Minister-President Drees gaf overzicht
van nationale ramp en nationale hulp
Regering geeft opening van zaken
Arendstuin 35, centrum van hulpverlening
Drieledig program noodzakelijk
redden, verzorgen, herstellen
Bedragen voor Rampenfonds en goederen
voor Rode Kruis vrij van belasting
Gistermiddag heeft de Minister-president Dr. W. Drees namens de Regering
een verklaring afgelegd over de omvang van de ramp die Nederland getroffen
he,eft. over de hulp die van alle zijden wordt aangeboden en verleend, over
maatregelen die al getroffen zijn om de nood te lenigen en die, welke nog ge
nomen moeten worden. Dr. Drees sprak als volgt:
Over de omvang van de ramp is nog
steeds geen volledig overzicht te verkrij
gen. Meer in het algemeen kan worden
gezegd, dat een van de zwaarst getroffen
gebieden opnieuw de provincie Zeeland
is, het gebied, dat ook in de oorlogsjaren
een hoge tol moest betalen. Doch ook de
Zuidhollandse eilanden en West-Brabant
hebben het zeer zwaar te verantwoorden.
Verontrustend is boven alles het groot
aantal slachtoffers. Reeds is met zeker
heid vastgesteld, dat 627 doden te be
treuren zijn, doch nog steeds komen
nieuwe meldingen, binnen, zodat ge
vreesd moet worden, dat dit aantal nog
met enige honderden zal stijgen. Ge
tracht wordt een overzicht van de na
men te verkrijgen, opdat familieleden
kunnen worden ingelicht. Niet slechts
zij, die rechtstreeks werden getroffen,
zijn het slachtoffer van deze ramp ge
worden, doch ook een aantal van hen,
die te hulp snelden, zijn bij de vervul
ling van hun plicht van naastenliefde
omgekomen. De regering gedenkt met
het gehele volk hen, die het leven lie
ten, en getuigt van haar deelneming
met in rouw gedompelde betrekkingen
van de slachtoffers.
Hoewel pers en radio uitvoerige inlich
tingen over de ramp hebben verstrekt,
meen ik hier in enkele trekken nog een
korte schets te moeten geven van hetgeen
tot nog toe. bekend is.
Uit de tot nu toe ingekomen berichten,
aangevuld met énkele verkenningen uit
de lucht, kan het volgende beeld over de
overstromingen worden geschetst.
Een overzicht
Langs de rechteroever van de Nieuwe
Waterweg tussen Hoek van nolland en
Rotterdam is de Bandijk weliswaar in
tact gebleven, doch enkele buitenpolders
zijn ingelopen.
Schieland's hoge zeedijk, gelegen langs
Nieuwe Maas en Hollandse IJssel, is ge
lukkig in tact gebleven; men is er door
voortvarend optreden in geslaagd een gat
in deze voor het behoud van Zuidholland
vitale waterkering tijdig te dichten.
De tegenover gelegen dijk van de
Krimpenerwaard werd getroffen door een
doorbraak bij Ouderkerk aan de IJssel.
Ook hier is het gelukt een gat proviso
risch te dichten, waardoor overstroming
van de diep gelegen Krimpenerwaard
werd voorkomen.
De Zuidelijke helft van de Alblasser-
waard werd overstroomd als gevolg van
enige dijkdoorbraken, waarvan men er
één heeft kunnen dichten, terwijl de
dichtingswerkzaamheden aan het andere
gat in volle gang zijn. Men hoopt hier
door te kunnen voorkomen dat het uit
gestrekte en laag gelegen gebied in zijn
geheel zal worden overstroomd.
Op IJsselmonde bleef de overstroming
beperkt tot een strook langs de Zuid
zijde.
Grotendeels overstroomd
Het eiland Rozenburg is, met uitzonde
ring van het Westelijk deel, grotendeels
overstroomd.
