Het Eucharistische Vasten
LUISTERAARS IN OPSTAND
R.K. Vroedvrouwenschool in
Heerlen bestaat 40 jaar
D
De nieuwe Constitutie van
Paus Pius XII
Betere radio-ontvangst in het
Noorden noodzakelijk
Plaats van het ziekenhuis in de
samenleving
Een voortreffelijk stuk
emancipatiewerk
Mgr Henricus Leven S.V.D.
WOENSDAG 4 FEBRUARI 1953
PAGINA 8
II (Slot)
Andere uitzonderingen op het nuchter
communiceren
E bedoeling van het Eucharistisch I Al deze dispensaties, persoonlijke er
■asten teas een waardige voorbe- plaatselijke, zijn vanaf 16 Januari j.l. ver-
reiding te zijn op de H. Communie.
Het zou averechts werken, als daardoor
bepaalde personen blijvend van het ont
vangen van de H. Eucharistie zouden
worden uitgesloten. Het Concilie van
Constanz (Ïil5) verklaarde dan ook.
dat het nuchterheidsgebod gold, tenzij
in geval van ziekte óf van een andere
noodzaak, door de Kerk erkend of vast
gesteld. Doch terxcyl de behoefte om in
het gewone vasten verlichting aan tc
brengen vooral in het Noorden algemeen
werd aangevoeldwas dit niet het geval
met het Eucharistisch vasten. De nood
zaak van verandering in de gewone
vastenpraktijk teas het gelukkig gevolg
van de ernstige wil der gelovigen om het
vasten te onderhouden. Men kwam- daar
aan tegemoet door de vastenpraktijk ook
voor de grote massa physiek mogelijk te
maken: 'toegestaan werd het nemen van
meer dan één maaltijd en het totale
nuchterzijn gedurende de morgen werd
prijsgegeven. Het strenge handhaven
van het Eucharistisch vasten was helaas
mede het gevolg van de lauwheid der
gelovigen, die 'steeds minder gingen
communiceren en aldus niet verlangden
naar dispensatie in het nuchter-blyven.
Het communiceren ging zich beperken
tot een zeldzame keer per jaar. Wel
trachtte het Concilie van Trente 1562)
de oude praktijk te doen herleven.
Het sprak als zijn wens uit, dat „de
christenen, zo dikwijls zij de H. Mis bij
wonen, tevens niet alleen geestelijk,
maar ook sacramenteel communiceren",
d.w.z. minstens op alle Zon- en feest
dagen. Maar de star-strenge beweging
van het Jansenisme deed daarna aan de
herleving van de gezonde praktijk grote
afbreuk, zodat de omkeer eerst begon
door het befaamde decreet van de Z.
Paus Pius X (1905): „de mogelijkheid
tot de veelvuldige, ja dagelijkse Com
munie moet openstaan voor alle gelovi
gen van alle stand en rang"; geëist
wordt daartoe het „vrij zijn van (nog
niet in de Biecht vergeven) grote zon
denschuld", „de goede en zuivere be
doeling" (geen minderwaardige redenen,
geen menselijk opzicht) en „een zorg
vuldige voorbereiding en passende dank
zegging naar vermogen".
Nu de Paus zo uitdrukkelijk had ver
klaard. wat Christus' bedoeling is geweest
met het instellen van het H. Sacrament.
Is een verheugende volgzaamheid 't ant
woord der gelovigen daarop geweest. De
veelvuldige Communie kwam weer in
ere en daarmee deed zich ook de behoefte
gevoelen naar een meer soepele regeling
van het Eucharistisch vasten, n.l. voor
degenen, die door ziekte of door ander
groot ongemak niet geheel nuchter kon
den blijven. Door persoonlijke dispensa
ties en door enige dispensatie-volmacht
aan verschillende bisschoppen verleend,
kwam de H. Stoel aan deze wensen tege
moet. Ten slotte werd deze aangelegenheid
algemeen en uniform geregeld door de
nieuwe Constitutie van P. Pius XII (6 Jan.
1953 en van kracht geworden op 16 Jan.
d.a.v.).
Het Eucharistisch vasten
van thans
OM wille van het Hoogheilig Geheim,
dat men in de H. Communie ont
vangt, blUft de H. Kerk een waar
dige voorbereiding naar ziel en lichaam
van de communicant vragen. De lichame
lijke voorbereiding blijft onverkort be
staan in dc verplichting van het Eucha
ristisch vasten. Daarom zal ook de och
tendmis (beginnend tussen een uur na het
morgenrood en een uur na de middag) de
gewone praktijk moeten blijven. Dan im
mers alleen is het Eucharistisch vasten al
gemeen te handhaven.
't Eucharistisch vasten bestaat voortaan
In het zich onthouden (van middernacht
af) van alle spijs en van alle drank, be
halve van gewoon water. Of naar ons hui
dig spraakgebruik geformuleerd nuch
ter blijven van middernacht af, maar het
gebruik van water ontnuchtert niet. Deze
bepaling geeft de oude zin aan 't „nuch-
ter-zijn" terug het is vasten vóór de H.
Communie, maar nu op water alleen.
„Allen zo zegt de Paus letterlijk
moeten het volgende duidelijk voor ogen
houden Wij willenwat het Eucharis
tisch vasten betreft, de volle kracht van
deze wet en gewoonte bevestigen; vervol
gens is het Onze bedoeling ook hen, die
deze wet kunnen onderhouden, te verma
nen, dat zij zorgvuldig doorgaan om dit
te doen". Als algemene regel geldt dns
voortaan Indien mogelijk vasten op wa
ter alleen.
De mogelijkheid tot
dispensatie
fX^DCH blijft deze vorm van
Ir
nog grote bezwa
•allen en men kan daar geen gebruik
meer van maken. Wel blijft natuurlijk de
kerkelijke wet van kracht, dat men in
stervensgevaar of bij gevaar van ontering
van het H. Sacrament zonder meer mag
communiceren.
