Het Duinkerken van Nederland
De srtijd om de evacuatie van Seroos-
kerke op Schouwen-Duiveland
WEK DE GAL
IN UW LEVER OP
Van de Zuidhollandse eilanden
wordt steeds meer bekend
Ierseke, 3 Febr. Schouwen-Duiveland is één watervlakte. Er is
eigenlijk niet veel verschil meer tussen het land binnen de dijker,
en de zee er buiten. Er zijn nog enkele hooggelegen delen, waar
mensen samengepakt zitten, maar voor voor de rest is het water,
water, water
Slechts een hulppoging op zeer grote
schaal kon hier redding brengen en hier
mee is men vandaag in de vroege och
tend begonnen Honderden vaartuigen la
gen voor de kust. van het eiland,, waar
de duinenrij op verschillende plaatsen
onderbroken wordt door grote gaten,
waar het. water kolkend doorstroomd.
Schouwen-Duivelènd is vandaag het
„Duinkerken van Nederland" geworden,
met dit verschil, dat thans de vijand niet
de militaire overweldiger is, maar het,
meedogenloze geweld, dat de natuur heeft
losgelaten. En wat er beter is, zouden wij
na vandaag niet durven zeggen. Soms
kan .een plotselingen dood een gunst zijn,
als men hem plaatst tegen de radeloze
angst van hen. die het water hoger en
hoger zagen komen en er tenslotte voor
moesten buigen.
Wij weten weinig van de andere dor
pen van het eiland, alleen werd ons na
drukkelijk verzekerd, dat de toestand op
Zierïkzee minder alarmerend is geweest
dan men aanvankelijk heeft gedacht,
maar dat het in Bruinisse uiterst kritiek
is.
Serooskerke
De onzekerheid waarin men dagen
heeft verkeerd ten aanzien van het lot
van dit eiland, is thans echter verdwenen,
en daarvoor in de plaats is gekeerd een
realiteit, die velen de schrik om het hart
heeft doen slaan. Wat wij uit eigen er
varing weten, is, dat Serooskerke geheel
ontruimd is en dat van het grasveldje
voor de dorpskerk, de enige droge plek
in het plaatsje, twee paarden ons be-
bedroefd hebben nagekeken, toen wij met.
de enige tientallen overgebleven inwo
ners van het dorpje omstreeks half één
hedenmiddag wegvoeren naar de duinen,
om de mensen overe te zetten' op een van
de visserschepen, die daar voor anker
lagen.
Doch, laten wij het verhaal van de aan
vang af vertellen en beginnen om 5 uur
hedenmorgen in Yerseke, toen wij op het
visserscheepje, waarop zes stormboten
waren geladen, in gezelschap van zes Bel
gische militairen, een Nederlandse kapi
tein en een paar burgers de haven ver
lieten, om in de donkere nacht koers te
zetten naar het eiland.
Ovèrstoppen
Na bijna twee uur passeerden wij Zie
rïkzee, waar nog enkele lichten' aan
waren en waar het groene licht en rode
licht van de havenuitgang nog scheen.
Een half uur later liep ons scheepje een
noodhaventje bij de zg. Flauwers binnen,
vlak tegen de duinen. Daar zat een aantal
mensen, dat kans gezien had naar de dijk
te komen en daar de nacht zonder licht of
warmte in het café had doorgebracht.
Snel werden de boten uitgeladen en naar
de overkant van de dijk getild ,-vier man
in elke boot, elk met een peddel", luidde
het commando. De vier boten werden -
aan 2 aan elkaar vast gemaakt en een
boer die daar plaatselijk bekend was ging
mee als gids. Drie „dubbele" boten kozen
elk een andere richting, en in het sche
merdonker trokken ze de eindeloze wa
tervlakte tegemoet, waar daken van boer
derijen boven het water uit staken.
Naar een boerderij
Een harde wind woei van de landzijde.
Peddelen was onder 'deze omstandigheden
zwaar werk. „Tot aan de molens is ieder
een van de. boerderijen af", zei onze gids.
„wat daarachter nog zit weet ik niet."
