Niets dan ellende, vreselijke ellende
Beeld
van n
andaag
Aantal doden tot 1223 gestegen
TOT NIETS MEER IN STAAT
REDDING SCHOUWEN—DUIVELAND
Slechts droefheidzo oneindig en
onafzienbaar als de over
stroomde gebieden
Nu is alle nieuws
oud
f30.000 van de
H Vader
2000 vaartuigen naar getroffen gebieden
In Oude Tonge 240 slachtoffers
HULP E; VOOR VELEN TE LAAT GEKOMEN
1223 doden
Onrust over Oude Tonge
Nieuwe dijkdoorbraak in Den Bommel
op Goeree-Overflakkee
Het weer
WOENSDAG 4 FEBRUARI 1953
HOOFDKANTOOR: N.Z. Voorburgwal 6575 - AMSTERDAM (CENTRUM)
Telefoon 63381 (5 lijnen)
BIJKANTOREN: 's-Gravenhage: Stationsweg 10, telefoon 111696,
Rotterdam: Jan Kruyffstraat 53 iel. 36769; Haarlem: Smedestraat 5,
tel. 21543 en 21544: Eindhoven: Vestdijk 5, telefoon 2445: Hilversum:
Emmastraat 12, tel. 9985: Maastricht: Stationsstraat 20, tel. 3013; Utrecht:
Steenweg 37 tel. 10064.
ABONNEMENTSPRIJS bij vooruitbet. t 6.65 p. kwart., f 2.25 p. mnd., 52 ct.p.w
Losse nummers 13 cents.
Directie: J. J. W. Boerrigter en mr. W. A. M. van der Kallen.
Hoofdredactie: Mr. W. A. M. van der Kallen en H. Baron var. Lemsweerde.
DE TIJD
108e JAARGANG No. 35259
DAGBLAD VOOR NEDERLAND
DJEV ET MON DROIT
De prijs der advertentiën In de Tijdpers bedraagt 70 cent per m.m.-
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel tarief. Contracttarieven op
aanvrage verkrijgbaar bij de administratie en bij de erkende advertentie-
bureaux. Familieberichten 50 cents per m.m.-hoogte. Bewijsnummers
13 cents. De administratie behoudt zich het recht voor adver
tentiën eventueel zonder opgaaf van redenen te weigeren. Wij reserve
ren ons net recht brieven op advertentiën niet af te geven, indien wij
daartoe gronden aanwezig achten. Niet afgehaalde of niet doorgezon
den brieven worden een maand na ontvangst vernietigd.
UITGAVE VAN DE N.V. DRUKKERIJ DE TIJD, AMSTERDAM-C.
Postgiro 22884 - Gemeente-giro Amsterdam N. 665.
De redding van de uiigepuiie bevolking
van hei verdronken Schouwen-Duiveland
is begonnen! Dinsdagmiddag omstreeks
iwee uur hebben wij mei de eerste com
mandotroepen hei eiland bereikt. Bij Zijpe
aan de Westkant van dit erbarmelijke
noodgebied. zijn nog slechts de aanleg
steiger van het poniveer met St. Philips-
land en hei spoorwegemplacement droog,
hei geheel ter grootte van hooguit iwee
hectaren. Verder ziet men slechts water,
alleen maar water. Wij worden er bijkans
hopeloos onder. Zo langzamerhand hebben
wij sedert onze komst in Zeeland, Zondag
morgen, nog niet anders gedaan dan ge
varen over roestbruin water, dat rond dor
pen en eenzaam gelegen boerderijen
stroomt. Wij hebben niets anders gezien
dan ellende, vreselijke ellende. De meeste
mensen die wij spraken huilden, of waren
stom geslagen. Zij leken zo afwezig, zo ko
mende uii een andere wereld, zo onwerke-
Dif is de overheersende indruk die onze verslaggever Jan
van Beek heeft opgedaan uii zijn ialloze ontstellende
ervaringen van de laatste dagen.