In plaats van de afzonderlijke dispensa
ties is thans voor de gehele Kerk een
uniforme regeling getroffen. Buiten de ge
vallen in deze regeling genoemd, is geen
dispensatie meer mogelijk en men heeft
zich strikt aan deze regeling te houden,
ze niet uit te breiden over andere geval
len. Bovendien moet alle misbruik en on
eerbiedigheid jegens het H. Sacrament bij
het gebruikmaken van de dispensatie wor
den vermeden. De dispensatie geldt ook
alleen voor zover en zo lang hetzelfde aan
zienlijke bezwaar of ernstige ongemak
blijft bestaan.
Meent men. dat men om een van de on
derstaande gevallen in aanmerking komt
voor verlichting van het Eucharistisch
vasten, dan heeft men zich tot 'n biecht
vader te wenden, aan wie in laatste in
stantie de beslissing toekomt. Onder
biechtvader wordt hier verstaan een
priester, die volmacht heeft om biecht te
horen (jurisdictie heeft); men kan hem
ook buiten de biecht zijn geval voorleg
gen. De biechtvader heeft dan te oorde
len. of men van de lichtere vorm van
Eucharistisch vasten gebruik mag maken
en hij kan dit toestaan voor één keer, voor
kortere of langere tijd, naar zijn verant
woordelijkheid hem dit ingeeft.
De voor ons land meest voorkomende
gevallen zijn die van ziekte, inspannende
arbeid en grote afstand van de kerk. Er
is nog een ander geval het late uur van
de H. Mis, maar dit zal slechts bij uit
zondering hier van toepassing kunnen zijn
en zal daarom afzonderlijk worden ver
meld.
De drie meest voorkomende
gevallen
VOOREERST ziekte
Als het voor een zieke, al dan niet
bedlegerig, een ernstig ongemak is
om voor de H. Communie te vasten op
water alleen, dan kan hij met verlof, van
de biechtvader ook andere drank (b.v:
thee. melk) gebruiken; ook mag hij dan
medicijnen (b.v. poeder, drankje, tablet,
capsule) innemen. Het is echter niet toe
gestaan alcoholische dranken te gebruiken
ook al zou dit door de dokter zijn voor
geschreven. Medicijn is in de strikte zin
op te vatten n.l. dat wat door de dokter
wegens de ziekte wordt voorgeschreven of
wat in het gewone spraakgebruik „medi
cijn" heet. Elke willekeurige vaste 6tof,
die men als voedsel gebruikt, kan echter
niet als medicijn worden beschouwd. Het
moet werkelijk geneesmiddel zijn in de
boven omschreven zin.
Samengevat wordt dit derhalve Zie
ken, die meer nodig hebben dan water al
leen vóór de H. Communie, kunnen van
de biechtvader verlof krijgen voor de
H. Communie aldus te vasten na midder
nacht geen vaste spijzen en geen alcoholi
sche dranken meer gebruiken. Geneesmid
delen zijn dan ook geoorloofd.
vAvolgens inspannende arbeid.
Degenen, die tussen middernacht en de
H. Communie zulke inspannende arbeid
moeten verrichten, dat zij niet kunnen
vasten op water alleen, kunnen met verlof
van de biechtvader tot een vol uur vóór
de H. Communie ook andere dranken ge
bruiken (b.v. koffie, melk), behalve alco
hol. Als voorbeelden van inspannende ar
beid worden genoemd: personen, die in de
continu-arbeid des nachts aan de beurt
zijn om in fabrieken, vervoerwezen (bijv.
spoor, vrachtverkeer, taxibedrijf), scheep
vaart of andere instellingen van algemeen
nut, te werken. Personen, die krachtens
hun ambt of uit liefdedienst des nachts
waken (ziekenverpleging, ziekenwacht.
nachtwakers enz.) Moeders, die in blijde
verwachting zijn of die, vóór zij naar de
kerk kunnen gaan, reeds geruime tijd
drukke bezigheden hebben gehad in het
huishouden. En dergelijke soort gevallen.
Samengevat wordt dit personen, die
tussen middernacht en de H. Communie
Inspannende arbeid moeten verrichten,
kunnen zo nodig van de biechtvader ver
lof krijgen voor de H. Communie aldus te
vasten na middernacht geen vaste spij
zen en geen alcoholische dranken meer;
en het laatste uur geen drank meer (uit
gezonderd water).
Dan nog grote afstand van de kerk.
Personen, die op een afstand van min
stens ongeveer 2 K.M. van de kerk wonen,
als zij moeten lopen (of op een evenredig
grotere afstand als zij gaan rijden), kun
nen van de biechtvader verlof krijgen om
tot één uur voor de H. Communie wat an
ders te drinken dan water (uitgezonderd
weer alcoholische dranken), indien zij be
zwaarlijk kunnen vasten op water alleen.
De biechtvader heeft echter rekening te
houden met de bijzondere moeilijkheden
van het persoonlijk gestel van de commu
nicant of met de bijzondere zwaarte van
de tocht naar de kerk (b.v. heuvelachtig
terrein, regen en wind).
Samengevat wederom wordt dit aldus
personen, die ongeveer een klein half uur
(20 tot 25 minuten) lopen, fietsen of rij
den, van de kerk wonen, kunnen, zo nodig,
van de biechtvader verlof krijgen voor
de H. Communie aldus te vasten na
middernacht geen vaste spijzen en geen
alcoholische dranken meer, en het laatste
volle uur geen drank meer (uitgezonderd
water).