Van Voorne en Putten werd nagenoeg
het gehele ten Oosten van het kanaal
door Voorne gelegen deel overstroomd,
het herstel van de dijkdoorbraken langs
het Haringvliet wordt reeds met kracht
ter hand genomen.
In de Hoeksche Waard zijn enige ern
stige doorbraken, ten gevolge waarvan
het gehele eiland met uitzondering van
het middendeel, is overstroomd.
Van het eiland van Dordrecht staat het
Zuidelijk deel en een strook in het WesT
ten onder water. De stad Dordrecht heeft
aanvankelijk ernstige wateroverlast on
dervonden.
Zeer ernstig getroffen
Het eiland Tiengemeten is geheel over
stroomd.
Goeree en Overflakkee werden zeer
ernstig getroffen, met uitzondering van
het meest Westelijke gedeelte en een
gebied om Dirksland staat het eiland vrij
wel geheel onder water.
De Brabantse Biesbosch en het meest
Westelijke gedeelte van het Land van
Altena werden eveneens geïnundeerd.
Hetzelfde geldt voor het Noordelijke
gebied van de Langstraat, 't Westwaarts
aansluitende deel van Westelijk Noord-
Brabant tot bij Dintelsas, en het Brabantse
gebied tussen de Steenbergse Vliet en de
hoge gronden tussen Halsteren en Ber
gen op Zoom. Ook St. Philipsland is vrij
wel geheel overstroomd.
Schouwen en Duiveland is zeer ernstig
geteisterd. Evenals op Goeree en Over
flakkee zijn op dit eiland een zeer groot
aantal dijkdoorbraken.
Tholen is gedeeltelijk overstroomd.
Van Noord-Beveland is de Noordelijke
rand en het Westelijke gedeelte droog ge
bleven.
Zuid-Zeeland
Op Walcheren benerkt de overstroming
zich in hoofdzaak tot het gebied tussen
de spoorlijn en het kanaal door Walche
ren, doelf ook ten Zuiden heeft men wa-
terbezwaar.
Op Zuid-Beveland zijn in het gedeelte
ten Westen van het kanaal Hansweert—
Wemeldinge belangrijke oppervlakten in
het Noorden en Zuiden onder water ge
komen, het brede middendeel is vrij ge
bleven.
Oostelijk van het kaneel is het eiland
met uitzondering van enkele smalle stro
ken geïnundeerd.
In Zeeuws^.Vlaanderen zijn enkele
polders langs de Wester-Schelde over
stroomd.
Elders in het land
Langs de kust van het vasteland van
Zuid- en Noord-Holland is wel belang
rijke schade toegebracht, doch direct ge
vaar voor de waterkering is niet aan
wezig.
Op het eiland Texel is de polder „Een
dracht" ingelopen.
Het wegverkeer is op enige belangrijke
trajecten gestremd.
De zeestanden, die tot de ramp
hebben geleid, waren belangrijk hoger
dan ooit werd waargenomen gedu
rende de periode, dat geregeld water
standswaarnemingen werden verricht.
Overeenkomstig het wezen van onze
waterstaatsorganisatie werden in de loop
van Zondag de eerste maatregelen direct
getroffen door de waterschapsbesturen,
daarbij geassisteerd door personeel van
de provinciale waterstaatsdiensten, dat
voor zoveel nodig leiding en voorlichting
kon geven. Ook van de zijde van de
Rijkswaterstaat werd hulp verleend.
Waterstaat
De enorme omvang en de bijzondere
aard van de waterstaatswerken, waar
voor wij thns zijn geplaatst, eist een tech
nisch apparaat, dat slechts door samen
bundeling van alle op dit gebied voor
handen krachten zal kunnen worden ver
kregen zeer nauwe samenwerking van wa
terschappen. provinciale waterstaatsdien
sten en de rijkswaterstaat is geboden. Na
der overleg hierover wordt gepleegd,
doch in feite wordt reeds geheel over
eenkomstig deze gedachte met vrucht ge
werkt. Waar en zodra dit mogelijk is zijn
de herstelwerken reeds in uitvoering ge
nomen door diegenen, die hiertoe het
meest in de gelegenheid waren.
