Goeree-Overflakkeehet eiland van de verschrikking
DE SPITS VAN DE MILDE HAND
Aangerichte sch:
benadering
ide nog niet bij
te schatten
Nog vecht men er verheten
tegen de ondergang
Koningin en Prinses Wilhelmina
vertoefden temidden van het leed
HAAGSCHE COURANT Woensdag 4 Februari 1953 Pagina 5
dWt. Het water is door de eeuwen heen
de vriend en de vijand van Nederland ge
weest. Men heeft dijken gelegd om het land
tegen overstromingen te behoeden, men
heeft dijken gelegd om het water in stromen
en rivieren te beteugelen, men heeft dijken
gelegd om land aan het water te ontrukken.
Men is vertrouwd met het water in Neder
land. Men gebruikt de stromen en kanalen
voor onze transporten, onze verbindingen.
Wij leven van het water. Onze scheepvaart
en scheepsbouw nemen een belangrijke plaats
in in het economische leven. Onze scheeps
bouwers, onze havenbouwers, onze scheep
vaartmaatschappijen genieten een wereld
reputatie.
Nu is dit water, waar wij zoveel aan te
danken hebben, doch waartegen wij ons
ook moeten verdedigen, als een vernielende
kracht, in een tomeloze vaart over onze pol
ders gekomen. De kracht van het water heeft
de dijken kapot gebeukt, grote gaten gesla
gen m de waterkeringen, het is door deze
gaten over het land. gestort, heeft huizen en
voegen vernield, dorpen onder water gezet.
Het is het kille graf geworden van honder
den landgenoten, die zich achter onze dijken
veilig waanden. Onze landerijen werden ver
nietigd of beschadigd. Onze voorraden gin
gen verloren. De bewoners van de stadjes en
de dorpen in de polders werden ontheemd-
Zij verloren vaders en moeders, zonen en
dochters en verwanten, have en goed en on
derdak. De ramp is groot, zeer groot. De
nacht van 31 Januari op 1 Febniari heeft
veel ellende over een deel van het Neder
landse volk gebracht. Er zijn veel woorden
geschreven en gesproken om deze ellende te
schilderen. Hier zijn woorden echter onmach
tig. Zij kunnen ten dele slechts een situatie
schetsen, verhelpen kunnen zij haar niet.
Er is echter een Nederlands volk, dat
krachtig is. Bijna even krachtig als het wa
ter. Stormvloeden hebben vaak ons land ge
teisterd. Zij hebben ons land ontrukt, maar
wij hebben het weer teruggenomen. De Zeeu
wen hebben niet voor niets de spreuk in het
wapen: „Ik worstel en kom boven". Een deel
van ons land is door het water overstroomd,
doch het zal weer boven komen! Iedere Ne
derlander zal bereid zijn bij deze worsteling
mede te helpen. Wie niet de kracht zijner
handen heeft, wie niet de kracht van zijn
geest bezit, heeft andere krachten in zich.
Dat is de kracht van de offervaardigheid. Al
is deze kracht door omstandigheden nog zo
klein, gebundeld is zij een eenheid. Een een
heid. die macht is. Nederland weet te offe
ren. Iedere Nederlander draagt het zijne bij.
Het dubbeltje van de onbekende man, de
vrouw of het kind in de collectebus is van
even grote waarde als de ton van de man,
die onbekend wenst te blijven. Iedere bijdra
ge, hoe klein en hoe groot, is de bijdrage, die
gegeven wordt door het hart. Laat Uw hand
leiden door het hart. Uw hand kan Uw pen
doenvoerenover het stortingsformulier,over
het girobiljet, over de cheque, die geadres
seerd is aan het
NATIONAAL RAMPENFONDS, DEN HAAG, GIRO 9575
Uw hart kan Uw hand ook leiden van Uw
beurs naar de collectebus, welke U Donder
dag a.s. in Den Haag wordt voorgehouden.
Donderdag zal in Den Haag worden gecol
lecteerd ter leniging van de nood in de ge-
troffen gebieden. Hagenaars WIJ weten dat
U een goed hart hebt. Wij hebben het hier
vaak ondervonden.
Laat de getroffenen, laat ook heel Neder
land weten, dat U een goed hart hebt.
Laat de bussen niet rinkelen of ritselen.
Zorgt er voor, dat er geen rammelend geluid
gehoord wordt als de collectant U de bus
voorhoudt. De bus moet vol zijn. Vol! En
gauw! Zorg, dat de collectanten zich vele
malen naar hun post moeten begeven, om de
bussen te legen.
