Koninklijke bezoeken
aan de rampgebieden
COÖRDINATIECOMMISSIE
WATERSNOOD 195T
Moeder en dochter tonen deelneming
Verplichte evacuatie van
Scliouwen-Duiveland
Gevaar voor meer dijkbreuken
is niet denkbeeldig
PRINS BERN HARD VLOOG
BOVEN OVERSTROMINGEN
Luchtbrug naar
ramphaarden
Vergeten bij
verkenning
- direct na aankomst op Schiphol -
III Inzamelingen
I Hulpverlening
II Vluchtelingen
INDELING
NOODGEBIED
VAK I
VAK II
VAK III
VAK IV
VAK V
VAK VI
WOENSDAG 4 FEBRUARI 1953
HET PAROOL
3
(Van een onzer verslaggevers)
ZIERIKZEE, Woensdag Het is de bedoeling, de bevolking van
lioi eiland Scliouwen-Duiveland met ingang van vandaag, op enkele
uitzonderingen na, verplicht te evacueren. Slechts Haamstede,
Renesse en Burg op Schouwen, plaatsen die in liet Westen door
duinen worden beschermd, blijven buiten deze maatregel.
Dit besluit is gisteravond genomen in een bespreking ten stad-
buize van Zierikzee, waar de gehele situatie op het eiland onder het
oog is gezien door de waarnemend secretaris-generaal van Binnen
landse Zaken, de heer G. J. D. Franken, die met de algehele
evacuatie van het eiland is belast, burgemeester jhr mr J. S c h u u r-
becque Boeye van Zierikzee en andere autoriteiten.
Slechts zij, die moeten meewer
ken aan het herstel van de dijken,
kunnen in hun woonplaatsen blij
ven, desgewenst niet hun gezinnen,
maar dat dan op eigen verantwoor
ding.
lieden voor deze massale afvoer
van de bevolking is het gevaar
voor nieuwe dijkdoorbraken, ook
op plaatsen, waar de dijk welis
waar heeft standgehouden, maar
door het geweld der watermassa's
toch is ondermijnd. De gevolgen
van een nieuwe Noord westerstorm
zouden daar fataal kunnen zijn.
Op het eiland blijft ook dat deel van
de middenstand, dat voor de voorziening
van deze mensen nodig is. Het besluit is
in Zierikzee. voor het aan de bevolking
werd bekendgemaakt, gisteravond om
elf uur in een extra gemeenteraadsver
gadering besproken.
Voor vrijwillige evacuatie bestond
tot dusver vrijwel geen animo. Velen
hebben nog de wrange herinnering
aan de evacuatie in 1944, nadat de
Duitsers de eilanden hadden geïnun
deerd. Er Is toen massaal geroofd
en met ontzetting moet worden vast
gesteld, dat er ook thans reeds dief
stallen zijn gesignaleerd.
Hier komt bij, dat voor zover het de
boerenbevolking betreft, de mensen als
overal elders bijzonder sterk aan nun
grond zijn gehecht. De evacuatie procla
meren zal gemakkelijker blijken te zijn
dan het overreden van de bevolking.
De voornaamste breuken in de dijk
aan de Zuidzijde bevinden zich bij Burg-
sluis aan de z.g. Schelphoek, voor Zie
rikzee en twee bij het Keeten voor
Ouwerkerk.
Aan de Noordkant van het eiland is er
voor het Brouwershavensegat een breuk
bij Scharendijke, terwijl voor Brouwers
haven een zwakke plek is, die in geval
van een nieuwe springvloed de polder
Zonnemaire en het waterschap Noord-
gouwe opnieuw vol water zou kunnen
werpen.
Verder bevinden zich nog gaten aan
de Oostzijde van de polder Drelschor, in
het Noordoosten van de polder „Vier
Bannen van Duiveland" en tot overmaat
van ramp is gistermiddag by Bruinisse
de binnendijk bezweken.
In principe zal de evacuatie via
Dordrecht geschieden.
Wij spraken met de jeugdige J.
Goudswaard, die gistermiddag een ln-
spectietocht per helicopter heeft ge- j
maakt over het hele eiland. Hij heeft
hiervan verslag uitgebracht aan de
evacuatie-leider Franken en de burge- j
meester van Zierikzee. Hij taxeert het i
aantal verwoeste woningen op 20%.