Het late Communie-uur
ER wordt nog een andere titel voor
dispensatie genoemd, die echter in
ons land slechts zelden zal kunnen
worden toegepast. Het betreft het niet
vroeg kunnen communiceren, waaronder
slechts twee gevallen behoren: er zijn nl.
gelovigen, die eerst laat in de ochtend
een H. Mis in hun kerk, kapel of nood
kapel hebben. Dit kan hier voorkomen
als een priester twee kerken moet be
dienen en in de eerste een vroege en in
de andere slechts een late H. Mis kan
lezen. Is in de laatst genoemde kerk de
H. Mis eerst na 9 uur 's morgens, dan
kan de priester aan de communicanten
verlof geven te drinken (uitgezonderd
alcoholische dranken) tot één uur voor
de H. Communie, als zy bezwaarlijk
alleen op water kunnen vasten.
Onder deze titel behoort ook het ge
val van de kinderen, die op enige
afstand van de kerk en school wonen,
zodat z\j als z(j ter H. Tafel zouden
gaan. nuchter naar school zouden moe
ien, omdat zij thuis niet eerst kunnen
gaan ontbijten. Voor buitenparochies,
waar slechts één H. Mis kort voor
schooltijd wordt gelezen, zou dit het
geval kunnen z(jn. maar dan vallen de
kinderen op aanzienlijke afstand reeds
onder het hierboven genoemde derde
geval. Van de andere kant vermaant de
Paus uitdrukkelijk, dat alle misbruik
en oneerbiedigheid ten opzichte van het
H. Sacrament moet voorkomen worden.
Daar is bij kinderen eerder aanleiding
toe dan bij volwassenen. Een betere op
lossing is dan ook wel die, welke ge
vonden is in het verstrekken van melk
op schoolde kinderen kunnen deze dan
bij de van huis meegenomen boterham
onder toezicht van het onderwijzend
personeel na de H. Mis in een geschikt
lokaal gebruiken. Zouden, vooral om
trent dit laatste punt nadere richtlijnen
van de Bisschoppen verschijnen, dan
heeft men zich daar natuurlijk aan te
houden.
Het ongemak van de
dispensatie
TTT dit alles blijkt, dat de H. Vader
bij al zijn tegemoetkoming ten op
zichte van dc noden van de mense
lijke natuur, toch de ernstige bedoeling
heeft niets af te doen aan de zorgvuldige
voorbereiding, ook op lichamelijk gebied,
die het ontvangen van de Goddelijke
Spijze vereist. Wel is de zielereinheid
het voornaamste en staat de geestelijke
voorbereiding ver verheven boven de
lichamelijke, maar de mens bestaat uit
ziel en lichaam en dit laatste is wel het
weerspannigst6 element in de dienst van
God. Daarom heeft ook het lichaam t.z.t.
zijn aandeel in de Godseerbiediging bij
I te dragen in onderdanigheid aan de
geest. Bij het verlenen van de dispen
satie moet dan ook dc biechtvader aan
dringen, dat degene, die ervan gebruik
maakt, op andere w\jze aanvult, wat aan
het Eucharistisch vasten ontbreekt. Dat
is erkend gebruik van de Kerk. Het kan
gebeuren door meer zorgvuldige voor
bereiding of langere dankzegging in
gebed, door meer dan verplichte boet
vaardigheid, vooral ook door grotere
liefdadigheid dan men gewoon is. Aldus
de H. Vader.
By dit olies blijft voor de gewone ge
lovige het ongemak van zijn geval aan
de biechtvader te moeten voorleggen en
niet zelf te mogen beslissen.
Daartegenover staat echter de grote
soepelheid in de regeling. In plaats dat
alles centraal wordt geregeld, waardoor
met particuliere omstandigheden weinig
rekening kan gehouden worden, is nu de
volle verantwoording op de communicant
en biechtvader gelegd, die naar behoren
de bijzondere omstandigheden van per
soon en plaats kunnen beoordelen.
Daar de dispensaties voor de priesters
zelf, ongeveer gelijk aan die der gewone
gelovigen, in het hun bekende vaktijd
schrift worden behandeld, gaan wij die
hier verder stilzwijgend voorbij.
J. A. M. PREIN.
Seminarie Rjjsenburg.
Voor het eerste artikel zie men onze
editie van Maandag jl.
(Van onze correspondent)
De ontvangst van de radioprogramma's Hilversum
wordt, dat verder luisteren zenuwslopend zou zijn.
En toen was het geduld ineens uitgeput!
In Winschoten kwamen verontwaardigde
radioluisteraars op een protestvergadering
bijeen, er werd een voorlopig comité Be-
Svmposion van geneeskundige afdeling
van het Thijmgenootscliap
Het zal wel een toevallige samenloop
van omstandigheden zfjn geweest, die er
toe geleid heeft, dat het symposion van
de Geneeskundige Afdeling van het
Thymgenootschap, Zaterdag j.l. te Til
burg gehouden werd. Maar er werd deze
keer niet gesproken over specialisten en
ziekenfondsen, doch over: De plaats van
het ziekenhuis in dc samenleving. Na een
algemene inleiding door de voorzitter van
de afdeling kregen achtereenvolgens zes
sprekers het woord, die in korte trekken
de voornaamste aspecten van dit probleem
behandelden.
Ziekenhuisverpleging en christelijk per
spectief was het onderwerp, waarmee door
prof. S. Trooster S.J. de rij van sprekers
werd geopend. „Christus' hulpverlening
aan de zieke en lijdende mens is steeds
een uitdrukkelijk heenwijzen geweest naar
de veel fundamenteler verlossing van de
mens uit zonde en dood; een werkdadig
symbool van Christus' eigenlijke zending;
de mens herstellen in zijn harmonie met
God.
De taak van het katholieke ziekenhuis is
wél het verlenen van technisch-deskun-
dige hulp maar deze is nooit te scheiden
van de bovennatuurlijke taak van cari-
tasbeoefening. Het moet een centrum zijn
van diep christelijke beroepsuitoefening,
'n bovennatuurlijk-carltatieve instelling".