Gronden en gebouwen
Naast waterstaatkundige werken zijn
tienduizenden hectaren van onze vrucht
baarste grond door het water geteisterd.
Vooral op die plaatsen, waar zout water
binnendrong, kan, indien het niet zou ge
lukken het zeewater spoedig te lozen, de
schade zeer aanzienlijk zijn. Duizenden,
stuks vee zijn verloren-gegaan. Het zal
nog geruime tijd duren, alvorens een dui
delijk beeld is gevormd omtrent de om
vang waarin de veestapel heeft geleden.
Talloze boerderijen staan geheel of ge
deeltelijk onder water, doch ten aanzien
hiervan zou een uitspraak omtrent de
daardoor ontstane schade een slag in
de lucht zijn. Verontrustend is, dat door
het met elk getij opstuwende water het
gebied, door de overstromingen geteis
terd, zich nog steeds uitbreidt. Ook een
groot aantal steden en dorpen is ernstig
geteisterd- Alweder is het onmogelijk een
beeld te geven van de schade aan wo
ningen, gebouwen, fabrieken, installaties
enz. Dat deze schade zeer aanzienlijk is.
staat vast. Eveneens staat vast, dat hier
door aan het na de oorlog in zo belang
rijke mate bereikte herstel een ernstige
slag is toegebracht. Geldt dit voor ons
nationale herstel in het algemeen, het
geldt het sterkst voor hen, die in het bij
zonder als rechtstreeks slachtoffer van
deze ramp zijn te beschouwen. Hoe velen
van hen hun woningen met ale have en
goe£ hebben moeten achterlaten om el
ders onderkomen te vinden, valt nog niet
bij benadering te zeggen. Alles wat moge
lijk is wordt gedaan om hun lot te ver
zachten.
Hulpverlening
Dit brengt mij op het punt van de hulp
verlening, Zoals in tijden van nood reeds
eerder is gebleken, is het Nederlandse
volk in al zijn geledingen bereid de han
den ineen te slaan en de getroffen land
genoten krachtdadig bij te staan. De wij
ze, waarop geheel Nederland te hulp is
gesneld, is boven alle lof verheven. Vrij
willigers uit alle kringen hebben zich
gemeld. Materiaal wordt allerwegen be
schikbaar gesteld, giften in geld en goe
deren stromen binnen. Uit Suriname en
de Antillen zijn berichten bij de regering
binnengekomen, waaruit blijkt, dat aldaar
hulpacties Avorden georganiseerd.
Uit vele landen zijn aanbiedingen tot
financiële en materiële hulp ontvangen.
De Regering stelt deze blijken van mede
leven op hoge prijs: zij heeft deze voor
een belangrijk gedeelte reeds kunnen
aanvaarden. Naast de aanbiedingen van
landen als Canada. Indonesië, Duitsland
en vele andere, zijn het voornamelijk die
van Amerika, Engeland, Frankrijk en
België, welke ten gevolge van de vorm
der hulpverlening en de situatie van het
ogenblik in een onmiddellijke behoefte
voorzien. Zo zijn en worden naast Neder
landse militairen van zee-, land- en lucht
macht, Amerikaanse, Britse, Franse en
Belgische troepen, voorzien van waarde
vol materieel, zoals vaartuigen, vliegtui
gen, helicopters en grote hoeveelheden
kleiner materieel, ingezet. Niet elk aan
bod kon reeds worden aanvaard, aange
zien de omstandigheden zulks nog niet
toelieten. Mochten deze zich wijzigen, zo
zijn maatregelen genomen om alsdan
dankbaar van deze aanbiedingen gebruik
te maken.
Onmiddellijk na de ramp is een aan
vang gemaakt met evacuatie van slacht
offers. Provinciale evacuatie-commissaris
sen hebben alle nodige maatregelen ge
nomen. De evacuatie is nog niet voltooid.
