zo groot is, dat ook zü uiting aan deze rouw moeten geven. Vliegboten, helicoptères en an dere vliegtuigen cirkelen laag bo ven het verzonken land. De tech niek is gereed om hulp te bieden. Doch de techniek, die zo vaak voor niets heet te staan, kan slechts behoedzaam optreden nu de natuur zo kwaadaardig heeft toegeslagen. Rad o. telefonie en telegrafie zijn onmachtig de duizenden mensen te bereiken, die nog zijn geïsoleerd temidden van het klotsende water. De vliegtuigen mogen rondcir kelen, ze kunnen weinig anders doen dan hier en daar iets uit te gooien. En de schepen kunnen va ren zo snel als de schippers maar willen, ze zijn niet in staat daar te komen waar hulp het aller dringendst nodig is Hun diepgang belet hun dit. Slechts roeiboten, platte vaartuigen, rubberboten enz. kunnen, vaak na uren roeien, hulp bieden aan enkele mensen. De helicoptère is eigenlijk bet enige technische hulpmid del, dat prachtig reddingswerk verricht. Doch er zijn slechts enkele helicoptères aanwezig en met iedere tocht kan maar één mens worden gered. In de havens rond de over stroomde gebieden wachten de te hulp gesnelde boten vaak werke loos. In een flinke salonboot kun nen honderden evacué's. Doch om te kunnen evacueren moet men gered zijn uit de oversti'oomde gebieden en dat redden gaat maar zeer, zeer langzaam wegens bet gebrek aan kleine boten met wei nig diepgang. Grote Vaart-rederijen schenken een millioen DEN HAAG De rederijen, die de grote vaart beoefenen, stellen gezamenlijk een bedrag van een millioen gulden beschikbaar aan het Nationaal Rampenfonds. Een schip met honderd ton levensmiddelen, gezonden door de Sparcentrale, is van Rotterdam on derweg naar Goes.

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - kranten | 1953 | | pagina 1