Hieraan koppelde spr. verschillende con
sequenties.
Gevaren
Dr W. R. Heere, hoogleraar in de socio
logie aan de Kath. Econ. Hogeschool te
Tilburg, behandelde het onderwerp van
sociologisch standpunt. Het ziekenhuis,
vooral het gesloten ziekenhuis neemt een
monopoliestelling in. Een machtspositie,
die gevaren in zich kan bergen. Dit vraagt
om een beroepsethos, die tot grondslag
moet hebben de rechtvaardigheid en de
liefde. Het streven naar (technische) ver
volmaking bergt bovendien gevaren in
zich van over-specialisatie, commerciali
sering en massificatie.
Op deze gevaren werd ook gewezen door
dr J. B. Stolte, internist-directeur van het
St. Elisabeth-Zickenhuis, te Tilburg, die
de steeds verder gaande splitsing in deel-
specialismen gevaarlijk achtte voor de
zieke. De toepassing ervan dient alleen te
geschieden in evident noodzakelijke ge
vallen. Specialisering leidt tot isolatie van
dat men allerlei zenders door elkaar hoort
of telkens een andere zendpr op de achter
grond beluistert. De sterkte van een zen
der neemt echter af naarmate men er
verder vandaan woont. Daarom heeft het
Westen van het land evenals het centrum
een goede ontvangst, want zij hebben de
zenders te Lopik in hun midden. Opvoe
ring van de energie van de zenders is ook
I niet toegestaan.
T en II in rle rlrie De enige oplossing ziet het comité dan
i ook in de F.M.-zenders. Duitsland begon
noordelijke provincies is al lange tijd uiterst slecht. Ook in het Oosten en na de oorlog met dc bouw van deze
Zuiden van het land hebben radiobezitters geregeld klachten omdat ook *cn<lers op advies van de Amerikaanse
deze delen van het land niet voldoende onder bet bereik van de beide zen- j deze 'zender^helfb^m'lmmer^dVzc1'^zen
ders te Lopik liggen, maar in die delen is verbetering gebracht door middel ders kunnen niet door buitenlandse zen
van hulpzenders. De hulpzender te Hoogczand is nagenoeg van geen hete- j gandsTTan" worden^ verder
kenis, omdat slechts een gedeelte van de provincie Groningen over een wordt een goede ontvangst gegarandeerd,
afstand van 20 kilomatcr binnen het bereik van deze zender ligt. En zo "Eéh„'l^'n°^."a,dr°?; Zt
zijn er in de provincies Groningen. Friesland en Drente hele gebieden, waar hart van de drie Noordelijke provinciën
ook met de kostbaarste ontvangtoestellen een redelijk goede ontvangst niet *[eP'aats- aldus redeneert het actie-comité
-I t i i l i en de ontvangst zou in deze streken vol-
gegarandeerd wordt. Het gebeurt, vooral tijdens de avonduren, meermalen maakt zijn.
dat een radioprogramma plotseling geheel „wegvalt"' of zodanig gestoord De kosten kunnen onmogelijk een
- onoverkomelijk bezwaar zijn, want deze
zenders zijn niet duur en kunnen daaren-
ook nog gebruikt worden voor de
televisie, waarvoor men 12 millioen gulden
wil uittrekken. Een bezwaar is dat deze
F.M.-zenders uitsluitend gebruikt kunnen
•orden op de drie-meter band. Het
merendeel van de huidige radiotoestellen
is niet van een drie-meter-band voorzien.
Maar de handel heeft inmiddels een voor-
zetapparaat op de markt gebracht, dat
zeker in een behoefte voorziet.
P.T.T. vóór F.M.-zenders
Zowel bij de PTT als bij de Radio-Unie
is men het er al lang over eens dat het
gebruik van de F M. zenders de enige
afdoende mogelijkheid is om uit de zen-
der-chaos te komen, zo beweren actie
comité-leden, die echter ook geen ant
woord weten op de vraag, waarom invoe
ring dan toch nog maar steeds getraineerd
wordt.
Misschien echter wordt dit probleem nu
met grotere spoed bekeken, nu duizenden
radioluisteraars niet langer genoegen
nemen met de bestaande toestand, nu dui
zenden protesteren tegen de radioluister
bijdrage in Friesland is er inmiddels
een principiële rechtszaak over geweest
actie zijn gekomen. P.T.T. Radioraad,
Radio-unie, Nozema (Nederlandse Om
roep Zender Maatschappij), omroepvereni
gingen, alle hebben hierin iets te zeggen,
Hoge P.T.T. functionarissen beweren
ook weer volgens het actie-comité dat,
als de P.T.T. er alleen over te beslissen
had, de F.M. zenders er al lang geweest
zouden zijn.
En de Omroepverenigingen? Enkele
hebben gereageerd op de actie in he«
Noorden, maar geen van de omroepvereni
gingen schaart zich achter de luisteraars
in het Noorden. Zien de omroepverenigin
gen een goede regionale ontvangst, waar
dan ook, niet graag? Vrezen zij een te
sterk regionaal karakter?
Intussen breidt de actie zich uit. Ook
Twente toont reeds grote interesse. Er
wordt met grote energie gewerkt., temeer
daar de Radioraad zoals gezegd inmiddels
aan de Tweede Kamer het advies heeft
gegeven 12 millioen gulden uit te trekken
voor de uitbreiding van de televisie. Tele
visie? Goed. maar eerst goede radio
ontvangst voor tienduizenden.Dage-
Hjks sluiten zich meer radioluisteraars
aan. Zo sloot een enthousiaste groep zich
aan onder de slagzin; „Wy doen mee, want
we zyn niet tevree, over Hilversum I en
11". Vandaag zal er een bespreking plaats
vinden tussen het comité en de N.V.