lijk dat wij ondanks de schrikwekkende
realiteit van hun verhalen haast niet
konden geloven, dat er zoveel misère en
leed kan bestaan. Ook al zien wij hei de
gehele dag. Ook al hebben wij er tot onze
hals letterlijk midden in gestaan. Wij be
grijpen hei niet, werkelijk niet. Wij zijn
moe, niet alleen van de lichamelijke in
spanning, maar evenzeer van de geeste
lijke uitputting, die hei zien van al deze
droefheid een mens aandoet. Wij voelen
ons nauwelijks meer uw reporter, wij voe
len ons vereenzelvigd met de Zeeuwen,
voor ons bestaai slechts water. Onze be
langstelling voor de rest van de wereld is
mee verdronken. Eisenhower bestaat voor
ons niet meer, hei neo-nazisme evenmin.
Er is niets anders dan water, vuil vies wa
ter en droefheid; een droefheid, zo onein
dig en onafzienbaar als de overstroomde
gebieden.
Hi.i vervolgt: Dinsdagmiddag waren
wij dan in SchouwenDuiveland, in
Bruinisse en in Oosterland, in dat
trieste Oosterland waarom men moet
schreien omdat het zo. erg is. Bij het
zien daarvan realiseren wij ons eigen
lijk pas goed hoe vreselijk deze ramp
wel is>. Tot dan toe had voornamelijk
ons journalistiek hart gesproken. ..Wij
zochten )naar het nieuws. Maar nü is
alle niéuws oud, Elk gebied dat wij nu
nog bereiken is hetzelfde als al die
plaatsen waar wij reeds zijn geweest,
Alleen is de toestand er erger, omdat de
mensen die daar op zolders, op daken en
zelfs in de bomen zitten er al drie dagen
lang hebben gezeten zonder drinken,
zonder eten en zonder slaap. Zij lcunnen
bijna niet meer. En waar wij morgen
komen zal het weer erger zijn. De toe
stand wordt steeds verschrikkelijker,
steeds hopelozer. En het aantal doden
zal daardoor met de dag meer stijgen,
ondanks de hulp die hand over hand
toeneemt.
Om het eiland Schouwen te bereiken
moesten wij dwars door St. Philipsland
gaan, over wegen die grotendeels onder
water stonden. Op sommige plaatsen
waren de poelen zelfs meer dan een
halve meter diep. Het brute geweld van
de zware trucks van de commando's
trok ons er echter doorheen. De wagens
geleken raderboten, die ploegend een
weg zochten door de woelige massa.
By Anna-.Tacoba lag de veerpont naar
Zijpe klaar. De wind was koud en sneed
door alles heen. Een paar honderd com
mando's sleepten na enkele korte beve
len zwijgend hun stormboten op het dek
van de pont. Zij zochten beschutting
voor de wind achter de railing, waar zij
direct in slaap vielen van vermoeienis.
In Zijpe droegen zij de boten/weer aan
land. De aanlegsteiger was verlaten. Er
was geen mens te zien. Nauwelijks een
kwartier later lagen de boten in het
water en begonnen de kranige soldaten
hun tocht in het onbekende. Richting
Oosterland, waar 1500 mensen op de
daken zaten.
Opa Kwaak applaudisseert
Tot aan de komst van de com
mando's had een tweetal helicop-
tères het reddingswerk verzorgd. De
pendeldienst, die deze „reuzenlibel-
len" onderhielden tussen Oosterland
en het kleine weilandje bij het
Zijpense spoorwegemplacement, was
echter als een druppel op een
gloeiende plaat. Per vlucht kon
slechts één drenkeling worden op
gehaald. Daardoor konden de piloten
zich alleen tot de allerergste geval
len bepalen. Die bevonden zich op
het dak van een meubelwinkel. Opa
Jacob Kwaak was een van hen. Met
zijn 69 jaren had hij drie dagen in
de kou gezeten zonder drinkwater.