Verheugend is, dat naar zijn schatting
90% van het ondergelopen land reeds
aan het droogvallen toe is. Men ziet er
de klei door het water heen
—Is een zeer gevaarlijk punt be- j
schouwt hij het dijkje bij Brouwers- i
haven, dat bij een iets hogere vloed niet
meer te houden zal zijn.
In de buurt van Scheldesluis en i
Viane aan de Zuidoostkant, heeft
Goudswaard rubberboten met mensen
erin stuurloos zien ronddrijven. En
aangezien er gevaar bestaat dat zy
weggezogen worden in de richting
van het Keeten door de gaten ter
plaatse in de dijk, hebben er in die
omgeving vannacht mijnenvegers
gepatrouilleerd.
Boven Oosterland, Bruinisse en Sïr-
jansland heeft hij nog mensen waar
genomen. maar bij Noordwelle, Seroos-
kerke. Ellemeet en Elkerland was geen i
levende ziel meer te bespeuren.
Wij vernamen voorts, dat alle aan- j
wezigen in het ziekenhuis te Noord-i!
gouwe, waarover nog al wilde geruch-
ten de ronde schijnen te hebben gedaan,
tijdig zijn geëvacueerd.
Het minst is men op de hoogte van
de situatie in het dorp Drelschor e
Siriansland.
Bij Dreischor zouden zich nog 300
mensen bevinden. Het dorp kan per auto
slechts tot op enige honderden
worden benaderd.
Inmiddels is gisteren het reddings
werk pas in volle omvang begonnen
Van overal zijn schepen ten behoeve
van de evacuatie en sohepen met
proviand, medicijnen en verbandmidde
len gearriveerd.
Van militaire vliegbases kwamen
amphibie-vliegtuigen en er opereerden
Dinsdag acht hefschroefvliegtuigen on
het eiland. Deze laatste vooral zijn
bijzonder nuttig bij gewondenvervoer en
om overal de mensen van de daken te
.plukken".
Het is onbegrijpelijk maar waar, dat
overal op het eiland toch nog families
op zolder zijn, die redding weigeren en
aan hun hopeloze positie oo eigen erf
de voorkeur geven.
Vandaag komt er een Amerikaanse
drlnkwatervoorzleningsmstallatie in Zie
rikzee. De watervoorraad ln de putten
Is geheel verzilt en het In tanks aange
voerde drinkwater is sterk gerantsoe
neerd. De mobilofoondïenst van de PTT
verricht wonderen tot steun aan het
ontredderde telefoonverkeer.
Naar officiële schatting beloont de
materiële schade op Schouwen-Duïve-
land 500 millioen gulden; 50% van de
hofsteden moet als verloren beschouwd
(Van onze correspondent)
f)EN BOSCH, Woensdag. Ko
ningin Juliana heeft gisteren
de geteisterde delen van Noord-
Brabant bezocht. Van te voren had
zij de situatie in de overstroomde
gebieden vanuit de lucht gezien.
Om kwart over twaalf vertrok de
Koningin van de vliegbasis Gilze-Rijen
per auto naar de omgeving van de
zwaar getroffen plaatsen Zevenberger
FijnaartWillemstad. In Breda be
zocht de Koningin ln gezelschap van
haar commissaris ln die provincie, pro
fessor De Quay, het evacué-ontvang-
centrum in het gebouw van de K.M.A.
Daarna vertrok de Koninklijke stoet,
die maar uit drie wagens bestond, naar
Fijnaart. Het dorpje is droog nu.
ligt rondom in het water en heeft maar
één toegangsweg. De bewoners zijn ge-
evacueerd. Militairen en vrijwilligers
vechten om de bedreigde aangrenzende
polder te behouden. De Koningin sprak
lang met hen en de leidende figuren
van land- en zeemacht. In Halsteren
onderhield Koningin Juliana zich met
vele vluchtelingen. De belangstelling
van de Koningin werd overal met
zichtbare voldoening in ontvangst ge
nomen.