Nozema over de mogelijkheden. P.T.T.-
technici doen voorts op het ogenblik veld
sterktemetingen. De eerste successen..
Naar de mening van dr Stolte dient de
verhouding specialistpatiënt ongerept te
blijven. Hij is dan ook voorstander van
„all-out" relatie met het ziekenhuis, d.w.z.
dat de specialist van het ziekenhuis geen
honorarium ontvangt, maar deze kwestie
rechtstreeks met de patiënt c.q. de zie
kenfondsen regelt, 't Ziekenhuis moet dan
echter in aanmerking nemen, dat een be
paald aantal bedden nodig is voor de be
staanszekerheid van de specialist.
Plaats van de huisarts
De buitensluiting van de huisarts acht
dr Stolte beslist een nadeel. Belangrijke
beslissingen over de patiënt mogen niet
buiten de huisarts om genomen worden.
Helaas komt het veel voor, dat de huis
arts onkundig wordt gelaten.
Hiermee in overeenstemming was het
betoog van dr H. Festen, huisarts te Til
burg, die de positie van de huisarts aan
een nader onderzoek onderwierp.
Naar ztyn mening moet de huisarts wel
kom zfjn in het ziekenhuis en moet deze
faciliteiten verkrijgen ter medebehande
ling van z(jn patiënten. Opneming en ont
slag van de patiënt dient in overleg met
de huisarts te geschieden en van zijn kant
dient de huisarts de specialist bij de nabe
handeling in te schakelen. De huisarts
moet echter niet zelfstandig patiënten in
het ziekenhuis behandelen.
Onder de rij van sprekers bevond zich
ook een bedrijfspsycholoog, J. M. van
Susante, die er op wees, hoe ondanks de
grote verschillen, die bestaan tussen
ziekenhuis en bedrijfsleven, toch bepaalde
bedrijfspsychologische methoden voor toe
passing in aanmerking zouden kunnen
komen, hetgeen de goede gang van zaken
binnen het ziekenhuis ten goede kan
komen.
Tenslotte sprak rector A. A. M. Sanders
pr. over 't Katholieke Ziekenhuis als ziel
zorgcentrum. Het belang van de zielzorg
in het ziekenhuis kan niet gemakkelijk
worden overschat. Als voorbeeld noemde
spr. het feit, dat in Parijs en Wenen 97
98 pet van degenen, die er in ziekenhuizen
overlijden nog tijdig tot inkeer komen. In
een enthousiast betoog schetste rector
Sanders verder de mooie maar ingewik
kelde taak van de zielzorger in het zieken
huis.
Na de middag werd nog gediscussieerd
over de hierboven genoemde onderwerpen
langen Noordelijke Luisteraars opgericht
en er werd een protesttelcgram gezonden
aan het Centraal Bureau Radio Omroep.
En dat was meteen een wekroep tot een
stille opstand van noordelijke luisteraars,
want het stroomde van alle kanten ad-
haesiebetuigingen. Niet alleen werden in
Oost-Groningen tal van plaatselijke comi-
te's opgericht, maar in enkele dagen ver
breidde de actie zich over het gehele
Noorden.
En zo is dezer dagen een definitief noor
delijk comité gevormd, waarin belangrijke
figuren zitting hebben genomen. Het
comité bestaat uit de heren L. Foreman,
Winschoten; H. Wal, Winschoten: J. J.
Leeninga. Groningen; dr Buurma, Gro
ningen; dr W. Kok, Leeuwarden, pater
Hettema, Drachten; R. Zegering Hadders,
Emmen en dr J. Naarding, Assen. Uiter
aard blijft het „hoofdkwartier" in V/in
schoten. Er is een werkcomité, bestaande
uit de heren R de Graaf, H. Wal, L. Fore
man, J. W. Hiskes en P. J. Messink.
de specialist en z(Jn behandeling en dit terwijl tenslotte het gezelschap in secties
kan alleen door goed „stafwerk" gecom- j uiteenviel ter behandeling van enige
penseerd worden. I medisch-wetenschappelijke onderwerpen.
Een noodzaak
De kweekschool voor vroedvrouwen was
voor het katholieke Zuiden noodzakelijk,
want daar bestond een groot gebrek aan
deze mensen.
Het land beschikte over drie vroedvrou
wenscholen: te Amsterdam, Rotterdam en
Groningen, welke laatste te theoretisch en
te weinig practisch was ingesteld en opge-
Het bedrag, dat de Limburgse bevolking bij gelegenheid van de geboorte j heven werd omdat ze niet met haar tijd
-c ,c .r ,c.. I mee eine Vroedvrouwen, die aan deze
(Van onze Limburgse redacteur)
groepen van personen meebrengen. van Hoogheid Prinses Juliana als feestgave bijeenbracht, heeft Hare mee- g-ng;
£eisatiVdooTdedpaus ofmef Diens vol-Majesteit Koningin Wilhelmina geschonken aan de R.K. Vroedvrouwen
macht door de bisschoppen of met hun school, welke te Heerlen in aanbouw was. Uit waardering voor dit vor-
volmachten door de biechtvaders gegeven.
Italiaanse opera
Lucia cli Lainmermoor
Geen springvloeden weerhielden de
Italianen om „Lucia di Lammermoorm
het goed bezette Gebouw v. K. en W. we
derom ten tonele te brengen. Deze Lucia
behoort blijkbaar tot de „onsterfelyken
zolang er nog coloratuur-zangeressen
gevonden worden om de titelrol te ver
vullen. Want volgens zeggen van de
componist Donizetti zelf bevat deze par
tij alle technische moeilijkheden welke
men voor een sopraan maar denken kan.
