Machteloze blik op een
zee van ellende
Twee verscheurde provincies
smeken om redding
PAK AAN voor
de geslagenen
Helicoptères in
actie boven
Zeeland
Koningin na harde dag
bij evacué's in Ahoy-
hal te Rotterdam
Chaotische drukte, maar
hulpverlening loopt goed
'Wordt lid van
EDG'zou Dulles
Londen vragen
Eén plicht
21876
Brengt licht
HET VRIJE VOLK
DINSDAG 3 FEBRUARI 1953
PAGINA 4
Goes heeft Maandag urenlang ver
geefs gewacht op zes helicoptères. die
daar op het voetbalveld zouden lan
den. Het betreft Engelse vliegtuigen,
die gestationneerd zijn te Gilze-Rijen.
De vliegtuigen zullen Dinsdag in de
stad landen.
Zij zullen hulp gaan verlenen op
Noord-Beveland. Tholen. Sint Philips-
land en in de zuidelijke hoek van
Zuid-Beveland.
Maandagmorgen spoelden bij Goes
de stoffelijke overschotten van zes
mensen aan. die men noe niet heeft
kunnen identificeren. Goes heeft
thans een identificatie-centrum opge
richt voor geheel Zeeland.
Van de bezettingstroepen uit West-
Duitsland zullen nog meer vliegtuigen
naar ons land komen, die gestation
neerd worden te Woensdrecht,. Ze
zullen landen op het sporterrein te
Middelburg. Deze machines zullen
voornamelijk voedselpakketten uit
gooien
Tot nu toe heeft men reeds vele
voedselpakketten en rubberboten uit
geworpen. waarvan door de sterke
stroming in het water tussen de
eilanden helaas véél is afgedreven.
Een Belgisch hefschroefvliegtuig
heeft twaalf mensen van Goeree
Overflakkee opgepikt en „opereert"
thans in Bergen op Zoom
Advertentie LM.
(Van onze speciale verslaggever)
DIT KAN ALLEEN EEN TRIEST VERHAAL ZIJN. Een verbaal van diepe ellende,
waariu duizenden landgenoten zijn gestort. Een verbaal van mensen, die leven in de af
grond tussen hoop op redding en een afschuwelijke verdrinkingsdood.
Een verbaal ook van oneindige machteloosheid van de vijftien in de cabine van de
Dakota PH-TDU.
We vliegen boven bun land. Maar we kunnen niets doen. We kunnen alleen kijken
naar de wanhopigen, die rond de kerk en in de toren van Stellendam zijn samengekro-
pen. Naar de mannen, die in het verdronken Zierikzee, lijf en goed trachten te bergen.
(Van onze verslaggevers)
Wit van vermoeidheid en ontroering kwam koningin Juliana
Maandagavond na een tocht langs 's-Gravendeel, Numansdorp
en Middelharnis, in Rotterdam aan om daar nog een bezoek
te brengen aan de evacué's, die in het stadion Feijenoord en
de Ahoy-hal voorlopig waren ondergebracht.
De Koningin droeg met modder besmeurde waterlaarzen, een
eenvoudige doek om het hoofd geknoopt.
Zij wenste zich zonder begeleiding tussen de slachtoffers te begeven om
vrij met hen te kunnen spreken.
Telkdns wanneer zij iemand aansprak, las men van haar gezicht het ver
driet af over de ellende, waarvan zij te horen kreeg.
We vliegen over een land, dat geen land meer
tussen land en water niet meer te onderscheiden zijn,
We cirkelen over een geslagen wereld, waaruit de ellende en angst opbor
relen. Een wereld met slechts enkele lichtpunten. Walcheren is zo'n licht
punt. Dat machtige brok, ontworsteld bij herhaling aan de grijparmen
van een vernietigende zee. leeft. De teruggewonnen akkers blinken in de
bedrieglijke goudgele zon. Zijn dijk heeft het gehouden. De witte golven
beuken er op deze Maandagmiddag nóg tegen aan. Maar hij wijkt niet.