Den Haag heeft geen torenspits. Laten wij
nu trachten een andere spits te bouwen.
De spits van de milde hand, opdat het
„Luctor et Emergo" ook thans weer beves
tigd worde.
175.000 Hectaren
overstroomd;
600.000 gedupeerden
Hoewel exacte cyfers moeilijk
te Reven zijn, schatten deskundigen
de oppervlakte van het over
stroomde gebied in Zuid-Holland,
Zeeland en West-Brabant op on
geveer 175.000 hectare.
In Zeeland heeft zeker twee
vijfde van de totale bevolking, on
geveer honderdduizend mensen,
ernstig van de overstroming te lij
den. Op de Zuidhollandse eilanden
en in de waarden zal dit aantal
125.000 en in het West-Brabantse
gebied ongeveer 60.000 bedragen,
Zodat het totale aantal ernstig
door de watersnood getroffenen
ruw geschat op 300.000 kan worden
gesteld. Het aantal minder ernstig
getroffenen is minstens zo groot.
De omvang van de schade aan
het veebeslag en aan het akker
bouwland is nog niet bü benade
ring vast te stellen. Duizenden
koeien en varkens en tiendui
zenden kippen hebben de dood
gevonden.
Van het overstroomde gebied is
ongeveer tweederde weideland en
een derde akkerbouwland. Onge
acht de schade aan de opstallen
moet er rekening mee worden ge-
houden, dat. grote aantallen trac
toren en landbouwwagens, land
bouwmachines en werktuigen ver
loren zün.
De in de overstroomde gebieden
uitgezaaide granen, suikerbieten,
enz. moeten worden afgeschreven.
Veel zal afhangen van de snel
heid, waarmede het water zal ver
dwijnen, of in het akkerbouwland
nog zomergraan of aardappelen
zullen kunnen worden verbouwd.
Indien het water lang blijft staan
zal de verzilting van vele gronden
te ernstig worden om nog dit jaar
vrucht voort te kunnen brengen.
De grote verliezen aan vee zul
len wellicht remmend op de uit
voer van zuivelproducten en vlees
waren kunnen werken. De binnen
landse voorziening van deze pro
ducten wordt door deskundigen
voorshands niet in enig gevaar ge
acht.
Op het vliegveld Valkenburg is
men bezig met het inpakken van
levensmiddelenpakketten, die in
de hoodgebieden gedropt zullen
worden. Ook Amerikaanse lucht
macht-soldaten verlenen hun
medewerking. Drie specialisten
bezig met hef bevestigen van
een parachute aan een levens
middelenpakket
den hangt, de dreiging van vast
lopen in onbetond water. De „Ko
ningsplaat" heeft het Spui gevon
den, de kortste weg naar Rotter
dam.
Op die brug hun namen mo
gen genoemd, want. zü zwoegen
ook dag en nacht voor deze gesla
gen landgenoten zuchten kapt.
Van Tiel en zijn collega, kapitein
Hartman van een sleepboot van P.
Smit. die als loods is meegegaan,
verlucht op als ze de Oude Maas
bereiken.
Dijkdoorbraak
op Flakkee
Den Bommel vraagt hulp
Via Srhcveningen Radio is
medegedeeld, dat midden in het
dorp Den Bommel (aan dc Noord
kust van het eiland Flakkee) in
het verlengde van de haven de
dijk is doorgebroken.
In de dijk is een gat ontstaan
ter breedte van 35 meter bij een
diepte van ongeveer 5 meter. Het
water stroomt met grote kracht
door het gat. Een groot aantal
huizen in de omgeving is reeds
gedeeltelijk ingestort, terwijl een
groot aantal andere door het
schurende water eveneens dreigt
in te storten.
De burgemeester van Den Bom
mel heeft verzocht om toezending
van ongeveer vijftig man genie
troepen, voorzien van al het mo
gelijke materieel, geschikt om hel
gat te dichten. Voor het dichten
zijn waarschijnlijk zinkstukken
nodig. De te zenden militairen
dienen zelf voor hun legering te
zorgen.
Tiengemeten
geëvacueerd
Bijna alle bewoners van Tienge
meten zijn thans geëvacueerd.