Ongeacht de drakerigheid van de tekst
speelde men het klaar om deze vergane
glorie wat op te sieren d.m.v. een
springvloed van Italiaanse geestdriftig
heid. i den
Het tableau de Ia troupe bracht o.m.
een zeer acceptabele, niet brillante maar
toch technisch bijzonder geschoolde Lu-
cia in Magda Piccarolo. Vervaarlijk gro-1 Dr Clemens Meuleman. de eerste
te en bronzen stemmen van de kasteel- geneesheer-directeur, heeft later ver-
heer. Vittorio Benetti en Lucia's opvoe-klaard, dat een naar zijn overtuiging pro
der in Bruno Ciam verpersonïfieerd, videntiële beschikking hem duidelijk had
stonden haar tor zijde; maar méér nog gemaakt, dat deze doelstelling verbreed
ging de bewondering uit naar Alex. Ba- J moest worden, want in de nacht die volg.
rollo, wiens tenorstem vooral in de duet- de op de opening, meldde zich de eerste
stelijk gebaar werd de officiële stichtingsdatum op 30 April 1909 gefixeerd.
Hoe goed de beminde Vorstin het belang van deze opleiding tot vroedvrouw
begreep, bleek toen zij in gezelschap van wijlen Prins Hendrik de inrichting
die haar naam ontving, 28 Juni 1913 met een bezoek vereerde.
Vandaag is het veertig jaar geleden
dat de Heerlense Vroedvrouwenschool
geopend werd. Dit Jubileum zal op 19 Mei
a.s. worden gevierd. De officiële plechtige
opening had op 9 Mei 1913 plaats in de
aanwezigheid van een illuster gezelschap.
Het schoolgebouw aan dc Akerstraat
waarin thans de polikliniek van het St.
Joseph-ziekcnhuis gevestigd ls was In
die dagen juist gereed gekomen. Met dêze
inrichting had de R.K. Vereniging Moeder-
schapszorg het doel bereikt dat zy zich
gesteld had: een kweekschool voor vroed
vrouwen stichten, waaraan een kliniek
•oor verloskunde en gynaecologie verbon-
B red ere doelstelling
bescherming te nemen wilde hij aan
"net natuurlijk kind, dat meestal een al
te vroege dood stierf, de best mogelijke
levenskansen bieden.
Teneinde dit doel te bereiken, verbond
hij aan de Vroedvrouwenschool een door
gangshuis, dat als Centraal Katholiek
Moederhuis 'n toevluchtsoord werd voor
ongehuwde moeders. Door het voorbeel
dig werk dat op deze afdeling onder de
leiding tot 1948 van de Zusters van het
Kostbaar Bloed van Aarle-Rixtel en daarna
van de Zusters van Liefde uit Tilburg ge
presteerd werd. ging men algemeen inzien,
dat het natuurlijke kind een onaanvecht
baar recht op de bescherming van zijn
jeugdig leven bezit.
Vroedvrouwen, die aan deze
neutrale instellingen gestudeerd hadden,
vestigden zich bij uitzondering beneden
de Moerdijk. Toch was in Brabant en Lim
burg verloskundige hulp het meest nood
zakelijk, want de kindersterfte was er
schrikbarend hoog. De ouderwetse bakers
die bij de bevalling assisteerden wisten
even weinig van het vak af als de moeders
van babyverzorging en de hygiëne liet
over het algemeen veel te wensen over.
De gevolgen konden niet uit blijven.
Op de Sociale Dagen, die in 1909 te Rot
terdam gehouden werden, bepleitte dc
Leidsc geneesheer dr Clemens Meuleman
de noodzaak van een katholieke vroed-
vrouwenopleiding voor het Zuiden van ons
land. Minister Ruys dc Beerenbrouck en
mgr. Nolens waren het met hem eens en
steunden hem krachtig. De vroedvrou
wenschool is er veertig jaar geleden ge
komen, in een tijd, waarin de medische fa
culteit van onze universiteit nog
komstmuziek was.
Aan hun pioniersarbeid dankt katholiek
Nederland deze voortreffelijke inrichting,
die op Hoog-Hees bij Heerlerbaan in het
Limburgse heuvelland tegen de achter
grond van het Imstenraederbos zo ro
ten veel timbre-overeenkomst met die
van zyn geliefde vertoonde.
Het geheel werd door de dirigent Bar
santi doelbewust geleid.
Naar de directie mededeelde zal een
extra voorstelling ten bate van het Ned.
Rode Kruis gegeven worden, terwjjl in
de pauze gecollecteerd werd.
Herhalingen zullen deze week plaats
vinden o.m. in Eindhoven en Heerlen.
M.
HANDEL MËTJÖEGOSLAVIE
patiënte aan: een jonge vrouw, die onge- j
huwd moeder moest worden.
De dokter begreep, dat de school op
dit gebied een belangrijke sociale taak
te verrichten had. daar deze gevallenen
in haar omgeving meestal een behanöc- j
ling te wachten stond die met de begin
selen der christelijke naastenliefde en
verzoenende vergevingsgezindheid in
strijd was. Doorgaans werd het pasgebo-
ren kind van de moeder gescheiden en
van de verloskamer overgebracht naar
'de zaal van een of ander vondelingen-
De contingenten in het lopende Neder- -resticht
nds-Joegoslavisch handelsaccoord had-
lands-Joegoslavisch handelsaccoord i
den een geldigheidsduur t.m. 31 Decem
ber 1952. In overleg met de Joegoslavi
sche autoriteiten is de geldigheidsduur
verlengd tot 30 April 19o3 met dien ver
stande dat t.a.v. de desbetreffende con
tingenten geen proportionele verhoging
zal worden toegepast.
„Moeder en kind behoren bij elkaar
te blijven" was het rechtvaardig stand. 1
punt van deze verdienstelijke man. die 1
zijn leven lang gestreden heeft om de
ongehuwde moeder uit haar gevallen
staat op te heffen en in de maatschappij
te rehabiliteren. Door de moeder in
mantisch gelegen is, dat men moeilijk voor
dit uitgebreid complex een idyllischer
plekje zou kunnen vinden.