Het is slechts een van de weinige overwinningen van techniek en mensen
handen.
Wie dc Ahoy-hal betrad, zag aan
vankelijk slechts een chaos van men
sen. Van enige ordening scheen op
het eerste gezicht geen sprake te zijn.
Lange colonnes van personenauto's
en bussen stuwden al maar nieuwe
slachtoffers naar binnen: mensen,
stom geslagen door schrik en ontbe
ringen.
Chaos valt mee
Maar met die chaos viel het mee.
Hoe ieder vaak ook naar eigen in
zicht moest handelen, hoe groot het
tekort ook was aan mannen en vrou
wen, die enige ervaring hadden bij
hulpacties als deze, er werd geholpen.
En goed ook. Het Rode Kruis had
1200 bedden klaar staan. Voor elke
vluchteling was er koffie, pap, soep
en stampnot. Doktoren stonden klaar
om de zieken te onderzoeken.
In het geweldige kledingmagazijn
konden de slachtoffers schoon en
vooral droog en warm goed gaan
halen. In een speciale baby-afdeling
ontfermden zusters zich over de
kleintjes. Naarmate de tijd vorderde,
kwam er meer orde in de drukte.
Vooral bejaarde mensen en wat ge
zinnen met kinderen hadden zich in
hoekjes van de hal op de bedden ge
ïnstalleerd. Dat waren degenen, die
niet meer konden en alleen nog maar
wilden slapen, dwars door het rumoer
ln de hal heen.
De meeste evacué's werden echter
na eerste verzorging en registratie in
de Ahoy-hal of het stadion weer ver
der getransporteerd. Zij gingen naar
particuliere adressen in vele plaatsen,
waarvan er honderden spontaan wa
ren opgegeven.
Als men hen hier niet meer zou
kunnen onderbrengen, zou men ook
nog een beroep kunnen doen op de
hulpcolonne van de Haagse afdeling
van het Rode Kruis. Zodoende kon
men de bedden in de Ahoy-hal voor
lopig vrij houden voor de slachtoffers,
die in de loop van de nacht zouden
binnenkomen.
In Riviera-hal
Inmiddels hsdden boksers, ope
ra-zangers en dan&orkesten in de
Rotterdamse Rlvierahal plaatsge
maakt voor hele bergruggen van
op elkaar gestapelde kleren, klei
ne heuvels twee aan twee ge
bonden schoenen, rijen en rijen
petroleumlampen, bedden^ ka
chels, kussens, stormlantaarns
Aan de ene kant van de grote
(Van onze Londense correspondent.
R, Jokeli
De Amerikaanse minister van Bui
tenlandse Zaken, Foster Dulles, arri
veert vandaag in Londen, maar zal
zijn onderhandelingen met de Britse
regering niet voor Woensdagochtend
beginnen.
Diplomatieke waarnemers achten
het zo goed als zeker dat hi.i een
poging zal ondernempn Groot-Brit-
tannlé te bewegen zich aan te slui
ten bij de Europese Verdedigingsge
meenschap en dat de Franse rege
ring hem verzocht heeft zijn invloed
in Londen in deze richting te ge
bruiken.
hal komt bijna onafgebroken nieuw
materiaal binnen, aangevoerd door
auto's hoog uit het noorden van het
land, of gesjouwd door mensen uit
Rotterdam zelf. Door een andere
deur verlaten de goede gaven het
gebouw weer, gesorteerd, gebundeld
en gepakt.
Zingende jongens van de MTS
vormen een lange ketting, die uur
na uur, auto na auto in verbluffend
tempo vollaadt. De auto's van aller
lei firma's en van particulieren rij
den dan naar het Groothandelsge
bouw, waar men alles verder nog
eens uitzoekt en wacht op aanvra
gen uit de noodgebieden of van de
evacué's.
De leiders van de werkzaamheden
in de hal worden zenuwachtig van
de vrijgevigheid en de geestdrift,
waal-mee dit alles in de moi-gen, de
middag, de avond en de nacht
steeds maar verder gaat.