Na een bezoek aan Bergen op Zoom
en Toosendaal, reed de Koningin 'erus
naar Gilze-Rijen. Onderweg haalde de
stoet de wagen ln van de Franse
ambassadeur, de heer Gamier. De
Koningin liet stoppen, stapte uit en
betuigde de dlDlomaat haar dank voor
hulp van de Franse genie. Om half
negen gisteravond landde de Koningin
met een militair toestel oo Sr>nc*erberg
Vandaag blijft Koningin Juliana op
paleis Soestdijk, zij moet zich bezig hou
den met zeer dringend geworden amb
telijke zaken. Morgen zal zij waarschijn
lijk weer naar Zuid-West-Nederland ver
trekken.
pRINSES WILHELMINA bezocht
gisteren Noord-Beveland, Schouwen-
Duiveland en Tholen. Aan boord van
een Marechaussee-vaartuig voer zij van
Kortgene naar Zierikzee en vandaar
naar Stavenisse.
Met een bestelwagen reed de Prinses
door Zierikzee, vergezeld van de com
missaris der Koningin jhr mr De Casem-
broot. Op het havenplein van Zierikzee
drong de bevolking om de wagen. Man
nen en vrouwen schreiden als kinderen
en drukten woordeloos de handen van de
Prinses. Zacht zei ze: mijn innige deel
neming.
Vlak voor Stavenisse passeerde
toot waaror de Prinses verder voer een
Amsterdamse rondvaartboot met vluch
telingen. De Prinses kwam onmiddellijk
aan dek. het goot van de regen. De eva-
cué's zagen haar direct. Mannen nikten
hoofddeksels af, een vrouw riep: „Prin
ses, dank" meer kon ze niet uitbren
gen.
's-Avonds voer prinses Wilhelmina
naar Bergen op Zoom.
Meer dan honderd toestellen
J^LLE soorten vaartuigen, wel
haast in gesloten colonne, sto-
men over het Hollands Diep, op
I weg naar Zeeland.... de eilanden.
worden. Betrouwbare schattingen over
he* aantal slachtoffers zijn er nog niet.
Wat de hulpverlening betreft,
ontkomen wij niet aan de indruk,
dat de coördinatie ervan nog ha
pert. Hierbij moet worden bedacht,
dat de zaak nog nauwelijks op
gang is en dat Zierikzee, voor zo
ver droog, nu eenmaal een zo
kleine oppervlakte heeft, dat niet
kan worden vermeden, dat al die
goedwillenden en ook die ontzag
lijk veel goed doende mensen
elkaar soms voor de voeten lopen.
(Van een onzer verslaggevers)
Om vijf over half acht vanochtend stapte een van vermoeidheid
bijna grauw uitziende Prins Bemhard uit het KLM-vliegtuig „Oliviei
van Noort", dat hem van New York naar Amsterdam had gebracht.
De Prins, die geheel donker was gekleed, werd verwelkomd door
Koningin Juliana, prof. Beel en enkele andere autoriteiten. Het was
een sobere, korte ontvangst.
Nog even vond de Prins tijd enkele
woorden voor de radiomicrofoon te
spreken: „Zelden heb ik zoveel echte
sympathie, zulk een warm medeleven
en een zo hartelijke belangstelling onder
vonden, als in de 48 uur die ik nog in
New York heb doorgebracht, nadat daar
de eerste berichten over de ramp in
Nederland waren binnengekomen. De
telefoon op mijn kamer stond niet stil.
Ik heb meteen besloten zo snel mogelijk
naar ons land terug te keren." Daarna
sprak de Prins nog enkele korte woorden
voor de microfoon van de BBC, waarin
hij gewaagde van de ramp die beide
landen zo zwaar getroffen heeft.
Tussen tien en elf uur vertrok Prins
Bernhard in gezelschap van piloot Ger-
ben Sonderman van het vliegveld Soes-
terberg voor een tocht over de geteister
de gebieden. Daarna zou worden over
legd over een verder programma voor
het Koninklijk Paar.
99
J~^E ministerraad heeft gisteren ingesteld een coördinatie-commissie
„Watersnood 1953", voorzitter is de minister van Binnenlandse
Zaken professor dr L. J. M. Beel. In deze commissie hebben zitting:
de secretaris-generaal van het ministerie van Financiën, mr H. A. M.
van den Dries; de secretaris-generaal van het ministerie van Maat
schappelijk Werk; de secretaris-generaal van het ministerie van
Algemene Zaken, mr C. L. W. Fock; de directeur-generaal van het
Verkeer, de heer H. van Galen Last; de Nederlandse territoriale
bevelhebber, luitenant-generaal D. C. Buurman van Vreeden en
de plaatsvervangende directeur-generaal van de Voedselvoorziening,
ir J. A. P. Franke.
geld door de daartoe aangewezen pro
vinciale commissarissen en de centrale
evacuatie commissie. Zijn de vluchtelin
gen eenmaal ondergebracht in de defini
tieve vluchtoorden dan moet de verdere
verzorging worden behartigd door het
ministerie van Maatschappelijk Werk.