Magnifiek gebouw
Architect Jan Stuyt heeft de school roy
aal gebouwd. Operatie- en verloskamers,
klasse-afdelingen en zalen, polikliniek
voor verloskunde en vrouwenziekten, les
lokalen, keukens, wasserij, naaikamer enz.
zijn ruim, breed en hoog van afmetingen.
Aan de school is een consulatiebureau
voor aanstaande moeders verbonden.
Vrouwen die in verwachting zijn worden
verpleegd op de afdelingen welke naar
prof. dr Hector Treub werd genoemd, de
man, die zich op het gebied van de prae-
natale zorg bijzonder verdienstelijk ge
maakt heeft. Infectieuze patiënten liggen
op de Ignaz Philipp Semmehveis-afdeling,
de naam van de beroemde Weense genees
heer, die er in slaagde de beruchte kraam
vrouwenkoorts doeltreffend te bestrijden.
Dit gedeelte is geïsoleerd van de overige
gebouwen en mag slechts van buiten 'oe-
reikt worden.
Het is overigens een verheugend feit, I
dat geen enkele moeder in het afgelopen
jaar overleed. En dat wil op ongeveer 439
operaties en 800 bevallingen wat zeggen!
Up to date
Toen dr Cl. Meuleman in 1932 over
leed, werd hij opgevolgd door de heer G.
J. Lubbers, die hem als chef de clinique
ter zijde had gestaan. Gedurende de ruim
twintig jaren van zijn bestuur heeft deze
geneesheer-directeur de inrichting voort
durend aangepast aan de eisen welke de
moderne medische wetenschap steil. Zo
onderging het laboratorium onder zijn lei
ding een belangrijke uitbreiding. In het
Juliana-paviljoen kwam een couveuse-af
deling tot stand, waarover een kinderarts
werd aangesteld. De kliniek van de vroed
vrouwenschool behoorde tot de eerste in
stellingen in den lande waar exsanguï-
natie-transfusies bij pas geborenen met
negatieve rhesus-factoren werden toe
gepast. Uit het uitgebreid documenta
tiemateriaal waarover het archief beschikt
werden vijf proefschriften samengesteld.
Ook werken de artsen aan diverse medi
sche periodieken mee.
De opleiding der leerlingen, die in een
uitstekende samenwerking door religieu-
sen en leken verzorgd wordt, is zowel
theoretisch als practisch. De algemene
vorming berust bij de Zuster van Liefde
en de technische opleiding wordt door
leken gegeven.
Worden gebouwen ondermijnd?
Het gouden bcstaansfccst zal vermoede
lijk niet meer in dit mooie gebouw her
dacht worden, want over tien jaar zitten
naar alle waarschijnlijkheid de muren vol
cheuren en zyn de deuren ontzet. Het is
i.l. zeker, dat enige honderden meters
>nder de school een kostbare voorraad
anthraciet verborgen ligt. Ook staat het
/ast, dat de regering aan de directie van
'e Oranje Nassau-mijnen te Heerlen ver-
:ochl heeft deze steenkool ter besparing
an deviezen te ontginnen. Onderhan-
telingcn over dit onderwerp ziin gaande.
Zijn onze inlichtingen juist, dan is het
el zo goed als zeker dat dit gebouw
Ongestoorde ontvangst
Wanneer men het comité de vraag voor
legt, wat nu eigenlijk kort samengevat het
doel is van de actie, dan krijgt men ten
antwoord: „Wij wensen een ongestoorde
ontvangst in het Noorden. Een manifesta
tie van alle radioluisteraars, ongeacht de
omroepvereniging, waarvan zij deel uit
maken, is nodig om de aandacht van de
betrokken instanties op het euvel te ves
tigen". Het is dan ook de bedoeling van
het comité om met klem de aandacht af
te dwingen van de betrokken instanties.
Als een oplossing worden voorgehouden
de zgn. F. M. zenders, de Frequentie-Mo
dulatiezenders, die in Duitsland met zoveel
succes worden gebruikt. Als de radio-in
stanties een betere oplossing weten, dan
vindt het comité dat uitstekend, maar zij
wijst er op dat het lapmiddel van nog
meer steunzenders volgens het huidig;
stelsel geen oplossing geeft.
Van de zijde van het actiecomité ver
namen wij over de achtergrond van dit
radio-drama, dat de ellende ontstond, toen
Nederland op de conferentie te Kopen
hagen in 1950 bij de verdeling van di
middengolf (185-575 m) „een sterke veer
moest laten" door de verschuiving van
de 485 m. naar de 402 m„ die aanmerkelijk
slechter is. Voordien waren we onze goed;
1875 en 1042 m. reeds kwijtgeraakt. D;
middengolf geeft enkel ongestoorde ont
vangst, indien er niet meer dan 50 stations
op gepiaats worden. Er werden evenwel
121 plaatsen toegewezen, waarbij zich
speciaal in de avonduren —nog allerlei
zenders „tussenwringen". Het gevolg
IN MEMORIAM
Na nauwelyks twee jaren van stille
teruggetrokkenheid cu welverdiende
rust, na meer dan 40 jaren zwaar en
zegenrijk missiewerk in Afrika en In
donesië, is mgr H. Leven op de avond
van 30 Januari 1953, voorzien van de
laatste H. Sacramenten der stervenden,
tengevolge van een ernstige asthma-aan-
val gestorven.
Mgr Leven werd als eerste zoon van de
hoofdonderwijzer in Lank by Krefeld
(Duitsland) 13 Juni 1883 geboren. Op 13-
jarige leeftijd trad hy te Steyl in het
Missiehuis St. Michael in, hij voltooide
zyn hogere studies in het Seminarie St.