Te vrezen valt, dat in totaal ongeveer
50.000 personen van elders moeten wor
den ondergebracht. Dit cijfer kan echter
slechts met het grootste voorbehoud wor
den gegeven.
De Regering doet een dringend be
roep op allen, die ondanks de woning
nood nog in staat zijn slachtoffers op
te nemen, zich daartoe beschikbaar te
stellen.
Goede en vlotte samenwerking tussen
de overheidsdiensten, die bij de hulpver
lening en het herstel betrokken zijn, zal
worden bevorderd door de instelling van
een Coördinatie-commissie Watersnood
1953, welke onder leiding van Minister
Beel aan het werk is gegaan. Ter leniging
van de directe nood der slachtoffers van
de overstromingen heeft het Nederlandse
Rode Kruis de inzameling en verstrekking
van goederen, zoals kleding cn dekking,
op zich genomen. Daarnaast zal zeer veel
geld nodig zijn voor de verlening van
nood-uitkering aan hen, die alles hebben
moeten achterlaten, en voor tegemoet
koming in de schade aan woningen en
huisraad. Het Nationaal Rampenfonds, in
welks bestuur vertegenwoordigers van dc
departementen van Binnenlandse Zaken
en van Maatschappelijk Werk zijn opge
nomen. heeft zich belast mét de inzame
ling van geldelijke bijdragen.
Z.K.H. Prins Bernhard. die morgen weer in
ons land hoopt te zijn. is bereid gevonden
het voorzitteschap van dit Fonds op zich te
nemen, zulks in verband met het aftreden
als zodanig van jhr Beelaerls van Blokland.
Het Nationaal Rrmpenfonds wordt, bij dc
uitvoering van zijn taak, gesteund door het
apparaat van de Nat. Commissie voor Vluch
telingenhulp.
Belastingfaeilitcileu
Gelet op de zeer bijzondere omstandig
heden heeft de regering besloten voor gif
fen ten gunste van hef Ramrcnfonds ver
schillende belastingfaciliteitc. toe te staan.
Met name zullen zowel natuurlijke perso
nen als lichamen, voor de inkomstenbelas
ting, dc loonbelasting en de vennootschaps
belasting gifte" in geld aan het Nationaal
Rampenfonds, tot elk bedrag, mits schrifte
lijk bewezen, van het inkomen of de winst
mogen aftrekken, e wettelijke beperkingen
op het gebied van aftrek van giften zijn hier
niet van toepassing.
Over bedragen, die ten bchi.cve van het
Nationaal Rampenfonds van het loon worden
afgestaan (waaronder begrepen loon uit
Overwerk! behoeft geen loonbelasting be
taald te. worden.
Goederen, die uit bedrijfsvoorraden ten
behoeve van de waetrsnoodslachtoffers aan
het Nederlandse Rode Kruis en eventuele
andere daartoe aangewezen instanties wor
den geschonken, komen ten laste van de
fiscale winst. Van deze goederen wordt
geen omzetbelasting gebevriv Aan fabri
kanten en .importeurs van tabaksarlikelen
wordt in dat geval vrijstelling van accijns
verleend.
Van schenkingen in geld aan liet Natio
naal Rampenfonds en van goederen aan bet
Nederlandse Rode Kruis cn eventuele an
dere danlrtoe aangewezen instanties zal
geen schenkingsrecht worden geheven.
Voorts is terstond aan de ontvangers op
gedragen verzoeken om uitstel van belas
ting van hen, die door watersnood zijn ge
troffen. op ruime schaal in te willigen.
Uitkeringen
In samenwerking met het nationaal Ram
penfonds zal worden begonnen met de ver
strekking van nooduitkcringen aan dc ge
troffenen op de voet van dc regeling voor
oorlogsslachtoffers, waarbu dc betrokken
gemeentebesturen nog heden zal worden
gevraagd zich met de uitvoering te belas
ten. Vervolgens zal het herstel van dc scha
de de volle aandacht-moetch hebben.