Daarachter, dat betekent een onafzien
bare watervlakte met tientallen daken,
telefoonpalen, die de weg markeerden en
in cle verte enkele hoge punten mét bo
men en een kerktorentje. In een uur wa
ren we naar schatting ongeveer 500 meter
gevorderd, optornend tegen de harde
wind en tegen de golven, die hij op
zweepte.
De reportage was door de journalist
reeds lang vergeten. Hier golden belan
gen, die verre uitgingen boven die der
berichtgeving. We passeerden de molen
..De Moriaan", en toen begon het zoeken
op goed geluk in elk huis, dat er nog
maar enigszins bewoonbaar uitzag. Plot
seling een schreeuw over het water. Uit
de bovenverdieping van een boerderij gc
baarde een jonge. boer. „Daar ginds",
schreeuwde hij. „daar hangt een witte
vlag uit, ga daar eerst maar heen."
Moeilijkheden
Na drie kwartier waren we er, om te
ontdekken dat het een wit gordijn was.
dat woest uit een kapotte ruit fladderde.
Van de bewoners geen spoor Even ver
der weer een boerderij, gedeeltelijk
reeds ingestort. „Niet meer nodig, daar
kunnen geen mensen meer zijn". Dan
maar bakboord uit. voorbij liet gat in de
richting Serooskerke-, Het voorbijkomen
van dal: 75 meter brede gat, heeft meer
moeite gekost, dan de hele tocht.
Gisteren was er een vlot doorgesleurd
naar zee, waarop zes mensen van een
boerderij zich hadden trachten te redden.
Twee ervan brachten er h et leven af, zo-
als later bleek. De zuiging was merkbaar
tot op - km landinwaarts. Wij passeerden
het op ongeveer 300 m afstand, doch die
75 meter kosten ons anderhalf uur. Toen
was Serooskerke niet. zo ver meer. Micl
delerwijl was het in de lucht wol mei
vliegtuigen geworden. Drie helicopters
cirkelden rond. hingen soms een tijd ba-
ven een boerderij en in de verte zag men
dan een stipje naar boven hijsen, wat
weer een gered mensenleven betekende
Waarheen?
„Mèteors" joegen voorbij, „Austers", een
Grummon amphibie-vliegtuig, „Har-vards"
en een „Flying Boxcar" van de Ameri
kaanse luchtmacht.
Waarheen eerst? was de vraag. Een he
licopter kwam ons te hulp. Nadrukkelijk
bleef hij stilstaan naast de toren van Se
rooskerke, waar nog de vlag uithing, die
Zaterdag ter gelegenheid van de ver
jaardag van Prinses Beatrix was gehesen.
Toen wij vlak bij waren, zwaaide de he
licopter af. op zoek naar andere slacht
offers. Tussen kapotte huizen voeren wij,
door wat eens de toegangsweg tot het
dorpje was geweest, Angstig stil was het
overal. Op het. dak van een schuurtje
blafte een hond ons toe, het enige teken
van leven wat wij zagen. Geleidelijk aan
werd het water lager en tenslotte schuur
de de landingsboot over de keien en kon
men met waterlaarzen aan land gaan,
vlak bij het kerkje.
Een agent van politie kwam ons tege
moet: ..Hoe is het op Renesse?" vroeg hij
bezorgd, „daar zitten mijn vrouw en kin
deren'.
Wij moesten hem het antwoord schul
dig blijven.
In de kerk
„Hoeveel mensen zitten nog hier?"
vroegen wij.
„Ongeveer 20, kom maar mee in de
kerk".
Daar zaten de twintig om een grote
tafel, voorzien van brood, koek, boter en
melk. Een primus zorgde voor warme
koffie en 7.0 gezien konden de mensen het
nog wel even volhouden; wat ze zelf ook
toegaven.
„Ga eerst maai: een paar huizen langs",
zei de agent, „daar zitten er nog een
paar".