Gabriël bij Wenen, waar hij 29 Sept. 1910
monopolie bezat, werd volgens een vast
program aangepakt, de financiële moei
lijkheden werden opgelost en er werd als
het ware met een nieuwe periode van
missionnering begonnen. Reeds het vol
gende jaar kon Timor als een eigen vica
riaat afgescheiden worden. In de strijd
om afschaffing van de tegen de missie
gerichte paragraaf 177 werd in 1935 be
reikt, dat men ook op Bali-Lombok
mocht beginnen te missionneren- Voor dit
gebied werd in 1950 een eigen Apost.
Prefectuur Den Pasar opgericht. In 1937
kon men met het groot-seminarie voor
de gehele Steyl er-missie in Indonesië te
de H. Priesterwijding ontving. Mét jeug- Lerialero op Flores beginnen, waar tot
dige geestdrift volgde hy in 1911 de j nu reeds 38 Indonesiërs de H- Priester-
wens van zijn overeten en vertrok naar wijding ontvingen,
de Togo-missie aan de Westkust van
Afrika. Het was een zware slag voor
hem', toen hij na zes jaren met alle mis
sionarissen het opbloeiende missieveld
moest verlaten en van Engeland uit ge-
Grote off ei
Grote offers vergde de tweede wereld
oorlog. Eerst moest mgr Leven het aan
zien, dat zijn Duits missiepersoneel ver
trok, om geïnterneerd te worden op Su
matra en naderhand in Brits-Indië,
waarbij 19 medebroeders gedurende het
transport op zee in de golven omkwa
men. Na de invasie van Japan verloor
hij ook zijn Nederlands personeel, het
welk op Celebes geïnterneerd werd en
waarvan 7 missionarissen niet meer
terugkeerden. Slechts een tiental mis
sionarissen had mgr Leven toen iot zijn
beschikking. Met hen was hijzelf voort
durend op tournee om voor zijn 300.000
Christenen op Flores te zorgen en hen
tegen het Mohammedanisme te bescher
men. In deze moeilijke tijd kreeg hij
onverwachts hulp van de beide Japanse
Kerkvorsten van Nagasaki en Hiroshima
en twee Japanse priesters.
Toen dan in 1945 de Nederlandse en
later ook de Duitse missionarissen terug
keerden en nieuw personeel uit Nederland
arrivceide, groeide dc Floresmissie zien
derogen zowel naar buiten als innerlijk.
Het gelukte mgr Leven lekenapostelen
i dokters en de zusters van de Missieschol
I te Ubbergen voor de missie te winnen,
aan de Fraters van Utrecht het Middel
baar onderwijs op. Flores toe te vertrou-
wen en de economische bedrijven van de
I missie uit te breiden. Ook kwam onder
I zijn bestuur een Congregatie voor Indo-
nesische Zusters tot stand.
Zelden zal een missiebisschop zoveel
repatrieerd werd. Terstond begaf h(j zich kruis en lüdcn maar ook zoveel grote
in de zielzorg, totdat zyn oversten op ziin I suceesssen hebben mogen beleven als mcr
vurige wens ingingen en hem naar de Flo- Leven. In z(jn wapen droeg hij de spreuk
res-Tlmor missie stuurden, die toen juist I voor beide: leed en zegen: „O Crux ave
door de Paters van Steyl was overge- spes unica". Als zegeteken zal het nu zyn
nomen. Veertien jaren lang werkte hij nu eraf op het kerkhof van het missiehuis
aan de opbouw van deze missie, die reeds 'e Steyl sieren tot eervolle nagedachtenis.
in 1922 tot het. Apostolisch Vicariaat van
de Kleine Sunda-Eilanden was verheven. i» i
In 1927 benoemde hem zijn bisschop mgr LrCVGCllt 111 \S OJ'Sl J abl'lCk
Arn. Verstraelen, tot Provicaris van de j
Toen hy tot missionaris van Flores-j Afloop was dodelijk
Timor benoemd werd, begon hij meteen!
met de grootste ijver Nederlands te leren I'f,
en hij rustte niet. totdal hij dit heel cor- :c""™r:"EÏ u
reet en vloeiend sprak. Hetzelfde» deed M) Sx-S, J" •{1"iar|ep
ook in de missie met (le inlandse taal. P- waarby berden op dc grond
Geen wondei- dan ook, dat hij zowel dooryelen. P. kwam nogal hard terecht. Hy
de bevolking als door de Nederlandse 's °P eigen gelegenheild naar huis ge-
ambtenaren zeer gerespecteerd werd en gaan, maar moest later naar het Sint
hij in alle kringen graag gezien was. Jozefziekenhuis in Deventer worden
overgebracht. Daar is P. kort na aan-
Eerste missie-synode j komst aan de gevolgen overleden.
Toen mgr Verstraelen in 1933 het
slachtoffer werd van een auto-ongeluk,
benoemde Rome mgr Leven tot diens op
volger. Een grote taak wachtte hem. Om
het begin te maken met een nauwkeurig
omschreven, missiemethode
kostbaar anthraciet onder de grond?
omplcx" ten offer zal vallen aan de del- wichtige kwesties te kunnen bespreken,
•ing van het zwarte goud. hield mgr Leven in 1935 de eerste missie-
Officieel ls daaromtrent nog niets be-1 synode van de Kleine Sunda-Eilanden.
MGR. H. TILLEMANS
NAAR ROME
ZH. Excellentie mgr H. Tillemans
vI.S.C.. Apostolische Vicaris van Merauke
(Ned. Zuid Nieuw-Guineais gisteren
naar Rome vertrokken voor zyn eerste
iHet schoolwezen, waarvan de missie het I bezoek aan Zyne Heiligheid de Paus.