De bijzondere kosten, die waterschappen
en andere lagere publiekrechtelijke licha
men voor het herstel van dijken, waterke
ringen, wegen e. d. te dragen zouden krij
gen. zullen ongetwijfeld hun draagkracht
Hartverheffende tafrelen temidden van goederen-lawine
Tweehonderdvijftig kubieke meter goederen werd gisteravond in vijf verhuis
wagens gestouwd. Er stond een zesde vrachtwagen gereed, maar voor deze wagen
werd door de Rijksverkeersinspectie geen tostemming afgegeven. De vijf wagens zijn
naar. Heeronveen gereden, vormden daar een convooi met een dertiental wagens uit
andere delen van Friesland en trok over Utrecht, door België (langs Antwerpen en
Gent) naar Zeeuwsch-Vlaanderen. De eerste stoot van de provinciaal-georganiseerde
hulpverlening was daarmee gegeven-
Geloof niet, dat Arendstuin 35, de voor
malige manege, verweesd achterbleef. Nog
niet de helft der goederen kon in de wa
gens geborgen worden, En de leverantie
ging maar door. Auto's het alarmerende
opschrift Hulp-Actie" op de ruilen ge
plakt reden af en aan, overladen fnet
goederen. Fietsers brachten pakjes en pak
ketjes. Moeders kwamen met kinderwagens
vol goederen. Tientallen helpers sorteerden
al die goederen en al die levensmiddelen.
Er was aan alles gedacht, Natuurlijk
had kleding voor volwassenen een groot
deel van de ruimte nodig. Maar ook kin
derkleding cn het (zeer belangrijke)
te boven gaan. De Staten-generaal zullen
met de regering van oordeel zijn, dat bier
het Rijk te hulp zal hebben -te komen.
Voor het herstel van landbouwgronden,
boerderijen cn bedrijfsinrichtingen zullen
dezelfde organen werkzaam zijn als in 1945.
Voor dc privaatrechtelijke schaden zal
een regeling zijn te treffen in de geest van
de wet op de materiële oorlogsschaden.
Nationale offerzin
Zal dus voor leniging van «1e directe nood
en voor vergoeding van verloren kleding en
andere particuliere bezittingen in de eerste
plaats een beroep worden gedaan op de of
ferzin van het Nederlandse volk in al zijn
geledingen,, dc omvang van de overstro
mingsramp is zo groot, dat ook aanzienlijke
bedragen voor herstel en schadevergoeding
voor rekening van de schatkist zullen ko
men. Te verwachten is, dat daarvoor mede
zal kunnen worden geput uit de tegenwaar
derekening, verkregen uit de dollarhulp.
Zodra de regering beschikt over volledi
ger gegevens omtrent de omvang en de
gevolgen van de ramp, zal zij de Staten-
Generasl nader inlichten, ook wat betreft
de te treffen maatregelen.
Na liet overzicht, dat ik heb gegeven
over onze eigen nood, zou ik van deze
plaats er aan willen herinneren, dat ook
onze buren aan onze zuidgrens en aan de
overzijde van de Noordzee getroffen zijn
door hetzelfde geweld der elementen, dat
de ramp over Nederland bracht. Het is de
regering een behoefte uitdrukking te geven
aan haar medeleven met onze Belgische en
Britse vrienden.
Dr Drees herinnerde tenslotte aan de Mei
dagen van 1940. Het is weer een harde strijd.
Maar er is gelukkig een diepgaand onder
scheid het is geen strijd onder mensen,
maar een strijd legen natuurelementen. De
eendrachtige wil tot afweer, hulp en op
bouw moge vruchtbaar werken.
Dr L. G. Kortenhorst
Bij de aanvang der vergadering van de
Tweede Kamer, waarin de regering een
verklaring heeft afgelegd en omtrent dc
toestand in de door de watersnood ge
troffen gebieden, heeft de voorzitter, dr.