Twee mannen worden vermist. De
materiële schade is zeer aanzien
lijk. Van de Slaperdijk, die tussen
de polders Eendracht (die vol wa
ter staat) en Groot Zuid-Beijerland
ligt, waren'door de druk van het
S water de deuren uit de sluis gesla
gen. Het. is gelukt, liet gat te stop
pen, waardoor de schade in Groot-
Zuid-Beijerland niet tegen zal val-
(Van één onzer verslaggevers)
Aan boord van de Koningsplaat, Dinsdagavond.
Van de zijde van Middelhamis zijn zij aangekomen, een lange
stoet evacué's, strompelend over de drassige dijk naar de
haven waar het beloofde redding brengende schip, de Spido-
boot „Koningsplaat", tegen vier uur in de middag is binnen
gelopen. Groepen mannen, vrouwen en kinderen, soms ge
bukt onder bundels kleding, anderen met lege handen omdat
ze niets anders dan het vege lijf konden redden.
Zij zijn de loopbrug van het ponton afgelopen naar die witte
boot, waar de verwarming extra is opgestooktJonge
moeders met zuigelingen in dekens gewikkeld op de arm.
Kleine kinderen beladen met een tas of een kussensloop vol
kleren.
•Breur was bü de waarschuwers. Hü
hoorde boven het bulderen van de
orkaan plotseling een suizend ge
luid. Op hetzelfde moment werd
hü door een vloedgolf opgepakt en
tegQn een schutting gesmeten. Hü
stond op de plek waar de dük door
brak. Hü wist uit de barnende kolk
te komen, kroop de dük op en zag
ondanks de duisternis hoe een gi
gantische waterstroom van alle
kanten het dorp besprong.
Hü zag mensen in nachtkleding,
waanzinnig van angst, uit hun
huizen komen, het water tegemoet
lopend en verzwolgen wordend of
in de goede richting lopend en
tegen de dijk opklauterend.
Daar was voorlopig veiligheid.
De meesten vluchtten, overrom
peld door de vloed die de huizen
binnendrong, de trap op naar de
zolderverdieping. Daar bleven zü
büeen zitten tot eindelük het dag
licht kwam. Toen kwamen de hel
den van Stellendam in actie, ke
rels die niet aan zichzelf dachten,
vooral de vissers niet.
Er waren geen boten om de men
sen naar de dük te brengen, waar
ze voorlopig veilig zouden zitten.
Ze gingen te water, dikwyls tot
hun nek toe en graaiden losgesla
gen huisdeuren en planken, bü el
kaar. Ze maakten er wankele red
dingsvlotjes van die ze. door het
water wadend, door de straten
trokken.
Honderden zagen kans over de
dük naar de haven te vluchten en
aan boord van de schokkers te ko
men. Breur ging op zoek naar ken
nissen. Hü kon de woonkamer niet
bereiken en zag de acht mensen
levenloos in het water drijven. Hü
ging maar weg. Als er nog leven
den zün te redden, moet men de
doden aan z'ün lot overlaten.
Na twee dagen vond men in een
boom een vrouw van 62 jaar. Zü
zat hoog in de lakken en men wist
haar in een boot de krügen. Ze
leefde toen nog, maar kon geen
woord meer spreken.
Drinkwater was er niet in Stel
lendam, alleen maar jenever. Op
de dük verrichtten de doktoren van
Stellendam bovenmenselüke pres
taties om de redders op de been
te helpen en de geredden in het le
ven te houden.
Een
Bovenmenselijke daden
van vissers
De doodsangst, die nog vaag in
hun ogen ligt, verdwünt als ze in
de warmte zitten op een bank.
Eindelük rust. En weg van al die
verschrikkingen.
De boot stroomt vol. Mensen van
alle standen, de landarbeiders-
vrouw met een doek om het hoofd
naast een dame in een bontman
tel, die een baby draagt. Merk
waardig dat allen goed gekleed
zijn. Zü hebben blijkbaar de tüd
gehad voor een enigszins voorbe
reide vlucht en hun beste kleren
aangetrokken.
Mannen en vrouwen van het
Rode Kruis en enkele militairen
beginnen direct met het ronddie
nen van hele koffie en brood. Op
brancars komen invalide ouden
van dagen aan boord.
Weg uit de ellende
Zolang de „Koningsplaat" nog
aan het ponton ligt, wachtend op
nog meer evacué's, komen ze niet
tot rust. Ze willen weg van het
eiland. Ze weten dat ze naar Rot
terdam zullen worden afgevoerd,
maar het kan hen niets schelen.