Als de algemene leider, drs. J. G.
v. d. Ploeg, per microfoon aankon
digt dat er aflossingen aangekomen
zijn. wil van de oude groep nie
mand weg
Verscheurd en gebroken liggen twee
provincies onder de vleugels van de
KLM-vogel. Zuid-Holland en Zeeland
zijn ineen geslagen. Dood en verderf
huizen er.
Laten we pogen iets weer te geven
van alles, wat wij zagen uit de kleine
raampjes. Het kan slechts een
schuchtere poging zijn. omdat het
leed niet te beschrijven is.
De mensen in de A 1 b 1 a s s e r-
waard zijn er bovendien niet mee
geholpen. Wij kunnen die flarden
in de dijk, waardoor het water nu
nog ziedend naar binnen stroomt, niet
goed maken. Mensen, mannen en
vrouwen, in kleine dorpen, omspoeld
door water, richten hun armen naar
ons omhoog. Zij rennen over wegen,
die nauwelijks wegen meer zijn, ach
ter het cu'kelende toestel aan. Wal
verwachten ze van ons? We kunnen
niet helpen. Tranen schieten in de
ogen van gezagvoerder Aarts...
Vuurrode daken steken boven de
golven uit. Een schip ligt op de
helling van De Noord. Half in hei
water. Koelen zijn samengebracht
rond een boerderij, waarin de men
sen kennelijk nog wonen kunnen.
Golven klotsen tegen de witte muren.
Roeibootjes drijven tussen de hui
zen door op. de- plaats, waar .ceng, een
begaanbare weg was Bootjes "vol-
gélkdén niet mensen. Duidelijkkun
nen we, hen onderscheiden.. Meer. pjet.
Sliedrecht ligt 600 meter onder
ons. Verdronken land, waarin de
palen van de electrische leiding om
hoogsteken en vertellen, dat hier
werkelijk land moet zijn. Niemand
kan het precies vertellen. Alle kaar
ten, waarover we de beschikking heb
ben, zijn waardeloos. In die asfalt-
laag daar lijkt de licht gerimpelde
vlakte het meest op wroeten mede
mensen om hun bestaan. Dat-is het
enige wat we wél met zekerheid
weten.
Die streep daar moet de Bergse
Maas zijn. Laten we het aannemen.
In deze water-wereld is geen onder
scheid mogelijk tussen wat land was
en als rivier of kanaal te boek staat.
Schepen drijven er. Koers Zuid. Naar
het noodgebied. Tientallen vaar
tuigjes zijn op weg. Om hulp te
bieden. Ze zullen nooit te vroeg
komen.
Een gunstig teken: het water
stroomt uit de polders de rivier in.
Over de dijk. Dat betekent: het water
zakt. Duizenden wachten er op. ~>at
alleen kan hen redden.
Dordrecht... Een schrijnend
mozaïek. Een stad zonder straten.
Tussen de woningen op het eiland
varen bootjes. Toch: het is nog een
gunstig beeld in vergelijking met
waar de grenzen i de schets, die zich als 's-Graven-
d e e 1 onder ons uitspreidt. Een ver
loren klein dorp. dat weggevaagd
schijnt te zijn
Eenzaam fietst een man ln de
richting van de huisjes. Maar dit, zijn
geen héle huizen meer Enkele daken
in de omgeving van de kerk. Ze
moeten vastzitten aan muren Het
lijkt er meer op of ze drijven Hoe
veel doden liggen er onder die pan
nen-dekken? God mag het weten. De
weg, waarlangs men hulp zou kunnen
bieden, glijdt weg in het water.
Het Hollandsch Diep.