Voor hij dat dak bereikte was hij al
doornat geworden, maar zijn Zon
dagse pak was droog gebleven in
de koffer. Dat had hij aangetrok
ken. Toen hij op het weitje bij Zijpe
uit de helicoptère stapte, klapte hij
in zijn handen van vreugde. Dat
was een vreemd toneel. Een oude
man die van waanzinnig geluk
stond te applaudisseren alsof hij een
grandioze voorstelling in een be
roemd theater had gezien. De reali
teit, weer op droge grond te staan,
bracht hem buiten zichzelf.
„Waar is de vrouw?" was zijn eerste
vraag. „Mijn zoon komt ook nog en e.
zitten nog tien mensen op het dak",
was zijn enige mededeling. Van ont
roering kon hij niet verder spreken.
Zijn vrouw, rheumatisch en ziekelijk,
was vijf minuten tevoren aangekomen.
Bewoners van een Rijnaak, die werke
loos in de Zijpense haven ligt, hadden
haar opgenomen. Het leed van de voor
bije dagen lag op haar gezicht te lezen.
Zij kon niet meer. Ondersteund door
twee mannen kon zij het schip berei
ken. Daar zakte zij in een stoel neer en
was tot niets meer in staat.
Zwerm grote muggen
Tegen vier uur in. de middag arri
veerde een aantal Amerikaanse helicop-
tères boven Schouwen. Zij leken op
een zwerm heel grote muggen. Eerst
kwamen er twee, toen drie, toen vier.
Tenslotte waren er zes. Zij scheerden
met hun reuzenwieken over het water
en begonnen onmiddellijk hun reddings
werk. Bezijden de toestellen waren
twee reddingsstoelen aangebracht. De
piloten landden zonder meer op de
daken, zelfs al waren deze spits. Zo
werden bijna elke minuut twee mensen
in Zijpe afgezet. Daar wachtte een fre
gat van de Koninklijke Marine om
Naar het K.N.P. verneemt is op de
Apostolische Internuntiatuur te 's-Gra
venhage een telegram ontvangen van
Z. H. de Paus, waarin deze mededeling
doet, dat hij een bedrag van f 30.000
heeft overgemaakt bestemd voor liet
Nationaal Rampenfonds ter leniging
van de nood der slachtoffers in Neder
land. Mgr. P. Giobbe zal dit bedrag
overmaken aan de bisschop van Haar
lem. Z. II. Exc. mgr. J. P. Huibers, wiens
bisdom wel by uitstek getroffen is.
vrouwen en kinderen naar Rotterdam
te brengen. De pont naar St. Philips
land voer af en aan om materieel voor
de commando's te brengen en evacué's
af te halen. De vluchtelingen werden
door een pendeldienst naar Roosendaal
gebracht.
Het is onmogelijk te zeggen hoeveel
slachtoffers in Oosterland en Bruinisse
zijn te betreuren. De inwoners weten
het niet, want zij hebben geen contact
met elkaar. Overste Beets, commandant
der commando's, die vannacht bij grote
vuren met zijn mannen heeft gebivak
keerd op het droge stuk bij Zijpe, wacht
op het materieel dat Amerikaanse ge
nietroepen uit Duitsland hebben mee
gebracht. Daar zijn eindelijk de zo no
dige amphibiewagens bij. Driehonderd
Amerikanen zijn ingekwartierd bij de
commando's in Roosendaal. Ook zijn
elfhonderd Fransen, onder commando
•.('an kolonel Robert, commandant van
het eerste regiment genie, in de mili
taire opslagplaatsen in Rucphen inge
kwartierd. Extra treinen uit Frankrijk
hebben honderden voertuigen, ducks en
pontonboten naar Roosendaal gebracht.