De twee boten werden ontkoppeld en
elk ging naar een huis,'verder het water
in. Een oude man keek uit het dakven
ster en zwaaide. „We komen er aan" riep
de agent, „ga maar naar de achterkant,
voor het raam". Aan de achterkant ston
den de twee oudjes: een man, met grote
grijze snor, en zijn oudé, zachtjes huilen
de vrouw, die, zoals de man zei, niet zo
goed meer uit de voeten kon. Een jonge
kerel hees zich met behulp van een touw
uit de boot naar boven. „Het touw onder
de oksel van je vrouw", zei hij tegen de
oude baas. Zielige geluidjes kwamen uit
de mond van het oude mensje, toen zij
buiten het raam bengelde, waar hoog
reikende handen haar srép.en en in de
boot 2etten. Snikkend leunde ze tegen
één van de mannen aan, te moe, om enig
initiatief te tonen. Haar man, een stoere
oude Zeeuw, sloeg zelf zijn benen over
het kozijn en werd eveneens gegrepen.
De man gooide snel wat beddegoed na
en toen ging de tocht verder.
„We hebben twee nachten op zolder
gezeten", vertelde de oude, „meestal on
der de dekens. Eten hadden we nog ge
noeg, en we konden ook wat warms ma
ken, want we hadden een vergasser, maar
het drinkwater begon aardig krap te wor- J
den".
Geen teken van leven
In twee andere huizeri was geen leven
meer te bespeuren en men kon slechts
hopen, dat de bewoners gered waren. In
het dorpje waren midderwijl nog een
roeiboot en een motorvlet aangekomen,
die ook reeds enige mensen hadden op
gepikt. Het schaarse beddegoed ging mee
in de boten en met de motorvlet voorop
begon de tocht. „Moet de hond niet mee"\
riep iemand. „Hij hoort nergens bij", zei
èr één. „Laat hem maar bij de paarden
blijven, of schiet hem anders dood". De
agent had zijn revolver reeds getrokken
om het dier een ellendig einde te bespa
ren, toen een man uit éen van de boten
sprong, door het water waadde, de hond
in het nekvel greèp en hem in de boot
slingerde. Paarden bleven ons nastaren
van het grasveld, onbewust van het lot,
dat hen wachtte. Met de motorvlet als
trekkracht ging de terugreis heel wat
vlotter en in anderhalf uur waren we
allemaal ^pp de dijk, waar midderwijl
genietroepen en marinemannen arriveer
den om de vluchtelingen ovér te nemen
en op een van de vele schuitjes te zet
ten, richting Ierseke.
Schepen
Vijf-en-zeventig schepen telden wij
vanmiddag voor Zierikzee: kustvaartui
gen marineschepen, tankschepen, parti
culiere jachten en visserschepen. Dé héle
vissersvloot van Nederland zit nu prac-
tisch in Zeeland, spontaan te hulp ge
sneld op de' dringende noodkreet. Sommi
gen met de vis nog aan boord, de gehele
vangst verspelend om hulp te kunnen
biecen.
Rond Haamstede, Bruinisse, de Flau
wers, Dreischor en andere plaatsen was
het hetzelfde beeld. Honderden schepen
voor de kust om de duizenden op te ne
men, die het eiland moesten verlaten.
Een groot bezwaar bij de reddingspogin
gen is echter het in onvoldoende mate
aanwezig zijn van roeiboten met buiten
boordmotor en platboomde vaartuigen,
die de gaten door kunnen of over de dij
ken gedragen kunnen worden. Zodoende
staat het aantal grotere schepen in geen
verhouding tot de primair nog meer nood
zakelijke kleine schuitjes om mensen uit
huizen te halen en naar de dijken te
brengen
Hefschrocfvlicg'tuigen
Prachtig werk "hebben de helicopters
gedaan, die tientallen mensen uit hun be
narde posities verlost hebben en de gehe
le dag boven de eilanden zweefden. Het
uitgooien van rubberboten is niet zo'n
groot succes geweest. Het was een toe
val ais zo'n boot terecht kwam tegen een
geïsoleerde boerderij- en enkele hebben
v/ij als verloren en lek geslagen tegen de
dijken zien liggen. Een tweede lancune
die zich wel zeer sterk heeft doen gevoe
len, is het ontbreken van radio-contact,
dat b.v. lot gevolg had, dat mén van
Schouwen-Duiveland lange tijd niéts
heeft gehoord. Ook zouden in de roei
bootjes draagbare zendertjes meegeno
men moeten worden, die contact hebben
met de vliegtuigen, die op hun beurt de
bedreigde punten kunnen aangeven. Nu
was net voor dc kleine bootjes veelal een
zoeken op goed geluk, terwijl men mocht
aannemen, dat .de boven hen cirkelende
vliegtuigen méér zagen dan de mensen
op het water.