Twee fonkelende bruggen naast
elkaar. Ze moeten Noord- en Zuid-
Nederland met elkaar verbinden
Maar ze hebben vandaag geen waar
de meer. Ja, ze liggen er nog. Kenne
lijk ongeschonden. Die sieraden van
Hollands bouwkunst bij onze Moer
dijk hebben zich gehandhaafd. Tegen
alle stormen en vloeden in. En toch
hebben ze niets meer te betekenen in
deze zee. die de aanvoerwegen ver
zwolgen heeft.
„Land in zicht!"
Een vreemde uitdrukking ln nor
male dagen. In deze tijd klinkt die
roep boven deze wereld als een ver
ademing. Een stuk ongeschonden land
i s wat bijzonders. Het ligt ten zuiden
van de Moerdijkbrug. Even snel als
hij gekomen is verdwijnt de bron
voor een beetje optimisme.
Het dorp Moerdijk ligt midden in
een grote vijver. Klunderts hul
zen schijnen te drijven. Als brokjes
hout in een emmer met water. De
contouren vervagen in een wazig
heelal, dat nauwelijks grenzen kent
tussen lucht en aarde. Ergens moet
een horizon zijn. Waar? Water en
lucht vloeien ineen, schijnen Zich in
elkaar op te lossen.
Tomeloos stuwen de golven ln de
richting van, een nauwelijks be
schermd W i j e m s t ad.- Door gaten
in de dijk. 'dre zLcli vanuit de lucht
niet laten meten. Zijn het openingen,
van tien of honderd meter breed?'
Werken kunnen de dorpelingen er
niet. Hier valt niets meer te dichten.
Op een droge hoek in het stadje
staan een paar auto's.
We denken niet meer aan Willem
stad. De Zuidhollandse eilanden lig
gen links van ons. Zo moet het zijn
volgens diezelfde kaarten. Maar waar
zijn ze? Waar zijn de kustlijnen,
waaraan je anders elk eiland kunt
herkennen? Die lijnen zijn niet te
vinden. Eén onherbergzame water
woestijn strekt zich daar uit.
Over het oostelijk deel van Goeree-
Overflakkee draait onze Dakota. Het
is één enorme plas met een boerde
rijtje en een paar huizen er midden
in. Angstige vragen bestormen ons.
We durven ze niet uit te spreken.
Ver onder ons toestel werken een
helicoptère en een vliegtuig van de
marine. We kunnen niet zien, wat ze
doen, maar we begrijpen: de gele vlo
van de Sabena probeert mensen op
te trekken van de daken en uit de
bomen. Kerelswerk in een woeste
wereld, waarin geen troost schijnt te
kunnen aarden. Ze proberen het.
Misschien zeggen ze. dat het hun
plicht is. Dat is het ook, maar het
vraagt moed.
St Philips land witte golven
scheren langs eenzame woninkjes.
Een verdronken land. Land zonder
hoop? Wie zal het weten.
Eindelijk weer een stukje land:
een brok van Zuid-Beveland strekt
zich uit als een droge oase rond het
scherp getekende kanaal. Maar waar
om is het slechts een bescheiden
deel? Kruiningen ligt verscholen
in een moeras. Zijn torens en zijn
huizen staan in begerige golven.
In de diepte schuift een mannetje
over een stuk half droge, half on
dergelopen weg. Hij is op weg naar
Rilland-Bath. Wat zal hij er vin
den? Ellende, droefheid en versla
genheid.
Walcheren: ontkomen
Juichend cirkelen we over Wal
cheren. Waarachtig, die dijk van
Vlissingen naar Westkapelle is heel!
Achter de basalten muur staan de
huizen en kleine boerderijen onge
schonden in een land. dat straks
koren aan een volk kan geven.
We zijn geneigd te vergeten, dat
Vlissingen midden in een delta ligt,
dat zijn kaden en straten wél over
stroomd zijn, dat ook daar slacht
offers zijn gevallen omdat Wal-
cherens zwarte grond, doortrokken
met sloten als voren, ontkomen is
aan die alles wegmaaiende spring
vloed van één bange nacht.