De ganse avond en de gehele nacht
zijn de troepen bezig geweest dit ma
terieel af te laden. De Amerikanen heb
ben gistermiddag verkenningstochten
uitgevoerd in Westelijk Brabant en op
St. Philipsland. De Fransen hebben het
eiland Tholen voor hun rekening ge
nomen. De berichten die van dit eiland
komen zijn onrustbarend. In Stavenisse,
waarover wij gisteren reeds berichtten,
zijn tenminste tweehonderd doden ge
teld. De toestand is hier bitter ernstig.
Zeshonderd doden
in schuur?
Het hevigst schijnt de ramp echter
rond Oude Tonge op Goeree-Overflak-
kee gewoed te hebben. Volgens de be
richten die wij van schippers, die deze
plaats bezochten, ontvingen, zijn daar
in een schuur en in de kerk reeds zes
honderd slachtoffers geborgen. De mees
te -huizen staan op Instorten. In de
avond nog zjjn reddingsbrigades uitge
rukt. In Dintelsas arriveerden de eer
ste evacué's. Hun ogen stonden hol en
zij waren totaal uitgeput.
Vandaag zullen pogingen op grote
schaal worden aangewend om de
bevolking hier te verlossen. Het is
mogelijk dat ook de commando's daar
bij zullen worden ingezet. Verbindingen
zjjn er nauwelijks, maar uit alles blijkt
dat de geïsoleerden op Goeree en Over-
flakkee het werkelijk niet meer kunnen
houden.
(Vervolg op pag. 3 eerste kolom.)
NOODGEBIED ZEELAND
Schouwen-Duiveland: Nog duizenden mensen geïsoleerd; reddingsacties gaande;
helicopters in actie bij Bruinisse en Oosterland; commandotroepen geland.
Tholen: Zeer veel slachtoffers in Stavenisse; overlevenden geëvacueerd, evenals
uit St. Annaland en Poortvliet. Halve eiland onder water. Elders valt schade
Philipsland: Geheel overstroomd. Militairen doorzoeken eiland naar geïsoleerde
bewoners; velen reeds in veiligheid gebracht. Onzekerheid over 400 mensen.
Zeeuwsch-VIaanderen: Over het algemeen is men de toestand meester.
Zuid-Beveland: Eerste berichten over herstel.
Noord-Beveland: Colijnsplaat geheel droog; geen slachtoffers.
NOODGEBIED ZUID-HOLLANDSE EILANDEN
Goeree-Overflakkee: Toestand nog steeds onoverzichtelijk. Nieuwe dijkdoorbraak
in Den Bommel; ernstige toestand in Oude Tonge. Gehele eiland moet ont
ruimd.
Voorne-Putten: Toestand meer stabiel. In enkele polders zakt het water.
Tiengemeten: Ontruimd.
Van de overige eilanden geen nieuwe berichten.
NOODGEBIED NOORD-BRABANT
Zevenbergen en Klundert lopen nog gevaar. Toestand overzichtelijker.
Wagenberg weer droog.
Uitgeput van vermoeienissen is dit kind in slaap gevallen op een hoop kleding.
Centrale Rotterdam werkt
In de centrale Galileïstraat te Rotter
dam is men erin geslaagd weer een ma
chine van het electriciteitsbedrïjf in
werking te stellen, zij het dan nog niet
op volle capaciteit.
Met aasdal doden bedraagt Shams 2223. Schoasweira-Bwave-
lamd, en daarvan vooral het gebaed tussen Bruinisse ea
Oosterland, en Goeree-Overflakkee, en daar vooral Oude
Tonge en Oen Bommel, staan sinds Dinsdagmiddag an
hef brandpunt van de reddingsactie, die nu volledig op
gang is, al mag men aannemen, dat zif vandaag nog in
omvang zal toenemen.
In Bruinisse zijn commandotroepen aangekomen; zij heb
ben er de helicopters volop in actie getroffen. Bij Oude
Tonge waren gisteravond de eerste schepen gearriveerd;
helaas is daar de zo dringend nodige hulp voor zeer velen
te laat gekomen. Op deze eilanden en op St. Philipsland
wordt Intensief naar geïsoleerden gezocht. Het schokkendste
bericht uit Tholen is, dat Stavenisse minstens 200 doden
heeft te betreuren, maar overigens is daar de ernstigste
nood achter de rug. Van de overige eilanden komen be
richten, die men, gezien de omstandigheden, gunstig zou
kunnen noemen, omdat zij spreken van herstel, zo nu
ook uit Zuid-Beveland.