Er zijn twee sub-commissies benoemd,
die de geldelijke uitkering aan de be
trokkenen en de financiering van de ge
leden schade regelen.
Het bijeenbrengen van afgestane goe
deren berust bij het Rode Kruis, de cen
trale inzameling vac gelden bij het Na
tionaal Rampenfonds waarvan prins
Bernhard het voorzitterschap op zich zal
nemen. De besteding van alles wat werd
gegeven, zal in overeenstemming met
de regering worden vastgesteld.
Tenslotte verzoekt de commissie:
Laat iedereen zicli aan de hierbij ge
geven richtlijnen houden, opdat een
chaos worde voorkomen. Alles moet uni
form worden geregeld.
Men heeft besloten:
Bij de onmiddellijke bestrijding van de
ramp heeft in de provincie de commis
saris der Koningin de opperste leiding.
Zijn meer provincie's betrokken of kan
de betreffende functionaris geen over
zicht krijgen, dan berust die leiding bij
de minister van Binnenlandse Zaken.
Deze stelt alleen vast wat moet wor
den gedaan. Ook de commissarissen die
nen het hoe over te laten aan de aan
gewezen instanties. Hetzelfde geldt voor
militaire bijstand, de evacuatie, de le
vering van goederen, de voedselvoorzie
ning. Alle maatregelen ten aan zien van
de waterkering blijven hier buiten, die
worden genomen door Rijkswaterstaat.
Evacué's waartoe dus wordt be
sloten door de hierboven genoemde
functionarissen moeten worden gere-
I 99
De noodgebieden zijn als
volgt ingedeeld:
Zeeuwsch-Vlaanderen com
mandant kapitein Haersma in
Terneuzen.
Noord-Beveland, Zuid-Beveland
West van het kanaal Hansweert
Wemeldinge commandant
majoor Potteboom in Middel
burg.
Tholen. Bergen op Zoom, Ossen-
drecht, Halsteren, Roosendaal,
Zuid-Beveland Oost van het
kanaal HansweertWemeldinge
commandant luitenant-kolo
nel Pino in Bergen op Zoom.
Steenbergen, Fynaart, Dintel-
oord, Wïllemsstad, Oud-Tholen,
St Philipsland, Schouwen-Dui-
veland commandant kolonel
Anthonie in Steenbergen.
Standdaarbuiten. Zevenbergen,
Moerdijk. Hoge en Lage Zwalu-
we. Geertruidenberg, Raams-
donksveer commandant lui
tenant-kolonel Durant in Zeven
bergen.
Langstraat van Raamsdonkdorp
tot Baardwijk, Hank, Dussen,
Werkendam commandant ko
lonel Berenschot in Den
Meer dan honderd vliegtuigen van de
meest uiteenlopende types zyn op de
vliegvelden Gilze-Rijen, Woensdrecht,
Valkenburg, Soesterberg, Twenthe,
Leeuwarden. Hilversum en Eindhoven,
voor de hulpverlening ingezet.
In verband met de ongunstige weer-
berichten harde wind uit het Noord-
Westen werd overal alles wat moge
lijk was gedaan om zo snel mogelijk
materlaaJ te vervoeren en af te werpen.
Ook een toestel van prins "BemWrd
wordt gebruikt, verder meer dan vijftien
Amerikaanse machines.
In Zeeland zoekt men naar geschikte
landingsplaatsen voor parachutisten.
Me* eor-s* raai jagers zijn bezig het ge
hele gebied te fotograferen, zodat bin
nen enkele dagen alles centraal kan
worden overzien.
De luchtbrug naar Zeeland en Zuid-
Holland wordt steeds sterker.
T elef oonverbindingen
die verbroken zijn
Telefoneren met de volgende plaatsen
is op dit ogenblik niet mogelijk, deelt
de PTT mee:
Achthuizen, Alblasserdam, Anna Ja-
coba Polder. Brouwershaven. Bruinisse.