Er ls geen plaats meer voor gun
stige opmerkingen en blijde uitroe
pen. Eén behouden akker mag geen
vreugde wekken. Kijk, wat. daar
verder is gebeurd. En... huil. Om
het drama, dat zich op Schou-
wen-Duiveland heeft geworpen.
Schouwen is vandaag geen land
meer. Schouwen is verzwolgen.
Schouwen heeft verloren, Alles? Of
is er nog hoop voor de duizenden
op dit verzonken, eiland zonder een
droog plekje?
Het water uit het Grevellnger en
Krammer Volkerak vindt geen
kering. Het stort zich door de nau
welijks zichtbare openingen in niet
terug te vinden dijken over de woon
streken. Vloedgolven kennen schijn
baar geen pauze.
„Dat is Zierikzee" vertelt de
piloot. Hij weet het, Niet dank zij
zijn kaarten, die hij op de knieën
houdt. Aarts heeft hier gevlogen in
de eerste maanden van 1945 als
postbesteller. Toen moest hij zijn
koers kiezen op grond van zijn per
soonlijke kennis van de steden en
dorpen. Vandaag heeft hij die ken
nis en ervaring weer hard nodig.
Omdat alle aanknopingspunten zijn
verdwenen. In de golven.
Egelstelling
Zierikzee Dc stad staat er nog.
Tien duizend mensen moeten er nog
wonen. In de huizen, in de torens,
in de kerken. Je kunt even goed zeg
gen: in het water, dat alles omspoelt.
Dat alles moet ondermijnen. Dat de
straten reeds voor zich heeft opge
ëist. Waar geen plaats meer is voor
auto's. Alleen voor bootjes.
Vaag slechts laten de handelingen
in het stadje zich vanuit de lucht
onderscheiden. Wat doen deze
7 ••uwen? Ze ktinnen niet veel doen
Ze moeten bijeen zijn in de grote
Kerk, een egelstelling in een zee
zonder kusten. Alleen daar zijn teke
nen van leven waar te nemen. Van
wenkende mensen in doodsnood en
een handjevol koeien.
We cirkelen rond. Over de gasfa
briek, half verdwenen onder de gol
ven. En we realiseren ons: hier kent
men geen licht meer. geen waterlei
ding. geen gas hier zijn de voedsel
voorraden onbruikbaar geworden. Er
is weinig begrip nodig om vast te
stellen, dat heel Zierikzee in nood
is. Net als die andere dorpen en ge
huchten op Schouwen en Duiveland
samen. Misschien is Bruinisse een
gelukkige uitzondering. Misschien.
Land...
Goeree-Overflakkee mag
er voorlopig niet toe gerekend wor
den. De twee-eenheid ligt weer ge
spleten als in een vei- verleden.
Gebroken is de smalle hals. Het
water heeft ze gedeeld. Op de plek,
die de minste, weerstand kon bieden.
Arm Stellendam! Het fikse
dorp aan de noordkust van de kwets
bare hals schijnt nog slechts een
ruïne te zijn van daken.
Een kwartier lang blijven we boven
het plaatsje. Wij kunnen weer niets
doen voor de mensen, die op de
daken geklommen zijn en in de bo
men het hoofd boven het hoog opge
lopen water proberen te houden.
Voor dc Stellendammers, die nog
niet omgekomen zijn en hun laatste
krachten aanspreken om het leven
te behouden.
Verlaten drijft een rubberboot op
een kilometer van het dorp. Onbe
reikbaar voor de bevolking. Niemand
kan er bijkomen, omdat er geen
enkel begaanbaar pad is.
In de bomen hangt wijduit een
witte parachute. Zojuist afgeworpen
door een marine-toestel. Het is liet
enige wit in een donkere en sombere
wereld. Is het voedselpakket, dat
aan dezj parachute heeft gezeten,
niet in de golven terecht gekomen?"
Heeft het de Stellendammers in hun
hel bereikt? Vraagtekens.