Radio
..Wij hoorden Zondagavond de -radio",
rei'telde ons een inwoner van Seroosker
ke, „maar wij hoorden niets over Schou
wen en dachten dat men ons vergeten
had of dat men het bij ons niet zo erg
vond. Het ergste was, dat wij niet kon
den laten weten hoe het bij ons gesteld
was."
Gezien onze ervaringen op Schouwen-
Duiveland geloven wij te mogen aanne
men, dat het aantal slachtoffers nog be
langrijk uit zal gaan boven het thans ge
noemde officiële cijfer.
Ierseke is thans een van de centrale
punten voor de hulpverlening in Zeeland.
Het is vrijwel het enige plaatsje, dal niet
heeft geleden, al is practïsch de gehele
mosselcultuur verloren gegaan, wat op
zichzelf al een schade van honderdduizen
den is. De bewoners van Schouwen wor
den yoor een groot deel thans naar dit
plaatsje, vervoerd, waar ze opgevangen
worden, onderdak kunnen en*geregistreerd
worden, waarna ze per boot naar Bergen
op Zoom gaan. Daar staal de Evacuatie-
dienst klaar om 'ze. óver-te'nemen en ze
te distribueren over die gebieden, die
daarvoor zijn aangewezen- Direct na aan
komst in Bergen op Zoom worden de ge-
cvacueerden naar een centraal punt ge
bracht. Degenen, die op bezoek in Zee
land verrast werden en thans terugkeren
naar hun woonplaatsen .worden onmiddel
lijk naar het station gebracht, waar ze de
trein naar hun haarclstedèn kunnen ne
men.
FRIESCH DAGBLAD
TWEEDE BLAD
WOENSDAG 4 FEBRUARI 1953
C iult 's morgens „kiplekker"
nit bed springen.
Elke dag moet uw lerer een liter gal Ja uw
Ingewanden doen. stromen, anders verteert uw
voedsel niet. het bederft. U raakt verstopt,
wordt humeurig en loom. Neem de plantaardige
CARTER'S LEVER PILLETJES om die liter
gal op te wekken en uw spijsvertering en stoel
gang op natuurlijke wijze te regelen. Een
plantaardig zacht middel, onovertroffen om de
gal te doen stromen. Eist Carter's Leverpilletjes.
Het aantal slachtoffers stijgt nog steeds
De toestand op Goeree ën Overflakkeè Is door het grote'gebrek aan communicatie
middelen nog '".zéér onoverzichtelijk. De geëvacueerden van Oollgensplaal zijn in Din-
'teloord' ondergebracht.
Schepen met. voedsel, schoeisel en medicamenten zijn naar Ooltgensplaat onderweg.
De bevolking van Den Bommel evacu
eert vermoedelijk naai" Rotterdam. De
moeilijkheden aldaar kunnen nu overwon
nen worden.
Het meest critiek schynt dc situatie
in Oude en Nieuwe Tonge te zijn. Daar
moeten veel slachtoffers te betreuren
zijn en het gerucht gaat, dat ook de
burgemeester van Nieuwe Tonge ver
dronken is. Honderden inwoners zouden
hier opeengepakt zitten op een stuk dijk
van 300 m; Men heeft tot nu toe geen
enkel contact met andefc gemeenten op
het eiland kunnen krijgen. Twee boten
varen in de richting van Oude cn Nieu
we Tonge.
Andere plaatsen
In Stad aan 't-Haringvliet heeft de bevol
king besloten te blijven, met uitzondering
van een 150 tal, -dat er vrijwillig de voor
keur aan gaf te evacueren.