Burgh, Haamstede, Colynsplaat, Drei
schor. Drogendijk Duivendijke, Dirks-
land, Ellemeet. Ellewoutsdijk, 's-Graven-
deel, Hank, Heiningen (N.Br.), Herkin-
gen, Hoge Zwaluwe, Kamperland, Kats,
Kerkwerve. Kinderdijk, Kortgene, Lage
Zwaluwe, Langeweg, Maasdam, Moer
dijk, Nieuwerkerk (Zeeland), Nieuwe
Tonge, Nieuw Vossemeer, Noordgouwe,
Noordwelle, Numansdorp, Nieuw Lek-
kerland, Nieuwenhoorn Nieuwendijk,
Ooltgensplaat. Oosterland, Oud-Alblas,
Ouddorp, Oude Tonge, Ouwerkerk. St.
Philipsland, Puttershoek, Poortugaal,
Renesse, Rilland, Scharendijke, Sehudde-
beurs, Serooskerke (Sch.), Sirjansiand,
Stad a/h Haringvli-t. Stavenisse, Stel-;
lendam, Strijen, Tiengemeten. Waarde,
Weiburg, Willemstad. Wissekerke, Wol-
phaartsdijk, Zonnemaire.
PTT wijst er met nadruk op, dat, met
een groot aantal plaatsen, die in deze
lijst niet voorkomen, uitsluitend officiële
gesprekken kunnen worden gevoerd.
${ONINGIN JULIANA, zowel als prinses Wilhelmina heeft, ieder op eigen gelegenheid, haar medeleven betoond bij de ramp die ZeelandN.-Brabant en Z.-Holland heeft getroffen.
De Koningin maakte een vliegtocht boven de geteisterde gebieden en bezocht verscheidene plaatsen, onder andere Fijnaart. Men ziet de Koningin hier bij het verlaten van het
stadhuis van Fijnaart. Prinses Wilhelmina debarkeerde gisteravond te Bergen op Zoom nadat zij gedurende twee dagen verscheidene eilanden en Zierikzee had bezocht.
Schouwen-Duiveland
(Van onze Haagse redacteur)
Het heeft verwondering gewekt, dat
pas eergisteren bekend is geworden, hoe
ernstig vooral dj eilanden Goeree-Ovcr-
flakkee en Schouwen-Duiveland door de
watervloed zyn getroffen. De mogel"
held is onmlddellyk geopperd, dat dit
feit misschien al eerder bekend is ge
weest aan de instanties die met hulp
verlening aan deze gebieden werden be
last, zodat de hulpverlening op grote
schaal reeds aan de gang kon zyn ge
weest, vóór de enorme omvang van de
ramp aan het gehele volk bekend werd.
By informatie blijkt ons thans echter,
dat op de Rjst van luchtverkenningen het
eiland Schouwen-Duiveland, dat juist
uitzonderlijk ernstig is getroffen, hele
maal niet voorkomt.
In de loop van Zondag en Maandag
zijn een aantal verkenningsvluchten uit
gevoerd. Volgens de officiële journalen
blijkt dat Zondag de volgende verken
ningen werden uitgevoerd uit de lucht:
12.05 Biesbosch14.05 Lage Zwaluwe en
Dinteloord; 15.30 Middelhamls; 16.30 Mid-
delharnis17.50 Zuid-Beveland en Walche
ren: 18.06 Steenbergen: 18.45 Zuid-Beve
land 18 50 Willemstad; 19.0i Willemstad;
19.16 Moerdijk; 19.21 Dinteloord.
Maandag werd vervolgens het volgen
de verkenningsprogramma afgewerkt:
9.15 Gorkum; 10.12 Moerdijk en Lage
Zwaluwe; 10.50 Noord-Beveland: 11.15
Tien Gemeten: 11.26 Zuidoost-Overflakkee
11.48 Goeree-Overflalckee; 12.16 Roozen-
'ourg.
(Het heeft op dit ogenblik misschien
weinig zin om te spreken over wat ge-
I beurd i s, nu alle aandacht nodig is
voor wat er op dit moment gebeurt en
voor wat er verder gebeuren moet,
j Toch menen wij ook voor het boven-
staande de aandacht van de autoriteiten
j te mogen vragen. Misschien is er een
redelijke verklaring voor het feit, dat
de noodtoestand op Schouwen Duiveland
blijkbaar niet eerder is onderkend, maar
clan is het toch zaak daaraan onmiddel
lijk op ruime schaal publiciteit te geven.
Zolang dat niet is gebeurd is de reactie
van het publiek onvermijdelijk: hoe was
dat mogelijk? Red. H.P.)