De mannen van de twee vliegtui-
Een verslaggever en een
tekenaar hebben met een
Dakota uur boven het
verdronken land aan onze
kusten gecirkeld. Onder de
vleugels van de KLM-
machine ontrolde zich het
hartverseheurendste beeld
dat men zich denken kan.
Een beeld van mensen, die
in doodsnood wachten op
de redding, die zelfs na
eindeloze dagen en nachten
nog op zich moest laten
wachten. Hoevelen zullen
het leven behouden? Zal de
hulp voor hen niet te laat
komen.
gen onder ons denken er niet over
na. Ze gaan door. Uit de open deu
ren laten ze rubberboten én leeftocht
vallen. Honderden inwoners steken
hun handen in het dorp smekend
omhoog. Ze roepen. Ze schreeuwen
om hulp. Alles hebben ze nodig.
Alles l
Het water blijft komen. Het
heeft vrjj spel. Het vloeit over
een land, dat eigenlijk geen
land meer is.
Er is een volk in nood. Op de
Zuidhollandse Eilanden, in
Zeeland, in Brabant
Nood! Nood! Nood heerst
overal.
Hij is groter dan wij denken.
Een. van de beste delen van
ons land is aan het verdrin
ken..
DAT WIJ HELPEN!
Het leed, dat over zo'n groot deel van ons volk is geko
men, kan niemand beschrijven.Het menselijk voorstel
lingsvermogen schiet te kort om er ook maar een deel van
te beseffen. Wie de verwoestingen gezien heeft, staat
alleen maar verbijsterd. Bevatten hoeveel rampspoed dit
betekent, kan hij niet.
De doden kunnen wij nog niet tellen. Hen kan onze hulp niet meer
bereiken. Daarin moeten wij berusten. Duizenden echter hebben in
een onbeschrijfelijke strijd hun leven gered. Maar niet meer dan dat
In één gruwelijk etmaal verloren zij alles wat hun bestaan en hun
geluk uitmaakte.
Er ls slechts één plicht: het leed verzachten zoveel wij
kunnen. De socialistische beweging heeft die plicht begre
pen. Twee ton werden spontaan gegeven aan het Rampen
fonds. Wat de organisaties deden, moeten wij allemaal
doen. Helpen, helpen en nog eens helpen!
U. cue met het gewoontegebaar van elke dag uw deur ontsluit met
uw eigen sleutel. U, die plaats neemt aan uw vertrouwde tafel, waar
vanzelfsprekend voedsel op staat. U. die slaapt in een warm bed in
de veilige beschutting van uw eigen woning.
Duizenden landgenoten kennen dit gewqne mensengeluk niet meer
Besef dit en geeft wat u missen kimt. nee. méér dan u missen kunt I
Zo kunt u deze door het noodlot geslagen mensen iets van dat gewone
geluk teruggeven.
De directie van De Arbeiderspers heeft mij de beschikking gegeven
over haar gironummers en alle kantoren in het land. Breng uw
bijdrage naar het kantoor van De Arbeiderspers in de plaats waar u
woont of stort geld op Postgiro 2 1 8 7 6 of gemeente-giro V 4500. Zet
erbij: „Ten bate van het Nationaal Rampenfonds".
Doe dat nog vandaag!
Het begin is er al. De twee ton werden aangevuld met de bijdragen
van 150 Amsterdamse bezorgers van Het Vrije Volk Spontaan gaven
zij hun loon voor het rondbrengen van de extra-editie op Zondag
Het personeel van De Arbeiderspers werkt over ten behoeve van de
slachtoffers of geeft enkele uren loon. Velen gaven reeds véél meer
Op onze kantoren liggen bijdragen in geld en natura. van allerlei
mensen, die al Maandagmorgen bij ons binnenkwamen. Er waren
eenvoudige werkers, die met 100 gulden uit hun spaarpotje
kwamen aandragen.
In de grote rouw van deze dagen brengt dit licht. Helpt
allemaal mee om dit sprankje licht groter te maken.
Ik houd U geregeld op de hoogte van alles wat er
oinnenkomt.
PIET PAK-AN