L. G. Kortenhorst, gistermiddag een rede
uitgesproken- Hij zeide het volgende:
„Onze gewone werkzaamheden mogen
heden geen aanvang nemen voordat ik
namens u een sober woord gesproken heb
over de gruwel der verwoesting die zich
onverhoeds en genadeloos op een groot
deel van ons volk heeft gestort en die door
de ganse natie wordt ondervonden als een
onheil dat ons allen in rouw heeft gedom
peld om het dierbaarste dat wij bezitten:
het leven, het geluk en de veiligheid van
onze medeburgers.
Wjj treuren om het verlies van vele hon
derden mensenlevens, om het teloorgaan
van levende have, woningen en andere
eigendommen cn om de vernieling van
vruchtbare akkers en kostbare voorraden
levensmiddelen.
Onzekerheid.
Omtrent de toestand van nog talloos vele
in uiterste nood verkerende bewoners der
geteisterde gebieden verkeren wij in smar
telijke onzekerheid en wat de naaste en de
verre toekomst nog in haar schoot ver
borgen houdt, vervult ons met adembe
nemende bezorgdheid.
Het Nederlandse volk, dat de verse her
innering aan de oorlog liog steeds als een
beklemmende huivering met zich mee
draagt, vraagt zich af. of deze nieuwe
gesel, die als een engel der vernieling over
ons nauwelijks hersteld land is neerge
daald, het vroeger ondergane leed niet in
omvang en ellende overtreft.
Onze regering en onze medeburgers heb
ben onmiddellijk begrepen, dat in bittere
nood de krachten niet met klagen en met
ijdele woorden moesten worden verspild.
Wij zullen deze houding tot de onze maken.
De nationale ramp heeft alle sluimeren
de krachten in ons volk wakker geschud
cn wat in de achter ons liggende bange
dagen door officiële en niet officiële instan
ties, door ambtenaren, militairen en par
ticulieren is gepresteerd, heeft, als zo dik
wijls >n onze vaderlandse geschiedenis, het
bewijs geleverd, dat rampspoed de mach
tigste is van alle banden, die over alle
politieke en andere scheidslijnen heen ver
enigt.
Barmhartigheid.
Ten overstaan van deze zondvloed van
collectief ondervonden leed, lijken
gevoelens van medegevoel en medelijden
hoe vanzelfsprekend ook aanwezig
bleek en bloedeloos.
Hier past slechts Ccn diep beleven van
het goddelijk gebod- zijn naaste lief te lieb7
ben als zichzelf een gebod dat geen
plaats laat voor willen of niet willen, maar
dat elkeen de bindende plicht oplegt", ieoer
op zijn plaats en ieder volgens zijn vermo-,
gen een drieledig program te helpen uit
voeren: redden, verzorgen en herstellen.
Wij zijn geroerd en dankbaar voor de
hulp. die ons van bevriende zijde buiten de
landsgrenzen spontaan is aangeboden, maar
dit blijk van samenhorigheid zal onze eigen
schoeisel was niet vergeten. Er waren le
dikanten. matrassen, dekens, bontmantels
(splinternieuw soms), kachels, laarzen,
stapels klompen, kinderwagens, meubels.
En vaak was de kwaliteit uitstekend. Dat
er prijskaartjes aan deze geschenkzendin
gen zaten, was geen uitzondering.
Vijftig dames waren ingeschakeld voor
het sortecrwerk. Mannen kruiden al deze
artikelen naar de bestemde plaatsen op
kruiwagens van de Bescherming Bevol
king. Er kwam veel, Er kwam tenslotte
zoveel, dat het pand Arendstuin te klein
werd. En dan was haast alles, wat er ver
zameld werd. alleen nog maar uit Leeu
warden. En dat, nadat Zondagnacht al een
enorme voorraad artikelen naar Rotterdam
gebracht was.