Bij de reddingsactie zijn nu 2 O GO vaartuigen betrokken en
ruim 13© vliegtuigen.
leen met het uitwerpen van nood
zakelijke hulpmiddelen, maar ook
door het opsporen en rechtstreeks
redden van geïsoleerden in een om
vang, dat men langzamerhand van
een „luchtbrug" begint te spreken.
Intussen neemt de daadwerkelijke
bijstand uit het buitenland steeds
grootsere en treffender vormen aan.
Deze vloot doorkruist de wateren,
om de geïsoleerde bevolkingscentra
van het hoognodige te voorzien en om
mensen, wier levens in gevaar zijn,
op te nemen. Zo worden honderden
mensen in veiligheid gebracht.
Vliegtuigen en helicopters nemen
aan dit reddingswerk deel niet al-
Volgens de tot dusverre binnenge
komen berichten is het aantal doden
gestegen tot 1223. TJit de volgende
plaatsen zyrt gegevens biniiengeko-
Goeree-Overflakkee: 40. Ouddorp 1,
Oude Tonge 240, Stellendam 27
Sommelsdijk 1, Nieuwe Tonge 75.
Schouwen-Duiveland: 4, Burg 10,
Zierikzee 19, Burgsluis 10, Bruinisse
1, Brouwershaven 3.
Tholen: Stavenisse 200
Hoeksewaard: 7, 's Gravendeel 55,
Numansdorp 55.
West-Noord-Brabant: Halsteren 17,
Willemstad 12, Moerdijk 13, Dintel-
oord 3, Raamsdonkveer 2, Fynaart 46,
Nieuw Vossemeer 50 Lage Zwa-
luwe 2, Heiningen 25, Theodoruspol-
der 11, Steenbergen 13, Wagenberg
1, Heusden en Altena 3, Klundert 13.
Zuid-Beveland: ICrabbendijke 4,
Hoedekenskerke 1. Kruiningen 11,
Ierseke 10, Wolfaartsdijk 9, Rilland 1,
Oudelande 2, Kapelle 3, Goese Sas 7.
Walcheren: Vlissingen 3, Veere 2.
Zeeuwsch Vlaanderen: Nieuwe
Neuzenpolder 1, Temeuzen 4, Hon-
tenisse 8, Kloosterzande 9, Ossenisse
1, Kruispolder 8.
St. Philipsland: 1.
Voorne-Putten: Abbcnbroek 1, Hel-
Ievoetsluis 5, Zuidland 20.
Noord-Beveland: Kortgene 9,
Geersdyk 1.
Alblasserwaard: Sliedrecht 1, Pa-
pendrecht 1, Brandwijk 2.
Krimpcnerwaard: Stormpolder 6,
Ouderkerk 13.
Rotterdam 1.
Maassluis 1.
IJselmonde 3.
Texel 4.
Hondsbosse zeewering 1.
Eén militair.
Een oud moedertje wordt door helpers van het Rode Kruis naar veiliger oorden gebracht
Het ernstigste nieuws van Goeree en
Overvlakkee was Dinsdagavond laat
wel het bericht, dat midden in het dorp
Den Bommel (aan de Noordkust, onge
veer halverwege Middelharnis en de
uiterste Oostpunt van het eiland) in
het verlengde van de haven de dyk is
doorgebroken. Er is een gat van 35
meter bij een diepte van 5 meter ont
staan. Het water stroomt binnen. De
burgemeester heeft onmiddellijk om
hulp en zwaar materieel verzocht, maar
hij heeft ten antwoord gekregen, dat
eerst een nader onderzoek moet wor
den ingesteld.