Als ze maar de voordeur van 'n wo
ning kunnen binnengaan en een
bed zullen vinden, niet die lokalen
van de R.H.B.S. van Middelharnis,
waar zü büna drie dagen bijeen
hebben gezeten, op een eiland te
midden van een zee. Drie dagen
en twee nachten onderdak, maar
met honderden opgepakt in te
kleine ruimten, hun woningen
hebben zü verlaten. De school
hebben ze aanvaard als een toe
vlucht, maar nu ze door het on
dergelopen Middelharnis in boot
jes naar de dük zün gebracht en
lopend over de dük of varend in
het kanaal de haven hebben be
reikt, voelen ze dat een voorlopig
eind van de eerste ellende in zicht
is. Als de „Koningsplaat" in de
duisternis om zes uur de haven
uitvaart, is het of alle zorg van
hen afvalt. Ze geven toe: Honger
hebben ze niet gehad, wel dorst,
want er is büna meer goed drink
water. Over de düken hebben zü
Middelharnis kunnen bereiken,
waar zü rust meenden te vinden.
Maar ook dit middelpunt van hun
eiland was verdronken op de hui
zen na, die op de dük staan.
Hel in Stellendam!
Wat hier te schrüven van hun
ervaringen, die alle begonnen in
die rampnacht, toen het wassende
water hen overviel. De meesten
kunnen het niet onder woorden
brengen. Het is büna onmogelük
weer te geven wat zich op Goeree
en Overflakkee in de laatste da
gen aan verschrikkingen heeft
afgespeeld en nog afspeelt. Ver-
schrikkelük in al zün soberheid is
dat eenvoudige verhaal van een re
serve-wachtmeester van de Rüks-
politie te Stellendam, die drie da
gen niet uit de kleren is geweest,
die enkele uren tevoren voor het
eerst weer eens droog goed heeft
kunnen aantrekken en die met een
verbluffende helderheid zich alle
lugubere momenten van de ca
tastrophe weer voor de geest haalt.
Om drie uur in die noodlotsnacht
werd Stellendam van twee züden
door het water besprongen. Eerst
van het Zuiden. Wachtmeester
In de dijk bij Papendrecht is een
gat van 85 meter lengte ge-
Boven op de brug van de „Ko- slagen. Men is nu druk bezig
ningsplaat" halen twee kerels het met het dichten en krijgt daarbij
navlgatiostuntje van hun leven de hu/p VQ„ honderdm
vrijwilligers.
uit. Ze weten gelukkig niet. dat
altüd nog dreiging boven hun hoof-
.vigatïe-stunt
Ze klagen niet, deze van alles
wat zij bezaten beroofden. Terwül
de „Koningsplaat" over de donkere
zee-arm naar het, Spui koerste, za
len ze als verlost van alle zorgen
in de kajuiten. Byna waren ze op
gewekt. Een enkele keek slechts
verwezen voor zich uit.
Een jonge man uit Oude Tonge,
die Zaterdagavond in Middelharnis
was, kon niet meer naar zün dorp
terug. Nu wordt hij afgevoerd. Hü
vraagt of iemand iets van zün
ouders weet. Er is er een aan
boord die Oude Tonge heeft be
reikt. Een timmerman heeft daar
niet minder dan 60 personen in een
boot naar de dük gebracht. De
mensen zitten nog op de zolders,
maar thans is de marine gekomen
met vletten.
De timmerman heeft in zün dorp
alleen 262 doden geteld. De Julia-
nastraat is aan een züde geheel in
het water verdwenen. Zü zün nog
verder het verdronken land afge
gaan. Herkingen hebben ze niet
meer kunnen vinden. Het is van de
aardbodem verdwenen. Hetzelfde
de Commissaris van de Konin
gin jhr. mr. de Casembroot. Op
het Havenplein van Zierikzee
drong de bevolking rondom de
wagen en vrouwen schreiden als
kinderen en drukten woordeloos
de handen van de Prinses. Zacht
zei H.K.H.„Ik kan niet anders
zeggen dan: Mün innige deelne
ming."
Ontroerend waren ook de korte
momenten, zoals vlak voor Stave-
lisse, waar een Amsterdamse rond-
aartboot passeerde met tientallen
'luchtclingen. Onmiddellijk ver
scheen de Prinses aan het dek,
wind en regen trotserend. De
luchtelingen zagen haar: mannen
ruitten de hoofddeksels af en een
vrouw riep: „Prinses dank"
Meer kon ze niet zeggen. Maar
ieder voelde zo vertelde men
ons dat deze woorden welspre
kender waren dan menige rede
voering.