In Middelharnis en Sommelsdijk zijn
duizend burgers vrijwillig vertrokken. 6000
anderen wachten nog op vervoer. Tot nu toe
is de evacuatie er geschied per boot naar
Helevoetsluis en van daar per auto naar
Rotterdam.
De bewoners van Herkingen zijn voor een
groot deel geëvacueerd naar Dirksland. dat
droog ligt.
Door gebrek aan communicatiemiddelen
weet men riiët, hoe de toestand in Melis
sant en Goederede is. Het eeerstgenoémde
dorp schijnt nog droog te'liggen. In Oud
dorp schijnen geen slachtoffers té zijn ge
vallen. De bevolking was op dé hoogste
punten van de duinen geklommen en zit
nog hier'en daar op de daken.
Er'zijn vijf radiosels aangevraagd om on
derling contact .op het eiland mogelijk te
maken. Verzocht is=ze te „droppen" bij Mid
delharnis. waar reeds door helicoptères en
watervliegtuigen medicamenten zijn neer
gelaten.
- - Nieuwe doorbraak
Via Scheveningen Radio 'is medege
deeld, dat midden in 't dorp Den Bom
mel (aan de noordkust van het eiland
Flakkee) in het verlengde van de ha-
ven de dijk is doorgebroken.
In de dijk is een gat ontstaan ter breedte
van 35 meter bij een diepte van ongeveer
5 meter. Het water stroomt met grote
kracht door het gat. Een groot aantal hui
zen in de omgeving is reeds gedeeltelijk
ingestort, terwijl een groot aantal andere
door het schurende water eveneens dreig!
in te storten.
Zuidland
Uit een onderhoud, dat onze correspon-
dent zo juist heeft gehad met de burge
meester van Zuidland. blijkt, hoe zwaar
deze gemeente is getroffen. Er zijn hier
waarschijnlijk 20 slachtoffers te betreuren.
Op wonderbaarlijke wijze is een meisje,
tot- een gezin behorende, door het water
een reeds ontruimd huis binnengespoeld;
het kon later daaruit worden gered.
Van het dorp Zuidland staan nog slechts
100 woningen min of meer droog. Het vee
is grotendeels verdronken. Een gedeelte er
van kon in het dorp in veiligheid worden
gebracht: het is nu afgeloerd.
Bijna alle bewoners van Tiengemeten zijn
thans geëvacueerd. Twee mannen worden
vermist. De materiële schade is zeer aan
zienlijk.
Geldelijke bijstand voor
slachtoffers waterramp
Met het Nationaal Rampenfonds, dat de
particuliere financiële hulpverlening coör
dineert en met welk fonds de regering ten
nauwste samenwerkt, is overleg gepleegd
over het verlenen van noodzakelijke uit
keringen voor levens onderhoud aan slacht
offers Aan de ramp, welke ons land op
1 Februari 1953 heeft getroffen.
Als uitvloeisel van dit overleg" heeft de
minister van maatschappelijk werk alle
burgemeesters en wethouders gemachtigd
evengerióemdë slachtoffers, voor zover deze
niet óf onvoldoende in staat zijn om in.
hun eigen levensonderhoud te voorzien,
voorlopig een uitkering, ter voorziening in
de kosten van noodzakelijk levensonder
houd toe te kennen, overeenkomstig de
regeling hulpverlening oorlogsslachtoffers
(19101915). De hoofden van de bureaux
van'het betrokken departement in de pro
vincies zullen desgewenst hierbij van voor
lichting dienen.
Deze geldelijke hulpverleningsregelirig
ten behoeve van de slachtoffers van de
ramp wordt geacht te zijn ingegaan op
1 Februari j.l.
Nadere uitvoerlngsvoorschriflen op de
getroffen regeling zullen binnen korte tjjd
zodra het inzicht in de omvang en in
de verschillende aspecten van de te leni
gen nood is verkregen aan B. en W.
worden toegezonden.
Ticee paarden, ergens op een weg op
Walcherentemidden can de vloed,
verlaten en waarschijnlijk verloren.
Deze opname werd uil de lucht ge
maakt door een Engelse fotograafdie
met een vliegtuig uit Londen voor
een vlucht over Walcheren was op-
geslegen (Luchtfoto ANP)