De toestand op het eiland is nog
steeds zeer onoverzichtelijk, omdat er
met vele plaatsen geen of slechts sum
mier contact mogelijk is. Een onzer
verslaggevers, die ter plaatse is ge
weest (men zie zijn relaas elders in dit
nummer) bericht, dat het hele eiland
zal moeten worden ontruimd.
De berichten, die binnenkomen, zijn
ontstellend. Gisteren is bericht, dat in
een schuur 180 doden zyn geborgen.
Een onzer verslaggevers heeft op Dui
veland horen verluiden, dat er in een
schuur bij Oude Tonge (in het Zuiden
van Overflakkee) 600 slachtoffers zyn
geborgen. De toestand daar schijnt nog
steeds zeer critiek te zyn. Vast staat,
dat het aantal slachtoffers zeer groot is.
Naar de geruchten zeggen is de burge
meester onder hen. Reddingsmaterieel
is onderweg.
Een verslaggever van Reuter meldt
vanmorgen uit Nieuwe Tonge, dat daar
reeds 80 mensen om het leven zijn ge-
I komen. Er was geen contact met Oude
Tonge, maar van een functionaris van
het Rode Kruis vernam de Reutercor-
respondent, dat er in Oude Tonge 300
slachtoffers waren te betreuren. In het
geteisterde Nieuwe Tonge bevinden zich
nog 1800 mensen. Tot vanochtend waren
er 100 geëvacueerd. Een Nederlands
amphibievoertuig brengt 60 mensen per
keer naar Sommelsdijk.
Overige plaatsen
Ooltgensplaat is gedeeltelijk geëvacu
eerd. De ergste nood is daar geleden.
Er is behoefte aan typhus- en para-
lyphusvaccine voor 300 mensen.
In Stad aan 't Haringvliet heeft de be
volking besloten te blijven, met uit
zondering van een 50-tal, dat er vrij
willig de voorkeur aan gaf te evacueren.
In Middelharnis en Sommelsdijk zijn
duizend burgers vrijwillig vertrokken.
6000 anderen wachten nog op vervoer.
In Sommelsdijk wordt de burgemeester
vermist. Hij wordt vervangen door ser
geant C. van de Put uit Deelen, daar
toevallig aanwezig, bijgestaan door een
dokter, vijf militairen en 200 studenten.
Middelharnis heeft boten ter huisves
ting van 1000 Amerikanen aangevraagd
en kilometers rijplaten om een verbin
ding tot stand te brengen tussen de stad
en de haven. De diik is onbegaanbaar.
De bewoners van Herkingen zijn voor
een groot deel geëvacueerd naar Dirks-
land, dat droog ligt. Door het gebrek aan
communicatiemiddelen weet men niet,
hoe de toestand in Melissant en Goede
rede is. In Ouddorp schijnen geen
slachtoffers te zijn gevallen. De bevol
king was op de hoogste punten van de
duinen geklommen en zit nog hier en
daar op de daken.
Melissant
Een Haagse dame, die er in geslaagd
is, na in Herkingen (op de Zuidkust van
Overflakkee) de begrafenis van een
familielid te hebben bijgewoond, naar
Den Haag terug te komen, heeft verteld
dat Melissant Maandag niet overstroomd
was. wel het omliggende land. De sla
perdijken hielden het water toen nog
enigszins tegen. Levensmiddelen waren
nog beschikbaar, behalve aardappelen.
De bakkers konden niet werken, er was
alleen petroleumverlichting en radiover
binding had men niet.
Verwachting tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met en
kele regen-, hagel- of sneeuwbuien.
Matige tot krachtige en in de kust
provincies tijdelijk harde wind, aan
vankelijk Noord-Westelijk, later rui
mend naar Noord tot Noord-Oost.
Minder koud 's nachts. Morgen over
dag ongeveer dezelfde temperaturen
als vandaag.
Zon: 8.14-17.35. Maan:9.48.