In Stavenisse ging de Prinses na
een kort bezoek aan boord van een
ander vaartuig, dat haar naar Ber
gen op Zoom bracht.
Ontroerende momenten
Zowel Koningin Juliana, als Prin
ses Wilhelmina hebben gisteren
wederom de gehele dag gewüd aan
het bezoeken van de noodgebieden.
Koningin Juliana vertrok gister
morgen oin 9 uur uit Soestdyk en
maakte van Soesterberg uit een
vlucht met een militair toestel bo
ven de geteisterde gebieden. Daar
na landde het toestel op Gilze-Rijen
waar H. M. zich uitvoerig liet
voorlichten over het hulpverle-
ningswerk. Zy verklaarde byzonder
getroffen te zijn door het perfec
te teamwork van alle samenwer
kende instanties.
In Breda bracht H. M. vervol
gens een bezoek aan het ontvangst
centrum voor evacué's, dat in het
gebouw van de K. M. A. is inge
richt. Daarna bezocht H. M., zo
als wü gisteren reeds meldden
Fünaart en Halsteren.
Na een kort bezoek aan Bergen
op Zoom begaf H. M. zich naar
Roosendaal, waar zü zich in de ont-
vangstcentra voor evacué's lange
tüd met de daar verblüvende
slachtoffers onderhield.
Op weg naar Den Bosch haalde
de auto van H. M. die van de
Franse Ambassadeur in. Zü liet
haar wagen stoppen en onderhield
zich geruime tüd met de heer Gar-
nier, daarbü van de gelegenheid
gebruik makend hem haar warme
dank te betuigen voor de hulp van
de Franse genie.
Het militaire vliegtuig bracht
Koningin Juliana daarna weer te
rug naar Soesterberg, waar het om
half negen gisteravond arriveerde.
Prinses Wilhelmina bracht van
gistermorgen af een bezoek aan
Noord-Beveland, Schouwen-Duive-
land en Tholen. Aan boord van een
marechaussee-vaartuig ging H.K.H,
van Kortgene op Noord-Bëveland,
naar Zierikzee en vandaar naar
Tholen. Ooggetuigen vertelden, dat
wat de Prinses deed groots was.
Met een bestelwagen reed zü
Zierikzee binnen, vergezeld door
Speciale watersnood
postzegel
Ten behoeve van de getroffenen
zal P.T.T. op zeer korte termün
een speciale watersnood-postzegel
uitgeven in de frankeer-waarde
van 10 cent met een toeslag even
eens van 10 cent. De opbrengst,
van de toeslag komt geheel ten
goede van de slachtoffers. Om
trent het tydstip waarop deze ze
gels, die nog gedrukt moeten wor
den, verkrügbaar zullen zijn, volgt
nader bericht.
Ook P.T.T. doet het
mogelijke
De gehele PTT-dienst is in de
weer om de postale en telecom-
municatieverbindingen zo mogelijk j
te herstellen. Kunnen de bestaande j
verbindingen niet hersteld worden,
dan wordt op grote schaal ge-
improviseerd, waarbij uiteraard de
mobilofoon juist in deze dagen be
wijst van welke enorme betekenis
hü kan zün. Waar in telefoon- j
installaties de electrische stroom
is uitgevallen, brengt in vete ge
vallen een nood-aggregaat red- I
ding. De aanvoer van deze appa-
raten is echter uiterst moeilük.
Het prachtige werk, dat de ama
teurzenders in deze dagen verrich
ten, wordt geleid en gebundeld
door de bü'zondere radiodienst van
P.T.T.
Ook de Centrale Werkplaats
staat onder hoge druk. Daar wordt
b.v. met man en macht gewerkt
aan het gereedmaken van met de
hand bediende telefoonposten en
telefoontoestellen, teneinde de ge
volgen op de vangen van het ge
stoord raken van de automatische
telefoonverbindingen op talloze
plaatsen.
De PTT-kabels hebben het hard
te verduren gehad en vermoedelijk
is de schade aanzienlük, maar nie
mand kan nog in de verste verte
overzien, hoe groot, de schade is.
Postverbindingen worden thans op
alle mogelüke manieren geïmpro- l
viseerd.
Een Sea Otter van de Marine
Vliegdienst is op het vliegveld
Valkenburg geland met evacué's
aan boord. Een zieke wordt er
uitgedragen en naar een zieken
huis hier ter stede vervoerd. De
Sea Otters kunnen zowel op het
water als op het land neer
strijken en zijn dus uiterst ge- J
schikt voor het reddingswerk