Van de gemeenten kwamen alleen maar
trailers uit Drachten en uit Oost-Dongera-
deel. De overige gemeenten hebben hun
goederen langs andere wegen naar Hee
renveen en zo naar het Zuiden weten te
brengen. Maar wat er „van buiten" kwam,
was even grandioos als wat Leeuwarden
bijeenbracht.
Hoe er gewerkt is? Van Maandagmor
gen zeven uur tot vanmorgen half twee.
Door sommigen onafgebroken, 'met een
kadetje in de hand en met ergens een kop
koffie, waarover een ander zich ontferm
de. En vanmorgen om zeven uur waren de
deuren weer open en begon het sorteren
weer en werden nieuwe voorraden aange
bracht.
Er hebben zich mooie taferelen afge
speeld. Er was een meneer, die eén pak
had afgestaan. Maar hij is toch maar naar
de Arendstuin gewandeld om zijn pak
weer op te zoeken: zijn bril zat er nog' in
en die bril moest toch weer terugkomen.
Enfin, de bril kwam terug'. Maar het cos-
tuum is nu ergens in Zeeland. Over die
vrijgevigheid gaan de mooiste verhalen
rond. Van pen vrouw, die haar kind uit
de kinderwagen tilde en de wagen af
stond. Over mensen, die hun Zondagse
goed weggaven. Over splinternieuwe over
hemden, pas gekocht en niet gedragen,
omdat ze iets te krap waren: overhemden,
die eerstdaags geruild zouden zijn, maar
die nu uitgedeeld zullen worden aan een
slachtoffer, ergens in het Zuiden.
Wie in de Arendstuin komt, ziet de
Friese hulpverlening op haar mooist en
Friesland in zijn hart. Weer of geen weer,
het afladen, uitpakken en aanrijden van
dc wagens ging door. De telefoons stonden
er bij wijze van spreken roodgloeiend. En
hoe druk het ook was en hoe chaotisch de
toiestand ook soms mocht schijnen, tjjd
om daarover te klagen kon niemand vin
den.
Waarschijnlijk zullen vanavond nog meer
goederen verzonden worden. Een gedeelte
en zeker de meubels zal in Leeuwar
den blijven- Er bestaat altijd nog een kans
dat er geëvacueerden naar het Noorden
komen.
daadkracht niet doen verslappen. Het gaat
om onze zaak, de zaak van het ganse
Nederlandse volk. Zo is het ook terstond
door een ieder begrepen; op deze weg dient
te worden voortgegaan.
Alle aandacht cn alle inspanningen blij
ven daarom geconcentreerd op de persoon
lijke en de collectieve offerzin van het Ne
derlandse volk in al zijn geledingen.
Regering ook.
Het feit. dat wij zo aanstonds van de zijde
der Regering een voorlopig overzicht zul
len ontvangen van de omvang van de-ramp
en van de toegepaste en nog toe te passen
middelen om de gevolgen er van te bestrij
den en te lenigen, mag zeker geen voet ge
ven aan de gedachte, alsof de Regering cn
de volksvertegenwoordiging de vrijwillige
hulpactie ook maar in- het minst overbodig
zouden willen maken of zelfs maar zou
willen remmen.
De openbare mening heeft zich metter
daad uitgesproken voor een wijze van hulp
verlening, waarvan de eigen offerzin de
motor is en de vrijwilligheid de menselijke
en zedelijke betekenis van het offer adelt.
Ik wil dit korte woord besluiten met de
bede tot de Almachtige en algoede God
om troost te storten in de harten der be
proefden en uitkomst te geven in de ellen
de en in de nood van de duizenden, die op
redding en bijstand wachten.
Een bede ook om menselijke barmhar
tigheid.
Het eindpunt van de godsdienst en de
pure menselijkheid, de ziel der deugden en
de korte samenvatting der eeuwige wet,
dat is de barmhartigheid.
Moge deze geest vaardig blijven over Re
gering, volksvertegenwoordiging en gams
ons volk".